فایل ورد کامل تحقیق جایگاه گردشگری در ایران و بررسی علمی ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این صنعت

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل تحقیق جایگاه گردشگری در ایران و بررسی علمی ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این صنعت دارای ۴۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل تحقیق جایگاه گردشگری در ایران و بررسی علمی ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این صنعت  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل تحقیق جایگاه گردشگری در ایران و بررسی علمی ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این صنعت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل تحقیق جایگاه گردشگری در ایران و بررسی علمی ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این صنعت :

نگاهی به جایگاه جهانگردی درایران

میهن عزیزمان ، ایران، سرزمینی است سرشار وپربرکت وازهر نظر مشحون ازقابلیت ها وجاذبه های باالقوه ا ی که می توانند این کشور را به یکی ازمهم ترین مراکز جلب مسافر درجهان تبدیل کرد.
زمینه های جغرافیایی وطبیعی
موقعیت جغرافیایی

قرارگرفتن ایران دریکی ازحساس ترین و مهم ترین مناطق جهان، منطقه ا ی که همچون پلی ازسپیده دمان تاریخ بشری ، کانون مهم فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی وتمدن های مختلف جهان را به هم پیوند می دهد، همجواری با کشورهای آسیای میانه وقفقازاز یک سو وافغانستان وپاکستان وعراق ازسوی دیگر ونزدیکی با کشورهای غربی خلیج فارس ودریای عمان ، به ایران موقعیتی راهبردی بخشیده است.

به سبب پهناوری سرزمین وتنوع ساختارطبیعی که پدید آورنده گوناگونی اقلیم وچشم اندازهای روح نوازطبیعی است، ایران را کشوری غنی ، زیبا، بهره مند ازجنگل های سرسبز وکوههای پرشکوه، دشتها وجنگل های سبز وبیابان های بیکران وکویر های اعجاب انگیز کرده است . شمال ایران که بخشی ازآن با دریای نیلگون مازندران مجاور است ازکوه های رفیع وجنگل های انبوه وسرسبز وازآب وهوایی مدیترانه ا ی بهره مند است . این سرزمین به سبب داشتن ۷۰۰ کیلومتر ساحل مشترک با دریای مازندران واقلیم مساعد وکوه های مناسب ومناظر زیبا، یکی ازغنی ترین کانون های جهانگردی ایران است.

جنوب ایران با ساحلی به طول ۱۸۰۰ کیلومتر،با آبهای نیلگون خلیج فارس ودریای عمان، به برکت بهره مندی ازهوای معتدل، درفصل زمستان بهترین مقصد جهانگردی است، هرچند درتابستان ، به سبب گرمی وشرجی بودن هوا ، برای سیروسیاحت وتفریحات دریایی ( شنا، اسکی روی آب ، ماهیگیری ) مناسب نیست. ازطرفی درزمستان زمانی که شدت سرما دربخش های شمالی وغربی ایران به ۱۰-تا ۱۵- درجه سانتی گراد کاهش می یابد، سواحل جنوبی جزایر قشم ، کیش ، سیری و… بهترین فرصت را برای مسافران گریزان ازسرمای زمستانی فراهم می آورد، مسافرانی که خواستارگذران چند روزتعطیلی وفراغت درهوایی معتدل ودیدن چشم اندازهای زیبای مناظر دریا هستند که با جنگل های سرسبز و کم نظیر حراء تزئین شده اند. وانگهی، واقع شدن مهمترین مناطق آزاد تجاری ایران، قشم، کیش و چابهار در این ناحیه امکان خرید و تجارت را برای مسافران و بازرگانان فراهم می سازد.

خطه غرب ایران زمین ، بارشته کوه های سر به فلک کشیده زاگرس، که تا جنوب شرقی کشور امتداد دارد، درشت ها و جلگه های سرسبز و حاصلخیز، چشمه سارها، رودها و جویبارها و مجموعه ا ی از زیبایی های طبیعی، جنگل ها، کوه ها و آب های معدنی را در بر دارد.
فلات مرکزی ایران نیز سرزمین بی کران و وسیع است که هنوز اسراری از دوران پر شکوه گذشته در دل دارد.

هر چند امروزه اکثر مناطق مرکزی این فلات پهناور به کویری برهوت و صحرایی نمکی تبدیل شده است، اما کرانه های این «اقیانوس مواج خاکی»به نواحی پای کوهی منتهی می شودکه زمانی به سبب داشتن شرایط مطلوب زیستی و معیشتی، تمدن هایی پر شکوه نظیر ری، اصفهان، همدان، نیشابور و تخت جمشید را در آغوش خود پرورانده اند که آثار آنها مشتاقان و مسافران انبوهی را به تماشای خود می کشاند.

شرایط آب و هوایی
واقع شدن ایران در کمربند جهانی خشکی و محرومیت بخش های داخلی آن از رطوبت اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه و سیاه و دریای مازندران به دلیل بلندی و کشیدگی کوه های عظیم البرز و زاگرس در شمال و غرب و جنوب غربی، خشکی و بیابانی بودن نواحی داخلی این کشور را سبب شده است ؛ اما وجود کوه های پراکنده و اندک در داخل فلات، نظیر شیرکوه در یزد و کرکس در کاشان، شکل گیری آبادی هاو شهرهای پر رونقی را در دل بیابان مرکزی میسر کرده است.
تنوع اقلیم به سبب وجود ارتفاعات و دشت ها و بیابان ها در ایران به گونه ا ی است که میانگین دمای سالانه از شمال غربی به جنوب شرقی افزایش می یابد، به طوری که از ۱۰ درجه سانتی گراد درآذرباییجان به ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد در جنوب و جنوب شرقی می رسد. جنوب و شمال ایران در فصل های گوناگون، آب و هوای متفاوت با نواحی مرکزی و کوهستانی دارند. بارندگی در شمال و جنوب و نواحی مختلف کشور بسیار متفاوت است، به طوریکه از ۱۰۰میلیمتر در نواحی مرکزی تا ۲۰۰۰ میلیمتر در گیلان در نوسان است، در حالی که میانگین بارش سالانه ایران حدود ۲۷۰ میلیمتر است.

بسته به نوع وبسته به وضعیت، ساکنان سرزمین ایران، از حدود سه هزار سال پیش، برای ادامه بقا، به مدداندیشه ا ی بارور، مبتکرانه با ایجاد چاه ها و حفر قنات ها و کاریزها دست زدندو بدین سان، با بیرون آوردن آب از دل زمین، عالی ترین فن آوری های عهد باستان را در زمینه آبیاری ابداع نمودند. به برکت این ابتکار کویر نشینان ایران زمین و انتقال این تجربه به شمال افریقا و برخی دیگر از مناطق صحرایی جهان، امکان زندگی و سازش پذیری بادیه نشینان مرکزی این بوم با هنجار طبیعت، نوعی شیوه زندگی و اسکان و معیشت را پدید آورده است که راستی، برای هر مسافری جذاب و برای هر انسانی جالب است.
زمینه های انسانی و فرهنگی

جمعیت و ویژگی های قومی
ایران کشوری است با ۶۵ میلیون نفر جمعیت که ۵۵ درصد آن شهرنشین و بقیه روستا نشین و اندکی هم کوچنده هستند و مسکن ثابتی ندارند.
به دلیل موقعیت جغرافیایی، یعنی واقع شدن برسر راه آسیای مرکزی وترکیه وکشورهای غربی وبه سبب حمله ها ویورش هایی که ازدیربازبه این خطه صورت گرفته است، سیمای جمعیتی ایران را درمجموعه ا ی ازاقوام گوناگون مانند فارس ها، ترک ها، کردها ، لرها، بختیاری ها، بلوچ ها، ترکمن ها وعرب ها تشکیل می دهند که درسراسر این سرزمین پراکنده اند.

هرچند فرهنگ ومذهب مشترک این اقوام را به هم پیوند داده است، هرکدام ازآنان ، با الهام ازویژگی های طبیعت منطقه ا ی که درطول هزاران سال مسکن ومأوای پیشینیان آنها بوده است، ویژگی های رفتاری ، باورها شیوه زندگی وآداب ورسومی دارند که ازقوی ترین جاذبه ها وزیباترین نمادهای اقوام ایران است.
چهره، گوش ، چگونگی معیشت ، مسکن ، لباس، باورها، موسیقی ، آداب ورسوم، جشن ها، شادی ها وغم ها وخلاصه تمامی شئون زندگی مردمان این آب وخاک چنان متنوع ورنگارنگ وبه حدی سرشار ازرازورمز مجموعه ا ی ازحوادث ووقایع است ، که براستی هرجهانگردی را به خود جلب می کند. برای مسافران نحوه زندگی عشایر قشقایی با آن مراسم وآداب ولباس و…. به همان اندازه جالب و دیدنی است که زندگی بختیاری ها.

ایران، سرزمین باستانی
ایران پیش از اسلام
روشن است که ایران یکی از ۱۰ کانون مهم شکل گیری تمدن بشری در جهان بوده است. بنابه روایتی، نخستین آثارمدنیت که در این سرزمین کشف شده به هزاره پنجم پیش ازمیلاد مسیح تعلق دارد ونیز چنین آورده اند که هجرت اقوام آریایی به فلات ایران پیش از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح آغاز شد. مادها درغرب، فارس ها ابتدا درجنوب غربی وبعد درجنوب وپارت ها درخراسان استقراریافتند. ازمیان فارس ها امیرانی برخاستند که پس ازچیرگی برمادها، که درهگمتانه عمارت داشتند، امپراطوری عظیم وپرفروع هخامنشی را بنا نهادند.

ازاین دوران پرشکوه تاریخ ایران ، کاخ ها‌ ، عبادتگاه ها وبناهایی درفارس (تخت جمشید پاسارگاد، نقش رستم ) ، درکاشان ( تپه سیلک ) ، تپه حصاردامغان ، همدان و … به جای مانده که برای مسافران بسیار پرجاذبه است. پس ازفروپاشی سلسله هخامنشی به دست اسکندر مقدونی و ویران شدن تخت جمشید، جانشینان او یعنی سلوکیان بر ایران سلطه یافتند که نتیجه آن آمیزش فرهنگ ایرانی با فرهنگ یونانی بود. بالاخره، ساسانیان پس از پیروزی بر پارت ها که از اقوام آریایی بودند، در سده سومین میلادی امپراطوری جدیدی بنیان نهادند که تا میانه سده هفتم میلادی پایدار ماند. از دوران ساسانیان که از تابناک ترین دوران مجد و عظمت ایران پیش از اسلام است، میراث هایی گران بها و بناهای تاریخی فراوانی در فیروز آباد، کازرون، طاق بستان، سروستان، نیشابورو… بر جای مانده است که از مهمترین جاذبه های جهانگردی ایران باستان محسوب می شوند.

ایران پس از اسلام
پس از سقوط امپراطوری ساسانی به دست تازیان مسلمان، دودره جدیدی درتاریخ ایران گشوده شد. هرچند ایرانیان که از ظلم و بی عدالتی مغان و حکومتگران در عهد ساسانی به ستون آمده بودند، با اطمینان قلبی اسلام را پذیرفتند لیکن هیچگاه از مخالفت با امویان نژاد پرست که ایرانیان را موالی می دانستند و سپس عباسیان دست برنداشتند. تازیان نیز برای سرکوبی ایرانیان که طرفدار حکومت سلاله های رسول اکرم بودند، به تقویت عناصر غیر ایرانی پرداختند. جنگ های میان سلاطین محلی قدرت آنان را تضعیف کرد و زمینه را برای چیرگی اقوام بیگانه آسیای مرکزی نظیر ترکان سلجوقی، مغولان، و تیموریان فرآهم آورد.

در زمان صفویان امپراطوری قدرتمند اسلامی – ایرانی پاگرفت و حکومت مذهب تشیع رسمیت یافت و در برابر مذهب سنت، شیعه مذهب رسمی کشور شد. از این دوران آثار و بناهای فراوانی مانند کاخ ها، مسجدها، حمام ها، آب انبارها، مدارس علمیه و… در شهرهای تبریز، اردبیل، قزوین و مهمتر از همه اصفهان به جای مانده که از شاهکارهای هنر و معماری جهان اند و در فواصل شهرهای اصلی کاروانسراهای متعددی بوجود آمد. در این دوران، از آمیزش آیین حیات بخش اسلام و فرهنگ بارور و پویای ایران تمدنی پاگرفت که سالیان دراز بر جهان آن روزگار سایه افکند.

در این دوران پربار تاریخی، کانون های عظیم علمی و فرهنگی در خراسان، شیراز، اصفهان، ری، تبریز و مراغه و جندی شاپور برپاشد و مشاهیر و بزرگانی مانند ابن سینا، زکریای رازی، خواجه نصیرالدین طوسی، امام محمد غزالی، ابوریحان بیرونی، مولوی، سعدی، حافظ، عمر خیام، جامی، خاقانی شروانی و… پروراند که فخر عالم بشریت اند.

ایران اسلامی، سرزمین مذاهب
قدمت، موقعیت اجتماعی وهجوم اقوام وطوایف گوناگون به این سرزمین موجب شد که پیروان ادیان ومذاهب دراین کشورسکنی گزینند ومجموعه ای ازمذاهب وفرق مذهبی درآن بوجودآیند . هرچند اغلب ملت ایران مسلمان وشیعی مذهب اند، ولی پیروان دیگری ازآیین زردشت ، یهود، مسیحی با شعبه ها وفرقه های گوناگون دراین سرزمین سکونت دارند.

ایران، کانون بالقوه جذب جهانگرد
با توجه به موقعیت جغرافیایی وویژگی های طبیعی وانسانی وتارخی این سرزمین ، به راستی ایران یکی ازمهم ترین قطب های جهانگردی جهان است .
این کشوربه سبب قدمت تاریخی وپویایی تمدن وفرهنگش درژرفای تاریخ، دارای چنان جاذبه های توانمندی دربسیاری زمینه هاست، که می تواند پاسخگوی انبوهی ازحواست ها ونیازهای جهانگردان باشد.

مهمان نوازی ایرانیان که ریشه درتاریخ ودین این ملت دارد وزبان زد عارف وعامی است می تواند هرمسافر بیگانه را مجذوب خود کند واو را به آغوش هر خانواده ایرانی بکشاند ویا چگونگی گذران زندگی ، بینش وآداب ورسوم مردم این مرزوبوم آشنا نماید.
بطور کلی می توان جاذبه های جهانگردی ایران را به طور کلی به سه گروه طبیعی ، انسانی – فرهنگی یا مذهبی تقسیم کرد.
جاذبه های طبیعی

کوه های رفیع وزیبای زاگرس ، البرز، سبلان ، شیرکوه وقلل مرتفع آنها مانند دماوند ، الوند ودنا که ضمن زیبایی بهترین مکان برای مشتاقان کوه نوردی واسکی است؛ دشت مغان ، دشت ارژن ، دشت ناز، جنگل های سرسبزودیدنی شمال، پارک جنگلی گلستان، جنگل های غرب ، غارهای شگفت انگیزوبی نظیر( مانند غار علیصدردرهمدان) کویرهای لوت ونمک ، دریاچه های ارومیه درآذربایجان غربی، مهارلو، بختگان وپریشان درفارس ، جزایر زیبای قشم ، کیش ، مرداب انزلی، تالاب میان کاله، چشمه های آب گرم معدنی محلات، سرعین (اردبیل) ، بهشت گمشده درکهکیلویه ، آبشارهای زیبای یاسوج، قلات فارس و….

کویر وبیابان نیزجذابیت بسیاردارند. همه ساله هزاران جهانگرد اروپایی وژاپنی ازبیابان های آفریقا دیدن می کنند. ایران نیزاز این جاذبه بی بهره نیست . بیابان های مرکزی وشرقی ایران، با ماسه های لغزان، آفتاب درخشان ، سکوت آرامش بخش ، آبادی هایی که درمیان «‌ دریای مواج ماسه » قد برافراشته اند ، منظره کاروان های شترسواران دربیابان ها، جنگل کاری برای جلوگیری از پیشروی بیابان ، همگی ازجاذبه های طبیعی بسیارچشم نوازند.

جاذبه های انسانی – فرهنگی
همچنان که گذشت، ایران به سبب بهره مندی ازتمدن وفرهنگ غنی وقرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم ، که شرق وغرب جهان را درگذشته به هم مرتبط می کرد، وچون درطول تاریخ کهنش ، حکومت های جهاندار وامپراطوری های دادگر دوران پرفروشکوهی را به خود دیده است ، سرشار ازیادمان ها ویادگارهای تاریخی ، آداب ورسوم ، آثارهنری وصنایع دستی رنگارنگ است. به سبب کثرت وتنوع این جاذبه ها ، برخی ازآنها را به اختصارشرح می دهیم .
جاذبه های تاریخی

مهم ترین آثارتاریخی ایران که شهرت جهانی دارند ومی توانند انبوه جهانگردان را به خود جلب کنند عبارتنداز ویرانه های هگمتانه درهمدان ، تپه سیلک درکاشان ، مارلیک دررودبار ، نقش رستم ، تخت جمشید، آپادانا ، کاخ فیروزآباد ، بنای شاهپور درکازرون ، ارگ عظیم وزیبای بم ، حمام گنج علی خان و یخدانهای گوناگون درکرمان، ارگ کریم خانی ، عمارت کلاه فرنگی ، بازار وکیل وسرای مشیر درشیراز ، خانه طباطبایی ها وبروجردی ها ، منوچهری ها وباغ فین درکاشان ، عمارت عالی قاپو ، مدرسه چهارباغ ، کلیسای وانگ ،کاخ چهلستون‌ ، منار جنبان ، مسجد شیخ لطف اله ، مسجد شاه وسی وسه پل وخواجو دراصفهان ، آثار باستانی شوش درخوزستان ، بیستون درکرمانشاه ، بازار ومسجد کبود درتبریز، قلعه فلک الافلاک درخرم آباد ، مسجد جامع لرستان ، شهر سوخته ودهانه غلامان درسیستان ، مسجد جامع وتکیه امیرچماق دریزد وآثاردیگر.

گنجینه ها
گنجینه های هر کشوری ثروت های بسیار ارزشمندند که آثار تمدن ، هنر، صنعت وزندگی گذشتگان را درمعرض نمایش می گذارند، با دیدار ازگنجینه ، می توان دراحوال بنیان گذاران مدنیت های گذشته سیرکرد وبه استعدادها وخلاقیت های نیاکان خود پی برد،گنجینه ها آیینه های تمام نمای تمدن ها وحالات وکردار پیشینیان اند.
ازمهمترین جاذبه های هرکشوری گنجینه های آن است.درکشورهای پیشرفته گنجینه هابه گونه ای بسیارجالب وبرمبنای علمی ومرتب وآمایش شده اند وبه همین دلیل، ازپر بیننده ترین وجذاب تری مکان ها هستند ، زیرا با ابزارواشیایی که درخود دارند ، مجموعه ا ی ازفرهنگ وتمدن گذشته وحال یک سرزمین را به تماشا می گذارند.

ایران نیز گنجینه هایی دارد که با توجه به کهن سالی وغنای مدنیت این سرزمین وشیوه ها و سبک های زندگی وتنوع فراوان فرهنگ ها وهنرها واقوام تعداد آنها بسیار اندک است. به استثنای یکی دو گنجینه (ایران باستان ، دوره اسلامی وهنرهای معاصر) بقیه ، آنطور که باید وشاید ترتیب وآسایش نیافته اند ومتأسفانه همین گنجینه ها هم به سبب کم رونق بودن جریان مسافرت وجهانگردی – به ویژه به علت رکورد بازار مسافرت اروپاییان، ژاپنی ها وآمریکاییان به ایران – غالباً مهجور، متروک وتهی ازبیننده اند . مسئولان گنچینه های ایران براین باورند درآمد حاصل ازورودی بازدید کنندگان ازگنجینه ها حتی جوابگوی هزینه های نگهداری

و پرداخت حقوق کارکنان نیست ، درحالی که این جاذبه ها درکشورهای جهانگردپذیر یکی ازمنابع مهم درآمد است . وایران یکی از۱۰کشورمهم تاریخی جهان محسوب می شود . مهمترین گنجینه های ایران عبارتند از: ایران باستان ، هنرهای اسلامی ، آبگینه ، فرش ، هنرهای معاصر ، تاریخ طبیعی ، صنایع دستی ، میراث فرهنگی ، رضا عباسی ، کاخ سعد آباد ، جواهرات سلطنتی ، گلستان ، تماشاگه تاریخ وشهدا که همه درتهران اند . البته در سالهای اخیر درمراکز استان ها وشهر های مهم بناهایی گنجینه مانند ایجاد کرده اند که مکان اشیاء بسیار گران بها وبی نظیرند ، ولی متأسفانه نحوه عرضه آنها وتوضیحات مربوط بسیار ناقص وزشت است .
صنایع دستی

صنایع دستی وآثار هنری خلاقیت ها، استعدادها ، فرهنگ وتمدن یک ملت را متجلی می سازد وروحیه ، سلیقه ، باروری اندیشه ، بارورها وسنت های آفرینندگان آنها را نشان می دهد. به ویژه اگر بیاد آوریم که برابر نظر برخی باستان شناسان ازجمله گریشمن درتاریخ ایران قبل از اسلام هنرهای گوناگون بافندگی ، صنایع دستی وکاشی کاری ازایران برخاسته است.

یکی ازجاذبه های بسیار قوی درکشورهای توسعه یافته ودرحال توسعه صنایع دستی است که نظر هر مسافر وجهانگردی را به خود جلب می کند. مسافران با خرید فرآورده های دستی یادگاری همایی بس ارزنده ازمسافرت خود به ارمغان می برند که بعدها با نگاه به آنها خاطرات سفر را درذهن زنده می کنند.
هم اکنون دربسیاری ازکشورهای جهانگیر پذیر جهان ، برای ارائه بهتر صنایع دستی به جهانگردان سعی فراوان می شود؛ زیرا صنایع دستی علاوه براینکه برای صنعتگران منافع چشمگیر اقتصادی به همراه دارد؛ بارفرهنگی وهنری این صنایع که فرهنگ ومدنیت ملتی درآن خلاصه شده است ، اهمیت دارد.

ایران زمین بنا به موقعیت جغرافیایی وشرایط طبیعی اش ازدیرباز سرزمین صنایع دستی وهنری بوده است . صنایع دستی ایران به دلیل داشتن ویژگی های متنوع وزیبایی وکاربردی بودن شهره آفاق است . انواع کف پوش ها مانند فرش ، گلیم وگبه ؛ انواع پارچه های زربفت وقلمکار، صنایع چوبی مانند خاتم کاری ومنبت کاری وقلم زنی ؛ نقره سازی ، ساخت انواع اشیاء گلی ،کاشی ، سفالی، وزیورآلات ونقره ومینا کاری ، خراطی ، نقاشی وشیشه گری ، حاصل هنر

وذوق میلیون ها مرد وزن ، پیروجوان است که درگوشه وکنار این مرزوبوم، درعین محرومیت ازمواهب یک زندگی سالم ومعمولی درکمال گمنامی وفروتنی وبی ادعایی به خلق زیباترین وارزشمندترین اشیاء هنری مشغول اند. اما متأسفانه دراین مورد نیزبه سبب عدم رونق جهانگردی درایران ومشکلات فراوان معیشتی پدید آورندگان صنایع دستی ، اولاً‌ بعضی ازاین صنایع نظیر زری بافی ومخمل بافی به دست فراموشی سپرده شده است؛ ثانیاً بازار صنایع آن طورکه باید رونقی ندارد.
سنن وآداب ورسوم
درگذشته ا ی نه چندان دور،ایلات ایران درعرصه سیاست واقتصاد کشورنقشی مهم داشتند؛ ولی شاهان پهلوی به منظور اعمال قدرت وبرقراری امنیت، با خوانین ورؤسای ایلات درافتادند وبا مبارزاتی خونبارکه به قلع وقمع آنان انجامید، برخی ازایل ها یکجا نشین شدند، ولی بسیاردیگر، هنوز هم همچون پیشینیان خود درچهارهزارسال پیش ، کوچ نشین ند وگذران زندگی آنها ازدامپروری ودامداری است .

عشایر ایران، چه آنان که اسکان یافته اند وچه طوایفی که کوچ روند، همچنان به آداب ورسوم ومراسم وسنن پدران خود پای بندند: مهمان نوازی، آداب ومعاشرت ، شیوه زندگی ، پوشش لباس وخلق وخوی ومراسم غزا وعروسی خود را حفظ نموده اند. کوچ عشایر وحرکت آنها با گله ورمه وچادر وهمه ابزارزندگی، ازییلاق به قشلاق، با لباس های رنگین ، دام های زنگوله داربه اندازه ا ی زیبا ودیدنی است که نظر هر بیننده ا ی را به خودجلب می کند. شکل خانه ها، چادرها ، معیشت اقتصادی وتقسیم وظایف ، موسیقی وآهنگ به هنگام کوچ آنان ، همه برای مسافران وجهانگردان بسیارجالب است.

عشایرایران مردمانی دلیر، هوشیارمهربان اند؛ درسوارکاری وچوگان ماهرند؛ درکار بسیارسخت کوشند وبه آداب ورسوم خودپای بند.
« فرهنگ غنی وپربارعشایر سرشارازآداب ورسوم نانوشته وثبت نشده ا ی است که درک آن ها برای جامعه غیر عشایری با ناباروری هایی همراه است. عشایر کهکیلویه وبویراحمد برای مهمان احترام خاصی قائل اند. بهترین غذاهای خود را برای مهمان تهیه می کنند وبهترین وسایل خواب خود را به مهمانان اختصاص

می دهند. نیره علاء الدینی بهمنی که خود دارای شش طایفه است، در زمینه مهمان نوازی آدابی داردکه صمیمیت وسادگی عمیق آنها را نشان می دهد . آنها همیشه درکوچ اند وزندگی شان ازراه دامداری سنتی می گذرد. ومحل چادر آنها درقعر دره های کوهستانی بهمنی شمالی است . هنگامی که برای آنها مهمان می رسد آنقدر مهمان را نوازش می نمایند وبه او خوش آمد می گویند که اندازه ندارد.»

زندگی ایلات وعشایر وروستاییان ایران سرشار ازتنوع وزیبایی است. آنان درآغوش طبیعت بکرودل انگیز می زیند. طبیعت زنده وروح نواز ازکوه ودر ودشت ، وجانوران وگیاهان الهام بخش آنان دربرداشت ازهستی است. آنان این برداشت را با باورها وسنن ومراسم روستا ییان مجاور درآمیخته اند وبه فرهنگی دست یافته اند که سرشار اززیبایی ، سادگی وبی پیرایه ا ی است. تلقی آنان ازهستی درزندگی ودربافته ها ودست سازهای آنان تجلی می یابد، درقالی ، جاجیم ،

گلیم وگبه با نقش ونگارهایی که هرکدام دنیایی معنا دارد وگویای فلسفه زندگی است. لباس های رنگارنگ وبافته های زیبای آنان به زندگی وطبیعت لبخند می زند وشادی می بخشد. ازاین رو می توان مراکز عشایری وروستایی را یکی ازجاذبه های بسیارقوی برای مسافران خسته ودل زده از زندگی شهری وماشینی تلق کرد؛ با ترتیب کاروانهای مسافرتی می توان مسافران وجهانگردان (به ویژه مسافران خارجی ) را به این مراکز برد وگوشه ا ی دیگراز زیبایی ها وغنای فرهنگ ایران را به آنان نشان داد. روستاییان که درطول تاریخ وبا الهام ازطبیعت متنوع دراین بوم می زیستند زندگی سرشارازصفا وطراوات وزیبایی دارند وبه همین دلیل محیط روستا می تواند پناهگاه دل زدگان خسته ازغوغا وهیاهوی شهر باشد.

جاذبه های مذهبی
با هجوم تازیان مسلمان به ایران، مذهب اسلام که نویددهنده عدالت وآزادی است؛به میان مردم حقیقت جوی این مرزوبوم راه یافت . با محروم شدن سلاله های رسول اکرم ازخلافت به وسیله امویان وسپس عباسیان جدال میان اولاد پیامبر وغصبان بالاگرفت . ازاین پس، ایران ومردمانش که به داشتن سجایای اخلاقی ومهمان نوازی ، آرامش طبع وپیروی ازحق وحقیقت شهره جهان اند پناهگاه اندیشه وتفکرات سلاله های رسول اکرم شد. بسیاری ازامام زادگان ازخشونت ودرنده خویی حاکم برسرزمین های عرب گریختند وبه آغوش ایرانیان پناه بردند. ازآن پس ایران اسلامی به تدریج مدفن امام زادگان وبه مراکززیارتی و عبادتی مردم تبدیل گردید.

عشق وعلاقه ایرانیان به خاندان نبوت، همراه با فرهنگ وهنر خلاق وبارور ایرانی موجب شد که برمزار امام زادگان وپیشوایان دینی ، زیارتگاه ها وبناهایی درکمال زیبایی وشکوه ساخته شود ودرتکمیل آنها ، با توجه به مراسم وآداب زیارتی ، انواع هنرها وخلاقیت های اندیشه بکار رود.
این زیارتگاه ها که درگوشه وکنار ایران اسلامی درشهرهای کوچک وبزرگ بنا شده اند ، محل تجمع وعبادت حاجتمندان ودل خستگانی است که ازمداوای رایج ظاهری مأیوس اند وبرای شفای آلام خود به دامان پیشوایان مذهبی چنگ می زنند و ازانفاس پاک آنان یاری می جویند.

علاوه برزیارتگاه ها ، مساجد ایران نیز ازنظر قدمت ، زیبایی وشکوه ونبوغ معماری درسراسر جهان دراوج شهرت اند. وانگهی سبک بنا ، معماری وتزئین مساجد ایران با مساجد دیگرکشورهای اسلامی بسیارمتفاوت است وهمچنین می تواند درجلب گردشگران ومسافران خارجی تأثیر مهمی داشته باشد.
علاوه برزیارتگاه ها ومساجد ایران که مورد توجه وبازدید مسلمانان است ، این کشور به دلیل وسعت خاک وتنوع قومی ومذهبی ، دارای کلیساها، آتشکده ها وکنیسه هایی است که ازنظر قدمت وعظمت وزیبایی مورد توجه بسیاری ازپیروان سایر مذاهب درسراسرگیتی است وبرای جهانگردان وزائران ایرانی وخارجی جاذبه بسیاردارد.

برخی از زیارتگاه ها و عبادت گاه های ایران ارزش جهانی دارند؛ مانند بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا (ع) در مشهد که به راستی کعبه آمال و ارزوی میلون ها زائر ایرانی و شیعیان کشور های هندوستان، پاکستان، افغانستان، عراق و… است. این زیارتگاه ها به سبب عظمت و زیبایی و بهره مندی از شاهکارهای هنرهای معماری ایرانی: آیینه کاری و کاشی کاری می تواند برای مسافران غیر مسلمان جاذبه ا ی قوی باشد. آرامگاه حضرت معصومه در قم و بقعه و بارگاه ماهان کرمان نیز شهرت جهانی دارد. مساجد شیخ لطف اله، جامع یزد، معماری و کاشی کاری ها ارزش جهانی دارند.

از جمله عبادتگاه های دیگری که به پیروان ادعیان دیگر متعلق اند، اما شهرت جهانی نیز دارند می توان از کلیسای «وانک» در جلفای اصفهان، کیلسای طاووس در سیاه چشمدر نزدیکی ماکو و کلیساس سنت استپان در آذرباییجان نام دارد.

در چهارم تیرماه هرسال، بسیاری از زرتشتیان، به ویژه از کشورهای هندوستان و پاکستان و سایر نواحی جهان برای نیایش در عبادتگاهی به نام «چک چکو» که برای زرتشتیان بسیار مقدس است و در نیمه راه یزد و اردکان واقع شده است، گرد هم می آیند. یهودیان نیز از آرامگاه استر (استرومردخای) در همدان و دانیال نب در شوش زیارت می کنند.

علاوه بر زیارت گاه ها و عبادتگاه هایی که بر شمردیم و ارزش جهانی دارند، مراکز زیارتی و عبادتی بسیاری درسراسر این سرزمین پهناور، کعبه مشتاقان و پیروان ادیان جهان است. از زیارتگاه های معروف ایران، که ارزش محلی و ناحیه ا ی نیز دارد، می توان از زیارتگاه حضرت عبدالعظیم، بقعه سیدجلال الدین اشرف بن موسی الکاظم در آستانه اشرفیه، زیارتگاه حضرت احمدبن موسی بن جعفر موسوم به شاه چراغ در شیراز، آتشکده قدیمی آذرگشسب در تخت سلیمان و برج کاشمر در خراسان نام برد.

به طور کلی، عبادتگاه های ایران، به مثابه کانون های زیارتی در فعالیت های سیاحتی- زیارتی نقش بسیار مهمی دارند. این مراکز در توسعه مسافرت های داخلی نیز بسیار مؤثرند.

مروری برتاریخچه جهانگردی در ایران
ایران به سبب موقعیت جغرافیایی، بازرگانی و علمی اش و با داشتن مردمانی میهمان دوست و مهربان و میراث های گران بهای فرهنگی و هنری، از قدیم برای مسافران و جهانگردان جهان جاذبه ا ی ویژه داشته است. بر مبنای نوشته های گزنفون و هردوت، بازرگانان یونانی و رومی برای دادو ستد و سیاحت به ایران رفت و آمد داشتند.
ایران اسلامی را سیاحانی مانند ابن حوقل، یاقوت حموی و ابن بطوطه از جهان عرب بازدیدکردند که شرح مشاهدات خود را از طبیعت و اوضاع مردم ایران در آثاری مانند صوره الارض، معجم البلدان و… آورده اند.

معروف ترین سیاحان اروپایی که به ایران آمده اند و در مورد ایران و مردمش سفرنامه نوشته اند، ژان شاردن فرانسوی، پیتردلاواله ایتالیایی، مارکوپولو ونیزی ، تاورنیه فرانسوی وبنیامین تودلای هستند. تودلای اهل اسپانیا ست وگویا نخستین فردی است که پس ازاسلام ازایران دیدن نمود وسفرنامه ا ی درمورد مسافرتش به ایران وشهرهایش به رشته تحریر درآورد.

سازماندهی جهانگردی درایران
به منظور تنظیم امورجهانگردی وسیروسفر ، برای نخستین باردرسال ۱۳۱۴، اداره ا ی بنام «‌ اداره امورجهانگردی »دروزارت کشورایجاد شد.درابتدا،کاراین اداره به چاپ نشریه هایی یاکتابچه های کوچک راهنما برای مسافران محدود می شد. دراین کتابچه ها، اوضاع جغرافیایی ، سیاسی واجتماعی ایران به اختصارآمده بود. پس ازشهریور۱۳۲۰، «‌شورای عالی جهانگردی» جایگزین این اداره شد.

درسال ۱۳۳۳ ، با توجه به پی بردن به اهمیت اقتصادی جلب مسافران خارجی وبرای تقویت مبانی مودت وحسن تفاهم میان ملت ها، اداره امور جهانگردی دوباره دروزارت کشور تأسیس شد. این اداره دردوره جدید فعالیت خود خدمات واقدامات اساسی چندی، مانند پیشنهاد تدوین مقررات وقوانین ورود وخروج بیگانگان، انجام داد.

درسال ۱۳۴۰، شورای عالی جهانگردی از۱۲ تن ازنمایندگان وزارت خانه ها ومؤسسه های دولتی وسه تن ازافراد بصیر وآگاه درامور جهانگردی به وجود آمد. تعیین خط مشی وتدوین برنامه اجرایی برای امور جهانگردی وبه طورکلی نظارت براین امورازجمله وظایف این شورا بود.
هرچند این فعالیت هایی نیزکرد، لیکن این فعالیت ها واقدامات برپایه برنامه ا ی صحیح قرارنداشت؛ البته بعدها موجب افزایش علاقه خارجیان به بازدید ازایران شد، به طوری که چندی بعد، تشکیلات وامکانات جهانگردی موجود جواب گوی تقاضای جهانگردان نبودو همین امر موجب شد که بالاخره درسال ۱۳۴۲ ، « سازمان جلب سیاحان » تأسیس شود.

این سازمان که به ارائه طرح ها وبرنامه ریزی های وسیع زیربنایی درامر جهانگردی موفق شد، درسال ۱۳۵۳ جزو تشکیلات وزارت اطلاعات درآمد. ووزارتخانه مزبور با عنوان «‌وزارت اطلاعات وجهانگردی » متولی تنظیم امور ایرانگردی وجهانگردی شد.

اداره امور ایرانگردی وجهانگردی به وسیله چهار شرکت سهامی با اسامی شرکت سهامی گشت های ایران ، شرکت سهامی خانه های ایران، شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی برای ورزش های زمستانی و شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی ایران، بانظارت وزارت اطلاعات وجهانگردی اداره می شد.
پس از انقلاب اسلامی، به حکم شورای انقلاب، در سال ۱۳۵۸ چهار شرکت مزبور در یکدیگر ادغام شدندو سازمان جدیدی به نام «سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی» با دستورالعمل ها و سیاست های جدید شروع به فعالیت کرد. این سازمان اداره و بهره برداری از واحدهای اقامتی به شکل مهمانخانه، مهمانسرا، اردوگاه، کلبه، چادر، غذاسرا، چایخانه، پیست اسکی، تأسیسات کنار دریا، آبهای معدنی، مراکز ورزشی زمستانی و هرنوع محل مناسب دیگری را برای ایرانگردی و جهانگردی بر عهده گرفت.
هم اکنون امور جهانگردی و ایرانگردی دو متولی دارد: معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و اداره ارشاد اسلامی و سازمان سیاحتی و مراکز تفریح بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی که مجتمع بین المللی و جهانگردی آزادی «ایتو» را نیز تحت پوشش دارد. هرکدام از این دو متولی به طور مستقل برنامه ها و طرح هایی تدوین و اجرا می کنند. البته تأسیسات جهانگردی، اقامتی و تفریحی ودوره های آموزشی برای تربیت راهنمایان جهانگردی و کارکنان، مهمانسراهایی خاص خود دارند. گویا هم اکنون ۱۴۴ واحد پذیرایی با مدیریت مراکز ایرانگردی و جهانگردی اداره می شود و سازمان ساحتی و مراکز تفریحی بنیاد مستضعفان ۲۳ مهمانسرای درجه یک و بیش از بیست مرکز تفریحی و مؤسسه خدماتی مسافرتی را در اختیار دارد.
بازارهای جهانگردی ایران

منظور از بازارهای جهانگردی ملیت و کشور جهانگردان خارجی است که به ایران سفر می کنند. بر اساس گزارش آماری معاونت امور سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از مجموع ۶۵۱ ر۶۴۱ خارجی که در سال ۱۳۷۵ به ایران آمده اند، ۴۴۹ ر۵۷۳ نفر یا به عبارتی دیگر، ۴/۸۹ درصد آنان جهانگرد بودند که در سنجش با سال پیش، این رقم ۳/۱۷درصد رشد داشته است.از نظر ملیت، جهانگردان آذرباییجانی با ۴۳۸ ر۱۳۵ نفر (۶/۲۳درصد جهانگردان) در مقام نخست و سپس مسافران پاکستانی ۰۶۳ ر۹۹ (۱۷ درصد) ، ترکیه با ۶۱۳ ر۷۳ (۸/۱۲درصد)، افغانستان با ۲۴۳ ر۵۳ نفر (۳/۹درصد)، روسیه (شامل روسیه فدراتیو و روسیه سفید) با ۳۸۷/۴۵ (۹/۸درصد) به ترتیب در مقام های بعدی قراردارند.

شمار جهانگردان وارد شده بر حسب مناطق عمده اعزام کننده جهانگردان به ایران به شرح زیر است:
کشورهای آسیای میانه و منطقه قفقاز ۸۲۸ ر۱۸۷ نفر (۸/۳۲ درصد)؛
کشورهای آسیای شرقی ۸۰۶ ر۱۶۲ نفر(۴/۲۸ درصد)؛
کشورهای اروپای غربی ۹۹۱ ر۱۰۶ نفر (۶/۱۸ درصد)؛

کشورهای اروپای شرقی ۰۷۴ ر۵۰ نفر (۷/۸ درصد)؛
کشورهای خاورمیانه ۱۱۶ ر۴۳ نفر‌ (۵/۷درصد)؛
کشورهای اقیانوسیه ۰۷۰ ر۱۶ نفر (۸/۲ درصد)؛
کشورهای آمریکایی ۴۸۷ ر۳ نفر(۶/۰ درصد)؛

کشورهای آفریقایی ۰۲۰ ر۳نفر (۵/۰ درصد)؛
سایر کشورها ۷ نفر.

با توجه به جدول ۳، تعداد ملیت و وسیله سفر جهانگردان در سال ۱۳۷۵ به شرح زیر بوده است:
۵۷۸ ر۱۶۸ نفر با هواپیما (۴/۲۹ درصد)، ۴۳۷ ر ۳۹۸ نفر با خودرو های جمعی و شخصی (۵/۶۹ درصد) و ۴۳۴ ر۶ نفر (۱/۱ درصد) با کشتی.
بر اساس آمار منعکس در جدول ۴ که از همان منبع نقل شده است، در سال ۱۳۷۵، مبلغ ۴۷۵ ر ۲۲۸ ر ۲۶۸ دلار از راه ورود جهانگردان، عاید کشور شده است که جهانگردان منطقه قفقاز با ۹۱۶ ر ۸۲۷ ر ۸ دلار (۸/۳۳ درصد)، کشورهای اروپای غربی با ۷۳۵ ر۵۸۹ ر۶۲ دلار (۹/۲۳ درصد)، کشورهای آسیا شرقی با ۹۲۰ ر۰۹۷

ر۵۲ دلار (۲۰ درصد)، اروپای شرقی با ۰۷۴ ر۵۰ دلار (۹درصد)، خاورمیانه با ۱۶۶ ر۴۳ دلار (۹/۸ درصد)، اقیانوسیه با ۱۶۰۷۰ دلار (۲/۳درصد)، کشورهای آمریکایی با ۴۸۷ ر۳ دلار (۸/۰درصد) و کشورهای آفریقایی با ۰۲۰ ر۳ دلار (۴/۰ درصد)،مهمترین تعمیم کنندگان درآمدارزی حاصل ازورود جهانگردان خارجی به ایران بوده اند. میانگین مبلغی که یک جهانگرد در مدت اقامت خود در سال ۱۳۷۵ در ایران خرج کرده است، بر اساس تخمین اداراه آمار معاونت سیاحتی و زیارتی ، ۵ ر۴۵۵ دلار بوده است.

 

جدول شماره ۳ آمار ورود -جهانگردان به ایران در سال ۱۳۷۵ بر حسب ملیت و نحوه مسافرت

ردیف ملیت جمع هوایی زمینی دریایی
تعداد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
۱ آذرباییجان ۱۳۵۴۳۸ ۳۱۲۰۸ ۵۱/۱۸ ۱۰۴۰۲۷ ۱۱/۲۶ ۲۰۳ ۱۶/۳
۲ پاکستان ۹۹۰۶۳ ۷۷۰۶ ۵۷/۴ ۹۰۵۵۲ ۷۳/۲۲ ۸۰۵ ۵۱/۱۲
۳ ترکیه ۷۳۶۱۳ ۳۵۳۲ ۱۰/۲ ۷۰۰۷۸ ۵۹/۱۷ ۳ –

۴ افغانستان ۵۳۲۴۳ ۳۱۶۱ ۸۸/۱ ۴۹۸۹۳ ۵۲/۱۲ ۱۸۹ ۹۴/۲
۵ روسیه فدراتی و روسیه سفید ۴۵۳۸۷ ۶۵۷۲ ۹۰/۳ ۳۷۸۰۱ ۴۹/۹ ۱۰۱۴ ۷۶/۱۵
۶ ارمنستان ۲۱۱۱۰ ۱۰۹۷۰ ۵۱/۶ ۱۰۱۱۵ ۵۴/۲ ۲۵ ۳۹/۰

۷ آلمان ۱۰۹۶۲ ۱۰۲۷۶ ۱۰/۶ ۶۸۱ ۱۷/۰ ۵ –
۸ کویت ۹۵۹۰ ۹۱۸۱ ۴۵/۵ ۲۸ – ۳۸۱ ۹۲/۵
۹ هندوستان ۹۴۵۹ ۶۷۳۹ ۴ ۲۳۹۲ ۶۰/۰ ۳۲۸ ۱۰/۵
۱۰ امارات متحده عربی ۸۸۰۹ ۶۹۵۱ ۱۲/۴ ۵ – ۱۸۵۳ ۸۰/۲۸
۱۱ لبنان ۶۶۸۳ ۲۲۶۷ ۳۴/۱ ۴۴۱۴ ۱۱/۱ ۲ –
۱۲ بحرین ۶۴۵۱ ۶۳۶۴ ۷۸/۳ ۱۸ – ۶۹ ۰۷/۱

۱۳ ژاپن ۶۰۹۶ ۵۴۶۳ ۲۴/۳ ۶۳۳ ۱۶/۰ – –
۱۴ ایتالیا ۵۱۶۳ ۵۰۵۵ ۳ ۱۰۷ – ۱ –
۱۵ عربستان صعودی ۴۹۵۶ ۴۶۲۹ ۷۵/۲ ۲۷۷ – ۵۰ ۷۸/۰
۱۶ انگلستان ۳۳۳۳ ۲۹۶۸ ۷۶/۱ ۳۶۳ – ۲ –

۱۷ قرقیزستان ۳۱۴۱ ۱۸۳ ۱۱/۰ ۲۹۴۶ ۷۴/۰ ۱۲ ۱۹/۰
۱۸ فرانسه ۳۰۶۳ ۲۸۱۴ ۶۷/۱ ۲۴۸ – ۱ –
۱۹ چین کمونیست ۳۰۲۶ ۲۹۶۰ ۷۶/۱ ۵۶ – ۱۰ ۱۶/۰
۲۰ سایر کشورها ۶۴۸۶۳ ۳۹۵۷۹ ۴۸/۲۳ ۲۳۸۰۳ ۹۷/۵ ۱۴۸۱ ۲۳

جمع کل ۵۷۳۴۴۹ ۱۶۸۵۷۸ ۱۰۰ ۳۹۸۴۳۷ ۱۰۰ ۶۴۳۴ ۱۰۰
منبع: آمار معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۶

جدول شماره ۴ درآمد ارزی حاصل از ورود- جهانگردان به ایران در سال ۱۳۷۵ برحسب منطقه

ردیف منطقه تعداد ورود جهانگردان درآمد ارزی به دلار
۱ آسیای شرقی ۱۶۲۸۰۶ ۵۲۰۹۷۹۲۰
۲ کشورهای آسیای میانه و منطقه قفقاز ۱۸۷۸۲۸ ۸۸۲۷۹۱۶۰
۳ اروپای غربی ۱۰۶۹۹۱ ۶۲۵۸۹۷۳۵
۴ اروپای شرقی ۵۰۰۷۴ ۲۳۵۳۴۷۸۰
۵ خاورمیانه ۴۳۱۶۶ ۲۳۳۰۹۶۴۰

۶ اقیانوسیه ۱۶۰۷۰ ۸۳۵۶۴۰۰
۷ آمریکا ۳۴۸۷ ۲۰۹۲۲۰۰
۸ آفریقا ۳۰۲۰ ۹۶۶۴۰۰
۹ سایر ۷ ۲۲۴۰
جمع ۵۷۳۴۴۹ ۲۶۱۲۲۸۴۷۵

جدول شماره ۵ . آمار ورود -جهانگردان خارجی به ایران از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۷۵
سال تعداد ورود میزان تغییرات نسبت به سال قبل درصد تغییرات نسبت به سال قبل شاخص
۱۳۴۸ ۲۴۱۱۹۸ – – ۱۰۰
۱۳۴۹ ۳۲۲۶۲۲ ۸۱۴۲۴+ ۸/۲۳+ ۱۳۳
۱۳۵۰ ۳۵۰۱۳۵ ۲۷۵۱۳+ ۵/۸+ ۱۴۵
۱۳۵۱ ۴۱۱۵۰۶ ۶۱۳۷۱+ ۵/۱۷+ ۱۷۰
۱۳۵۲ ۳۶۰۵۱۴ ۵۰۹۹۲- ۴/۱۲- ۱۴۹
۱۳۵۳ ۴۱۲۷۰۲ ۵۲۱۸۸+ ۵/۱۴+ ۱۷۱

۱۳۵۴ ۵۸۸۷۶۸ ۱۷۶۰۶۶+ ۷/۴۲+ ۲۴۴
۱۳۵۵ ۶۵۶۷۷۹۳۰ ۶۹۱۶۲+ ۷/۱۱+ ۲۷۲
۱۳۵۶ ۶۷۸۱۵۷ ۲۰۲۲۷+ ۱/۳+ ۲۸۱
۱۳۵۷ ۵۰۲۲۷۸ ۱۷۵۸۷۹- ۹/۲۵- ۲۰۸
۱۳۵۸ ۱۴۷۵۳۲ ۳۵۴۷۴۶- ۶/۷۵- ۶۱
۱۳۵۹ ۱۵۳۶۱۲ ۶۰۸۰+ ۱/۴+ ۶۴

۱۳۶۰ ۱۶۷۴۷۳ ۱۳۸۶۱+ ۹+ ۶۹
۱۳۶۱ ۶۸۵۹۵ ۹۸۸۷۷- ۵۹- ۲۸
۱۳۶۲ ۱۰۷۴۷۲ ۳۸۸۷۷+ ۷/۵۶+ ۴۴
۱۳۶۳ ۱۳۱۳۰۸ ۲۳۸۳۶+ ۲/۲۲+ ۵۴
۱۳۶۴ ۸۹۴۲۵ ۴۱۸۸۳- ۳۲- ۳۷

۱۳۶۵ ۸۵۸۰۱ ۳۶۲۴- ۴- ۳۶
۱۳۶۶ ۶۸۴۲۶ ۱۷۳۷۵- ۳/۲۰- ۲۸
۱۳۶۷ ۷۰۷۴۰ ۲۳۱۴+ ۴/۳+ ۲۹
۱۳۶۸ ۹۳۹۵۳ ۲۳۲۱۳+ ۸/۳۲+ ۳۸
۱۳۶۹ ۱۶۱۹۵۴ ۶۸۰۰۱+ ۴/۷۲+ ۶۷
۱۳۷۰ ۲۴۹۱۰۳ ۸۷۱۴۹+ ۸/۵۳+ ۱۰۳
۱۳۷۱ ۲۷۵۶۷۲ ۲۶۵۶۹+ ۱۰۷+ ۱۱۴

۱۳۷۲ ۳۱۱۲۴۳ ۳۵۵۷۱+ ۹/۱۲+ ۱۲۹
۱۳۷۳ ۳۶۰۶۵۸ ۴۹۴۱۵+ ۹/۱۵+ ۱۴۹
۱۳۷۴ ۴۸۸۹۰۸ ۱۲۸۲۵۰+ ۵/۳۵+ ۲۰۳
۱۳۷۵ ۵۷۳۴۴۹ ۸۴۵۴۱+ ۳/۱۷+ ۲۳۸

منبع: دفتر برنامه ریزی و امور فنی معاونت امور سیاحتی و زیارتی، ۱۳۷۶
با نگاهی به جدول شماره ۵ می توان به نتایج زیر پی برد:
۱ اگر شاخص تغییرات جهانگردی را صد نفر در نظر بگیریم از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۶ شمار ورود جهانگردان خارجی به ایران افزایش یافته است.
۲ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شمار ورود- جهانگرد خارجی به شدت کاهش یافته است و اوج این کاهش در سال ۱۳۵۸ است(۶/۷۵-)، ولی میانگین سالانه این کاهش بین سالهای ۱۳۶۲-۱۳۵۷ به ۹/۱۱- درصد می رسد. بدیهی است با کاهش تعداد ورود- جهانگردخارجی درآمد ارزی حاصل از آن نیز کاهش یافته است.
در جدول ۶، میزان درآمد ایران از هر ورود – جهانگرد میان سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۷۵ آمده است.

طبق این آمار، در سال ۱۳۵۷ ایران به بالاترین درآمد حاصل از جهانگردی خارجی یش از انقلاب دست یافت و مبلغ ۲۳۵ میلیون و ۱۷۵ هزار دلار عاید کشور شد، اما در سال ۱۳۵۸ یک سال بعد از پیروزی انقلاب، با کاهش ۶/۷۵ درصدی در تعداد ورود جهانگرد، میزان درآمد ایران نیز به شدت کاهش یافت و با کاهش ۷۳درصدی به ۶۳ میلیون و ۵۹۸ هزار و ۷۴۸ دلار رسید.

جدول شماره ۶ تخمین درآمد ارزی حاصل از ورود جهانگردان به ایران در سالهای ۱۳۷۵-۱۳۴۸
سال درآمدارزی به دلار میزان تغییرات نسبت به سال قبل درصد تغیییرات نسبت به سال قبل شاخص تغییرات
۱۳۴۸ ۴۲۸۸۲۷۴۲ – – ۱۰۰
۱۳۴۹ ۵۲۲۹۹۷۳۶ ۹۴۱۶۹۹۴+ ۲۲+ ۱۲۱
۱۳۵۰ ۵۷۴۸۵۴۷۹ ۵۱۷۵۷۴۳+ ۹/۹+ ۱۳۴
۱۳۵۱ ۶۶۰۲۸۳۱۹ ۸۵۵۲۸۴۰+ ۱۹/۱۴+ ۱۵۴

۱۳۵۲ ۵۴۴۴۸۷۰۲ ۱۱۵۷۹۶۱۷- ۵/۱۷- ۱۲۷
۱۳۵۳ ۸۱۳۰۸۰۹۹ ۲۶۸۵۹۳۹۷+ ۳/۴۹+ ۱۸۹
۱۳۵۴ ۱۵۷۴۳۲۶۶۶ ۷۶۱۲۴۵۶۷+ ۶/۹۳+ ۳۶۷
۱۳۵۵ ۱۷۲۹۴۱۱۸۰ ۱۵۵۰۸۵۱۴+ ۹/۹+ ۴۰۳
۱۳۵۶ ۱۷۶۲۱۸۳۴۷ ۳۲۷۷۱۶۷+ ۹/۱+ ۴۱۰
۱۳۵۷ ۲۳۵۱۷۵۸۸۵ ۵۸۹۵۷۵۳۸+ ۵/۳۳+ ۵۴۸
۱۳۵۸ ۶۳۵۹۸۷۴۸ ۱۷۱۵۷۷۱۳۷+ ۷۳- ۱۴۸
۱۳۵۹ ۶۱۵۷۶۲۷۱ ۲۰۲۲۴۷۷- ۲/۳- ۱۴۴

۱۳۶۰ ۷۱۷۰۲۰۹۶ ۱۰۱۲۵۸۲۵+ ۴/۱۶+ ۱۶۷
۱۳۶۱ ۲۶۶۰۸۸۷۲ ۴۵۰۹۳۲۲۴- ۶۳- ۶۲
۱۳۶۲ ۴۱۹۵۲۰۹۳ ۱۵۳۴۳۲۲۱+ ۵/۵۷+ ۹۸
۱۳۶۳ ۳۴۵۶۲۷۳۴ ۷۳۸۹۳۵۹- ۶/۱۷- ۸۰
۱۳۶۴ ۳۱۷۹۸۳۶۰ ۲۷۶۴۳۷۴- ۸- ۷۴

۱۳۶۵ ۲۹۲۶۳۳۳۶ ۲۵۳۵۰۲۴- ۸- ۶۸
۱۳۶۶ ۲۷۸۸۴۳۷۶ ۳۷۷۸۹۶۰- ۷/۴- ۵۶
۱۳۶۷ ۲۹۴۳۷۷۲۰ ۱۵۵۳۳۳۴+ ۶/۵+ ۶۹
۱۳۶۸ ۳۸۴۱۸۶۰۸ ۸۹۸۰۸۸۸+ ۵/۳۰+ ۸۹

۱۳۶۹ ۶۵۱۹۰۸۶۸ ۲۶۷۷۲۲۶۰+ ۷/۶۹+ ۱۵۲
۱۳۷۰ ۱۰۵۰۵۳۳۶۸ ۳۹۸۶۲۵۰۰+ ۱/۶۱ ۲۴۴
۱۳۷۱ ۱۲۰۴۸۹۰۰۶ ۱۵۴۳۵۶۳۸+ ۷/۱۴+ ۲۸۱

۱۳۷۲ ۱۳۱۱۳۳۶۱۴ ۱۰۶۴۴۶۰۸+ ۸/۸+ ۳۰۶
۱۳۷۳ ۱۵۴۶۲۷۲۸۹ ۲۳۴۹۳۶۷۵+ ۹/۱۷+ ۳۶۰
۱۳۷۴ ۲۰۵۱۲۴۳۵۰ ۵۰۴۹۷۰۶۱+ ۶/۳۲+ ۴۷۸
۱۳۷۵ ۲۶۱۲۲۸۴۷۵ ۵۶۱۰۴۱۲۵+ ۳/۲۷+ ۶۰۹

منبع: دفتر برنامه ریزی و امور فنی معاونت امور سیاحتی و زیارتی، ۱۳۷۶ .

در دوران جنگ تحمیلی، هرچند هرریال نسبت به سال پیش اندکی افزایش یا کاهش در میزان ورود – جهانگرد و درآمد حاصل از آن مشاهده می شود، ولی باید اذعان داشت جهانگردی در این سالها به سبب عوارض جنگ و تبلیغات منفی رسانه های گروهی درحال رکورد ورخوت بوده است. درسال ۱۳۶۷ یعنی پس ازپذیرش قطعنامه ۵۹۸ واعلام آتش بس به تدریج درتعداد ورود – جهانگرد ودرآمد حاصل ازآن رشدی آشکار مشاهده می شود. بطوری که میزان ورود – جهانگرد درسال ۱۳۵۷ به ۵۷۳۰۰۰ و۴۴۹ ومیزان درآمد درهمان سال به ۲۶۱ میلیون و۲۲۸ هزار و۴۷۵ دلار رسید.