فایل ورد کامل مقاله بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی؛ تحلیل علمی مدیریت شهری و فناوری‌های نوین

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی؛ تحلیل علمی مدیریت شهری و فناوری‌های نوین دارای ۵۹ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی؛ تحلیل علمی مدیریت شهری و فناوری‌های نوین  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی؛ تحلیل علمی مدیریت شهری و فناوری‌های نوین،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی؛ تحلیل علمی مدیریت شهری و فناوری‌های نوین :

بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری تهران و ارائه راهکارهای مناسب برای بهینه‌سازی فرایند موجود

اجتماعات انسانی از دیرباز پس از مورد استفاده قرار دادن منابع مختلف طبیعی موجود بر روی کره زمین، قسمت‌های غیرقابل مصرف و زاید آن را دفع می‌نمودند. این موضوع مشکل حادی را برای آنها و محیط‌شان ایجاد نمی‌کرد. زیرا تعداد و توزیع انسانهای موجود بر روی کره زمین به نسبت مساحت این کره خاکی خیلی کم بود اما امروزه به دلیل افزایش تعداد، توزیع جمعیت و به دنبال آن تحولات پدید آمده در میزان و کیفیت مواد مصرفی، معضل تولید و دفع زایدات به نحوه بارزی گریبانگیر حیات جوامع بشری به ویژه شهرها گردیده است.

گرچه دفن بهداشتی مواد زاید جامد شهری، سالهاست که مورد استفاده قرار گرفته است و در بسیاری از نقاط دنیا توانسته است، بهداشت عمومی و سلامت جامعه را تأمین کند ولی هنوز مورد قبول عامه مردم قرار نگرفته است. عناوینی مانند، دفن و دفن بهداشتی و تلنبار زباله بارها به جای یکدیگر مورد استفاده قرار گرفته‌اند و هنوز هم خیلی از مردم فرق بین دفن، دفن بهداشتی و تلنبار کردن زباله را نمی‌دانند. به عبارت دیگر در صورتی که عملیات دفن مواد به صورت کاملاً استاندارد و براساس ضوابط صحیح و دقیق دفن بهداشتی صورت نگیرد مشکلات بهداشتی و زیست محیطی زیادی به وجود خواهد آمد. فقط یک محل دفن بهداشتی که در محل مناسبی قرار گرفته و از طراحی خوبی برخوردار باشد و نیز عملیات آن کاملاً صحیح و دقیق انجام پذیرد می‌تواند جوابگوی استانداردهای بهداشت عمومی و سلامت بوده، از شرایط لازم برای جلوگیری از آلودگی آب و خاک و هوا برخوردار باشد که در اینجا بحث مدیریت دفع مواد زائد جامد شهری مطرح می‌گردد.

مواد زاید جامد شهری شامل تمام مواد زاید حاصل از فعالیت‌هایی است که در شهر انجام می‌گیرد. این مواد هم از نظر منبع تولید و هم از نظر خواص فیزیکی و شیمیایی تنوع بسیار زیادی دربر دارد. در یک شهر، بخش‌های مختلفی در فعالیت هستند و هر بخش نیز در تولید مواد زاید شهری نقش دارد. بخش‌های خانگی، تجاری، حمل و نقل، صنعتی، درمانی، بهداشتی و خدمات، هرکدام مواد زایدی با خصوصیات ویژه‌ای تولید می‌کنند. به همین دلیل هم، مواد زاید جامد شهری دارای طیف وسیعی است. از نظر حجم نیز از ذرات ریز گردوغبار گرفته تا وسایل اسقاطی، مثل بدنه اتومبیل، یخچال و میز و صندلی، در این زایدات وجود دارند از نظر خطرناک بودن نیز، شامل مواد زاید غیرقابل فسادپذیر است و هم مواد زاید کاملاً خطرناک، مثل مواد زاید بیمارستانی را دربر می‌گیرد، از نظر فیزیکی و حجم ظاهری نیز طیف کاملاً ناهمگونی از زایدات در یک شهر بروز می‌کند. کمیت مواد زاید جامد شهری نیز ناهمگونی زیادی را شامل می‌شود.

عوامل اقتصادی، بافت شهری، کاربری‌های زمین، عوامل فرهنگی، تراکم در واحد سطح، فصول سال و عادات اجتماعی در کیفیت و کمیت مواد زاید جامد شهری موثر هستند. به عبارت دیگر، فاکتورهای زیادی در امر تولید مواد زاید شهری تأثیر دارند. به همین دلیل هم طراحی سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری از حساسیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. برای یک طراحی موفق به اطلاعات و داده‌های اساسی از کلیه فاکتورهای مؤثر در سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری نیاز هست. این اطلاعات و داده‌ها را یا می‌توان از طریق سازمانها و ارگانهای زیربط و درگیر با مدیریت مواد زاید جامد شهری بدست آورد و یا از طریق انجام پروژه‌های مشخص، این اطلاعات و داده‌ها را تولید کرد.

۱ـ اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق:
مدیریت مواد زاید جامد شهری از اهمیت ویژه‌ای در جلوگیری از اثرات سوء و مضر این مواد بر بهداشت و سلامت جامعه برخوردار است. رعایت نکردن اصول بهداشتی و جلوگیری نکردن از انتشار مواد زاید جامد شهری، اولین آسیبی که به جامعه وارد می‌کند بر بهداشت و سلامت جامعه می‌باشد. خطرات بسیاری از قبیل حمله حشرات و جوندگان موذی، خطرات ناشی از سگ‌های ولگرد، بروز بیماری‌های واگیردار در صورت رعایت نکردن این اصول، با مردم دست به گریبان است. خطرات ناشی از حمله حشرات زمانی به وجود می‌آید که زباله‌ها در یک محل تجمع داشته باشند که به علت عدم مدیریت صحیح در حاشیه‌های تهران این مشکلات وجود دارد. باید همواره این اصول را در نظر گرفت که طبیعت خیلی از مواد از نظر اثرات سوء زیست محیطی، سمیت و سرطانزائی شناخته شده نیست و تا زمانی که بی‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد، باید به آنها به عنوان موادی که پتانسیل خطرزائی دارند نگریسته شود.

در بحث مدیریت زباله یک ارگان خاص نمی‌تواند که دراین زمینه فعالیت چشمگیری داشته باشد. بلکه همکاری و همیاری تمامی ارگان‌ها را می‌طلبد و در نهایت با فرهنگ‌سازی در جامعه و روشن‌نمودن مردم به معنای واقعی می‌تواند گامی مؤثر در این زمینه برداشت.

تفهیم درست مدیریت مواد زاید می‌تواند جلوی خسارات وارده بر محیط زیست را بگیرد و در جهت به راه‌اندازی چرخه صنعت جامعه مفید واقع شود. زیرا وقتی مدیریت صحیح مواد زاید صورت گیرد، بحث تفکیک را نیز بدنبال دارد و از این رو در بسیاری از جهات می‌شود در راستای تولید مواد دیگر به صورت مکانیزه گام برداشت که خود در ارتقاء به سطح خودکفائی جامعه مؤثر می‌باشد. پس یک مدیریت صحیح می‌تواند هم جامعه را به سوی آبادانی پیش ببرد و هم می‌تواند آن را به ورطه نابودی بکشاند.
دومین بحثی که اهمیت و ضرورت آن در مدیریت مواد زاید مطرح است، آنالیز زباله می‌باشد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. وقتی که آنالیز زباله صورت بگیرد و بدانیم که هر کدام از موادی که در جامعه استفاده می‌شود به چه میزان در زباله های شهری یافت می‌شود می‌توان با توجه به آن، گزارش و تحقیق روشنی را ارائه داد و به عنوان یک منبع و مرجع آن را در نظر گرفت که اگر در صورتی سازمان و یا ارگانی بخواهد کاری در این زمینه انجام دهد بتواند از آمار مربوطه استفاده بکند.
به عنوان مثال شهرداری تهران در فکر احداث کارخانه کمپوست می‌باشد. این طرح در یک کیلومتری شهر تهران در منطقه‌ای بنام بی‌بی‌دوست قرار است که اجرا شود که با استفاده از آمار و ارقام بدست آمده از آنالیز زباله، کارشناسان مربوطه می‌توانند تصمیم‌گیری لازم را در این زمینه اتخاذ نماید که آیا این طرح قابل اجرا شدن در این منطقه می‌باشد یا خیر؟ و این جامعه در طول یک سال چه مقدار زباله تولید می‌کند و اینکه از این میزان چه مقداری زباله‌های قابل بازیافت می‌باشند که در چرخه بازیافت مواد قرار می‌گیرند؟ با توجه به بدست آوردن حجم زباله و دانستن این موضوع که به عنوان مثال میزان پلاستیک و یا مواد فسادپذیر و یا میزان کاغذ به طور سالانه در زباله‌ها چقدر می‌باشد می‌توانیم از این اطلاعات استفاده‌های بیشتری را داشته باشیم و با استفاده از این آمار می‌توانیم بدانیم که جامعه ما به چه میزان در جهت صرفه‌جوئی گام برداشته و چقدر توانسته است که در کاهش میزان زباله و تفکیک آن گام مفیدی را بردارد.

۲ـ چارچوب نظری تحقیق
مدیریت مواد زاید جامد شهری از شش عنصر موظف تولید و ذخیره در محل، جمع‌آوری، حمل و نقل، بازیافت و دفع تشکیل شده است. این تقسیم‌بندی به این دلیل صورت گرفته که هر کدام از این عناصر یک وظیفه مشخصی در سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری را عهده‌دار هستند. در ضمن، این تقسیم‌بندی از نظر بررسی موضوع نیز، بسیار مؤثر است. در حال حاضر در مدیریت مواد زاید جامد شهری، قسمت اعظم منابع مالی و انسانی برای جمع‌آوری و حمل و نقل صرف می‌شود و در زمینه‌های تولید، ذخیره در محل، بازیافت و دفع، کارچندانی صورت نگرفته است. این عدم تعادل، بهترین دلیل سوء مدیریت در امر مواد زاید جامد شهری است. همان اندازه که جمع‌آوری و حمل و نقل مؤثر هستند، تولید و بازیافت و دفع مواد نیز مهم محسوب می‌شوند و باید مورد توجه و دقت قرار گیرند. اطلاع دقیق از کمیت و کیفیت تولید و پراکنش نقاط تولید در سطح شهر می‌تواند در امر جمع‌آوری و حمل و نقل بسیار مفید واقع شود و به صرفه‌جوئی‌های زیادی در این دو عنصر منجر گردد. بازیافت مواد مستقیماً به کمیت و کیفیت تولید ارتباط دارد و دفع مواد به همه عناصر موظف قبلی مربوط می‌شود. بنابراین این عناصر همانند حلقه‌های یک زنجیر به هم پیوسته هستند و هر کدام از این عناصر نقش ویژه‌ای را در سیستم مدیریت مواد زاید جامد ایفا می‌کنند و باید متناسب با وظیفه‌شان به آنها توجه شده و منابع لازم به آنها اختصاص داده شود.
شکل ۱- عناصر موظف و رابطه آنها را در یک سیستم مدیریت مواد زاید جامد نشان می‌دهد.

شکل ۱- عناصر موظف و رابطه آنها در سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری
در شکل ۱- پردازش و بازیافت به عنوان یک عنصر موظف در کنار سایر عناصر، مشخص شده است. در صورتی که پردازش و بازیافت هم می‌تواند در محدوده تمام عناصر موظف دیگر قرار گیرد و هم به صورت واحد مستقلی در سیستم مدیریت مواد زاید جامد عمل کند. اصولاً در یک سیستم کارآ و موفق بهتر است که پردازش و بازیافت از ابتدا تا انتهای سیستم در جریان باشد، جداسازی مواد در مبدأ تولید و فشرده کردن مواد در آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی، هم در کاهش حجم مواد و هم در کاهش کمیت موادی که باید به محل‌های دفن حمل شوند، مؤثر است.

در نتیجه به ماشین‌آلات، نیروی انسانی، سرمایه‌گذاری و زمین کمتری برای دفن مواد احتیاج خواهد بود. ملاحظه می‌شود که بازیافت صحیح می‌تواند ضمن اینکه به عنوان عنصری مستقل عمل می‌کند، در بین عناصر دیگر هم قرار گیرد و راندمان و کارآیی کل سیستم را افزایش دهد. تقسیم‌بندی سیستم مدیریت مواد زاید جامد به عناصر موظف، نگرش و طراحی از کل به جز و بالعکس را امکان‌پذیر می‌سازد. ابتدا با در نظر گرفتن شش عنصر موظف ترسیم روابط اصلی بین این عناصر و کلیات سیستم، طراحی می‌شود. سپس هر عنصر جداگانه مورد بررسی قرار گیرد و روابط داخلی اجزای هر عنصر موظف ترسیم شده و جریان مواد، انرژی و منابع در هر عنصر مشخص می‌شود و دوباره تمام سیستم، مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار می‌گیرد. تمامی این اعمال را می‌توان با نوشتن یک مدل و به کمک کامپیوتر انجام داد. بررسی سیستم با این روش امکان ارزیابی اثر تغییرات مورد نظر در سیستم را میسر می‌سازد. به عنوان مثال می‌توان اثرات تبدیل چرخ‌های دستی را به وانت‌های نیسان و.‌.. بررسی کرد. جالب توجه است که می‌توان این ارزیابی‌ها را قبل از انجام پروژه‌های مورد نظر انجام داده و اثرات آنها را روی سیستم، مشخص کرد. سپس با درنظر گرفتن مسائل اقتصادی، اجتماعی و بهبود کارایی و راندمان سیستم، گزینه بهینه را انتخاب و به اجرا درآورد با این کار می‌توان به مقدار قابل توجهی در زمان، پول و انرژی صرفه‌جویی کرده و نیز به موفقیت طرح‌ها بیشتر امیدوار بود.

عناصر ۶ گانه در سیستم مدیریت، باید در یک ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر باشند و ارائه هرگونه روش اصلاحی در امر جمع‌آوری، بدون نگرش بنیادی و سیستماتیک به تمامی مراحل و عناصر ۶گانه مدیریتی کار اصولی و علمی نیست.
اجرای هرگونه برنامه‌ریزی طرحهای جدید مدیریت مواد زائد جامد، در چهارچوب امکانات اقتصادی ـ اجتماعی، بهداشتی و سیاسی محلی باید ارائه شود و قبل از تصویب هر طرح جدیدی، باید اصلاحات اساسی در آن از طریق سنجش افکار عمومی صورت گیرد، زیرا برنامه‌های مدیریت مواد زائد جامد باید با سایر اهداف جامعه سازگار باشد. ولی در کشور ما متأسفانه این پارامتر مهم مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
ضمناً طرحهای جدید باید دارای زمان‌بندی و ایجاد ساختار سازمانی بوده و از نظر بودجه نیز تأمین شوند. بنابراین برای اجرای برنامه‌های تهیه شده. برخی از فعالیتها در کوتاه مدت و بعضی از طرحها در بلندمدت مورد نظر قرار می‌گیرند. مهمترین موارد اصلی در چنین اهدافی شامل مسائل زیر هستند:

۱ـ مهمترین عوامل طراحی و استانداردهای اجرایی، ارزانترین و بهداشتی‌ترین آنها است.
۲ـ در صورت تغییرات، روند تدریجی انتقال از سیستم فعلی به سیستم جدید ایجاد گردد و اثرات چنین تغییراتی در پرسنل و مسائل مالی و بودجه باید ارزیابی شود.
در ایجاد تغییرات باید علاوه بر عناصر ۶گانه، تمامی اجزاء دیگر سیستم مثل امور مالی، پشتیبانی، تدارکات، سازماندهی، تجهیزات، روابط عمومی و آموزش را نیز مورد توجه قرار داد. مثلا بهتر است مواد زائد در مبدأ تولید، به صورت جداگانه جمع‌آوری شود و این امر، بازیافت مواد و دفع اصولی را امکان‌پذیر می‌کند. در نتیجه ذخیره مواد در محل نیز تابع چنین جداسازی خواهند بود.

۱ـ۲ـ تولید مواد زائد جامد:
تولید، اولین بخش از عناصر ۶گانه یک سیستم مدیریت مواد زائد جامد است. تولید مواد، یک نقش اساسی و کلیدی در کل سیستم دارد.
به دو طریق کمی و کیفی می‌توان تولید مواد زاید جامد را کنترل کرد. اصولاً مشکل اصلی جوامع، تولید روزافزون مواد زاید است. به طور کلی، کم کردن تولید زایدات، احتیاج به تغییر در طرز نگرش ما به منابع طبیعی دارد. حداقل ایجاد تخریب در منابع طبیعی باید مدنظر قرار گیرد. به عبارت دیگر در الگوی تولید، توزیع و مصرف باید تجدیدنظر صورت گیرد.
با انجام برنامه‌ریزی مناسب و آموزش مردم، می‌توان تولید مواد زائد جامد را در مبداء کاهش داد، این برنامه‌ها عبارتند از:

۱ـ تولید کالاهای مرغوب.
۲ـ بازیافت مواد.
۳ـ جداسازی مواد زاید در مبداء تولید.
۴ـ بالا بردن سطح فرهنگی مردم در جهت جلوگیری از اسراف.
۵ـ جلوگیری از تولید مواد خطرناک و سمی.
تبدیل فرآیند شیمیایی به فرآیندهای مکانیکی، جایگزینی صنایع آلوده‌ساز، امروزه مورد توجه طرفداران محیط زیست است. فلسفه آن این است که پیشگیری ارزانتر از درمان است.
منابع تولید مواد زائد جامد شهری برحسب کیفیت مواد زائد به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شود:
۱ـ مواد زائد جامد خانگی شامل پس‌مانده‌های مواد غذایی و آشغال.
۲ـ مواد زائد جامد تجاری شامل پس‌مانده‌های موادغذایی و آشغال.
۳ـ مواد زائد جامد صنعتی شامل مواد غذایی زاید، آشغال و مواد زائد ویژه و گاه خطرناک.
۴ـ مواد زائد جامد بهداشتی ـ درمانی شامل پس‌مانده‌های مواد غذایی، آشغال، مواد زائد خطرناک بیمارستانی.
۵ـ مواد زائد ساختمانی شامل نخاله‌های ساختمانی.
از مواد زائد جامد فوق، پس‌مانده‌های مواد غذایی جزء مواد زائد فسادپذیر دسته‌بندی شده که به سرعت تجزیه شده و ایجاد بو می‌نماید. پس نوع ذخیره و تناوب جمع‌آوری این مواد دارای حساسیت است. بقیه مواد زائد جامد ذکر شده، مواد زائد فسادناپذیر است و این مواد را اصطلاحا مواد خشک می‌نامند.
تجزیه فیزیکی مواد زائد جامد شهر تهران نشان داد که این مواد از ۶ دسته، کاغذ، کارتن و مقوا ـ نایلون و پلاستیک ـ فلزات ـ شیشه ـ مواد فسادپذیر ـ چوب، تشکیل شده است.
به طور کلی درصد اجزاء تشکیل دهنده مواد زائد جامد بستگی به شرایط آب و هوایی، شرایط اقتصادی و اجتماعی، فصول سال و فرهنگ مردم دارد.
۲ـ۲ـ ذخیره و جابجایی مواد زائد در محل تولید:
در اکثر خانه‌ها و ادارات از یک سطل پلاستیکی برای ذخیره مواد استفاده می‌کنند. ظرفیت این ظرفها حداقل به اندازه‌ای است که مواد زائد ۲۴ ساعته هر خانوار را در خود جای می‌دهد.
مواد زائد جامد ریخته شده در سطل‌های زباله توسط یکی از اعضای خانواده به کارگر شهرداری سپرده شده و کارگر شهرداری پس از تخلیه در گاری دستی یا ماشین های مخصوص حمل زباله، ظرف را به صاحبخانه برمی‌گرداند. ضمناً در جابجایی مواد زائد در محل تولید، کارگر شهرداری هیچگونه نقشی ندارد.

۳ـ۲ـ جمع‌آوری مواد زاید جامد:
نحوه جمع‌آوری بستگی به عوامل متعدد نظیر وضعیت معابر، رعایت اصول بهداشتی مردم، درجه حرارت، رطوبت هوا، بارندگی و میزان تولید زباله دارد.
دمای بالا و رطوبت هوا سبب می‌گردند که زباله‌ها به سرعت تجزیه شده و خطرات بهداشتی پدید آورند و بر سلامت شهروندان تأثیر گذارد.
از سوی دیگر عدم جمع‌آوری سریع زباله‌ها باعث تکثیر و نشوونمای حشرات و جوندگان موذی می‌شود که بالطبع سلامتی افراد را به خطر می‌اندازد.
برنامه جمع‌آوری زباله دارای چهار دیدگاه کلی زیر است:

۱ـ۳ـ۲ـ روش جمع‌آوری خانه به خانه:
این روش از نظر کارشناسی در کشورهای توسعه یافته کارا بوده و مناسب می‌باشد. این روش در سازماندهی اولیه، مسئولین دفع را جهت انتقال مستقیم زباله قادر می‌سازد.
نکته مهم در این روش، استفاده تولیدکنندگان زباله از زباله‌دانهای استاندارد است. فروشگاهها، مراکز اداری و تجاری نیز باید زباله‌دانهای مناسبی داشته باشند.
عملیات جمع‌آوری در این روش باید توسط وانت‌های کمپرسی انجام گیرد. در این روش وانت‌ها، زباله‌ها را مقابل خانه‌ها در زمان معینی جمع‌آوری می‌کنند. می‌توان جهت افزایش ظرفیت بار به عقب وانت‌ها، تریلی‌هایی نیز متصل نمود. اشکالی که این روش با آن مواجه می‌شود، موقعیت کوچه‌ها مخصوصاً در محلات قدیمی شهر است که کم‌عرض و یا بن‌بست می‌باشند.
۲ـ۳ـ۲ـ روش انبار موقت:
در روش مناسب انبار موقت، اهالی، زباله‌ها را به کانتینرهایی که در هر محل مستقر می‌شود تخلیه نموده و سپس مأمورین نظافت شهری کانتینرها را به ایستگاه موقت و یا محل دفع انتقال می‌دهند و پس از تخلیه، مجدداً در محل مستقر می‌نمایند. توصیه می‌گردد که استقرار کانتینرها از مراکز مسکونی حداکثر فاصله را داشته باشد.
۳ـ۳ـ۲ـ استفاده از روشهای سنتی:
جمع‌آوری به شیوه سنتی توسط مأمورین شهرداری به وسیله گاریهای دستی معمول است، می‌تواند در بخشهایی از شهر که فاقد امکانات استقرار کانتینر و یا دارای شهرسازی قدیمی و بازدارنده در امر جمع‌آوری ماشینی می‌باشد استفاده گردد. این روش علیرغم بکارگیری پرسنل زیاد، صرف هزینه جهت پرداختن دستمزد، تأخیر در زمان‌بندی مراحل جمع‌آوری، دارای فوائدی مانند بهداشت، حذف عوامل زیانکار نظیر حشرات و جوندگان است.
بنابراین برای مدیریت صحیح در شهر تهران، باید کارهای زیر انجام شود:
۱ـ شناسایی منازل موجود در مسیرهای مختلف شهر.

۲ـ تعیین خطوط و مسیر به نحوی که مسافت طی شده توسط وانتهای حامل زباله به حداقل کاهش یابد.
۳ـ تعیین زمان لازم جهت جمع‌آوری زباله.
۴ـ بررسی وضع ماشینهای حمل زباله از نظر کیفی و کمی.
۵ـ تعیین فاصله محل بارگیری تا محل دفع دائم.
بررسی موارد فوق، مسئول خدمات شهری را به تنظیم برنامه، سهولت و استفاده کامل از وسائط نقلیه، تجهیزات و کارگران نظافت شهری قادر خواهد ساخت. با ثبت کامل امور جمع‌آوری، مدیر مسئول می‌تواند هزینه‌ها را کنترل نموده و عملیات را در روند توسعه قرار دهد.
۴ـ۳ـ۲ـ استفاده از استقرار مخازن در معابر و خیابانها:
استقرار مخازن با گنجایش بیش از ۵۰۰ لیتر در مقاطع معابر و اماکن مناسب که امکان تردد کامیونهای مجهز به سیستم جرثقیل وجود داشته باشد قادر خواهد بود که زباله‌های حدود ۵۰ خانوار را به مدت ۱ روز در خود انبار نماید. محتویات این مخازن هر شب جمع‌آوری و به محل دفع و یا ایستگاه انتقال حمل می‌گردد.
این مخازن دارای درب می‌باشند و با تجهیزات مخصوص موجود در آن امکان جابجایی غیرمجاز وجود ندارد و دارای مزیتهایی می‌باشد که عبارتند از:
۱ـ کاهش مدت زمان جمع‌آوری.
۲ـ جلوگیری از تلنبار شدن زباله روی زمین.
۳ـ از بین بردن امکان دسترسی حشرات و جانوران موذی به زباله.
۴ـ دریافت زباله ۵۰ خانوار در یک زمان از یک نقطه.
۵ـ جلوگیری از فعالیتهای غیرمجاز افراد.
۶ـ رعایت بهداشت عمومی و جلوگیری از آلودگی دید.
۷ـ بهداشتی کردن نحوه کار مأمورین شهرداری.

ضرورت وجود برنامه ذخیره موقت و ایستگاههای انتقال:
استفاده از چنین فرآیندی در مدیریت مواد زائد جامد وقتی ضروری به نظر می‌رسد که بعلت مسافت زیاد مناطق جمع‌آوری با محل دفع نهایی، حمل و نقل مواد زائد جامد هزینه زیادی را بخواهد. در صورت وجود چنین شرایطی لازم است ایستگاههایی وجود داشته باشد تا از دفعات رفت و آمد بکاهد.
ظرفیت ایستگاههای انتقال که می‌توانند در نقاط مختلف شهر احداث شوند برحسب میزان مواد زائد جمع‌آوری شده در مناطق مختلف متغیر خواهد بود.
جهت کاهش اثرات بهداشتی این محلها پیشنهاد می‌شود که تا تبدیل به سیستم مکانیزه و جمع‌آوری مستقیم شهرداری با رعایت موارد زیر نسبت به بهسازی و ترمیم انبارهای موقت اقدام نماید:
۱ـ حداکثر فاصله با واحدهای مسکونی و مؤسسات تجاری، اداری و خدماتی.

۲ـ اطراف جایگاه محصور و دارای درب ورودی باشد.
۳ـ سریعاً زباله‌های این ایستگاهها تخلیه شود تا موجب آزار ساکنین اطراف ومحل رشد و زیست حشرات و حیوانات موذی نشود.
۴ـ دارای مجرای عبور شیرابه در کف سیمانی جایگاه باشد.
۵ـ با ترفندهایی از آلودگی دید جلوگیری شود.
در نهایت توصیه می‌گردد که حتی‌المقدور از کانتینر به جای این ایستگاههای روباز استفاده شود. ضمناً استقرار ایستگاههای انتقال باید در حد امکان در نواحی حاشیه شهرها باشد تا کمترین مزاحمت را برای شهروندان ایجاد کند.
۴ـ۲ـ بازیافت مواد زائد جامد:
مصرف مواد خام ـ چوب، فلزات و کانیها ـ از مرحله استخراج و فرآوری گرفته تا مرحله دور ریختن، به انرژی فراوان نیاز دارد و آسیب بسیار بر محیط زیست وارد می‌کند، اما بیشتر محصولات را می‌توان با مصرف مواد خام کمتری تولید کرد، بدون اینکه به کار آنها لطمه‌ای بخورد و نتیجه یکسانی را از نظر کارایی بدست آورد.
بهترین روش کاهش حجم زباله پس از اینکه عمر مفید یک کالا به سر رسید برای صرفه‌جویی در میزان انرژی برای ساخت همان محصول، بازیافت است.
برای روشن شدن مطلب در جدولهای ۱ و ۲ فواید بازیافت مواد مختلف که در کشورهای اروپایی اجرا می‌شود، آورده شده است.
جدول ۱ ـ بازیافت مواد معمولی و فواید آن
مواد بازیافتی فواید
بازیافت از آهن آلات بدست‌آوردن مواد خام، صرفه‌جویی در انرژی، کاهش حجم زباله، حفظ و حمایت آبهای زیرزمینی از فلزات سنگین
بازیافت از کابل بدست‌آوردن مواد خام، کاهش حجم زباله، جداسازی PVC و مس، جداسازی فلزات سنگین و حفظ و حمایت از آب
بازیافت از قوطی‌های آلومینیم بدست‌آوردن ماده خام، صرفه جویی در انرژی وکاهش حجم زباله، جداسازی فلزات سنگین و حفظ و حمایت از آب
بازیافت از شیشه بدست آوردن ماده خام، صرفه‌جویی در انرژی، کاهش حجم زباله
بازیافت از کاغذ بدست آوردن ماده خام، کاهش پساب، کاهش حجم زباله، تولید کاغذهای زیست محیطی

جدول ۲ـ بازیافت مواد مصنوعی و فواید آن
مواد بازیافتی فواید
بازیافت از یخچال بدست‌آوردن آهن‌آلات و مواد پلاستیکی، کاهش حجم زباله، حفاظت از لایه ازن، حمایت از آبهای زیرزمینی
بازیافت از کامپیوتر کاهش حجم زباله و بدست آوردن پلاتین، نقره، قلع و مواد پلاستیکی
بازیافت ظرفهای پلاستیکی بدست‌آوردن ماده خام، صرفه جویی در انرژی وکاهش حجم زباله
بازیافت ازPVC بدست آوردن انرژی و کاهش حجم زباله
بازیافت تایر ماشین بدست آوردن انرژی ، کاهش حجم زباله و بدست آوردن آسفالت برای جاده سازی

بازیافت روغن‌های سوخته صرفه جویی در انرژی، ایجاد روغن‌های قابل سوخت، حفاظت از آب و خاک
بازیافت لامپهای مهتابی بدست آوردن ماده خام، کاهش حجم زباله و جلوگیری از آلودگی فلزات سنگین
بازیافت از مواد عکاسی کاهش حجم زباله، صرفه‌جویی در ماده خام، بدست آوردن نقره و مواد پلاستیکی
بازیافت از باطریها تولید سرب و ژیپس، کاهش زباله و بازیافت فلزات سنگین

۱ـ۴ـ۲ـ کمپوست مواد زائد جامد:
فرآیند کمپوست وسیله ای برای دفع بهداشتی پسماندهای آلی است و در حقیقت خود نوعی بازیافت به حساب می‌آید و محصولی تولید می‌نماید که با اضافه کردن آن به خاک، آنرا مغذی کرده، مقدار خروج شیرابه را پایین می‌آورد. این فرآیند، ظرفیت نگهداری آب در خاک و ثبات خاک را بالا می‌برد. در مناطق خشک و نیمه خشک، بازگرداندن کمپوست به زمین برای تثبیت خاک و هوموس آن لازم است و در شرایط آب و هوایی مرطوب فرآیند کمپوست برای دفع پسماندها در جلوگیری از بوی بد و کم کردن عوامل بیماریزا در انسان و حیوان اهمیت دارد.
ترکیب کمپوست به دست آمده بسیار متفاوت بوده و بستگی به نوع مواد آلی دارد. جدول ۳ مواد تشکیل دهنده، کمپوست را نشان می‌دهد.
جدول ۳ـ مواد تشکیل دهنده کمپوست
ماده وزن خشک به درصد
مواد آلی ۸۰-۲۵
کربن ۵۰-۸
N 5/3-4/0
P 6/1-1/0
K 6/1-4/0
CaO 7-5/1
کمپوست حاصل از فرآیند تخمیر زباله را با توجه به مدت، شرایط آب و هوایی و پیشرفت تجزیه می‌توان به شرح زیر تقسیم‌بندی نمود:

الف) کمپوست خام:
منظور همان زباله‌های خرد شده است که هیچگونه تخمیری روی آن صورت نگرفته باشد.
ب) کمپوست تازه:
کمپوستی که عمل تخمیر در آن شروع شده ولی تجزیه و واکنشهای مربوطه کامل نشده باشد را گویند.
ج) کمپوست کامل:
کمپوستی که شرایط مناسب عمل تخمیر در آن ادامه یافته و در نتیجه مقدار بیشتری از مواد آلی آن تجزیه می‌شوند و میزان مواد آلی در آن به حدود ۲۰ درصد تقلیل می‌یابد.
د) کمپوست ویژه:
کمپوستی را گویند که جهت جبران کمبود تعدادی از عناصر مورد نیاز گیاهان، با توجه به استانداردهای تعیین شده، با همان عناصر تکمیل شده است.

در فرآیند کمپوست از مواد کم‌ارزش مانند مواد آلی تولید شده در منازل، محصولی مفید به دست می‌آید که به سرعت با اکوسیستم به تعادل می‌رسد. کمپوست یک اصلاح‌کننده و همچنین یک کود محسوب می‌شود.
با اضافه شدن کمپوست به خاک، عناصر اصلی از قبیل ازت، فسفر، پتاس و دیگر عناصر ضروری را به خاک وارد می‌کند و باعث جذب جانوران مفید خاک مانند کرم خاکی می‌شود. این امر چسبندگی ذرات ریز خاک و خاصیت جذب بیشتر آب را در پی دارد. این عوامل مقاومت خاک در مقابل فرسایش آبی و بادی را زیاد کرده بطوری که اصلی‌ترین موارد استفاده از کمپوست در آلمان و فرانسه، تثبیت خاک تاکستانهای واقع در اراضی شیبدار است.
در اقلیم مرطوب کاربرد کمپوست ۴-۳ سال است ولی در مناطق با اقلیم خشک به دلیل سرعت تجزیه کودپاشی با کمپوست هر ساله باید صورت گیرد.
یکی از موارد جالب استفاده از کمپوست، دفع بوی بد از زباله در حال کمپوست‌شدن است. کمپوست عاری از عوامل بیماریزای انسان و حیوان نیست ولی اگر فرآیند کمپوست به طور صحیح انجام شود، محصول آن کمترین عوامل بیماریزا را دارا خواهد بود. در این راستا اگر مواد در حال کمپوست شدن به خوبی بهم زده شود یا مرتبا زیر و رو شود و طی چند ساعت در معرض دمای بالا قرار گیرد، تمامی عوامل بیماریزای آن از بین خواهد رفت.
کمپوست به ۳ روش از زباله‌های آلی تهیه می‌شود که عبارتند از: روش سنتی، روش روباز و روش تکنیکی که مختصرا در رابطه با هر یک توضیحاتی داده می‌شود.
۱-۱-۴-۲- روش سنتی
تهیه کمپوست به روش سنتی می‌تواند در منازل دارای حیاط وسیع انجام گیرد. کمپوست سازی در جعبه‌ها و حوضچه‌های مخصوص این کار صورت می‌گیرد. اندازه جعبه و حوضچه بر حسب مقدار ماده آلی متغیر است.
در این روش انواع مختلف زباله‌های آلی آشپزخانه، سرشاخه بریده شده درختان، برگ درختان، ساقه غلات، شلتوک برنج و کاه پس از خرد شدن بدون هیچ اقدام دیگر داخل محل‌های ویژه ریخته شده و هر چند روز یکبار زیر و رو می‌شود.
حفظ رطوبت مواد در حال کمپوست‌شدن ضروری است، در این راستا آب‌پاشی روزانه، رطوبت مناسب را فراهم ساخته و همچنین آهک‌پاشی از بوی بد فرآیند کمپوست‌سازی جلوگیری می‌نماید.
۲-۱-۴-۲- روش روباز:
به این روش، روش نیمه تکنیکی گفته می‌شود. زباله‌ها در مبداء تولید جداسازی و سپس با یک سیستم جداسازی جمع‌آوری می‌شوند. در صورت عدم جداسازی، کمپوست مخلوط حاصل دارای آلودگی به فلزات سنگین خواهد بود.
ماشین‌های خرد کننده مواد قابل کمپوست را خرد کرده و این مواد در محلی مناسب به صورت روباز انبار می‌شوند، بطوری که در طول یکسال، ۳-۲ مرتبه زیرو رو وهوادهی می‌شود و در نهایت غربال و آماده عرضه به بازار می‌گردد.
۳-۱-۴-۲- روش تکنیکی:
مواد قابل کمپوست پس از خرد شدن به درون یک استوانه گردان که دارای حرارت و رطوبت قابل تنظیم است فرستاده می‌شود. پس از گذشت زمان معین، آنها را در انبارهای دربسته مخصوص به مدت ۸ روز نگهداری می‌کنند. کمپوست ایجاد شده به مناطق باز انتقال می‌یابد که بعد از گذشت ۵ هفته قابل عرضه به بازار می‌شود.

این روش در کشورهای پیشرفته کابرد ندارد. کشور سوئیس یکی از سازندگان و صادرکنندگان این دستگاه است و معمولا کشورهای جهان سومی را بعنوان بازار فروش در نظر گرفته است. عدم استفاده از چنین دستگاهی در کشورهای پیشرفته، هزینه‌بر بودن و کیفیت پایین کمپوست حاصل است.
با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد مواد زاید شهر را مواد آلی و قابل کمپوست تشکیل داده، زمینهای اطراف شهر از نظر مواد آلی فقیر بوده و همچنین برای کاهش حجم زباله، کمپوست می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. با جداسازی مواد قابل کمپوست، نه تنها در امر ذخیره در محل، حمل و نقل و دفع مواد صرفه‌جویی می‌شود، بلکه باعث کاهش آلودگیها شده و نیز کمپوست حاصل یک منبع خوب برای تامین مواد آلی خاکهای کشاورزی خواهد بود.
تهیه کمپوست دارای معایب و مزایایی می‌باشد که به شرح زیر است:
مزایای کمپوست‌سازی:
۱ـ کاهش حجم زباله برای دفن،
۲ـ تولید کود و فروش آن و ایجاد سوددهی،
۳ـ محصول نهایی با ارزش بوده و منابع طبیعی(خاک) را حفظ می‌کند،
۴ـ از ایجاد بوی بد جلوگیری می‌کند،
۵ـ کمپوست‌سازی در محوطه کمی انجام می‌شود.
معایب کمپوست سازی:
۱ـ همراه با این روش به محل دفن نیاز می‌باشد،
۲ـ سرمایه‌گذاری بالا در بدو امر لازم می‌باشد،
۳ـ بازاریابی و فروش محصولات مشکل می‌باشد.

۵-۲- حمل و نقل مواد زائد جامد:
استفاده و بکارگیری از وسائط نقلیه ویژه حمل با توجه به ظرفیت، استحکام، سرعت و قابلیت بارگیری و تخلیه در شرایط مختلف، متفاوت است. طول عمر مفید انواع وسائط نقلیه، با توجه به مشکلات متعدد در تعمیر و نگهداری در آب و هوای مرطوب کوتاه است. هزینه‌های خرید وسائل و فضا جهت ایجاد پارکینگ و نگهداری ماشینها و ابزارآلات نیز از جمله دیگر مشکلات موجود در این زمینه است. با استانداردکردن نوع ماشینها می‌توان از چنین مشکلاتی کاسته و از نظر اقتصادی در صرف بودجه و هزینه‌های متعدد جلوگیری نمود.
کامیونهای روباز اخیرا منسوخ شده و به عوض آن از کامیونهای تراکم‌ساز که قادرند زباله بارگیری شده را متراکم کرده و کاهش حجم دهند، استفاده می‌گردد. این کامیونها دارای ظرفیتی دو برابر کامیونهای عادی روباز هستند و ارتفاع بارگیری آنها نیز متناسب است. با توجه به تجربیات مختلف در شهرهای گوناگون، ماشینهای حمل زباله باید دارای فاکتورهای زیر باشد:
۱ـ ظرفیت و نوع ماشین باید با میزان و نوع زباله‌ای که بارگیری می‌شود، مناسب باشد.
۲ـ سهولت در بارگیری و تخلیه زباله مدنظر قرار گیرد.
۳ـ تا حد امکان زمان مورد نیاز برای عملیات بارگیری و تخلیه کم باشد.
۴ـارتفاع بارگیری جهت انتقال دستی برای مامورین شهرداری از ۱۶۰ سانتی‌متر تجاوز نکند.
۵ـ روکش‌برای ماشینها ضروری است تا در حین انتقال زباله پراکنده نشود.
۶ـ بدنه ماشین باید دارای شیبی باشد تا تخلیه اتوماتیک صورت گیرد.
۷ـ محل نشستن رانندگان و کارگران باید بهداشتی باشد.
۸ـ وسائط نقلیه حمل زباله باید دارای رنگ یکسانی باشند.
۹ـ بدنه ماشین به راحتی قابل شستشو باشد.
۱۰ـ از ماشینهایی استفاده شود که حجم زیادتری از زباله را در خود جای دهد تا تعداد بارگیری و تخلیه کاهش یابد.

۱۱ـ برای انتقال بیشتر زباله از یدک‌کش دارای روکش استفاده شود.
یکی از مشکلات حمل و نقل مواد به وسیله کامیونها، ریختن شیرابه در مسیر عبور کامیونها می‌باشد. با توجه به اینکه درصد مواد فسادپذیر در زباله شهر بسیار بالاست. معمولا شیرابه زیادی دارد که اگر مخزن جداگانه‌ای برای جمع‌آوری آن تعبیه نشود، این شیرابه در مسیر عبور کامیونها، روی جاده ریخته خواهد شد.
۶-۲- دفع مواد زائد جامد:
آخرین روش دفع نهایی مواد زائد جامد، دفن بهداشتی است. حتی در صورت استفاده از زباله‌سوزهای شهری و بازیافت مواد و انرژی، باز هم به مکان دفن نیاز است.
جایگاه دفن از نظر توپوگرافی و اقتصادی در زمینهای با پستی و بلندی، دره‌ها و گودالهای عمیق مناسب است، زیرا زباله‌ بیشتری را در واحد سطح می‌توان دفن کرد. مشکل آن وجود روان آبهای سطحی است، برای حل آن در این مناطق باید زهکش‌ها را طوری طراحی کرد که از ورود روانابهای سطحی به داخل گودالهای دفن جلوگیری به عمل آورد.
طراحی باید طوری صورت گیرد که از ورود آبهای سطحی بالادست به داخل گودالها جلوگیری به عمل آید، پس باید شیب خاکهای پوششی طوری باشد که زمان توقف آب روی گودالها طولانی نباشد تا از نفوذ آب به داخل گودال جلوگیری به عمل آید.
در رابطه با آلودگی آبهای زیرزمینی و امکان نفوذ شیرابه به داخل آنها، همواره باید قدرت تصفیه‌پذیری و رفع آلودگی لایه‌های زمین مدنظر قرار گیرد.
توجه به جنبه های زمین‌شناسی محل دفن، باعث می‌گردد که سنگها و خاکهای حاصل از آنها را برای دفن زباله اولویت‌بندی نماییم که به شرح زیر می‌باشد:
۱ـ آبرفتهای فلات قاره:
آبرفتهای فلات قاره با خاک لای لومی یا شنی لومی بر روی خاکهای لایه شده توان خوبی برای دفن پسماند دارد.
۲ـ روانه‌های بازالت:
روانه‌های بازالت با خاک لای رسی یا لای رسی لومی دارای توان متوسط تا خوبی برای دفن زباله است.
۳ـ لس:
لس با خاک لای لومی یا لای رسی لومی یا لای دارای توان خوبی برای دفن پسماند است به شرطی که خاک فشرده گردد.

۴ـ شیست:
شیست با خاک شنی لای یا شنی رسی دارای توان خوبی برای دفن پسماند است. ولی برای پرکردن گودالها باید از نقاط دیگر خاک را تامین کرد، زیرا خاک شیت معمولا با میکا همراه است و نیز فشرده‌شدن این نوع خاک مشکل است.