فایل ورد کامل مقاله علمی درباره بررسی تاریخی حنفا و آیین حنیف در دوران جاهلیت پیش از اسلام

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله علمی درباره بررسی تاریخی حنفا و آیین حنیف در دوران جاهلیت پیش از اسلام دارای ۴۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله علمی درباره بررسی تاریخی حنفا و آیین حنیف در دوران جاهلیت پیش از اسلام  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه فایل ورد کامل مقاله علمی درباره بررسی تاریخی حنفا و آیین حنیف در دوران جاهلیت پیش از اسلام

چکیده  
مقدمه  
مفهوم شناسی حنیف  
۱) لغت شناسی حنیف  
۲)کاربردهای حنیف  
الف) حنفیت، دین یا جنبش  
دیدگاه‌ها درمورد احناف  
عقاید و تفکرات حنفا  
۱ اعتقاد به توحید  
۲ اعتقاد به معاد  
۳ اعتقاد به ارزش‌های اخلاقی  
۴ ایمان به خداوند ونبوت حضرت ابراهیم  
ج) رفتارها وعملکردهای حنفا  
۱ تلاش برای اصلاح جامعه  
۲ اعتکاف  
۳ حج توحیدی و عاری از رسومات جاهلی و شعائر شرک آلود  
۴ پرهیز از غذاها و آشامیدنی‌های حرام و مسکر۳۰  
۵ پرهیز از شرکت در اعیاد قریش  
۶ دعوت به یکتاپرستی  
۷ داشتن سواد خواندن و نوشتن  
۸ دعوت به تفکر درنظام آفرینش۳۴  
د)محدوده زمانی ومکانی حنفا  
۱ محدوده زمانی حنفا  
۲ محدوده جغرافیایی و مکانی حنفا  
ه‍ ) مصداق شناسی حنفا  
و)دین وعقاید نیاکان پیامبر(ص)  
۲ قصی  
۳ عبد مناف  
۴ هاشم  
۵ عبدالمطلب  
دیدگاه‌ها درمورد ایمان عبدالمطلب  
وصیت‌های عبد‌المطلب به ابوطالب  
ز) عصیان از بت‌پرستی زمینه ظهور اسلام در منابع  
ح) رابطه صابئین و حنفا  
۱ تشابه  
۲ تمایز حنفا وصابئین  
رابطه پیامبراکرم با حنفاء و حنفیت با اسلام  
ی) موضع رسول خدا(ص) درباره حنفا  
۱ موضع پیامبر(ص)درباره امیه ی بن اباصلت  
۲ موضع پیامبر نسبت به ابا عامر بن صیفی  
۳ موضع حضرت پیامبر نسبت به مسیلمه بن حبیب حنفی  
جمع‌بندی وتحلیل یافته‌ها  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه فایل ورد کامل مقاله علمی درباره بررسی تاریخی حنفا و آیین حنیف در دوران جاهلیت پیش از اسلام

ابن منظور، لسان العرب، بیروت دارالحیإ التراث العربی، ۱۴۰۸ق

ابن هشام، السیره النبویه، تحقیق گروهی از محققین بیروت، داراحیإ التراث العربی، ۱۴۱۵ق

آلوسی، سیدمحمود، بلوغ الارب فی معرفه احوال العرب، چ دوم، بیروت، دارالکتب العربیه، بی‌تا

جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام (سیره رسول خدا)، بی‌جا، سازمان چاپ وانتشارات، ۱۳۷۳

دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۳۸

ربانی، زهرا، «صابعین در قرآن»تاریخ اسلام، ش ۶، تابستان ۸۰، ص ۳ ـ ۲۴

زرگری نژاد، غلام حسین، تاریخ صدر اسلام، (عصرنبوت)، تهران، سمت، ۱۳۷۸

سالم، عبدالعزیز، تاریخ عرب قبل ازاسلام، ترجمه باقرصدری نیا، تهران علمی فرهنگی، ۱۳۸۰

صباغ، عماد، الاحناف، دمشق، دارالحصاد، ۱۹۹۸

طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، «نرم افزار نور جامع التفاسیر»

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، چ دوم، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق

طبری، جریر بن محمد، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

طبری، جریر بن محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا

علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، چ دوم، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۷۰م

فخررازی، تفسیر الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه،‌۱۴۱۱ه.-۱۹۹۰م

مسعودی، حسن علی، مروج الذهب، بیروت، دارالاندلس، ۱۹۷۳م

مونس، حسین، تاریخ قریش، قاهره، دارالرشاد للنشر و التوزیع، ۲۰۰۷

نصرحامد ابوزید، معنای متن، تهران، طرح نو، ۱۳۸۰

نیچه فردریک ویلهم، دجال، ترجمه عبدالعلی دستغیب، تهران، آگاه، ۱۳۵۲

واثقی‌راد، محمدحسین، نگرش نو به تاریخ اسلام، قم، آفاق غدیر، ۱۳۸۳

چکیده

پیش از ظهور اسلام و بعثت پیامبر اکرم(ص)، که در جزیرهالعرب آیین شرک و بت پرستی حاکم بود، جنبش خود انگیخته‌ای ظهور کرد که بعدها نام «آیین حنیف» شهرت یافت و گروندگان به آن را «احناف» نامیدند. احناف انسان‌های پاک و بصیری بودند که با بصیرت و هدایت درونی خویش از بت پرستی دوری کرده و به خداجویی و خدا پرستی نایل آمدند. در اینکه مبنا و خاستگاه مشی اعمال دینی و رفتاری حنفا، دستورات بقایای شریعت ابراهیم بوده یا صرفاً فطرت نیالوده وخدادادی خود آنها و یا هردو عامل وجود داشته است، احتمالات مختلفی وجود دارد. قطع نظر از مبنا و منشأ آیین حنیف، حنفا کارکرد‌های مهمی در دوران جاهلی داشتند. آنها نه تنها از بت‌پرستی، ظلم، و خرافات اجتناب نموده، بلکه دیگران را نیز ازآن نهی می‌کردند. باری نقطه اوج احناف، اجداد پیامبر(ص) است که طبق شواهد تاریخی هرگز به بت‌پرستی و شرک گرایش نداشته‌اند یا دست کم بنا بر باور برخی مذاهب و محققان، از بت‌پرستی و شرک دست برداشتند

کلیدواژه: حنفاء، آیین حنیف، صابئی، شرک، توحید، اجداد پیامبر، شریعت ابراهیم فطرت و اسلام.

مقدمه

درمورد عقاید آیین حنیف و حنفاء اطلاعات زیاد و موثقی در دست نیست، چون در مکتوبات جاهلیت یا یونانی و; چیزی که ما را در این مورد یاری کند وجود ندارد. بنابراین، آشنایی ما از این دوران متوقف برتألیفات اسلامی وخصوصاً آیات و اخبار قرآنی است. آنچه مسلم است آیین حنیف در فراهم ساختن زمینه تحول اعتقادی عرب پیش از اسلام، تضعیف مبانی دینی جاهلی، گرایش به ترک و طرد بت‌پرستی، و توجه به توحید و یگانه‌پرستی تأثیر آشکاری داشته است

 

مفهوم شناسی حنیف

۱) لغت شناسی حنیف

حَنَف بمعنای میل است. «الحَنَفُ هو میل عن الضلال الی الاستقامه؛ حنف، یعنی خروج و عبور از گمراهی به سوی درستی و صراط مستقیم است». «الحنف میل عن الاستقامه الی الضلال؛ حنف، عبور از راه درست و مستقیم به سوی گمراهی است». «الحنیف بمعنی مایل».۲ هم چنین لفظ «حنف» در نصوص عربى به معناى «صبأ» (میل عن شیء و ترکه) آمده است۳ که معناى خروج از دینى به دین دیگر را افاده می‌کند

دهخدا در تعریف حنیف می‌گوید: حنیف، یعنی «مایل از هر دین باطل به سوی دین اسلام;»؛ « دین راست بدون اعوجاج» و «برگشته از ملت‌های باطل». وی حنفاء را به «مسلمان راست دین، پاک دین و مستقیم» تعریف کرده است

۲)کابردهای حنیف

کسی که به سوی حق گرایش و تمایل دارد

حنیف کسی است که حج بیت‌الله الحرام انجام می‌دهد یا ختنه می‌کند. دهخدا دراین مورد می‌نویسد: هرگاه در قرآن حنیف با مسلم به کار رفته به معنای حاجی است، مانند: «و لکن کان حنیفا مسلماً»، و هرگاه به تنهایی به کار رفته است، به معنای مسلم است، مانند: « حنیفاً لله»

حنیف کسی است که تسلیم امر خداوند باشد

لفظ «حنیف» ده مرتبه و «حنفا» دو بار در قرآن به کار رفته است

علاوه بر موارد فوق، گفته شده حنیف به کسی گفته می‌شود که در دین و ملت ابراهیم و در تبعیت از آن مستقیم باشد. برخی دوری از بت و انجام غسل جنابت را نیز شرط کرده‌اند. چون اگرصرفاً حج و ختنه کردن معیار حنفیت باشد باید مشرکان که در جاهلیت این دو فریضه را انجام می‌دادند نیز از حنفاء شمرده شوند.۸ درحالی‌که آیات قران این معیار را رد می‌کنند: «ولکن کان حنیفا مسلما و ما کان من المشرکین»

فخررازی و طبرسی ذیل آیه «و قالوا کونوا هوداٌ او نصاری تهتدوا، قل بل مله ابراهیم حنیفا و ما کنت من المشرکین»(بقره: ۱۳۵) اقوالی را در مورد حنفیت ذکر کرده‌اند

حج بیت‌الله الحرام؛ ۲ تبعیت از حق؛ ۳ تبعیت از شریعت ابراهیم؛ ۴ اخلاص برای خداوند یکتا و اقرار به ربوبیت و اذعان به عبادت و عبودیت؛ ۱۰ ۵ حنیف به معنای صابئی. دکتر جواد علی می‌گوید: حنیف به معنای خارج ازکیش وآیین قوم و تارک عبادت آنهاست. درادبیات عرب جنوبی نیز حنیف به معنای «ملحد»، «منافق» و «کافر» به کار رفته است. همچنین اهل مکه بر پیامبر و اصحابش «الصابئی» و «الصباه» اطلاق می‌کردند

در کتاب‌های تفسیری و تاریخی، تصویر روشنی از حنفاء وجود ندارد، چون آنها می‌گویند حنفاء کتاب‌های تورات و انجیل را ‌خوانده و به تحریف آنها آگاه بودند، از این رو به سوی دین حنیف گرایش یافته، کتاب ابراهیم را خوانده و به عباداتشان مقید می‌شدند

اینکه کتاب ابراهیم چیست و عبادت آن چه بوده، روشن نیست. بنابر این، ارائه تعریف روشن از حنیف و حنفاء مقدور نیست، چون سندی تاریخی از دوران جاهلیت و همچنین کتاب دین ابراهیم و عقاید و عباداتشان وجود ندارد. تنها ازطریق تجزیه و تحلیل اشعار می‌توان برآن واقف شد

در قرآن حنیف به دین فطرت و مستقیم و نیز به دین حضرت ابراهیم‌(ع) به کار رفته است. بنابراین، حنیف کسی است که در برابر شرک، ایستادگی کرده و به حق و توحید ابراهیمی تمایل دارد

الف) حنفیت، دین یا جنبش

آیین حنیف مثل یهودیت و مسیحیت دین جدیدی نبود، بلکه جنبش دینی و اصلاحی بود که مبلغان آن به نام حنفیان پیرو دین ابراهیم توصیف می‌شدند. حنفاء درآیین شرک و بت پرستی تشکیک کرده و از آن دوری می‌گزیدند، برای عبادت و تفکر به غارها پناه می‌بردند و مردم را به راه آیین کهن ابراهیم دعوت می‌کردند. این‌اندیشه‌ها تأثیر شگرفی در تزلزل و ویران کردن بنیان‌های بت‌پرستی در شبه جزیره عربستان برجای گذاشت و کم‌کم به خود آگاهی مردم منجر ‌شد، ازاین‌رو مخالفت و مبارزه با خدایان دروغین در سال‌های قبل ازاسلام شدت گرفت

درسده نخست قبل ازبعثت پیامبراکرم(ص) باتأثیرپذیری ازفرهنگ همسایه‌گان و خود آگاهی فطری، عصیان علیه بت‌پرستی آغاز شد، منتها سیر این تحول، بسیارکند وآهسته بود و نباید تصور کرد که اگراسلام ظهور نمی‌‌کرد تحول عظیم و سریعی در جامعه حجاز پدید می‌آمد و بت پرستی نابود می‌شد

بنابراین، حنفیت جنبش انفرادی افرادی بود که در تاریکی شرک در جست‌وجوی خود و خدای بودند

دیدگاه‌ها درمورد احناف

احیاگر دین ابراهیم: قرآن در مورد حضرت ابراهیم می‌گوید

«و ما کان ابراهیم یهودیا و لا‌ نصرانیا، ولکن کان حنیفا مسلما، و ما کان من المشرکین».۱۵ حنفا از یک‌سو عبادت بت‌ها را کنار گذاشته بودند، از این‌رو مشرک نبودند و از سویی به توحید خالص روی آورده بودند که فوق توحید یهودیت و نصرانیت بود و نیز براساس فطرت خود مشی می‌کردند؛ نه خود شریعتی داشتند و نه ازشریعت یهودیت و مسیحیت پیروی می‌کردند، لذا یهودی و مسیحی نیز نبودند. ازا‌ین‌رو می‌شود آنها را احیاگر دین ابراهیم نامید. «ان الحنفا لم یکونوا یهودا ولا نصاری واِنُّهم ینتمون فی عقیدتهم الی ابراهیم»

مشی بر اساس فطرت: بسیاری ازمحققان برآنند که حنفا نه از دین حضرت ابراهیم چیزی زیادی می‌دانستند و نه از ادیان دیگر. به جز افراد معدودی ازآنان همچون امیه بن ابی‌صلت و قس بن ساعده و;که با مسیحیان و صابئیان ارتباط برقرار کرده و از آنها چیزهای آموخته بودند، عمدتاً بر اساس فطرت خود، زندگی زاهدانه و مؤمنانه‌ای برای خود سامان داده بودند و بر دو مبنای فطرت و بقایایی از دین ابراهیم، اموری را حلال و حرام می‌شمردند.البته این کلیت در مورد برخی حنفا صدق نمی‌‌کند، چون برخی تاریخ‌نگاران ازکسانی به عنوان حنفا یاد می‌کنند که به مسیحیت روی آورده بودند

نصرانی: برخی مستشرقان حنفا را به این دلیل که برخی از آنها مسیحی بوده‌اند، آنها را نصرانی یا از پیروان مسیحیت شمرده‌اند

مصلحین: دکتر جواد علی نتیجه می‌گیرد که آنچه که ما می‌توانیم بر حنفا اطلاق کنیم عنوان مصلح است، چون آنها با درک عدم نفع و ضرر از سوی خدایان سنگی و چوبی، به فرهنگ جاری جاهلی معترض بودند؛ برخی به نصرانیت گرایش پیداکردند، البته نه نصرانی زمانه که به صلیب و عبادت خاص تمسک می‌کردند، بلکه به نصرانیتی که با عقل و فطرت سازگاری داشت. و برخی نیز توقف کرده و به هیج دینی گرایش نداشتند و فقط به حکم عقل و فطرت عمل می‌کردند.البته برخی نیز به نصرانیت خاص ( نصرانیت زمانه) گرویدند و تا آخر با همان دین مردند، ولی آنها را باید نصرانی بدانیم، نه ازحنفا(حج: ۳۱ـ۳۱)

عقاید و تفکرات حنفا

۱ اعتقاد به توحید

حنفا از شرک و بت‌پرستی روی برتافته و از دین ابراهیم تبعیت می‌کردند: «و من احسنُ دینا ًممن اسلم وجهه لله و هو محسن واتبع مله ابراهیم حنیفا و اتخذاللهُ ابراهیم خلیلا»(نساء: ۱۲۵) «;. بل مله ابراهیم حنیفا و ماکان من المشرکین»(بقره: ۱۳۵)

قرآن درمورد حنفا می‌گوید توحید خالص داشتند که فوق توحید یهود و نصاراست

«حُنَفاءَ لِلَّهِ غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَکَأَنَّما خَرَّ مِنَ السَّماءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّیْرُ وتهوی به الرّیحُ فی مکانٍ سِحیقٍ»(حج: ۳۱ـ۳۱) آیه شریفه، کسی که به خداوند شرک ورزد را مانند کسی دانسته است که ازآسمان سقوط کند و مرغ شکارى آن را به سرعت بگیرد. در این آیه، سقوط انسان از درجات انسانیت بر اثر شرک ورزیدن و در دام شیطان افتادن، به کسی تشبیه شده است که دارد از آسمان سقوط مى‏کند و عقاب لاشخور، او را به سرعت می‌گیرد.۲۱ و معناى اینکه مردمى‌براى خدا حنفاء باشند این است که از اغیار (یعنى آلهه و بت‌ها) به سوى خدا مایل گردند. از‌این‌رو، این جمله و جمله «غَیْرَ مُشْرِکِینَ» یک معنا را افاده مى‏کند

این دو جمله، یعنى جمله «حُنَفاءَ لِلَّهِ» و جمله «غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ» هر دو حال از فاعل «فاجتنبوا» (که درآیه قبل است) می‌باشند، و آن را چنین معنا مى‏دهند: شما از اوثان و قربانى کردن براى آنها اجتناب کنید، در حالى که از غیر خدا مایل به سوى خدا باشید و در حج خود به او شرک نورزید. البته نمی‌توان گفت توحید حنفا کامل بوده است و به توحید با تمام خصوصیات آن اشراف داشته است، بلکه آنها عقاید بسیط و مبهمی از خدا و دین ابراهیم داشتند برای مثال، امیه بن ابی صلت خداوند را جسم معرفی می‌کرد

۲. اعتقاد به معاد

حنفا اعتقاد به معاد نیز داشتند. علاوه بر نیاکان پیامبر که از عبدالمطلب مشخصاً اعتقاد به معاد ذکرشده است، ۲۳ از برخی حنفای دیگر نیز اشعاری وجود داردکه بر اعتقاد آنها به معاد دلالت می‌کند

«هر دینی به جز دین حنیف ابراهیمی نزد خداوند درقیامت باطل ومردود است».۲۴ البته این احساس شخصی شاعراست وگرنه دین معتبر زمانه دین مسیحت بود، هرچند که تحریف شده بود

آنچه از اشعار ایشان به دست می‌آید عقاید و تفکرات نزدیک به اسلام درتمام زمینه‌هاست، مانند توحید، معاد، ثواب و عقاب، جهنم و بهشت، قصص انبیا و; که معلوم نیست آرایی به این گستردگی را قبل از اسلام داشتند یا بعد ازاسلام از اسلام آموختند

۳. اعتقاد به ارزش‌های اخلاقی

ازبسیاری ازحنفا اجتناب و نهی از قتل دختران، خوردن شراب، قمار، خوردن ذبیخه بت‌ها، ظلم و;حسن انفاق، عبادات، تحنث، اعتکاف، صله رحم و; حکایت شده است

۴. ایمان به خداوند ونبوت حضرت ابراهیم

حنفا به خداوند یکتا، خالق و مدبر اعتقاد داشتند و نیز به نبوت و مقام شامخ و منحصر به فرد حضرت ابراهیم ایمان داشتند، ازا‌ین‌رو برخی ازحنفا برای آگاهی از شریعت، آداب و عقاید دین حضرت ابراهیم فرسنگ‌ها راه را طی می‌کردند. امیه و زید بن عمرو نمونه آنهاست که هریک تا بحرین، شام و موصل پیش رفتند

ج) رفتارها وعملکردهای حنفا