فایل ورد کامل مقاله کرخ بغداد به‌عنوان پایگاه تشیع در قرون چهارم و پنجم هجری؛ بررسی علمی نقش تاریخی و مذهبی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله کرخ بغداد به‌عنوان پایگاه تشیع در قرون چهارم و پنجم هجری؛ بررسی علمی نقش تاریخی و مذهبی دارای ۳۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله کرخ بغداد به‌عنوان پایگاه تشیع در قرون چهارم و پنجم هجری؛ بررسی علمی نقش تاریخی و مذهبی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه فایل ورد کامل مقاله کرخ بغداد به‌عنوان پایگاه تشیع در قرون چهارم و پنجم هجری؛ بررسی علمی نقش تاریخی و مذهبی

چکیده    
مقدمه    
۱ بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن    
۲ شکل‌گیری محله کرخ و تطور آن تا سده چهارم هجری    
۳ تطور کرخ و اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی آن در سده‌های چهارم و پنجم هجری    
۴ شکل‌گیری جامعه شیعی در کرخ    
۵ علل گرایش مردم کرخ به تشیع و عوامل جذب شیعیان به آن محله    
۱ شیخ مفید    
۲ و۳ سیدمرتضی و سیدرضی    
۴ شیخ طوسی    
کرخ و شعایر شیعی    
نتیجه    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه فایل ورد کامل مقاله کرخ بغداد به‌عنوان پایگاه تشیع در قرون چهارم و پنجم هجری؛ بررسی علمی نقش تاریخی و مذهبی

ـ ابن حوقل، ابو القاسم نصیبی، صوره الارض، بیروت، دار صادر، چ دوم، بی‌تا

ـ ابن خلکان، شمس الدین احمد بن محمد، وفیات الاعیان، تصحیح احسان عباس، قم، منشورات شریف رضی، چ دوم، ۱۳۶۴

ـ ابن طقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الاداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، قم، منشورات شریف رضی، ۱۴۱۴ ق

ـ ابن عنبه، جمال الدین احمد بن علی، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، نجف اشرف، حیدریه، چ دوم، ۱۳۸۰ق

ـ ابن فقیه، احمد بن محمد بن اسحاق همدانی، کتاب البلدان، تحقیق یوسف هادی، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۶ق

ـ ابن کثیر، ابو الفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۳ق

ـ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ترجمه و تحقیق محمد رضا تجدد، تهران، امیر کبیر، چ سوم، ۱۳۶۶

ـ ابن‌ابی الحدید، عز الدین، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، چاپ دوم، ۱۳۸۵ ق

ـ ابن‌اثیر، عزالدین علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، تصحیح محمد یوسف الدقاقه، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۵ ق

ـ ابن‌جبیر، محمدبن احمد، سفرنامه، تصحیح ویلیام رایت، ترجمه پرویز اتابکی،مشهد،آستان قدس رضوی،۱۳۷۰

ـ ابن‌جوزی، ابو الفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ ق

ـ ابن‌جوزی، ابوالفرج عبد الرحمن‌بن علی، مناقب بغداد، تحقیق محمد زینهم محمد عزب، قاهره، دار غریب، ۱۹۹۸م

ـ اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم، المسالک و الممالک، بی‌جا، کتابخانه صدر، ۱۹۲۷م

ـ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق

ـ بحر العلوم، محمد مهدی، الفوائد الرجالیه، نجف اشرف، مکتبه العلمین الطوسی و بحر العلوم، ۱۳۸۶ق

ـ بغدادی، صفی الدین عبد المؤمن بن عبد الحق، مراصد الاطلاع، تحقیق علی محمد بجاوی، بی‌جا، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۳ق

ـ تنوخی، ابو علی محسن بن علی، نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق

ـ تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا

ـ توحیدی، ابو حیان، الامتاع و المؤانسه، تصحیح احمد امین و احمد زین، قم، منشورات شریف رضی، بی‌تا

ـ ثعالبی، ابو منصور عبد الملک نیشابوری، یتیمه الدهر، تحقیق مفید محمد قمیمه، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق

ـ جاودان، محمد علی، «بغداد و کرخ مولد و مسکن شریف رضی»، فصلنامه نهج البلاغه، ش ۶، بی‌تا

ـ جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، قم، انصاریان، ۱۳۷۵

ـ حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰‌ق

ـ خطیب بغدادی، ابو بکر احمد بن علی، تاریخ مدینه السلام(بغداد)، تحقیق بشّار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۲۲ق

ـ خوانساری، محمدباقر موسوی، روضات الجنات، تهران، اسماعیلیان،۱۳۹۰ق

ـ خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، چ دوم، ۱۴۰۳ق

ـ دوری، عبد العزیز و دیگران، بغداد (چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی)، ترجمه دولتشاهی و پروشانی، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۷۵

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قم، منشورات شریف رضی، ۱۴۰۹ق

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران، نی، چ چهارم، ۱۳۷۱

ـ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، چ هشتم، ۱۹۸۹م

ـ زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیر کبیر، چ پنجم، ۱۳۶۸ش

ـ صولی، ابو بکر محمد بن یحیی، اخبار الراضی بالله و المتقی لله، بیروت، دار المیسره، چ دوم، ۱۳۱۱ق

ـ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، ۱۳۵۶ق

ـ علی، صالح احمد، بغداد مدینه السلام، بغداد، مجمع العلمی العراقی، ۱۹۸۵م

ـ کرمر، جوئل، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵

ـ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، منشورات شریف رضی، ۱۴۲۲‌ق

ـ مسکویه، ابو علی احمد بن علی، تجارب الامم، تحقیق ابو القاسم امامی، تهران سروش، ۱۳۶۶

ـ مقدسی، ابو عبدالله محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علی نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، ۱۳۶۱

ـ همدانی، محمد بن عبد الملک، تکمله تاریخ الطبری، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، چ چهارم، ۱۳۸۱

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، ۱۳۳۷ ق

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی، مامقانی،‌تنفیح‌ المقال، چ ششم، ۱۳۷۱

چکیده

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که پس از بنای بغداد شکل گرفت و شیعیان رفته‌رفته به محله کرخ روی آوردند. عوامل جذب شیعیان به محله کرخ و گرایش اهالی آنجا به تشیع عبارت‌اند از: قرار گرفتن کرخ در نزدیکی مسجد براثا و مرقد امام کاظم و امام جواد، قرار گرفتن در مسیر کاروان‌هایی که از کوفه به بغداد وارد می‌شدند و اغلب از شیعیان بودند، حضور بزرگانی از شیعه مانند هشام بن حکم و; در آنجا. علمای بزرگ شیعه مانند شیخ مفید، سیدمرتضی، سیدرضی و شیخ طوسی، به خصوص در دوران آل‌بویه، کرخ را مرکز فعالیت‌های علمی و مذهبی و سیاسی خود قرار دادند. از این رو کرخ در رشد و گسترش تشیع نقش مهمی ایفا نمود

کلید واژه‌ها: کرخ، بغداد، تشیع، آل‌بویه، شیخ مفید و شیخ طوسی.

مقدمه

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که حدود یازده سال پس از بنای بغداد شکل گرفت. ابتدا بازارهای بغداد و به تدریج، منازل مسکونی بازاریان نیز به کرخ منتقل و آنجا به یکی از محله‌های مهم بغداد تبدیل شد. کرخ در سده‌های چهارم و پنجم هجری نقشی مهم در تاریخ تشیع ایفا کرد. این محله در مقطع زمانی یادشده، یکی از کانون‌های برجسته در تاریخ تشیع و از افتخارات آن بود. عالمان بزرگ و صاحب نظر و صاحبان آثار برجسته و دست اول شیعه، در این مقطع زمانی، در بغداد و به ویژه محله کرخ می‌زیستند. صاحبان کتب اربعه و همچنین شیخ مفید، سیدمرتضی و سیدرضی از جمله این عالمان بودند

مقاله حاضر به بررسی اوضاع و احوال کرخ و نقش آن در رشد و گسترش تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری پرداخته و با تکیه بر منابع معتبر و دست اول و با رعایت اختصار، به پرسش‌های زیر پاسخ داده است

محله کرخ و جامعه شیعی در آن، چگونه شکل گرفت؟ عوامل گرایش اهل کرخ به تشیع و علل جذب شیعیان به آن محله کدام‌اند؟ اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی کرخ در سده‌های چهارم و پنجم چگونه بود؟ کرخ در این مقطع زمانی چه نقشی در رشد و گسترش تشیع و ترویج شعائر شیعی داشته است؟

۱ بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن

برای پاسخ به پرسش اول و بررسی چگونگی شکل‌گیری محله کرخ، لازم است ابتدا چگونگی تأسیس بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن را بررسی کنیم

در پی شورش راوندیان علیه منصور عباسی در شهر هاشمیه، این شهر از چشم منصور افتاد، به ویژه اینکه هاشمیه نزدیک کوفه واقع شده بود و منصور خود را از مردم کوفه درامان نمی‌دید، زیرا کوفه مرکز تشیع و جایگاه دوستداران اهل‌بیت بود. از این رو، منصور در جست‌وجوی مکانی مناسب برای تأسیس شهری به عنوان مرکز خلافت خود بود. کار تحقیق و جست‌وجو، مدتی طول کشید. سرانجام به کمک آگاهان و صاحب نظران و با توجه به ملاحظات نظامی، اقتصادی و اقلیمی، منطقه بغداد در ساحل غربی رود دجله و نزدیک مداین انتخاب شد. این مکان بر سر راه خراسان و محل تلاقی راه‌های کاروان رو قرار داشت و بازارهای ماهانه در آن برپا می‌شد. از این رو در چنین مکانی آذوقه کافی برای نظامیان و مردم یافت می‌شد. این مکان در وسط سرزمین بین النَّهرین قرار داشت و از آب و هوایی معتدل برخوردار بود

در ماه ربیع الاول سال ۱۴۱ به دستور منصور نقشه شهر تهیه و به شکل مدور طرح‌ریزی شد. کارهای مقدماتی حدود چهار سال طول کشید و در سال ۱۴۵ق بنای شهر آغاز گشت. بعد از گذشت یک سال، در سال ۱۴۶ق، منصور در بغداد مستقر شد و در سال ۱۴۹ق، ساختمان شهرِ مدور، تکمیل گردید؛ شکلی که بر خلاف نظر جغرافیا نویسان قدیم، تازگی نداشت و در بنای همدان، حرّان و دارابجرد (دارابگرد) به کار رفته بود

شهر مدور، چهار دروازه داشت که عبارت بودند از: دروازه کوفه در جنوب غربی، دروازه بصره در جنوب شرقی، دروازه خراسان در شمال شرقی و دروازه شام در شمال غربی

منصور شهر خود را «مدینهُ السَّلام» نامید. نام‌های دیگری نیز مانند «مدینهُ جعفر»، «مدینهُ المنصور»، «مدینهُ الخلفاء» و«الزَّوراء» برای آن به کار رفته است