فایل ورد کامل مقاله نظریه‌های مدیریت و بررسی علمی مبانی، رویکردها و کاربردهای آن در سازمان‌ها

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله نظریه‌های مدیریت و بررسی علمی مبانی، رویکردها و کاربردهای آن در سازمان‌ها دارای ۵۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله نظریه‌های مدیریت و بررسی علمی مبانی، رویکردها و کاربردهای آن در سازمان‌ها  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله نظریه‌های مدیریت و بررسی علمی مبانی، رویکردها و کاربردهای آن در سازمان‌ها،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله نظریه‌های مدیریت و بررسی علمی مبانی، رویکردها و کاربردهای آن در سازمان‌ها :

تئوری مدیریت

فصل اول
تئوری های مدیریت
( بدبختانه هیچ سازمان و مقرراتی نمی تواند در زمینه رشد و توسعه اقتصادی – اجتماهی کشورها موثر باشد مگر مردانی که آن را اداره می کنند بدانند چه کاری می خواهند انجام دهند ) .

بنیامین هی گیتر
۱-۱ تئوری کلاسیک
اهمیت مدیریت
امروزه دگرگونی شایان توجهی در روندی که ثقل آن بیشتر به سوی نظریه پردازی متمایل بوده رخ داده است و توجه و تاکید بر واقعیتهای ملموس دنیای سازمانی در برنامه ریزیهای مربوط به آموزش رشته مدیریت روند رو به رشدی را یافته است در واقع از بدو ساخت آگاهانه واقعیتهای اجتماعی و انسانی – اقتصادی و غیره مدیریت شناخته شد و شیوه ای گردید برای هدایت کردن و راهنمایی نمودن عقلانی و منطقی امور از طریق سازمان دادن به فعالیتها و تعیین استراتژی ها برای حصول به هدف یا اهداف مورد انتظار به دنبال این شیوه برخورد دانش مدیریت با مهارت کاربرد می آمیزد و بین آن دو توازن لازم برقرار می گرد در مدیریت دانش و مهارت هر دو ضروری هستند تاکید بر یکی و غفلت از دیگری به عدم تعادل می انجامد .

تعریف مدیریت
سازمان برای نیل به مقاصد خود و جهت دادن به فعالیتهای کارکنان و در راستای هدفهایش به سرپرستی ، نظارت ، هماهنگی و هدایت نیاز دارد مجموعه وظایفی که رفتار و فعالیت سازمان را در مسیر رسیدن به هدف نظیم ، تصحیح – تقویت و راهنمایی می کند مدیریت نامیده می شود همه سازمانهای رسمی برای استمرار و تداوم فعالیت خود به مدیریت نیاز دارند و فقدان این موضوع باعث ناهماهنگی – انحراف از هدف اتلاف وقت و انرژی می شود .

به بیانی دیگر مدیریت فرآیند برنامه ریزی – سازماندهی – رهبری و کنترل کار اعضای سازمانهاست و همه ومنابع سازمانی در دسترس را برای رسیدن به هدفهای تعیین شده سازمانی به کار می برد همچنین از نظر بزرگان این علم ( ماری یارکرفالت ) مدیریت هنر انجام دادن کارها به وسیله دیگران تعریف شده است .
به تعبیرسی دیگر باید مدیریت در مهارت تبدیل برنامه به اهداف پیش بینی شده در مطلوب ترین کیفیت و همچنین انجام دادن اهداف سازمان از طریق هماهنگی منابع انسانی ، مالی فنی و اطلاعاتی در متن محیط مشخص و معینی با توجه به عواملی از قبیل بدعت گذاری خلاقیت مسئولیت مشترک و بالاخره داشتن علم و هنر متشکل کردن هماهنگ نمودن رهبری و کنترل فعالیتهای گروهی به منظور رسیدن به هدف یا هدفهای مشترکها تعریف نمود .

( مری پارکرافالت ) از مدیریت به عنوان عامل ایجاد تغییرات اجتماعی نام برده و جوهره اصلی آن را هنر و دانش هماهنگ کردن عوامل انسانی با ضروریتهای اجتماعی دانسته است به عقیده ی وی مدیریت عبارت از عمل هنر و با سلیقه متشکل کردن هماهنگ نمودن رهبری کنترل و اداره فعالیتهای دسته جمعی برای نیل به هدف در حداکثر کارآیی می باشد از این تعریف چنین استنباط می شود که مدیریت شامل فعالیتهایی است که انجام اهداف و مقاصدی را هدایت می نماید و مدیران افرادی هستند که درگیر این فرآیند می باشند .

پرستون وپست می گویند فعالیتهای مدیریتی بدون توجه به عوامل انسانی قابل بحث و گفتگو نمی باشد وموفقیت مدیران در سازمانها با فعالیتهایی که انجام می دهند معلوم می گردد با صرف شغل سازمانی مدیریت به نظر نامبردگان عبارت است از فرآیند هدف گذاری هماهنگی منابع انسانی و فنی و مالی در متن محیطی مشخص و معین .

( گفتن ) با اندک تفاوت با تعریف فوق می گوید : ( مدیریت عبارت است از هماهنگی منابع مختلف اعم از انسانی فیزیکی مالی و اطلاعاتی که با توجه به اصول سازماندهی برنامه ریزی تصمیم گیری رهبری و کنترل انجام می شود .

به هر حال مدیریت با هر نوع تعریفی که از آن ارائه شود به اعتقاد ( ابراهام مازلو ) دارای B بعد ساختاری اسای است اول بهره وری اقتصادی وسعی در بالابردن کیفیت کالا ارائه خدمات و غیره که این مرحله بعد توجه به تولید را شامل می شود .

دوم مسائل اجتماعی و انسانی یعنی مراقبت در رعایت بهداشت کارکنان دادن انگیزش و تشویق آنها در حرکت به سوی خود شکوفایی اعمال روش و تکنیکهای لازم برای افزایش احساس امنیت و وفاداری به سازمان و غیره می باشد که این بعد توجه به انسان عنوان شده است .

مدیریت به تعاریف فوق محدود نمی کرد بلکه به اعتباری می توان آن را فن تلفیق عوامل توسعه اقتصادی زمین کار سرمایه و هماهنگی دانست که مدیریت شامل بخش اعظم و عمده آن یعنی هماهنگی شامل می شود و بالاخره داشتن علم و هنر را می توان متشکل کردن هماهنگ نمودن رهبری و کنترل فعالیتهای گروهی به منظور رسیدن به هدف و یا هدفهای مشترک تعریف نمود .

مدیریت دارای تعاریف و تعابیر فراوانی است که با توجه به استنباط تعریف کننده آن شکل و مفهوم ویژه ای دارد ولی علی رغم تفاوتهای ظاهری کلیه تعاریف دارای یک و یا چند وجه مشترک از قبیل هماهنگی تلفیق مساعی فکری و مادی برای نیل به هدفهای مشترک هستند به طور کلی در کلیه تعاریف مدیریت حصول به هدفهای معین مورد تاکید بوده زیرا بدون وجود هدف مدیریت معنی و مفهومی نخواهد داشت

به بیانی واضح تر مدیریت یک فرآیند اجتماعی و هسته مرکزی سازمان رسمی است که عهده دار سازمان دادن به هر نوعی از فعالیتها اطلاعات و گروههای غیر رسمی فعال در سازمان می باشد و هر نوع از فعالیتها و اطلاعان از این قبیل را شامل می شود پیتر دارکو درباره مدیریت چنین می گوید : مدیریت عملی است که یک گروه هدف را به یک گروه هدفدار و موثر تغییر می دهد به عبارت دیگر مدیریت با اعمال تغییر در گروه های انسانی عامل و ابداع اجتماعی می باشد به تعبیر وی ابداع و تنوع آوری چیزی نیست جز اینکه دگرگونی ها را به چشم فرصتها نگریستن و از آنها برای ایجاد تحول بهره گرفتن .
علم و هنر بودن مدیریت

علم و مدیریت بیشتر اطلاعات لازم را از سایر رشته های علوم اجتماعی بر می گیرد و موضوع آن مطالعه همکاری های بین انسانهاست از این رو در قلمرو علوم اجتماعی جای می گیرد و موضوع آن مطالعه همکاری های بین انسانهاست از این رو در قلمرو علوم اجتماعی جای می گیرد علم مدیریت در قلمرو اثبات منطقی یا فلسفه تحصلی قرار دارد لذا مطالعات مربوط به آن بر اساس واقعیات قابل اثبات تجربه علمی استوار است مکتب اثبات منطقی فلسفه ای است که فقط واقعیات قابل تجربه و اثبات را در قلمرو علم قرار می دهد و معتقدات را خارج از حیطه آن می داند لذا آن قسمت از مطالعات اجرایی می شود در قلمرو علم تجربی قرار دارد .

حجم تئوری های مدیریت نسبت به قدمت علم مدیریت حاکی از پیشرفت سریع این علم است بین تئوریهای مدیریت و جنبه های کاربردی علم مدیریت ارتباط متقابل وجود دارد .
علم مدیریت محصول علم سیاست و تئوری های مدیریت مرتبط با تئوری های سیاسی است مدیریت ابزار دست حکومتها و در خدمت سازمانهای سیاسی می باشد علی رغم این ارتباط قلمرو علم اداره از علم سیاست جداست .

یاد آور می شویم که علم مدیریت رشته ای از علوم اجتماعی می باشد بسیاری از اطلاعات و تئوری های علم مدیریت از معلوماتی که بشر از سایر رشته های علوم اجتماعی از قبیل اقتصاد نتیجه مدیریت را یک علم مصرف کننده تلقی می کنند زیرا از سایر رشته های علوم اجتماعی بهره می گیرد .

علم مدیریت نیز به عقیده والدو به مطالعه بحث درباره جنبه ای از جنبه های متعدد همکاری های بین انسانها می پردازد به اعتقاد الا س دو نهام رشته مطالعات اداری مدیریت در قلمرو و علوم اجتماعی قرار می گیرد و تنها رشته ای از رشته های علوم اجتماعی است که در آن بین تئوری ها و عمل شکافی نیست مدیریت علم است و هدف اصلی آن کارآیی است همچنین اصول سازمان و مدیریت اساس تئوری های علم مدیریت می باشد .

به نظر مری پارکرافالت مدیریت ینی هنر و علم انجام دادن وظایف توسط دیگران و به این اعتبار تفویض فعالیتها بهترین روش انجام کار می باشد زیرا از فرد یک مدیر می سازد .

به هر حال و بدون قصد در فلسفه موضوع باید گفت که مدیریت منعکس کننده مجموعه رهبری – هدایت می باشد رهبری معمولا با جنبه های کیفی مدیریت سرو کار دارد و با تاکید بر کیفیت رهبری و جنبه های اداراکی و زمینه هایی که بیشتر تئوریک هستند می توان مدیریت را هنر تلقی نمود و برعکس اگر مدیریت مساله و موضوع کمی باشد بر کیمتها تکیه نماید و عوامل اساسی و اصول علمی و فنی را داشته باشد دراین صورت می توان آن را علم دانست .

مدیریت فقط علم و یا هنر به صورت جداگانه نیست بلکه به عقیده دوایت دالد ترکیبی از این دو می باشد که با توجه به توانایی های مدیر و احاطه او در مسائل مرتبط با نسبت معینی در کنار یکدیگر قرار دارند به عبارت دیگر هر چه ضوابط مدیریت با گذشت زمان و با توجه به یافته های علمی بیشتر قابل اندازه گیری شوند از میزان هنر بودن مدیریت کاسته شده و به علم مطلق و کامل شدن نزدیک تر می شود که البته تا رسیدن به این مرحله راه درازی در پیش دارد .

در رابطه با هنر بودن مدیریت می توان گفت که مدیریت هنری است که فکر و ایده و توانایی در تحصیل نتیجه از فعالیتی را شامل می گردد و این امر موضوعی است که در زندگی روزانه به طور اعم و در مدیریت به طور اخص بسیار مهم می باشد جمع آوری افراد و انتخاب بهترین از بین آنها هنر مدیریت می باشد که اعمال مطلق ضوابط علمی پاسخگوی آن نیست .

در رابطه با علم بودن مدیریت باید در مرحله اول میدان و زمینه هایی را که در آن علم خاصی به کاربرده می شود مشخص نموده و مرزها و محتوای زمینه مورد بحث را معین کرد و سپس به تدوین ضوابط و عقاید کلیدی که فرضیه ها و قوانین جدید و ساختن تئوری مورد نظر را شامل می شود اقدام نمود و نهایتا با قواین مقررات و قواعد لازم جهت اعمال آن با استفاده از داده های ملموس عینی و قابل مشاهده و اندازه گیری به وسیله متدو تکنیکهای مختلف عمل کرد .
نهایت اینکه تعادل و توازن بین هنر و علم مدیریت از جمله مسائل اساسی مدیر است زیرا در مدیریت علم و هنر تنگاتنگ هم قرار دارند و پیشرفت علم باعث شکوفایی هنر می شود .

بنابراین مدیریت درباره ای مواقع جریان علم در پهنه هنر می باشد و در مواقع دیگر حرکت وسیلان هنر در قلمرو علم محسوب می شود بسیاری از فعالیتها با استفاده از حداکثر جنبه های علم بودن مدیریت و حداقل هنر بودن آن تحقق می یابند و در بسیاری دیگر برعکس ، کاربرد حداکثر هنرو حداقل علم را جهت حصول نتیجه لازم دارد .

به هر تقدیر پرونده علم و یا هنر بودن مدیریت علیرغم اظهار نظرهای مختلف همچنان مفتوح است و هر روز عقیده و نظر جدیدی به این بحث افزوده می شود بسیاری از صاحب نظران در این مورد به نتیجه مشابه ای رسیده اند و آن اینکه مدیریت هم علم است و هم هنر ، فقط درصد آرایی که به علم و یا هنر بودن مدیریت اختصاص داده می شود متفاوت است .

تئوری بوروکراسی
کلمه بوروکراسی که بیش از دو قرن از ابداع آن می گذرد به صورت یکی از مهم ترین مفاهیم دانش اداری و سیاسی در آمده است این کلمه که به سازمانهای بزرگ و مظاهر و آثار آن اطلاق می شود در واقع معلول پیشرفتهای صنعتی و اقتصادی است بر این مبنا اگر این فرض مورد قبول باشد که ایران دارای بیشترین رشد اقتصادی بوده است باید اذعان داشت که این کشور دارای بیشترین مظاهر و آثار وجودی سازمانهای بزرگ یا بوروکراسی ها نیز می باشد .
اختلاف بین کشوری چون ایران و کشورهای پیشرفته صنعتی در این است که کشورهای مزبور در طول دو قرنی که در جریان پیشرفت صنعت قرار گرفتند فرصت کافی یافتند که دیگر اجزای نظام اجتماعی خود را با جزء بوروکراسی هماهنگ سازند اما در کشوری چون ایران چنین فرصتی وجود نداشت و بدین لحاظ بوروکراسی ها امکان یافتند که به صورت عضوی ناهماهنگ به رشد خود ادامه دهند.

به هر حال شناسایی نحوه پیدایش رشد و آثار مثبت و منفی سازمانهای بزرگ یا بوروکراسیها در کنترل آنها موثر است .
نکته مهم تر اینکه در دنیای امروز چنان چه نظام سیاسی قدرت نظارت بربوروکراسیها را داشته باشد انجام تحولاتی آرام و انقلابی امکان پذیر خواهد بود در غیر این صورت مظاهر و آثار منفی بوروکراسی به صورت سدی در برابر تحولات و پیشرفتهای اجتماعی ظاهر خواهد شد .
نظریه ماکس وبر

ماکس وبر در رابطه با آنچه که منتقدان بوروکراسی به مانند عامل مزاحم دموکراسی یاد کرده اند می گوید : « چنان چه خصوصیت بوروکراسی را عاملی در جهت دادن به اصل شایستگی یا شایسته سالاری بدانیم تا اجرای صرف اهداف دموکراسی بنابراین هر نوع دموکراسی در صورت رعایت اصل شایستگی می تواند مورد تایید بورکراسی قرار گیرد » .

تجزیه و تحلیل عفاید ( ماکس وبر) که روشنگر فقدان انعطاف پذیری سازمانهای بوروکراتیک می باشد با طرز تفکر(فایول) و( تبلور) در خصوص ارائه مدل (ماشینی) از انسان ارتباط پیدا می کند (وبر) عقیده دارد چنان چه بر نقش عامل انسانی در سازمان تاکید شود و سازمان از زاویه روابط انسانی بررسی گردد باید در انتظار نتایج غیر قابل پیش بینی در امور و اختلال در سیستم بوروکراسی بود در این حالت نظریه مدل ماشین ارائه شده قابل دفاع نخواهد بود .

اهیمت نظرت وبر ( ۱۸۶۴-۱۹۲۰ ) درباره بوروکراسی به حدی است که معمولاً وقتی از بوروکراسی سخن به میان می آید نام وبر نیز با آن همراه است .
وبر ابتدا توجه خود را به تشکیلات سازمانی معطف نمود که شامل دولت – حزب سیاسی کلیسا – فرقه مذهبی و شرکت تجاری می شد .
از نظر وبر معنی این اصطلاح ( تشکیلات سازمانی ) عبارت است از تنظیم تعدادی روابط اجتماعی که پاره ای افراد وظیفه نگهداری این روابط را به منظور ایجاد تشکیلات سازمانی به عهده می گیرند وجود رهبر ( مدیر ) و معمولاً یک کادر اداری الزامی است و سازمان عبارت از تشکیلاتی است که لااقل دارای دو جزء مزبور بوده و شکل سلسله مراتبی داشته باشد و بر رفتار انسانها را با بعضی از مقررات قابل تطبیق می دانست و این امر مبنای تجزیه و تحلیل او در جامعه شناسی قرار گرفت .

وجود تعدادی قوانین حاکم بر رفتار جزء لاینفک مفهوم سازمان را تشکیل می داد که بدون وجود آن مقررات بیان اینکه چه رفتارهایی سازمانی هستند و چه رفتارهایی سازمانی نیستند امکان ندارد و برعبارت نظم اداری را برای قوانین سازمان به کار می برد .

مهم ترین جنبه نظم اداری توجیه این ارتباط است که چه کسی باید به چه کس دیگر فرمان بدهد از این جهت است که مفهوم اداره و مفهوم اختیار به هم رابطه نزدیکی پیدا می کنند زیرا هز شیوه ای از اداره به طریقی احتیاج به اختیار دارد و برای اداره کردن باید نوعی قدرت فرماندهی به یک نفر واگذار گردد .

از نظر وبر در صورتی می توان گفت فردی دارای قدرت است که در محدوده روابط اجتماعی اش نظر خود را علی رغم مقاومت دیگران اعمال نماید .
اما اختیار که نوعی قدرت به حساب می آید زمانی وجود خواهد داشت که فرمانی با یک محتوای معین در یک فرد یا افراد معین موجب اطاعت شود به عبارت دیگر اختیار آن نوع از قدرت است که ناشی از مقام سازمانی باشد اظهار دارد که شالوده و اساس تمامی اختیار و اجرای دستورات اعتقاد به حیثیتی است که برای حاکم یا حکمرانان وجود دارد .

هنگامی که صدها نفر برای جمع آوری مالیات ، نظافت شهر ، توزیع مواد غذایی و سوختی و … جهت خدمت به میلیونها انسان موظف و مامور می شوند طبعا باید بر اساس نظم و ترتیب خاصی کار کنند در غیز این صورت هرج و مرج رواج خواهد یافت و وظایف محول شده به نحوه مطلوبی انجام نخواهد شد برای جلوگیری از این آشفتگی یعنی ایجاد و حفظ ساختار نظم و ثبات انسان بوروکراسی را ایجاد کرده است بوروکراسی در سازمانهای گوناگون سیاسی نظامی – تجاری و فرهنگی از زمانهای بسیار قدیم پدیدار است ولی مطالعه منظم و برنامه ریزی شده آن تا زمانی که ماکس وبر الگوی بوروکراسی ایده آل خود را ارائه داد معوق ماند.
در زبان عامیانه بوروکراسی به صورت شعاری بیش نیست که منظور از آن تشریفات زاید و عدم از یک واژه یونانی به مفهوم حکومت مشتق شده است .
الگوی ایده آل و بر عنوان ابزار تجزیه و تحلیل برای طبقه بندی انواع سازمانها و تحلیل مبانی سازمانهای بوروکراتیک به کارشناسان یاری می رساند البته او طور غیر مستقیم این نظریه را که بوروکراسی ها بهترین نوع سازمان هستند ترویج می کرد و اظهار می داشت که یک بوروکراسی کاملا پیشرفته از نظر فنی بر سازمانهای دیگر برتری دارد .

عوامل کارآیی دقت سرعت روشنی و وضوح دانش نگهداری سوابق استمرار اختیار فرمانبرداری کامل کاهش اصطکاک و کاهش هزینه های مواد و کارکنان در حد مطلوب در یک اداره امور کاملا بوروکراتیک وجود دارد و همچنین وبر تاکید داشت که برتری بوروکراسی ها مبتنی بر علل فنی آن است .
تعریف و مفهوم بوروکراسی

مفهوم بوروکراسی قبل از آنکه واژه آن ابداع شود قرنها پیش در تمدنهای باستانی وحود داشته ولی از اوسط قرن هجدهم تا اواخر قرن نوزدهم واژه بوروکراسی در آثار نوسیندگانی چون دو گورنی بالزاکورکارل هایزن هربرت اسپنسر به کاربرده شده است از نوشته های دانشمندان مذکور سه مفهوم عمده برای بوروکراسی قابل تشخیص است یکی از مفاهیم آن بوروکراسی را به عنوان شکلی از دولت و حکومت به حساب می آورد که باید با حکومتهای دموکراسی وارنستوکراسی مقایسه شود مفهوم دیگر مربوط به شکل خاص تشکیلات اداری کشور آلمان در قرن نوزدهم و نظر سوم اساس و اندیشه را از نارضایتی عمومی از دولت و دخالت بی مورد کارگزاران دستگاه های دولتی گرفته است .

به طور کلی به بوروکراسی از نظر لغوی به معنی حکومت دولتی است امادر نظر عامه عمدتا مفهوم منفی و انتقاد آمیز دارد و اغلب مشکلات و آثار منفی ( مانند کاغذ بازی و کندی جریان امور ) که از بوروکراسی ها ناشی می شود مدنظر می باشد اما این تنها مفهوم آن نیست بلکه این کلمه که در فارسی دیوانسالاری گفته می شود در مفاهیم مختلف به کاربرده می شود .

عناصر بوروکراسی
محققان علوم اجتماعی بوروکراسی را به انواع مختلفی از قبیل بوروکراسی طبقاتی – بوروکراسی محافظ – بوروکراسی جانبداری حزبی – بوروکراسی بر اساس لیاقت – بوروکراسی مورویشی – بوروکراسی کاریز ماتیک – بوروکراسی ماشینی – تقسیم کرده اند که هر یک در سیتم اداری یا اجتماعی خاص می تواند دارای کاربرد باشد .

جنبه ها و آثار مثبت و منفی بوروکراسی
نخست می پردازیم به آثار مثبت بوروکراسی ثبات سازمان و سیستم اداری وجود اطمینان و امنیت شغلی اعمال منطق در اجرای فعالیتها صراحت هدفها کمک به اشاعه دموکراسی افزایش تخصص و تشجیع گرایی حذف روابط و ضوابط نامناسب در استخدام و انتخاب کارکنان افزایش عدالت در اداره امور و رفتار منصفانه با کارکنان حذف فامیل بازی و دوست بازی در انتصابات ( پارتی بازی ) حال می پردازیم به آثار منفی و سوء بوروکراسی انعطاف ناپذیری سیستم وجود اضطراب و نگرانی رکود و جمود شخصیت خود محور بودن جابه جایی اهداف سازمان محدودیت در طبقه بندی مشاغل سرخوردگی ارباب رجوع استقرار سیستم متمرکز قدرت در رده های مختلف مدیران سازمان کاربرد سلیقه ای و نامناسب قوانین و مقررات .

جنبه های منفی بوروکراسی آسیب شناسی بوروکراسی را تشکیل می دهند بیماریهای بوروکراسی ناشی از افرادی که سازمان را تشکیل می دهند نمی باشد بلکه قصور سیستماتیک سازمان در اداره سالم امور می باشد که باعث مقصر قلمداد شدن افراد در داخل سازمان می گردد .
نظریه مدیریت اداری

از آنجا که کانون مدیریت علمی فقط سطح عملیاتی بود هم زمان با تیلور افراد دیگری که از تجربه مدیریت در سازمانهای بزرگ برخوردار بودند دریافتند که اداره کردن سازمانها با مدیریت سطح عملیاتی کاملا متفاوت است و آنان مدیریت برحسب وظایف یا کارکردهای مدیران در سطح مختلف سازمان بودند .
سرشناس ترین این افراد که غالبا وی را بنیانگذار مدیریت جدید می دانند هنری فایول فرانسوی است .
توانایی های مدیریتی

فایول در رساله ای که به نام مدیریت عمومی و صنعتی منتشر شده فعالیتهای سازمان تجاری را به شش دسته تقسیم کرد :
۱- فعالیتهای فنی ( تولید ۲- فعالیتهای بازرگانی ( خرید و فروش ، مبادله ۳- فعالیتهای مالی ( بررسی برای سرمایه استفاده مطلوب از سرمایه ) ۴- فعالیتهای امنیتی ( حفظ اموال و افراد ) ۵- فعالیتهای حسابداری ( تدارک اطلاعات آماری ) ۶- فعالیتهای مدیریتی ( برنامه ریزی – سازماندهی – فرماندهی – فرمانبرداری – هماهنگی و کنترل )

فایول اعتقاد داشت که این فعالیتها در هر نوع سازمان تجاری یافت می شود و در همه سازمانها نسبتا مورد توجه قرار گرفته است ولی فعالیت ششم ( مدیریت ) مستلزم تحقیق و مطالعه بیشتر است در نتیجه او بیشتر کار خود را به مدیریت اختصاص داد فایول توانایی های لازم برای مدیران را بر اساس فعالیتهای شش گانه به سه دسته تقسیم کرده است :

۱- توانایی های عام مدیریت که شامل فعالیتهای شش گانه مشروح در بالا می باشد .
۲- توانایی های خاص مدیریت که شامل وظایف مدیریت یعنی برنامه ریزی – سازماندهی – رهبری – هماهنگی و کنترل می باشد .
۳- توانایی های فنی و تخصصی مورد نیاز که در ارتباط با فعالیتهای تخصصی لازم در سازمان است .
فایول معتقد است که به کلیه کارکنان سازمان باید برای داشتن توانایی های سه گانه آموزش لازم داده شود ولی میزان نیاز هر یک از کارکنان به توانایی های مذکور در سطح مختلف سازمانی متفاوت است زیرا هر چقدر که در سلسله مراتب سازمانی بالا رویم نیاز به توانایی مدیریت افزایش می یابد و نیاز به توانایی تخصصی کاهش پیدا می کند و به عکس .

اصول مدیریت
قبل از فایول عمده عقیده بر این بود که مدیران ، مدیر متولد شده اند و برای این کار تربیت نشده اند ، ولی فایول تاکید داشت که مدیریت مهارتی مانند همه مهارتهاست و می توان با توجه به اصل مدیریت آن را به دیگران آموزش داد به همین جهت او علاوه بر تعریف مدیریت بر حسب وظایف ، نظریات خود را در اصول کلی مدیریت ارائه داده است .

این اصول بعد از تجربه بسیار طولانی او ذر مدیریت وضع شده است و رهنمودی برای حل مسائل علمی مدیران ارائه می دهد او اعتقاد نداشت که این اصول حت هر شرایط و در همه جا قابل اعمال است بلکه توجه می کرد استفاده از این اصول متناسب با شرایط هر سازمانی باشد .
اصول ارائه شده در مدیریت اداری

اصول مدیریتی فایول عبارت است :
۱- تقسیم کار : تقسیم کار با تخصص گرایی موجب می شود که هر فردی در زمینه کار خود مهارت نسبتا زیادی کسب کند و در نتیجه میزان تولید افزایش یابد .
۲- اختیار : حق دستور دادن و به اجرا در آوردن را به کمک پاداش یا تنبیه اختیار می گویند مسئولیت داشتن یعنی صاحب اختیار باید در برابر نتایج کارش پاسخگو باشد اختیار و مسئولیت باید با هم متناسب باشند .

۳- انضباط : اعضای سازمان باید به قوانین و مقررات سازمان احترام بگذارند و از مقام بالاتر خود اطاعت کنند انضباط حاصل اطاعت و تعهد نسبت به توافقهای مدیر با کارکنان و بیشتر نتیجه توان رهبری مدیر است .

۴- وحدت فرماندهی : هر عضو سازمان فقط باید از یک مقام بالاتر دستور بگیرد و در برابر او مسئول باشد عدم رعایت این اصل موجب تضاد و کشمکش و ضعف انضباط و به خطر افتادن اصل اختیار در سازمان می شود.

۵- وحدت جهت : هر گروه از فعالیتهای سازمانی که هدف واحدی دارند باید فقط تحت یک برنامه و به وسیله یک مدیر هدایت شود مثلا اداره کارگزینی سازمان نباید دو مدیر و دو خط مشی داسته باشد .

۶- اولویت منافع عمومی بر منافع فردی ( خصوصی ) : در هر سازمان ، کل مهم تر از اجزای آن است ؛ یعنی هدفهای سازمانی بر هدفهای فردی و خصوصی ارجحیت دارد مدیر باید میان منافع فردی و سازمانی همبستگی ایجاد کند .

۷- جبران خدمات کارکنان : پرداخت حق الزحمه مناسب به کارکنان و مدیران در برابر خدماتی که انجام می دهند باید عادلانه باشد و آنان را راضی کند .
۸- تمرکز عدم مشارکت : زیر دستان در امر تصمیم گیری را تمرکز و افزایش نقش آنان در تصمیم گیری را عدم تمرکز می نامند .

۹- سلسله مراتب : خط فرمان با مسیر دستور در هر سازمان به ترتیب رتبه و مقام از بالاترین سطح مدیریت به پایین ترین سطح عملیاتی ادامه می یابد .
۱۰- نظم : مواد و انسانها باید در جای مناسب خود در سازمان قرار گیرند و در زمان مناسب از آنها استفاده شود برای ایجاد نظام میان کارکنان مدیران باید ماهیت و محتوای دقیق هر وظیفه را معین و رابطه آن با وظایف دیگر و کل کار سازمان را مشخص کنند و برای ایفای وظایف مناسب ترین افراد را انتخاب نمایند .
۱۱- انصاف : رفتار مدیران با زیر دستان باید توام با عدالت و انصاف باشد تا زیر دستان وظایف خود را با تعهد و وظیفه شناسی انجام دهند .

۱۲- ثبات شغلی واستخدامی : فایول مشاهده کرده بود که سازمانهای موفق ، معمولاً از وجود گروه ثابتی از مدیران و کارکنان برخوردارند از این رو، نقل و انتقال زید کارکنان را مضر می دانست و معتقد بود که در هر سازمان باید اقداماتی برای تشویق کارکنان، به ویژه مدیران صورت گیرد .
۱۳- ابتکار : به زیر دستان باید فرصت داده شود که در اجرای وظایف خود تفکر و نو آوری داشته باشند و ابتکار عمل به خرج دهند .

۱۴- روحیه کار گروهی : ایجاد روحیه برای کار گروهی موجب وحدت هماهنگی سازمان می شود .
از نظر فایول مهم ترین عامل برای ایجاد تقویت روحیه وحدت فرماندهی و ارتباط شفاهی است .
مطالب دیگری که می توان در مورد مدیریت اداری گفت : این است که این نظریه ( نظریه اداری ) دومین نظریه از مکتب کلاسیک مدیریت است که به وسیله مدیران حرفه ای و با تجربه شکل گرفت .

آنها سعی کردند در چارچوب این تئوری اصول مفاهیم علمی و قابل اجرای سازمانهای رسمی و راه های رسیدن به الگوی های مورد نظر را مطرح و مشخص کنند .

تئوری اداری به طور مستقل و جدا از جریان فکری بوروکراسی رشد و گسترش یافت در صورتی که این دو تئورذی در ارتباط با یکدیگر پیش می رفتند نتیجه بسیار ارزشمندتری به دست می آمد علیرغم این جدایی تئوری های اداری و بوروکراسی دارای جنبه های مشابه و یکسانی هستند که از آن جمله است : هر دو تئوری مولد سازمان رسمی بوده و بر اساس تحلیلهای قیاسی نظریه های کلان و مدلهای ساختاری ذهنی و دستوری تجویزی استوراند و هر دو تاکید بر اصول مشابه از قبیل وظیفه مداری تخصص گرایی و سلسله مراتب دارند شاید به علت همین تشابهات است که آثار منفی بوروکراسی در مورد سازمانهای اداری مصداق دارد

عناصر تئوری اداری
تئوری اداری عمدتا بر اساس چهار عضو زیر استوار است :
الف – اصول مدیریت
نظریه پردازان تئوری اداری اصول مدیریت را در دسته بندی های گوناگون خلاصه کرده اند که تعدادی از آنها مبنای تشریح وتوجیه سایر اصول قرار گرفته اند اغلب این اصول امروزه نیز اعتبار خود را حفظ کرده اند و در بیشتر آثار نویسندگان معاصر منعکس شده اند اصول مطروحه ضمن معرفی نظرات تئوریسین های اداری مورد توجه قرار خواهد گرفت .

ب- وظایف مدیریت
یکی از بارزترین کمکها نظریه پردازان اداری آنان به مدیریت به عنوان یک مجموعه وظایف است فایول اعتماد داشت که بهترین راه برای درک و فهم یک سازمان مطالعه دستگاه اداری مدیریت آن سازمان است هر یک از نظریه پردازان اداری وظایف مدیریت را از دیدگاه خاصی طبقه بندی و فهرست کرده اند لیکن تفاوت اساسی در این طبقه بندی ها وجود ندارد و کم و بیش با هم موافقت دارند مهم ترین وظایف مدیریت که در نظریات این دانشمندان درج شده است عبارتند از : برنامه ریزی سازماندهی – کار گزینی – فرماندهی – هماهنگی – کنترل – ارتباطات – بودجه بندی و آموزش به طور خلاصه می توان گفت که مطالعه سازمانها از طریق بررسی وظایف مدیریت کاری مهم است .

ج- صف و ستاد
صف وستاد از پدیده های مربوط به نظریه اداری و از ضروریات سازمانهای بزرک است طبق نظریه اداری ستاد مجموعه ابزاری است که به وسیله آن مدیریت می تواند قابلیتهای تخصصی خود را افزایش دهد و با موضوعات سازمانی به گونه ای علمی و کارشناسانه برخورد کند بنابراین ستاد می تواند به مدیریت جنبه تخصصی بدهد .

د- کمیته ها
فکر اولیه به کار گیری کمیته ها در سازمانهای بزرگ از نظریه الداری نشات گرفته است کمیته ها یک ساختار سازمانی جدا از ترکیب صف و ستالد فراهم می سازند و وسیله ادغام توانایی ها و دانشهای پراکنده بخشهای گوناگون سازمان در قالب یک واحد فعال و منسجم هستند .
از آنجا که وظایف و مسئولیتهای سازمانی فراتر از توانایی های تک تک افراد است کار کمیته برای بهره گیری از افرادی که مسئولیت پذیرفتند ولی به تنهایی قاردربه انجام وظیفه نیستند مناسب ترین تدبیر اداری به حساب می آید و وسیله خوبی برای جلوگیری از اعمال نظر فردی تلقی می شود به عنوان مثال تصمیم گیری در مورد تغییر یک طرح که مسلما دارای ابعاد و آثار مختلفی است می تواند در کیمته ای مرکب از مدیران ذیربط با کمک گرفتن از نظرات و دیدگاههای متفاوت هر یک انجام گیرد نظریه های فایول را درباره سازمان و مدیریت می توان چنین خلاصه کرد :
مدیریت علمی ( فردریک تیلور )

چگونگی پیدایش نظریه مدیریت علمی
انقلاب صنعتی در کشورهای انگلستان ، آمریکا ، روسیه و آلمان علاوه بر تاثیر عمیق اجتماعی اقتصادی و فرهنگی بر حیات این کشورها موجب تدوین تدریجی ضوابط علمی و برای اداره امور صنایع شد تقارن و تشابه عقاید محققین این کشورها در مورد مدیریت علمی با تفاوتهایی اندک حاکی از شرایط اقتصادی – اجتماعی تقریبا مشابه و یکسان حاکم و بر اداره امور کارخانجات و موسسات صنعتی این کشورها و نحوه برخورد با مسائل کارگر – کارفرما در مقطع خاصی از انقلاب صنعتی می باشد .

ظهور مدیریت علمی عمدتاً با نیاز برای افزایش بهره وری توام بود در آغاز قرن بیستم کمبود کارگر ماهر در کشورهای صنعتی دل مشغولی مدیران صنایع بود و برای افزایش بهره وری به هر حال باید تدابیر وتمهیداتی اندیشه می شد در کوشش برای پاسخ گویی به این مشکلات تبلور مقررات و روشهای را تدوین نمود که اساس ژمدیریت علمی قرار گرفت .

مدیریت علمی جنبشی بو که شرایط اجتماعی – اقتصادی ناشی از انقلاب وصنعتی وقوع را اجتناب ناپذیر کرده بود .
فردریک و نسیلو تیلور ( ۱۸۵۶-۱۹۱۵ ) بیشترین سهم را در پیشرفت و گسترش مدیریت علمی داشت او که کار خود را از کارگری آغاز کرده بود توانست از راه تجربه مهندسی بیاموزد و به سرعت ترقی کند تابه سر مهندسی کارخانه برسد او اعتقاد داشت که افزایش کارآیی با پیدا کردن راه برای کار آنرا کردن کارگران بستگی دارد .

هدف او این بود که جنبه های مختلف ارتباط ماشین – کارگر را تعریف کند برای رسیدن به این هدف اواز شیوه های علمی نظیر مطاله زمان و حرکت ابزار استاندارد شده انگیزه های فردی و سر پرستی تخصصی حمایت می کرد تا بتواند بهترین راه انجام دادن کار به کارکنان ارائه دهد فلسفه مدیریت علمی این بود که اساس مدیریت باید بر واقعیتهای اثبات شده باشد نه بر حدس و گمان منظور تیلور از علم و روش علمی مشاهده و ارزشیابی منظم است .
او معتقد بود که به مدد اصول علمی می توان فعالیتهای تولیدی را تحت نظم در آور و کارآیی را افزایش داد .

نظر و احساس کلی تیلور این بود که تولید بیشتر امکان پذیر است زیرا به علت عدم مهارت کارگران و کارکنان مسئول اجرای عملیات مقدار زیادی از منابع موجود پول – پرسنل – وسایل – ماشین و مواد تلف می شود و نتیجه کار آیی در سطح قابل قبولی قرار نمی گیرد او معتقد بود که برای تولید بیشتر باید دانش بیشتری د رمورد هر شغل کسب کرد و مدیریت این دانش را به دست آورده است تیلور مکررا تاکید می کرد که مدیریت علمی یک دسته از طرحهای کارآیی و یا تنظیم طرح و نقشه نیست بلکه فلسفه ای است که به وسیله آن مدیریت تشخیص می دهد که وظیفه اش بررسی علمی برای یافتن بهترین شیوه های اجرای هر کاری است مانند برنامه ریزی و سازماندهی کار و آموزش دادن کارگران برای اینکه بهترین شیوه ها را به کار بندد او در پی هماهنگی کارگران و سازماندهی و ایجاد یک روح هماهنگی در کار بود تا از طریق تولید بیشتر دستمزد بالاتری به کارگران پرداخت شود در حقیقت او طالب رشد سطح هر کارآیی کارگر بود .

یلور عقیده داشت که تعارض و تضاد بین کارگر و کارفرما امری مقدر و محتوم نیست و لذا بران شد تا از طریق افزایش بهره وری کارگران امکان دستیابی آنها به در آمد مکفی را فراهم سازد .

در واقع انگیزه تیلور ایجاد سود بیشتر برای صاحبان کارخانه ها نبود بلکه او بر این باور بود که نتیجه اصلی بهره وری باید به نفع کارگران باشد نه مالک کارخانه .
نامبرده در جریان مطالعاتش متوجه شد که اگر قرار باشد مزد کارگران افزایش نیابد تمایلی به کار کردن سریع جهت رسیدن به حد نصاب جدول زمان بندی را ندارند به این دلیل تیلور کارفرمایان را تشویق نمود که مزد کارگران را بر اساس سیستم نرخ متغییر بپردازند با این تمهیدات کارگرانی که سخت کوش بودند و به استاندارد بالایی در تولید و کارآیی می رسیدند مزد بیشتری از کارگرانی که در حد استاندارد کارآیی و بهره وری نداشتند دریافت می کردند با اعمال این روش جو دوستانه بین کارگر و کارفرما به وجود آمد زیرا منافع دو طرف را محفوظ می داشت .

اصول ارائه شده در مدیریت علمی
مدیریت علمی به تاکید بر مدیریت در سطح عملیات از نظر تیلور دارای ویژگی های بارزی است که به طور خلاصه عبارتند از : ۱- علم به جای راه تجربی ( تجربه محض ) ۲- هماهنگی به جای افتراق ۳- همکاری گروهی به جای فرد گرایی ۴- حداکثر تولید به جای محدودیت تولید ۵- پرورش و ترغیب هر یک از کارکنان در جهت کسب حداکثر کارآیی و پیشرفت فردی .

تیلور معتقد بود که برای انجام دادن هر کاری همیشه راه بهتری وجود دارد و یافتن روش صحیح اجرای هر کار فقط با به کار بردن اصول مدیریت علمی ممکن می باشد تیلور اصول زیر را به عنوان چهار اصل مدیریت علمی نامیده است :
۱- ایجاد علم واحدی برای اجرای هر جزء از کار که جایگزین روش غیر علمی متداول شود
۲- گزینش علمی کارکنان و آموزش و تربیت آنان برای اجرای بهتر وظایف خود در حالی که در گذشته هر کارگر به گونه ای شخص مسئول انتخاب شغل و پرورش خود به بهترین وجه ممکن بود .

۳- همکاری صمیمانه مدیریت با کارکنان تا اطمینان حاصل شو که تمام کارهایی که اجرا می شو بر اساس اصول علمی تعیین شده می باشد .
۴- تقسیم تقریبا مساوی کار و مسئولیت بین مدیریت و کارکنان به طوری که وظیفه طرح ریزی و مطالعات علمی برای بهبود به عهده مدیریت می باشد و پیروی کامل از روشها و استانداردهای تعیین شده وظیفه کارگران محسوب گردد .

برای اجرای اصول مدیریت علمی از روشهای خاصی باید استفاده کرد به طور خلاصه عبارتند از :
۱- مطالعه و اندازه گیری دقیق زمان اجام دادن هر جزء کار و تعیین روش صحیح اجرای آن
۲- ضرورت اعمال سرپرستی تخصصی با استفاده از سرپرستی چند جانبه در سازمان .

۳- استاندارد و یکنواخت کردن کلیه ابزارها و کلیه ابزارها و وسایل و تشخیص بهترین شیوه به کاربردن آنها
۴- تهیه دستورالعمل و راهنمای شرح وظایف و مشاغل برای هر یک از کارکنان سازمان
۵- برقراری سیستمی برای پرداخت حقوق و دستمزد متناسب با کیفیت و کمیت کار کارگران یا کارمندان .
ارائه تجربیات تیلور در اثبات کارآیی مدیریت علمی

شرکتهایی که اصول و شیوه های مدیریت مورد نظر تیلور را به کار بستند میزان سرعت تولید خود را پیش از آنچه تیلور قادر به تصور باشد افزایش دادند نظریات تیلور بر مدیران تاثیر کرد و آنان توانستند انتخاب کارکنان را اصلاح کنند جریان آموزش تیلور را بر قرار سازند و بهترین راه را برای اجرای هر وظیفه بیابند.
شیوه های پیشنهادی او علیرغم اینکه بیشتر متناسب مدیریت سطح عملیاتی بود ولی زمینه ای را در بسیاری از سازمانها ایجاد کرد که هر کاری را می توان کارآتر و منطقی تر انجام داد و در حقیقت نگرشی منطقی برای حل مسائل سازمانی ترویج کرد .

ولی مدیریت علمی با مفروضاتش درباره انسان محدودیتهایی دارد زیرا انسان را موجودی تصور می کند که بدواً با نیازهای اقتصادی و فیزیکی انگیزش می یابد در نتیجه اشتیاق کارگران را برای رضایت شغلی و نیازهای اجتماعی آنان را به عنوان یک گروه نادیده می گیرد و ار تنشهایی که ناشی از محرومیت این نیازها باشد غفلت می کند .

به علاوه تاکید بر بهره وری با گسترش سود بخش مدیران را به سوء استفاده از کارگران سوق می داد در نتیجه بسیاری از کارگران برای احقاق خود به اتحادیه ها می پیوستند .

در پایان متذکر شوم که یکی از آثار مشخص مدیریت علمی بهبود کلی در مدیریت کارخانه است که بر اثر آن مطالعه و بهبود امور فروش اداره امور عمومی و سایر جنبه های سازمانی نیز مورد توجه قرار گرفت به این ترتیب یکی از دستاوردهای این مکتب استفاده موثر تر از نیروی انسانی تجهیزات و مواد است که به نوبه خود در توسعه برنامه ریزی تعیین مسیر پیشرفت کار و کنترل به صورت محرک اثر داشته است .

به عنوان نمونه آثاری که این کتب در وضعیت نیروی انسانی داشته است عبارتند از : جایگزینی و انتصابات بهتر فرصت بیشتر برای پیشرفت و ترقی حقوق و دستمزد بالاتر شرایط محیط کار بهتر ساعات کار مناسب تر گسترش دامنه ابتکار افراد از طریق افزایش فرصتهای شغلی و کاربرد ابزارهای تشویقی .
یکی دیگر از آثار بسیار مهم مدیریت علمی استفاده از تحقیق و محاسبات علمی به جای روشهای محاسبه سرانگشتی است به طوری از آن پس استفاده از روشهاب علمی تحقیق ادامه یافت و به صورت جزء لاینفک مدیریت در آمد مضافا این تاکید بر استفاده از استاندارد در هر مرحله از مدیریت منجر به پیدایش استاندارهای بالاتر برای عملیات و کیفیت تولید شده است .

۲-۱ تئوری نئوکلاسیک
مکتب روابط انسانی ( التون مایو )
با بهره گیری از نظریه های کلاسیک بر کاربرد مطالعات علمی برای تعیین بهتر و سریع تر شبوه هاب تولید و کارایی بیشتر طرحهای سازمانی ومدیریت تاکید می شد این تاکیدها برای تحقق یک هدف یعنی افزایش تولید بود کارگران کم و بیش مانند قطعات استاندارد شده تولید فرض می شدند که تنها انگیزه کاری آنها پول بود .

در این دوران پیشرفت تکنولوژی بسیار سریع و زیاد بود و پیشرفتهای اجتماعی مناسب با پیشرفتهای تکنولوژی نبود مشاغل روز به روز بیشتر تخصصی می شدند به طوری که کارکنان برای مشارکت در مجموع تولید کمتر تقدیر می شدند و طبیعتا غرور کمی به شغلشان احساس می کردند مدیران بیشتر حرفه ای شدند ولی ضعف عمده در این دوره و این نوع نگرش مدیریت سلب انسانیت از اعضای سازمان بود زیرا کارگر بدون انگیزه و استعداد فرض می شد که می توان مانند ماشین اورا از نظر علمی تحت نفوذ در آورد .

سازمانها بزرگ تر و پیچیده تر می شدند و مدیران با اتکا بر اصول سازمان و مدیریت سازمان را هدایت و اهداف سازمان را به طور منطقی پیگیری می کردند .
ولی از آنجا که انسانها همیشه الگوی پیش بینی شده یا قابل انتظار را دنبال نمی کنند مدیریت از عدم تحقق اهداف و پایین تر بودن کارآیی تولیدی عاجز شد به همین دلیل به دنبال راه چاره ای برای حل مسائل سازمانی برآمد و طبق یافته های تجربی و علمی عامل انسانی و تاثیر رفتار موثر عوامل انسانی در تحقق اهداف سازمانی اهمیت یافت . تکوین این نظریه ها با مطالعات هاثورن آغاز شد .
مطالعات هاثورن

نهضت روابط انسانی ( نظریه های نئوکلاسیک ) با اجرای آزمایشهای هاثورن در سالهای ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۲ آغاز شد این مطالعات در کارخانه هاثورن از شرکت وسترن الکتریک نزدیک شیکاگو صورت گرفت .

این تحقیقات ابتدا به روش مشابه یا مدیریت علمی آغاز شد و هدف آن بررسی رابطه شرایط فیزیکی کار ( نور ، خستگی و … ) با میزان عملکرد کارگران بود مطالعات با بررسی رابطه بین میزان روشنایی محل کار و بهره وری کارگران آغاز شد .

پژوهشگران عده ای از کارگران را انتخاب و آنان را به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم کردند سپس میزان نور را برای افراد گروه آزمایش بالا بردند افزایش نور موجب افزایش تولید شد آنان نور محل کار را کاهش دادند تا به نور ماه رسید در کمال شگفتی متوجه شدند که باز هم تولید کارکنان افزایش یافته است ولی در گروه کنترل نیز در طول مدت مطالعه افزایش یافته بود اگر چه تغییری در میزان روشنایی محل کار آنان ایجاد نشده بود پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که عامل دیگری بجز روشنایی در عملکرد کارگران موثر است این مطالعات در این مرحله متوقف شد .

دوره دوم مطالعات در سال ۱۹۲۷ آغاز شد گروه کوچکی از زنان تلفنچی در یک چارچوب بسته تحت نظارت قرار گرفتند برای این گروه شرایط به گونه ای پیوسته تغییر داده می شد و عواملی مانند غذای داغ ، اوقات استراحت ، کار صبح روز یکشنبه و ساعات کار روزانه کم یا زیاد و سایر شرایط مربوط به عملکرد به ندرت تغییر می یافت بعد از یک دوره چند ساله مطالعات همراه با این تغییرات همچنان ادامه داشت با این حال بهره وری موضوع روابط انسانی و وابستگی های اجتماعی موجود بین کارکنان محققان و ناظران با اهمیت تر از شرایط کار است نتیجه تحقیقات نشان داد که گروه مورد آزمایش به دلیل توجه خاصی که به آنان می شود روحیه بالایی پیدا می کنند در حالی که جدول پرداختهای آنان تغییر نکرده بود و بدین ترتیب روحیه بالا به عنوان افزایش بهره وری شناخته شد .