فایل ورد کامل مقاله عصب سیاتیک؛ بررسی علمی، آناتومیکی و نقش آن در عملکرد سیستم عصبی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله عصب سیاتیک؛ بررسی علمی، آناتومیکی و نقش آن در عملکرد سیستم عصبی دارای ۳۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله عصب سیاتیک؛ بررسی علمی، آناتومیکی و نقش آن در عملکرد سیستم عصبی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله عصب سیاتیک؛ بررسی علمی، آناتومیکی و نقش آن در عملکرد سیستم عصبی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله عصب سیاتیک؛ بررسی علمی، آناتومیکی و نقش آن در عملکرد سیستم عصبی :

عصب سیاتیک

سیاتیک، نام یک عصب است
اصطلاح سیاتیک در حقیقت مربوط به دردی است که در طول عصبی به همین نام انتشار‌می‌یابد. این عصب طولانی‌ترین عصب داخل بدن شما است که از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسیر خود به شاخه‌های متعددی تقسیم می‌شود. هرگونه فشار بر روی این عصب می‌تواند باعث ایجاد درد در تمام طول عصب شود (یعنی مسیری که از کمر شروع می‌شود و از پشت پا پایین می‌آید و تا پاشنه پا می‌رسد.) البته علائم ممکن است از یک درد خفیف تا ناتوانی و از کارافتادگی کامل متغیر باشد و گاهی ممکن است با احساس خارش، سوزش، بی‌حسی و ضعف عضلانی هم همراه باشد.
این درد به‌طور تدریجی شروع شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد و در هنگام نشستن، برخاستن، عطسه و یا سرفه‌کردن بدتر می‌شود. ویژگی آن هم این است که معمولا فقط یکی از اندام‌های تحتانی شما را درگیر می‌کند. در موارد خیلی شدید بیماری، شاید حتی کنترل مثانه و یا روده نیز از دست برود. این وضعیت اخیر، بسیار نادر، اما بسیار خطرناک است.

درد سیاتیک از کجا می‌آید؟
شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک، بیرون‌زدن دیسک بین ‌مهره‌ای و فشار آن بر روی ریشه‌‌های عصبی است که به آن فتق دیسک‌بین‌مهر‌ه‌ای نیز گفته می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌ای صفحاتی از جنس غضروف هستند که مهره‌ها را از هم جدا می‌کنند. دیسک‌های سالم، ستون مهره‌ها را انعطاف‌پذیر نگاه‌ داشته و کمک می‌کنند تا مهره‌ها بتوانند به‌راحتی بر روی هم بلغزند.
با افزایش سن، این دیسک‌ها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و خشک و تاحدی شکننده می‌شوند. این مسئله موجب بیرون رانده‌شدن دیسک از محل خود (فتق) و فشار آن بر روی ریشه عصبی و در نتیجه بروز علائم بیماری سیاتیک می‌شود. البته به غیر از فتق دیسک بین‌‌مهره‌ای، عوامل دیگری نیز باعث ایجاد درد سیاتیک می‌شوند. مثلا تنگی ستون مهره‌ها در قسمت کمری و نیز بیماری اسپوندیلولیستزی (که در آن یک مهره به آرامی بر روی مهره دیگر و رو به جلو می‌لغزد) می‌توانند باعث ایجاد علائم بیماری شوند. نشانگان پیریفورمیس هم نام اختلالی است که در اثر اسپاسم عضله‌ای به همین نام ایجاد می‌شود. این عضله در نزدیکی عصب سیاتیک قرار دارد و اسپاسم آن باعث فشار بر عصب و بروز درد سیاتیکی می‌شود. سایر علل ایجادکننده بیماری سیاتیک عبارتند از: تومورهای نخاعی که بر روی ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند، سوانحی نظیر تصادفات اتومبیل و یا ضرب دیدن ستون مهره‌ها که موجب آسیب به اعصاب می‌شوند و تومورهای خود عصب سیاتیک که البته بسیار شایع هستند. در برخی موارد هم هیچ‌گاه علتی جهت بیماری سیاتیک یافت نمی‌شود.

چه کسانی دچار درد سیاتیک می‌شوند؟
مهم‌ترین عوامل خطر برای بیماری سیاتیک عبارتند از:
سن: تغییرات وابسته به سن درستون مهره‌ها شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک هستند. تحلیل رفتن دیسک‌‌های‌بین مهره‌ای کمری از سن ۳۰ سالگی شروع می‌شود ولی تنگی‌های ستون مهره‌ای که یک علت دیگر بیماری سیاتیک هستند اغلب افراد را در سنین بالاتر از ۵۰ سال درگیر می‌کنند.
شغل: افرادی که شغلشان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد، آنهایی که بارهای سنگین حمل می‌کنند و کسانی که به‌مدت طولانی رانندگی می‌کنند، بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیک می‌شوند.
فعالیت‌های فیزیکی: افرادی که برای مد‌ت‌های طولانی می‌نشینند و یا یک زندگی راکد و کم‌فعالیت را دنبال می‌کنند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.
فاکتورهای ژنتیکی: دانشمندان ۲ ژن را شناسایی کرده‌اند که تصور می‌رود وجود آنها باعث استعداد برخی افراد به بروز بیماری سیاتیک می‌شود.
علاوه بر موارد فوق، افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز به‌دلیل آسیب و تخریب عصبی که در اثر دیابت در آنها ایجاد می‌شود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.

زمان مراجعه به پزشک
بیماری خفیف معمولا با کمی صبر و حوصله خودبه‌خود از بین می‌رود. ولی اگر بیماری شما با کارهایی که انجام دادید بهبود نیافت و یا آنکه درد شما بیش از ۶ هفته طول کشید،باید به پزشک مراجعه کنید. در مواردی هم که درد شما از ابتدا بسیار شدید است و یا روزبه‌روز بدتر می‌شود،‌باید به پزشک مراجعه کنید.
در مواردی هم که درد شما به‌دنبال یک آسیب شدید نظیر یک تصادف اتومبیل ایجاد شده و یا اگر علاوه بر درد، دچار مشکلاتی در اجابت مزاج شده‌اید و یا اینکه درد شما شدید و ناگهانی و همراه با بی‌حسی و ضعف عضلات کمر و یا پا است، هیچ‌گونه تاخیری در مراجعه به پزشک جایز نیست.
برای تشخیص بیماری سیاتیک، پزشک از شما در مورد سابقه بیماریتان سوال خواهد کرد و سپس یک معاینه بالینی کامل با توجه ویژه به ستون مهره‌ها و پاهای شما انجام خواهد داد. در طی معاینه به‌طور معمول چندین آزمون پایه‌ای، جهت بررسی قدرت عضلات و رفلکس‌های شما انجام می‌شود. مثلا پزشک از شما می‌خواهد که بر روی انگشتان پا و یا پاشنه‌‌پایتان راه بروید و یا اینکه به‌صورت طاق باز دراز بکشید و به آرامی یک پای خود را به‌صورت مستقیم بالا ببرید. دردی که در اثر بیماری سیاتیک ایجاد می‌شود، معمولا در اثر این فعالیت‌ها بدتر می‌شود. تصویربرداری هم از رایج‌ترین اقداماتی است که برای تشخیص بیماری شما انجام می‌شود.

درمان سیاتیک، راحت و آسان
درد سیاتیک بیشتر وقت‌ها به خوبی به درمان‌های سرپایی جواب می‌دهد. در واقع شما می‌توانید زندگی روزمره‌تان را ادامه دهید و فقط بایستی از انجام فعالیت‌هایی که ممکن است درد شما را بدتر کنند، پرهیز کنید. اگر چه استراحت به مدت یک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بیماری می‌شود، ولی توجه داشته باشید که استراحت در بستر به مدت طولانی و عدم فعالیت علائم شما را بدتر خواهند کرد. قبل از اینکه به یکسری توصیه‌ها برای بهبود درد شما اشاره کنیم، تاکید می‌کنیم که چنانچه درد شما با گذشت زمان بهتر نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا درصورت عدم درمان، ممکن است دچار عوارضی مثل آسیب دائمی عصب، از دست رفتن حس و حرکت در اندام مبتلا و یا حتی از بین رفتن عملکرد روده و یا مثانه شوید.

اقدامات معمول جهت درمان بیماری سیاتیک در منزل عبارتند از:
* استفاده از کیسه یخ‌: مقداری یخ در یک حوله تمیز قرار دهید و آن را به مدت حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید. این عمل را روزی ۴ مرتبه تکرار کنید. کیسه یخ باعث کاهش التهاب در محل می‌شود.
*استفاده ازکیسه‌ ‌آب گرم: پس از ۴۸ ساعت از شروع درد، بهتر است در نواحی آسیب‌دیده، از گرما استفاده کنید. چنانچه درد شما ادامه داشت، سعی کنید به‌طور تناوب کیسه‌های گرم و سرد را بر روی ناحیه مبتلا قرار دهید.
*انجام حرکات کششی: ورزش‌های کششی غیرفعال به شما کمک می‌کنند تا زودتر خوب شوید‌. از انجام حرکات پرتابی و یا پیچشی جدا پرهیز کنید.
* داروهای ضددرد: آسپرین، استامینوفن و بروفن معمول‌ترین داروهای ضددردی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند،‌ولی استفاده بیش از مقادیر توصیه شده، نه تنها نفعی برای شما ندارد، بلکه بسیار زیان‌آور است، زیرا این داروها در صورت استفاده بیش از حد دارای عوارض جانبی نظیر تهوع، خونریزی از معده و یا زخم‌های دستگاه‌ گوارشی هستند. برای جلوگیری از چنین حالتی، استفاده از پمادهای پیروکسیکام و دیکلوفناک هم مناسب است.
علاوه بر این داروها در برخی از موارد ممکن است پزشک با توجه به علائم بیماری از داروهای دیگری نظیر شل‌کننده‌های‌ عضلانی، داروهای ضدافسردگی و;‌‌ استفاده کند، ولی استفاده از این‌گونه داروها فقط با دستور پزشک امکان‌پذیر است.
* فیزیوتراپی: اگر دیسک‌ شما از جای خود بیرون زده است، فیزیوتراپی نقشی اساسی در بهبودی شما دارد.
هدف از انجام ورزش‌هایی که به‌طور معمول در فیزیوتراپی انجام می‌شوند، کمک به قرار گرفتن بدن و اندام شما در وضعیت صحیح، تقویت عضلاتی که از کمر شما حمایت می‌کنند و نیز کمک به تقویت انعطاف‌پذیری بدن شما است.
*انجام ورزش‌های معمولی: ورزش موجب آزاد کردن اندورفین‌ها (مورفین درونی بدن) می‌شود. اندورفین‌ها واسطه‌های شیمیایی هستند که از رسیدن پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند. ورزش با تحریک آزاد شدن اندروفین‌ها در مقابله با ناراحتی‌های مزمن کمک بسیاری می‌کند.
در مورد درد سیاتیک، ترکیب ورزش‌های هوارسان با ورزش‌هایی که انعطاف‌پذیری شما را بهبود می‌بخشند، می‌تواند در جلوگیری از تغییرات وابسته به سن در کمر شما موِثر باشد.
چنانچه مجموعه درمان‌های فوق در طی چندین ماه نتوانند درد شما را کاهش دهند، ممکن است انجام درمان‌های دیگرنظیر تزریق کورتن به پرده‌های نخاعی و یا انجام عمل جراحی ضرورت پیدا کند.
پیشگیری
اگرچه تنها در ۵ درصد موارد علت کمردرد، سیاتیک است، اما اگر دچار آن شوید، واقعا آزارتان می‌دهد. انجام اعمال زیر می‌تواند نقش کلیدی در مراقبت از کمر شما داشته باشد:
*ورزش کردن به طور منظم: مهم‌ترین کاری که بر سلامت کمرتان و البته سلامت کلی بدنتان می‌توانید انجام دهید، ورزش کردن است. در طی ورزش، بهتر است تمرکز شما بیشتر بر روی عضلات شکم و کمرتان باشد، زیرا این عضلات جهت راست ایستادن و قرار گرفتن شما در وضعیت مناسب بدنی ضروری هستند.
انجام ورزش‌هایی نظیر یوگا، استفاده از دوچرخه‌های ثابت و تردمیل‌‌ به قوی نگاهداشتن این عضلات کمک می‌کنند. البته می‌توانید دوچرخه‌‌‌سواری را در خارج از منزل هم انجام دهید ولی ابتدا باید مطمئن شوید که صندلی و دستگیره‌های دوچرخه در وضعیت مناسبی برای بدن شما تنظیم شده‌اند.
*درست بنشینید: یک صندلی خوب باید بتواند به‌خوبی از قوس کمری شما حمایت کند. اگر چنین نیست، برای حفظ این قوس در هنگام نشستن، بهتر است از یک بالش نرم در پشت کمرتان استفاده کنید. سعی کنید در فواصل بین فعالیت‌های نشستنتان حتما به‌طور تناوب استراحت کنید، حتی اگر استراحت کردن شما فقط به‌صورت راه ‌رفتن در اداره باشد. در حین رانندگی هم سعی کنید صندلی شما وضعیت مناسبی داشته باشد و وضعیت آن را طوری تنظیم کنید که لازم نباشد جهت دسترسی به پدال گاز، پای خود را به سمت آن پرتاب کنید!
*وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید: آگاهی از اینکه چگونه باید درست بایستید و درست بخوابید و نیز آشنایی با صحیح بلند کردن اجسام سنگین، تاثیر بسیاری جهت حفظ و نگهداری کمر شما دارد.
اگر قرار است برای مدت زمان طولانی بایستید، سعی کنید به‌طور تناوب بر روی یک پایتان تکیه کنید و به پای دیگر استراحت دهید و یا اگر قرار است در حالت ایستاده چیزی را بخوانید، به‌جای آنکه جهت خواندن آن، به سمت جلو خم شوید، کتاب را بلند کرده و جلوی چشمانتان بیاورید.
جهت حفظ بهترین حالت هنگام خوابیدن بهتر است روی یک تشک سفت بخوابید و از بالش‌ جهت حمایت کمرتان استفاده کنید، ولی از بالش‌هایی که موجب می‌شوند گردن شما بیش از حد بالا رفته و زاویه تندی ایجاد کند، به هیچ‌وجه استفاده نکنید.
*بلند کردن یک جسم سنگین: ابتدا تصمیم بگیرید که آن را کجا می‌خواهید قرار دهید و چگونه قصد دارید آن را به آن نقطه برسانید. جهت بلند کردن یک جسم سنگین، کمرتان را خم نکنید بلکه زانوهای‌تان را خم کنید و آن جسم را بلند کنید. جسم سنگین را نزدیک به بدنتان حمل کنید و هیچ‌گاه بر روی کمرتان نچرخید، بلکه سعی کنید با محور کردن پاهایتان، بر روی پاهایتان بچرخید. هنگامی که خسته هستید از حرکت دادن اجسام سنگین جدا خودداری کنید زیرا خستگی موجب می‌شود با سختی و رنج بیشتری حرکت کنید. هرگز سعی نکنید جسمی را که احساس می‌کنید سنگین‌تر از توانایی شماست، بلند کنید.

درمان سیاتیک با ورزش
بیماری سیاتیک ممکن است علل گوناگونی داشته باشد . این عارضه عصبی آزار دهنده معمولاً موجب درد گزنده ای در کپلها می شود که تا ساق پا و غالباً پایین پاکشیده می شود . عارضه سیاتیک غالباً با ضعف و کرختی همراه است . فتق دیسک ، التهاب مفصل ، مهره ها و التهاب عصب سیاتیک همه ممکن است علت این مسئله باشند .
به عقیده پزشکان چینی التهاب عصب سیاتیک ممکن است ناشی از سرماخوردگی ، جذب مواد سمی از محیط زیست یا التهاب بافتهای اطراف باشد . خوشبختانه این نوع سیاتیک در مقابل ورزش واکنش مساعدی نشان می دهد .
نکته :
هنگام حمله های حاد سیاتیک عصبی نباید ورزش کرد اما در مرحله مزمن ماساژ و تمرینهای ورزشی کمک کننده است .

وسایل مورد نیاز
برای نوعی ماساژ که در التهاب مزمن عصب سیاتیک بسیار موثر است تهیه ابزار ساده و خاصی لازم است یک میله چوبی را در چند لایه پارچه بپیچید و در ماساژها از آن کمک بگیرید .

روش ماساژ
با میله چوبی که تهیه کرده اید خود را بزنید ! از کمر شروع کنید و پشت را دور بزنید و بعد با سن و ساق پاهایتان را هر گروه از عضله ها را باید ۵ تا ۱۰ دقیقه بزنید . این کار را ۳ تا ۵ بار در روز تکرار کنید .

تمرینهای ورزشی
پس از ماساژ بیمارانی که در مراحل اول بهبودی هستند می توانند در حالی که در بستر دراز کشیده اند تمرینهای زیر را انجام دهند :
۱- در حالی که در بستر خوابیده اند و پاها خمیده است ، زانوها را به هم فشار دهید . بعد سعی کنید با دستها آنها را از هم جدا کنید، ‌در حالی که عضله های مقابل مقاومت می کنند و می کوشند که زانوها به هم فشرده باشند ، ۳۰ ثانیه این کار را ادامه دهید .
۲- در حالی که خوابیده اید و پاها خمیده است ، پاها را یکی یکی راست کنید اما ران ها را موازی هم نگه دارید هر پا را ۳۰ ثانیه بالا نگه دارید .
۳- به پهلو دراز بکشید ، با سن کمی خمیده و سمت دردناک رو به بالا باشد . پای دردناک را آرام در حدود یک دقیقه عقب و جلو ببرید .
۴- روی تخت بنشینید ،‌از عقب به دستها تکیه دهید . هر پا را به نوبت دراز و خم کنید . این حرکت را هشت بار تکرار کنید . اما اگر احساس ناراحتی کردید تعداد حرکات را کمتر کنید .

وقتی که دردتان کمتر شد و رو به بهود رفت می توانید تمرینات زیر را هم به دنبال ورزشهای فوق ادامه دهید :
۵- در حالی که روی یک صندلی نشسته اید و پاهایتان کمی خمیده است ، دستها را روی پاها بگذارید ، از کمر به جلو خم شوید و بگذارید دستها روی پاها تا نوک انگشتان پایتان بلغزد . این حرکت را ۴ بار تکرار کنید .
۶- روی تخت بنشینید و پاها را دراز کنید ، آرام به جلو خم شوید و سعی کنید نوک پاها را لمس کنید . این حرکت را چندبار تکرار کنید
۷- بایستید و یک شئی را محکم بگیرید و پای دردناک را آرام به جلو و عقب تاب بدهید . زانوهایتان نسبتاً سست باشند . این حرکت را تا ۵ دقیقه ادامه دهید .
۸- دستها را روی باسن خود بگذارید و سنگینی خود را به روی پای راست بدهید و آن را خم کنید و پای چپ را به سمت چپ دراز کنید . بایستید و حرکت را با پای دیگر تکرار کنید . این حرکت را از هر طرف ۸ بار تکرار کنید .
۹- در حالی که ایستاده اید و دستها را روی باسن خود گذاشته اید از کمر کمی به جلو و سپس به عقب خم شوید این حرکت را ۸ بار تکرار کنید به تدریج بیشتر و بیشتر خم شوید .
۱۰- یک میله افقی را بالای سرتان قرار دهید و آن را بگیرید . بدن را آرام از یک سو به سوی دیگر بگردانید ( حرکت عمدتاً باید در بازوان و شانه شما باشد ) بالا تنه در حال چرخش به چپ و راست باید راست باشد .

تست پوستی توبرکولین
تست مانتو جهت تعیین وجود عفونت حاصل از باسیل سل در بیمار استفاده می شود .تشت مانتو روش استانداردی است و فقط باید توسط کسانی انجام گیرد که در مورد انجام و تفسیر ان اموزش دیده اند . عصاره ی باسیل سل (توبرکولین ) ،مشتقات پروتئین تصفیه شده ( ppd) ،به داخل جلد در سطح داخلی ساعد ،تقریبا ۴ اینچ پایین تر از آرنج تزریق می شود .سوزن طوری در زیر پوست وارد می شود که سیب نوک آن بالا باشد ،سپس ۰۱ میلی لیتر ppd تزریق شده تا تاول کوچکی در پوست ایجاد شود . .نتیجه ی تست ۴۸-۷۲ ساعت بعد از تزریق خوانده می شود . واکنش تاخیری در محل تزریق نشان می دهد که فرد نسبت به توبوکولین حساس است .

واکنش به صورت سفتی و قرمزی در محل ایجاد می شود .پی از مشاهده ی سفتی در محل تزریق ،آن را از ناحیه با پوست طبیعی به طرف حاشیه های سفتی به طور ملایم لمس کنید .بزرگترین عرض ناحیه ی سفتی (بدون قرمزی ) برای تعیین قطر اندازه گیری شده و اندازه ی سفتی ثبت می شود .قرمزی بدون سفتی از نظر بالینی اهمیت ندارد .

Positive PPD skin test

تفسیر نتایج
اندازه ی سفتی واکنش مثبت را مشخص می کند .واکنش ۰-۴ یلی متر منفی است .واکنش ۵ میلی متر یا بزرگتر ممکن است مثبت باشد .معمولا سفتی ۱۰ میلی متر و بالاتر مثبت می باشد .
واکنش کثبت نشان می دهد که فرد اخیرا یا در گذشته با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس تماس داشته است یا واکسن باسیل کالمت گرن (ب س ژ ) دریافت کرده است .تزریق واکست ب س ژ باعث افزایش مقاومت فرد نسبت به ابتلا به سل می شود .
واکنش ۵ میلی متر یا زیادتر برای بیمارانی که hiv مثبت هستند ،آنهایی که تماس نزیک با فرد مبتلا دارند و آنهایی که عکس ریه سل را نشان می دهند مثبت به حساب می آید .
تست مثبت به معنی وجود بیماری فعال در بدن فرد نیست .بیشتر افرادی که واکنش توبرکولین مثبت دارند ،علایم بالینی سل را ظاهر نمی کنند .هر چند ،معمولا تمام بیماران با واکنش مثبت سل فعال دارند .
تست پوستی منفی وجود عفونت یا بیماری سل را رد نمی کند . چون مبتلایان به نقص سیستم ایمنی نمی توانند واکنش ایمنی کافی ایجاد کنند تا آزمون پوستی مثبت شود (فقدان حساسیت )
درستی تست پوستی به مهارت فردی که ان را اندازه می گیرد بستگی دراد .بررس یانجام شده نشان داده است که مراقبین بهداشتی تمایل به کمتر از حد برآورد کردن اندازه ی سفتی دارند .: تنها ۷ % از ۱۰۷ کارکنان مراقبت بهداشتی اندازه ی صحیح سفتی را ثبت کردند (آمریکا)

وقتی فرد سالمی برای اولین بار به عفونت سلی مبتلا می شود ۲ تا ۱۲ هفته بعد، سیستم ایمنی نسبت به آن حساسیت نشان می دهد، که این حساسیت سیستم ایمنی ( ایمنی سلولی ) را می توان بوسیله تست پوستی توبرکولین نشان داد.
توبرکولین ((PPD یک فرآورده آنتی ژنیک از باسیلهای مرده سل می باشد که در آزمون پوستی توبرکولین بصورت داخل جلدی تزریق و پاسخی ایمنی از نوع ازدیاد حساسیت تاخیری را ایجاد می کند که این پاسخ خود را به شکل ضخیم شدگی پوست در محل تزریق (ایندوراسیون) تشان می دهد و باید در مقیاس میلیمتر آن را اندازه گیری کرد.
واکنش توبرکولین نشان دهنده میزان حساسیت است (بنابراین میزان مصونیت را نشان نمی دهد) ؛ همچنین قطراندوراسیون حاصل از آزمون توبرکولین در بیمار مسلول شدت بیماری را مشخص نمی کند بلکه واکنش PPD مثبت ممکن است بیانگر مواردی نظیر عفونت طبیعی با مایکوباکتریوم توبرکولوزیس، آلودگی با انواع مختلف مایکوباکتریوم های غیر سلی و واکسیناسیون BCG قبلی باشد.
آزمون توبرکولین مثبت فقط این مطلب را می رساند که فرد قبلا به باسیل سل آلوده شده است، به همین دلیل اولا :ً با افزایش سن احتمال مثبت شدن / بودن آزمون PPD بیشتر می گردد ؛ ثانیاً: بسیاری از افراد بالغ که دارای آزمون مثبت هستند، در سلامت کامل بسر می برند.

تست مانتو :
مقدار استاندارد برای مقاصد تشخیصی و همچنین جهت بررسی های اپیدمیولوژیک۲ واحد توبرکولین از PPD-RT 23 است که این میزان معادل ۵ واحد PPD- S ( نوع PPDمورد استفاده در ایران‌) می باشد.
نکته قابل توجه آنکه حجم یا دوز مورد مصرف از هر دو نوع محلول ۱/۰ میلی لیتر می باشد.

شیوه انجام آزمون :
۱ تعیین محل تزریق و تمیز کردن آن:
ساعد را بطوری که کف دست رو به بالا باشد روی سطحی ثابت قرار دهید؛
در حد فاصل ۳/۱ فوقانی و ۳/۲ تحتانی ساعد، محلی را که عاری ازمانع (مانند زخم، جراحت) بوده و موی کمتری دارد انتخاب کنید. اگر همیشه دست چپ را انتخاب کنید دیگر هیچگاه برای مشاهده نتیجه، دست دیگر را جستجو نخواهیدکرد.
ناحیه را باپنبه آغشته به الکل یا استون پاک کنید و صبر کنید تا کاملاً خشک شود.

۲ آماده کردن سرنگ برای تزریق:
تاریخ انقضای روی شیشه توبرکولین را چک کنید تا از منقضی نشدن تاریخ محلول مطمئن شوید؛
از سرنگ های مخصوص تزریق انسولین که یک میلی لیتری، یک بار مصرف و دارای سوزن شماره ۲۷ به طول یک چهارم تا نیم اینچ هستند استفاده کنید ( این سرنگ ها معمولا به ۱۰۰ قسمت تقسیم شده اند)؛
کمی بیشتر از ۱/۰ میلی لیتر از مایع را به داخل سرنگ بکشید، سرنگ را از هوا تخلیه کنید و حجم مایع سرنگ را به اندازه ۱/۰ میلی لیتر برسانید؛

۳ تزریق محلول توبرکولین:
پوست ساعد را به آرامی نگه دارید، سرسوزن را در حالیکه سوراخ آن رو به بالاست، با شیب مختصر (۵ الی ۱۵ درجه) به داخل پوست (و نه به زیر پوست) فرو برید. تا زمانی که سوزن در محل درست قرار نگرفته است، پیستون را حرکت ندهید.
تمام ۱/۰ میلی لیتر را تزریق نمائید؛

۴ کنترل محل تزریق:
پس از تزریق می بایست یک برجستگی کم رنگ با حاشیه مشخص و به قطر ۸ تا ۱۰ میلی متر داخل پوست مشاهده گردد ( این تورم در عرض یک ساعت بعد ناپدید خواهد شد).
توجه : چنانچه تورم فوق الذکر مشاهده نگردد نشان دهنده عمقی و نامناسب بودن تزریق می باشد لذا آزمایش را باید با دقت کامل در پوست دست دیگر و یا در محلی با حداقل ۵ سانتیمتر فاصله از محل اول تکرار کنید
۵ ثبت اطلاعات مربوط به تزریق:
تمامی اطلاعات مربوط به تزریق (مانند تاریخ و زمان تزریق، ناحیه تزریق، شماره ی ساخت مندرج بر روی ویال توبرکولین (Batch number) و تاریخ انقضای آن) را ثبت کنید.
۶ قرائت و ثبت نتیجه آزمون:
نتیجه آزمون را ۷۲ – ۴۸ ساعت بعد باید قرائت کرد. (هر واکنشی که قبل از ۴۸ ساعت ظاهر شود فاقد اهمیت بوده و حساسیت نسبت به توبرکولین قلمداد نمی گردد. همچنین اگر بیمار تا ۷۲ ساعت بعد مراجعه نکند، پس از حداقل یک هفته می توان تست را تکرار کرد.)
در هر آزمون یک واکنش حساسیتی بصورت اریتم ( قرمزی ) و همچنین یک منطقه اندوراسیون (افزایش ضخامت و سفتی) مشاهده خواهد شد. آنچه برای ما اهمیت دارد قطر اندوراسیون می باشد. قطر اندوراسیون را در محور افقی بازو ( عمود بر محور ساعد ) و بر حسب میلی متر اندازه گیری کنید. (قطر اریتم ارزشی ندارد.) برای این اندازه گیری، ابتدا باید لبه های اندوراسیون را پیدا و علامت گذاری کرد. یکی از روشهای مناسب برای این کار علامت گذاری لبه های اندوراسیون با کمک نوک نرم خودکاری است که از کمی خارج تر از لبه اندوراسیون و بصورت عمود بر پوست به سمت لبه اندوراسیون حرکت داده می شود. نوک خودکار وقتی به لبه برجستگی می رسد متوقف می شود. آنگاه با کمک یک خط کش شیشه ای قابل انعطاف نسبت به اندازه گیری قطر اندوراسیون بر حسب میلی متر اقدام کنید.
قطر اندوراسیون را باید فقط بر حسب میلی متر ثبت کنید. اگر هیچگونه سفتی در محل تلقیح وجود نداشت؛ باید نتیجه را تحت عنوان « صفر میلی متر» گزارش نمائید.

۷ تفسیر نتیجه آزمون :
تفسیر آزمون پوستی توبرکولین به دو عامل کلی بستگی دارد:
۱ قطر اندوراسیون
۲ احتمال خطر ایجاد عفونت سلی بدنبال مواجهه و احتمال خطر پیشرفت و تبدیل عفونت سلی به بیماری فعال
قطر اندوراسیون تفسیر کلی توضیحات
کمتر از
mm 5 منفی در مبتلایان به عفونت HIV ؛ هر گونه اندوراسیون مثبت تلقی می شود.
mm 9-5 مثبت بینابینی
(border line) درکودکان زیر ۵ سال در تماس نزدیک با مبتلایان به سل مسری مثبت تلقی می شود
mm 14-10 مثبت افرادی که باید مورد توجه بیشتری قرار داده شوند :
– افراد زیر ۳۵ سال که در طی ۲ سال اخیر تست مانتو آنان بیشتر از ۱۰ میلیمتر افزایش قطر داشته است.
– افراد بالای ۳۵ سال که در طی ۲ سال اخیر تست مانتو آنان بیشتر از ۱۵ میلیمتر افزایش قطر داشته است.
– معتادان تزریقی که HIV منفی هستند.
– افرادی که از نظر پزشکی مستعد ابتلا به سل هستند ( بیماران با دیابت کنترل نشده ، برخی ازبیماریهای خونی، بیماریهای کلیوی پیشرفته ، بیماران تحت درمان طولانی مدت با کورتیکواستروئیدها )
– مهاجرین ازکشورهایی با شیوع بالا ی سل.
– جمعیتهای فقیری که از امکانات بهداشتی – پزشکی مطلوبی برخوردار نبوده اند.
– واکنش با قطر ۱۵ میلی متر و یا بیشتر در تمامی افراد « مثبت » تلقی میگردد .
mm 15 و بیشتر
( با یا بدون وزیکول )
قویاً مثبت
نتایج منفی کاذب :
یک آزمون منفی عفونت سل را رد نمیکند؛ حتی یک بیمار مبتلا به سل نیز ممکن است بدلایل ذیل دارای آزمون توبرکولین منفی باشد.
استفاده از توبرکولین تاریخ مصرف گذشته
نامناسب بودن نحوه نگهداری محلول توبرکولین
خیس و مرطوب یا ملتهب بودن پوست در محل تلقیح
تلقیح PPD قبل از خشک شدن الکل روی پوست
تزریق عمقی
ارزیابی نتایج آزمون زودتر یا دیرتر از موعد مقرر
تلقیح واکسن های ویروسی زنده بطور همزمان و یا در طول ۶ هفته قبل
استفاده از داروهای استروئیدی یا ایمونوساپرسیو ( به مدت طولانی و با دوز بالا)
سوء تغذیه / کاشکسی
نوزادان
سالمندی
الکلیسم
استرس ‌(جراحی، سوختگی، واکنش های رد پیوند)
ابتلا به عفونت های ویروسی اخیر ( مثلا سرخک، آبله مرغان، اوریون و پولیومیلیت )
ابتلا به اشکال بسیار شدید بیماری سل ( مثل سل ارزنی یا سل پیشرفته )
ایدز ( عفونت ویروسHIV )
بیماریهای بافت لنفاوی (نظیر بیماری هوچکین، لنفوم، لوسمی)
سارکوئیدوز
نارسایی مزمن کلیه
افرادی که در مرحله اولیه عفونت بوده و هنوز حساس نشده اند

نتایج مثبت کاذب :
پارگی رگهای کوچک در محل تلقیح
عفونت ثانویه در محل تلقیح
اشتباه در اندازه گیری ( اندازه گیری اریتم بجای اندوراسیون )
دریافت خون در فاصله نه چندان دور
تلقیح محلول توبرکولین بیش از دوز استاندارد

نکاتی در مورد تست توبرکولین و واکسن BCG :

در شرایطی که BCG با کیفیت خوب و شیوه صحیح تلقیح شود ، ۹۰ در صد افراد واکسینه شده ، بعد از سه ماه دارای تست توبرکولین مثبت خواهند شد.
اندازه متوسط واکنش توبرکولین در کودکان واکسینه شده حدود ۳ تا ۱۹ میلی متر خواهد بود ( بطور متوسط ۱۲ میلی متر )
اثر حساسیت به توبرکولین بدنبال تلقیح BCG با گذشت زمان کاهش می یابد. مطالعات نشان داده اند که در افراد واکسینه شده، سالانه ۱۰ درصد از حساسیت نسبت به توبرکولین کاسته می گردد. به همین خاطر، معمولا پس از ۱۰ سال ازگذشت تلقیح BCG در بدو تولد، واکنش تست توبرکولین منفی می گردد و لذا در آن سن واکنش ۱۰ میلیمتری مثبت تلقی میگردد و نباید مربوط به BCG انگاشته شود. (مگر اینکه هر سال BCG تکرار گرددکه این امر با دستورالعمل کشوری مغایرت دارد).
اگرچه پایداری اثر BCG با میزان واکنش موضعی حاصل از واکسن ( یعنی سایز اسکار BCG ) ارتباط دارد، اما نزد ۲۵ % افراد واکسینه شده ممکن است اسکاری مشاهده نشود؛ لذا وجود اسکار همیشه شاخص تعیین کننده در اندازه واکنش آزمون توبرکولین نمی باشد.
هر چه تعداد اسکارهای BCG بیشتر باشد واکنش تست توبرکولین بزرگتر خواهد بود .
پایداری واکنش آزمون توبرکولین پس از۱۰-۷ سال ازگذشت تلقیح BCG می تواند ناشی از اثر بوستر عفونت مایکوباکتریوم توبرکولوزیس یا سایر انواع مایکوباکتریوم ها باشد.
واکنش ۱۰ میلیمتری درآزمون پوستی توبرکولین می تواند ناشی از عفونت با سایر انواع مایکوباکتریوم بغیر از مایکوباکتریوم توبرکولوزیس باشد.
تکرار آزمون توبرکولین در افرادی که دچار عفونت نشده باشند موجب حساسیت آنان به این تست نمی شود .
هر چه نتیجه آزمون بیشتر مثبت باشد ، اهمیت آن بعنوان مدرکی دال بر بیماری سل بیشتر است.که البته این فقط یک نکته کمکی است , چون بسیاری از افراد سالم دارای آزمونی قویاً مثبت هستنند، اما بهر حال آزمون توبرکولین قویاً مثبت درکودکان خصوصاً کودکان خردسال یک یافته ی ارزشمند و قابل اعتماد در تشخیص بیماری سل است.

روش های جستجوی حساسیت توبرکولینی:
۱-روش کیفی:روش ساده ای است اما دقت زیادی ندارد.
الف:روش پوستی فون پیرکه:در سطح خارجی بازو یک قطره توبرکولین ریخته و با واکسینوتیل خراشی ۸ تا ۱۰ میلی متری ایجاد می کنند و ۵ سانتی متر بالاتر خراشی به عنوان شاهد ایجاد می کنند.۳ تا ۵ روز بعد،نتیجه آزمایش خوانده می شود.قرمزی بیش از ۴ میلی متر مثبت تلقی می شود ولی در محل شاهد واکنشی مشاهده نمی گردد.
ب:روش مورو:روش ساده ای می باشد.به این ترتیب که قطعه ای مشمع طبی که وسط آن مقداری محلول توبرکولین مالیده شده است را حوالی سینه یا سطح قدامی بازو می چسبانندفپس از ۲۴ ساعت مشمع را کنده ونتیجه را ۳ روز بعد می خوانند.با پیدایش حداقل ۳ ندول قرمز واکنش مثبت تلقی می گردد.
پ:روش چند سوزنه:از عیوب این روش کثرت موارد منفی کاذب به علت یکسان نبودن لایه توبرکولینی که از سوزن ها انتقال می یابد،است.
۳ نوع معمول این روش عبارتند از:
۱-Tine test :دستگاه دارای ۴ سوراخ است.فشار از ۴ نقطه توبرکولین خشک وارد می شود.(ورود ۵ واحد بین المللی به داخل پوست) و عرض بیش از ۲میلی متر مثبت تلقی می شود.
۲- :IMOدر این روش،توبرکولین از ۹ نقطه وارد می شود و عرض بیش از ۳ میلی متر مثبت تلقی می شود.
Heaf test:دستگاه با ۶ سوزن کار می کند.پوست را از روی قطره محلول PPD رقیق نشده سوراخ می کنند.از مزایای این آزمون این است که PPD رقیق نشده فوق العاده با دوام است.

روش تست:
*با استفاده از قطره چکان یک قطره از PPD را روی پوست تمیز و خشک در حد فاصل ۳/۱ فوقانی و ۳/۱ میانی قسمت قدامی ساعد می ریزیم.
*محلول سوزن را تنظیم می کنیم(۱ میلی متر برای بزرگسالان و ۱ میلی متر برای کودکان خردسال)
*صفحه و سوزن طپانچه را در ظرف محتوی الکل می گذاریم،سپس آن را روی چراغ الکلی حرارت می دهیم.
*مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر آن را خشک می کنیم.
*صفحه را محکم روی روی قطره توبرکولین قرار می دهیم.

*ماشه طپانچه را می کشیم تا سوزن ها آزاد شده و پوست را سوراخ کنند.(دقت شود که دست بیمار نسوزد)
خواندن وتفسیر نتایج:
بعد از ۴۸ تا ۷۲ ساعت نتیجه آزمون خوانده می شود.گرچه در برخی موارد واکنش های شدید را حتی بعد از یک هفته نیز می توان تفسیر کرد.

درجه ۰:بدون واکنش
درجه۱:سفتی قابل لمس (پاپول) در ظرف حداقل ۴ ورودی سوزن
درجه۲:پاپول ها به هم چسبیده و حلقه ایجاد می کنند.
درجه۳:ناحیه سفت یکپارچه تشکیل شده است.

درجه۴:روی ناحیه سفت یکپارچه،وزیکول هایی دیده می شود.ممکن است در ناحیه سفت،قرمزی به وجود آید.
۲-روش کمی(تلقیح داخل جلدی):شارل مانتو پزشک فرانسوی درسال ۱۹۰۸ واکنش داخل جلدی را شرح داد و ارزش تشخیصی آن را بیان کرد.اصل مهم ان،مقدار توبرکولین تزریقی مشخص می باشد.آزمون جلدی مانتو در اصول تلقیح،خواندن نتیجه و تفسیر ازمایش کاملا استاندارد گردیده و روش انتخابی توجیه شده و معتبر سازمان بهداشت جهانی می باشد.
محل تزریق:پوست میانی و ۳/۲ فوقانی سطح قدامی ساعد که موی کمتری دارد انتخاب می شود،معمولا دست چپ به عنوان یک قرارداد انتخاب می گردد ولی می توان از سایر نقاط نظیر بازو نیز استفاده کرد.

سرنگ تزریق:سرنگ یکبار مصرف ۲۶ یا ۲۷ (سرنگ انسولین)و برای هر بیمار باید یک سرنگ جداگانه به کار برد.
چگونگی تزریق:اگر پوست محل تزریق آلوده باشد،ابتدا با پنبه آغشته به الکل یا اتر محل مورد نظر را تمیز می کنند و صبر می کنند تا محل مورد نظر خشک شود.سپس سوزن را با زاویه ۱۵ تا ۳۰ درجه وارد نموده و ۱/۰ سی سی مایع را به داخل پوست تزریق می کنیم.باید توجه داشت که تزریق داخل جلدی و نه زیر جلدی باشد.با تزریق داخل جلدی مایع پاپول برجسته ای به قطر ۶ تا ۱۰ میلی متر ایجاد می شود ؛در صورتی که در تلقیح عمیق فضای زیر پوستی، برجستگی ایجاد نمی شود.برجستگی حاصل بعد از ۳۰ دقیقه از بین می رود.

خواندن و تفسیر نتیجه آزمایش:نتیجه را ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد مطالعه می کنیم.قرمزی به تنهایی ارزش ندارد.ولی در صورتی که اریتم تا ۷۲ ساعت پایدار باشد،مثبت تلقی می شود.قطر ایندوراسیون را در قطر عرضی ساعد اندازه می گیریم.بررسی حتما زیر نور کافی انجام گیرد و باید از خط کش هم استفاده نمود و توصیه می شود که ۲ نفر با هم دیگر نتیجه را بخوانند.
پالمر و ادوارد قوام سفتی توبرکولین را در ۴ گروه بررسی کردند:

– در گروه اول،واکنش دارای قوامی سفت و سخت است و کاملا واضح و مشخص است.
– در گروه چهارم،واکنش خمیری شکل و حدود نامشخصی دارد و اگر معاینه کننده مسلط نباشد ممکن است آن را منفی گزارش کند.

– واکنش گروه ۲و۳ بین دو گروه بالا است.

چرا تست توبرکولین را انجام می دهیم؟
تست پوستی نشان می دهد که شخص با باسیل ایجاد کننده بیماری سل آلوده شده است یا خیر.از نظر انجمن قفسه صدری آمریکا کلیه افراد از نظر آلودگی در یکی از چهار گروه زیر قرار می گیرند:

-گروه ۰ :هرگز تماسی با فرد مسلول نداشته اند و تست پوستی توبرکولین (تست مانتو) نیز برای آنها منفی است.
-گروه ۱ :تماس با فرد مسلول داشته اند ولی آلوده نشده اند و تست پوستی توبرکولین برای آنها منفی است.
-گروه۲:با بیمار مسلول تماس داشته اند و آلوده شده اند ولی علائمی از بیماری سل ندارد(علائم بالینی و رادیولوژیکی و آزمایشگاهی مثل کشت منفی است)و فقط تست پوستی توبرکولین آنها مثبت است.

-گروه۳ :به دنبال آلودگی،کم و بیش علائم بالینی،رادیولوژیکی و آزمایشگاهی دال بر وجود ابتلا به بیماری سل نیز دارند و طبیعی است که تست پوستی توبرکولین هم معمولا در این دسته از افراد مثبت است.
برای چه کسانی تست توبرکولین را انجام می دهیم؟