فایل ورد کامل مقاله تحول مفهوم محله در شهرهای معاصر ایران؛ بررسی جامعه‌شناختی و فرهنگی تغییرات ساختار شهری

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله تحول مفهوم محله در شهرهای معاصر ایران؛ بررسی جامعه‌شناختی و فرهنگی تغییرات ساختار شهری دارای ۱۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله تحول مفهوم محله در شهرهای معاصر ایران؛ بررسی جامعه‌شناختی و فرهنگی تغییرات ساختار شهری  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله تحول مفهوم محله در شهرهای معاصر ایران؛ بررسی جامعه‌شناختی و فرهنگی تغییرات ساختار شهری،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله تحول مفهوم محله در شهرهای معاصر ایران؛ بررسی جامعه‌شناختی و فرهنگی تغییرات ساختار شهری :

بررسی تحول مفهوم محله در محلات شهرهای دوران معاصر در ایران

(نمونه موردی : محله سرشور ، محله تورج ، محله ۹ قاسم آباد )

مقدمه
پیدایش مفاهیمی چون محله و چگونگی زندگی جمعی مردم ریشه در رفتار اجتماعی آنها داشته که آن هم برگرفته از فرهنگ خاص آن زمان و مکان می باشد .محله در گذشته دارای مفاهیم و ارزشهای خاص سکونتی برای گروههای قومی نژادی ، مذهبی و صنفی بوده که در یک ساختار کالبدی منسجم و پیوسته ، علاوه بر خدمات دهی به ساکنین ، باعث ایجاد حس هویت و تعلق در اهالی محله و همبستگی و انسجام در کل بافت محله می کرده است .

تحولات صورت گرفته طی دهه های اخیر در شهرسازی ایران باعث ایجاد تغییر و تحولاتی در مفهوم کارکردی محلات در قسمتهای مختلف شهرها شده است .
درجه کم رنگ شدن کارکرد محله در بافتهای مختلف شهرهای ایرانی متفاوت بوده و آنچه که مسلم است تحولات اجتماعی ، فرهنگی صورت گرفته در اکثر محلات باعث تغییر محله کهن ایرانی و ظهور ساخت جدیدی از مجتمع های زیستی در شهرها شده است .

طرح مسئله
در نظام کهن شهرهای ایرانی مناطق مسکونی با تفکر سیستم محله ای شکل می گرفت و محله در نخستین گام ، بنیانی بود اجتماعی که با مفاهیمی چون احساس تعلق و مشارکت همراه بود . محله به عنوان یک بلوک ساختمانی نقش مهمی در شناسایی ، جهت یابی و شناخت شهر و خوانایی آن دارد .

در گذشته فعالیتهای اجتماعی در داخل محلات از اهمیت بالایی برخوردار بوده زیرا حرکتهای مثبت و منفی اجتماع داخل محلات تأثیر مستقیمی بر کل شهر و سیستم حکومتی وقت داشته است ، امری که فقدان آن در محلات امروز به روشنی دیده می شود به راستی خلاء وجود چنین فعالیتها و گروههای متحد اجتماعی در محلات امروز ناشی از چه مواردی است که اینگونه ساکنین را بی تفاوت و روابط اجتماعی را کم رنگ کرده است ؟ می توان اساسی ترین سؤال در خصوص محله و مفاهیم آن در کشور ما را به این صورت عنوان کرد که ” بطور کلی محلات در گذشته دارای چه خصوصیات عملکردی و کارکردی ، بصری و .. بوده اند که امروزه بعد از گذشت قرنها هنوز می توان حس هویت ، تعلق ، صمیمیت و پایداری روابط را در آنها یافت ؟ به عبارتی محلات در دوران معاصر تا چه اندازه سعی در حفظ ارزشهای حاکم بر محلات گذشته شهرهای کهن کشور مان داشته اند ؟

هدف تحقیق
این پژوهش ، تلاشی است در راستای بررسی الگوها ، ارزشها و شاخصهای حاکم بر محلات در دوره های مختلف گذشته در ایران و اشاره به وضعیت محلات در دوران معاصر ، باتوجه به تغییر الگوهای زندگی ، ورود اتومبیل و همچنین تأثیر طرحها و ضوابط شهرسازی در شکل گیری فضاهای مسکونی ، اشاره به کمبودها و فقر امکانات و خدمات رفاهی در این فضاها و نیز نگاهی خواهیم داشت به روابط اجتماعی موجود در محلات شهرهای امروزی تا بتوان در آینده با توجه به موارد ونتایج حاصل شده از این تحقیق ، راهکارهایی را جهت ساماندهی و ارتقاء کیفیت محله ها ارائه دهیم .

نمودار فرایند تحقیق
بطورکلی روند انجام تحقیق مطابق جدول فوق پیش رفته است :

فصل دوم
مبانی نظری
در بخش مبانی نظری که شامل کل فصل دوم تحقیق می باشد به بررسی تعاریف ، مفاهیم و شاخصهای مربوط و موثر بر شکل گیری محلات و روابط ساکنان آنها در دورانهای گذشته و معاصر در ایران پرداخته شده است که بطور کلی موارد مطرح شده در بخش مبانی نظری را می توان طبق دسته بندی ارائه شده در ذیل معرفی کرد :

شهر و جایگاه محله در آن
تاریخچه محله در جهان
مفهوم استخوانبندی شهر و مشخصات آن
انواع بافتهای شهری بر اساس رشد و توسعه فضایی شهرهای ایران
بررسی و شناخت محله :

خصوصیات محلات در گذشته ( از لحاظ کالبدی ، اجتماعی ، دسترسی) ، خصوصیات محله در دوران معاصر ( از لحاظ کالبدی ، اجتماعی ، دسترسی)
لازم به ذکر است که مبنای بررسی خصوصیات محلات در نمونه های انتخابی در شهر مشهد با توجه به کلیه شاخصهای مطرح شده در بخشهای کالبدی ، اجتماعی و دسترسی در دوران قدیم و دوران معاصر می باشد که در هریک از بخشها موارد زیر عنوان شده است :

بررسی خصوصیات محلات در گذشته
۱ سازمان کالبدی محلات
– بافت – وسعت و اندازه محله – سیمای محله
– محدوده و موقعیت محله ها نسبت به یکدیگر -شکل – مرکز محله
– اصول حاکم بر سازمان بصری محلات :
اصل محصور کردن فضا ، اصل ایستایی و پویایی فضاهای محصور ، اصل وحدت نما ، اصل فضای متباین ، اصل مقیاس و تناسب ، اصل قلمر ، اصل سلسله مراتب

۲سازمان دسترسی:
– انواع راهها
– سلسله مراتب کارکردی ـ فضایی راهها
– کارکردهای اجتماعی راهها
– عوامل مؤثر در نحو شکل گیری راهها:
• شکل راهها ( ارگانیک ، مستقیم )

• خصوصیات سطوح جانبی راهها ( طراحی شده ، طراحی نشده )
• جنس و بافت راهها ( ساده ، متنوع و مزین )
• راهها و عناصر شاخص
• ابعاد و تناسبات فضایی راهها
• پوشش معابر ( سرباز ، سرپوشیده )

۳ سازمان اجتماعی
– جمعیت و ترکیب اجتماعی محلات مسکونی
– روابط اجتماعی حاکم بر محله های مسکونی :
– نحوه اداره محله ها

خصوصیات محله در دوران معاصر
منظور از محله در دوران معاصر صرفا خصوصیات محله و اتفاقات رخ داده مربوط به آن در بافت میانی و جدید را شامل می شود .
بطور کلی در دوران معاصر و با هجوم فرهنگ و تکنولوژی غرب به کشور و پیچیده تر شدن تقسیم کار اجتماعی و قرار گرفتن اتومبیل به عنوان جزء جدایی ناپذیر از زندگی روزمره مردم و بالاخره مهاجرت گسترده روستائیان به شهرها ، محله دیگر نمی توانست پیوندهای درونی و درنتیجه کارکرد خود را همچون گذشته حفظ کند .
گسسته شدن محلات و پیدایش فضاهای جدید شهری با معیارهای ، بیگانه با فرهنگ بومی در واقع تبلور فضائی تغییرات مزبور در اوضاع اقتصادی _ اجتماعی کشور است .
۱ سازمان کالبدی محلات در دوران معاصر

– بافت : عموما بصورت شطرنجی و دارای نظم و شکل هندسی مشخصی می باشند
– قلمرو و حدود محلات : قلمرو بیشتر توسط شریانهای اصلی شهری تعیین می شود نه بر اساس عرف و روابط اجتماعی ساکنان
– سیمای محله : از خصوصیات محله های امروزی وجود تنوع بصری و حجمی از لحاظ وجود ساختمانهایی با نماها و ارتفاعات متفاوت از ۱ طبقه مسکونی تا برجهای و مجتمع های مرتفع مسکونی در سطح محلات است . فشردگی کالبدی ، ازبین رفتن فضاهای باز و وجود خیابانهای مستقیم بدون رعایت شدن عناصر بصری خاص در آنها از دیگر خصوصیات سیمای محلات امروزیست .

– تغییر مفهوم مرکز محله و میدان محلی : در بافت شطرنجی فضای مکث و تجمع انسانها معنایی ندارد . زیرا اولویت دادن به حرکت سواره تبدیل به یک اصل در شبکه بندی محلات شده است . از طرفی استفاده از فضاهای باز و یا میدانچه ها به عنوان پارکینگ ، این فضاهای نیمه خصوصی را آنقدر عمومی می کند که حس مالکیت و تعلق ساکنین نسبت به خود را از بین می برد .

محله و ظهور تعاریف جدید تقسیمات شهری :
تقسیمات کالبدی شهر برای توزیع مناسب خدمات در سطح شهر و دسترسی بهینه شهروندان ، استفاده می شود . عموما بصورت : منطقه ، ناحیه ، برزن ، محله ، واحد همسایگی ، گروه واحدهای مسکونی

۲ سازمان دسترسی محلات در دوران معاصر
• شبکه دسترسی در دوران معاصر بیشتر تحت تاثیر تقسیمات کالبدی در نظر گرفته شده در طرحها و خیابانهای اصلی شهری و بافت شطرنجی اعمال شده می باشد .
• اکثرا با ازبین رفتن مفهوم محله مواجه هستیم

• شیوه شبکه های شطرنجی باعث شده نه پیاده در آن ایمن باشد و نه سواره
• در این شیوه تمام خیابانها و کوچه ها شبیه یکدیگر هستند و تنها از عرض آنها می توان به اهمیت یا عدم اهمیت آنها پی برد .
• طولانی بودن برخی خیابانها و خارج شدن آنها از مقیاس محلی
• وجود تقاطع های پی در پی درون بافت محله باعث گسستگی فضایی شده .
• محدود شدن پیاده رو به نوارهای باریکی که بعضا توسط درختان و باغچه اشغال شده .

• ۳ خصوصیات اجتماعی محلات در دوران معاصر
• جمعیت ساکن با گوناگونی های قومی ، اجتماعی ، اداب و رسوم و.. وتنها برحسب توانهای اقتصادی و نیاز مادی در محله ساکن می شوند.
• عدم توجه به رابط اجتماعی
• وجود غریبه گری ها
• عدم تمایل به گذران اوقات فراغت در فضای محله به دلایل مختلف از جمله رسانه های ارتباط جمعی ، گرفتاریهای شغلی و..که باعث کاهش روابط ، دورشدن مردم از هم ، احساس عدم امنیت ، تنهایی و.. شده است که نوعی بی هویتی فرهنگی و اجتماعی را در محله بوجود می آورد .

فصل سوم
شایان ذکر است که به جهت مقایسه عملکرد و مفهوم محله در بافتهای قدیم ، میانی و جدید شهر که باتوجه به دورانهای زمانی متفاوت شکل گرفته و بررسی معضلات مربوط به هریک باتوجه به نیازهای زندگی معاصر ، سه محله: محله سرشور از بافت قدیم ، محله تورج از بافت میانی و محله ۹ اراضی قاسم آباد انتخاب شده که بطور خلاصه در ادامه به معرفی هریک و نتایج حاصل از بررسی ها ، مصاحبه ها و برداشتهای صورت گرفته از سایتهای عنوان شده ، پرداخته خواهد شد .

در این فصل به در ابتدا به معرفی شهر مشهد و جایگاه هریک از نمونه های موردی انتخابی در شهر و موقعیت هریک از محلات در بافت شهر و خصوصیات مربوط به سازمانهای مطرح شده در بخش مبانی در محلات به بحث و بررسی گذاشته شده است که موارد فوق را میتوان طبق سربخشهای زیر دسته بندی کرد :

بررسی جغرافیایی شهر مشهد
روند شکل گیری شهر مشهد
بررسی دوره های تاریخی توسعه حصار شهر مشهد
خصوصیات انواع بافتهای شهر مشهد (بافت سنتی ، بافت میانی ، بافت جدید )

معرفی موقعیت نمونه های موردی در شهر مشهد

۱- معرفی محله سرشور
محله سرشور یا سرسوق، یکی از محلات مسکونی در شهر مشهد است که در بافت قدیمی شهر مشهد قرار دارد . این محله در محدوده منطقه ۸شهرداری مشهد قرار دارد که در فاصله ۳۲۵ کیلومتری مجموعه حرم مطهر قرار دارد . جمعیت محله بر اساس سرشماری سال ۷۵ برابر با ۶۸۷۳ نفر بوده است .
محله دارای بافتی ارگانیک بوده و وسعت آن در حدود ۷۷ هکتار می باشد

تمامی خصوصیات محله در هریک از سازمانها بصورت عکس ، نقشه و نمودار و گزارش ارائه گردیده است ۲معرفی محله تورج
محله تورج ، یکی از محلات در شهر مشهد است که در بافت میانی این شهر قرار دارد . این محله در محدوده منطقه ۱ شهرداری مشهد قرار دارد . از خیابانهای با اهمیتی که از اطراف محدوده عبور می کنند می توان به خیابان آبکو از جنوب محدوده ، بلوار قرنی از شمال محدوده ، بلوار کلاهدوز از غرب و بلوار مجد از شرق محدوده ، اشاره کرد .
محله دارای بافتی ترکیبی که دارای خصوصیات مشترک ارگانیک و شطرنجی بوده و وسعت آن در حدود ۴۳ هکتار می باشد .

در خصوص معرفی محله در پژوهش انجام شده کلیه کاربریهای موجود در محله مشخص گردیده ، کلیه خصوصیات کالبدی _ بصری محله بصورت عکس و نقشه ارائه گردیده و عناصر شاخص مربوط به بافت محله عنوان شده است .دسترسیهای تاثیرگذار بر محله و خصوصیات مقاطع عرضی و بدنه های مجاور راهها ، سلسله مراتب کارکردی و; توسط نقشه و دیاگرامهایی ارائه گردیده است . درخصوص خصوصیات اجتماعی ساکنین محله پرسشنامه هایی در محله پر شد که نتایج مربوط به هریک از سوالات بصورت نمودار مشخص و مقایسه شده است .

۳ معرفی محله ۹ قاسم آباد
این محله یکی از ۱۰ محله پیشنهادی در طرح آماده سازی اراضی قاسم آباد می باشد که در شرقی ترین قسمت قاسم آباد و در نزدیکی جاده مشهد ـ قوچان قرار دارد . عبور شریانهای اصلی و مهم موجود در قاسم آباد از مجاورت این محله از خصوصیات بارز محدوده است که در بخش دسترسی بطور کامل به آن پرداخته خواهد شد . وسعت محدوده حدود ۲۹ هکتار می باشد .

در خصوص معرفی محله نیز مانند دو محله دیگر کلیه کاربریهای موجود در محله مشخص گردیده ، کلیه خصوصیات کالبدی _ بصری محله بصورت عکس و نقشه ارائه گردیده و عناصر شاخص مربوط به بافت محله عنوان شده است .دسترسیهای تاثیرگذار بر محله و خصوصیات مقاطع عرضی و بدنه های مجاور راهها ، سلسله مراتب کارکردی و; توسط نقشه و دیاگرامهایی ارائه گردیده است . درخصوص خصوصیات اجتماعی ساکنین محله پرسشنامه هایی در محله پر شد که نتایج مربوط به هریک از سوالات بصورت نمودار مشخص و مقایسه شده است .

فصل چهارم
در این فصل به تجزیه و تحلیل هریک از محلات پرداخته شده است و خصوصیات مربوط به هریک از سه محله که در سه بافت عنوان شده قرار دارند مشخص گردیده و مطابق جدول فوق ارائه گردیده است و در ادامه به مقایسه محلات با یکدیگر و بررسی مشکلات هریک و ارائه راهکارهای مناسب درخصوص هریک پرداخته شده است .
که در ذیل خلاصه ای از مباحث فوق ارائه می شود : نمونه ای از خصوصیات مربوط به محلات