فایل ورد کامل مقاله سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر؛ تحلیل علمی ابعاد تاریخی، نظامی و پیامدهای فرهنگی این رخداد

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر؛ تحلیل علمی ابعاد تاریخی، نظامی و پیامدهای فرهنگی این رخداد دارای ۷۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر؛ تحلیل علمی ابعاد تاریخی، نظامی و پیامدهای فرهنگی این رخداد  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر؛ تحلیل علمی ابعاد تاریخی، نظامی و پیامدهای فرهنگی این رخداد،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر؛ تحلیل علمی ابعاد تاریخی، نظامی و پیامدهای فرهنگی این رخداد :

• بازنگری اجمالی عملیات بیت المقدس و مسائل جانبی آن
حوادث تاریخی بویژه رویدادهایی که در نبردهای سنگین نظامی به وجود می آید گاهی آنچنان تعیین کننده و سرنوشت ساز واقع می شود که دایره تأثیرات شگرف آن از محدوده زمانی و مکانی فراترمی رود. رویداد سوم خرداد۱۳۶۱ یکی از بزرگترین حوادث این سرزمین است که به حق درخشانترین صفحه جنگ را رقم زده و در اعمال اقتدار بین المللی ایران تحت تلألو انوار درخشان انقلاب اسلامی نقش ویژه ای داشته است.

این نوشتار سعی دارد در یک فرصت کوتاه با تکیه بر بعد نظامی، حوادث مربوط به سوم خرداد۱۳۶۱ را مرور کرده و گذری به زوایای ناپیدای این رویداد عظیم بنماید.
خرمشهر زیباترین بندر ایران
خرمشهر با ۲۵۰هزارسکنه در سال۱۳۵۹ بزرگترین بندر تجاری کشور بوده که توانایی انتقــــال ۱‎/۵میلیون تن کالا را که از طریق خلیج فارس وارد می شود به سراسر ایران دارد. اتصال به شبکه سراسری راه آهن، سواحل مناسب جهت کشتی های بزرگ، نزدیکی به منابع نفتی و پالایشگاه آبادان از ویژگی های خرمشهر است، بهره مندی از طبیعت زیبا و سرسبز و نخلستانهای پربار جلوه های این شهر را که عروس بنادر ایران به شمار می رفت دوچندان می نماید این بندر مهم و استراتژیک مرزی از دیرباز مورد طمع بیگانگان بوده و بارها مورد تجاوز و دست اندازی واقع شده است که مهمترین موارد آن به شرح ذیل است:

ـ اشغال ۳روزه خرمشهر توسط حاکم بغداد و امیر وقت کویت در زمان حمله محمدشاه قاجار به هرات (حدود سال۱۱۱۵) که به دستور انگلستان انجام گرفت وقتل و غارت بی سابقه ای به وقوع پیوست که به دستور حاکم عثمانی تخلیه گردید.
ـ اشغال توسط انگلستان با استفاده از خاک عثمانی در زمان ناصرالدین شاه که در مقابل دادن

هرات خرمشهر از اشغال آزاد شد.
ـ اشغال در شهریور۱۳۲۰ توسط انگلیسی ها و آزادی آن بنا به توافق استعماری ابرقدرتها.
ـ اشغال در ۱۳۵۹ و آزادسازی آن با عملیات بیت المقدس با قدرت رزمندگان اسلام و بدون دادن باج و یا دخالت بیگانه.
پایمردی و مقاومت در برابر تجاوز
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی شیطنت های استکبار جهانی با دخالت های مرئی ونامرئی عراق در حوادث سیاسی اجتماعی ایران شروع می شود. تحریک حس قومیت عرب، تقویت سازمانهای به اصطلاح خلق عرب، بمباران و تجاوزات هوائی و تبلیغات مسموم و شدید روانی در رسانه ها از جمله این اقدامات است.
صالح مهدی عماش معاون نخست وزیر و وزیر کشور عراق در شروع حاکمیت بعثیها اینگونه ادعامی کند. «عراق هرگز در مورد شط العرب با ایران اختلاف نداشته است، شط العرب جزئی از خاک عراق است. اختلاف در مورد عربستان (خوزستان) بوده که قسمتی از خاک عراق است و در دوره قیمومت خارجی، ضمیمه ایران شده و برخلاف خواست مردم عراق، اهواز نامیده می شود.
براساس این ایده و عقیده و یا ایجاد زمینه های مناسب، صدام در منطقه جنوب تلاش اصلی خود را برای فتح خرشهر قرار داده و بعدازظهر دوشنبه۵۹‎/۶‎/۳۱ که شهر نسبتاً وضعیت آرامی داشته و تلاش هایی برای مقابله با تهاجم احتمالی صورت می پذیرد مورد هجوم بارانی از آتش قرار می گیرد و در کمتر از یک ساعت تمام شهر در آتش می سوزد و آنهاکه زنده مانده اند اجساد پاره پاره بستگانشان را نظاره می کنند.
۹۰قبضه توپ و خمپاره عراقی بدون وقفه آتش می ریزد و سرانجام عراق از طریق شلمچه با تیپهای۲۶ و ۶زرهی به طرف خرمشهر حرکت می کند.

مقاومت قدم به قدم نیروهای مردمی و سپاه پاسداران در کنار یگانهای ارتش جمهوری اسلامی ایران مستقر در منطقه در طول ۳۵روز درمقابل ارتش مجهز و آماده عراق فصل زرینی در حماسه های نبرد شهری به شمار می رود.
خرمشهر در چهارم آبانماه۱۳۵۹ به اشغال دشمن درآمد و در طول ۵۷۸روز اشغال شاهد جنایت بی شمار عراقی ها در این شهر بود. غنیمت بردن تمامی اموال دولتی و مردم که یک رقم آن

۵۷۰۰ اتومبیل در گمرک بوده است و تخریب کامل شهر از عمده این جنایت هاست. اسناد به دست آمده از ارتش عراق عمق جنایت را نشان می دهد که چگونه صدها اصله درخت خرما وهزاران ساختمان با مواد منفجره و لودر تخریب شده اند و اموال مردم به غارت رفته است.

مقدمات عملیات بیت المقدس
تثبیت دشمن و متوقف کردن او در روزهای اول جنگ باعث شد تا عراق بدون دستیابی به اهداف بلندپروازانه خود، ندای صلح طلبی سردهد. اما رهبری داهیانه امام (ره) مبنی بر خروج متجاوز که با فرمان شکست حصر آبادان، تحرکی در جبهه ها پدید آورد از قادسیه صدام جهنمی پدید ساخت که تبدیل به گورستان ارتش عراق گردید.
انجام عملیات های ثامن الائمه، طریق القدس و فتح المبین توسط دلاور مردان ارتش جمهوری اسلامی ایران و قهرمانان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نظر طراحان و کارشناسان نظامی را به طرف خرمشهر معطوف داشت.
پدافند دشمن در غرب کارون و ایجاد منطقه وسیّع آبگرفتگی و همچنین برقراری مواضع پدافندی مناسب، دشمن را مطمئن ساخته بودکه نیروهای اسلام به سادگی نمی توانند خرمشهر را فتح نمایند و بر همین اساس این ادعای صدام به طور مداوم تکرار می شد که اگر نیروهای ایرانی خرمشهر را پس بگیرند کلید بصره را به آنها خواهم داد.

طراحی عملیات
در طرح ریزی عملیات بیت المقدس که در سلسله طرحهای کربلا عنوان کربلا۳ را گرفته بود

براساس یک اصل کلی نظامی به نکات فراوانی توجه شد و طراحان که از کارشناسان ورزیده نظامی و اساتید زبده دانشکده افسری و ستاد بودند به این نکات توجه خاص داشتند: وضعیت دشمن از نظر ترکیب، استعداد، گسترش، نقاط ضعف، نقاط قوت، تفکر تاکتیکی زمین منطقه نبرد و;
ـ اطلاعات لازم از سه محور عمده به دست آمده ۱ـ عکس هوائی توسط خلبانان شجاع نیروی هوائی ۲ـ شناسایی زمینی توسط گشتی ها ۳ـ اسرا و پناهندگان عراقی، تجزیه و تحلیل اطلاعات فوق و برآورد کارشناسی و طراحان نظامی ارتش جمهوری اسلامی ایران آنچنان به واقعیت نزدیک بود که بعداز پیروزی اسناد به دست آمده آن را تأیید نمود.
عمده قوای دشمن در منطقه لشگرهای زرهی ۱۰ـ۶ـ۹ـ۳ و لشگرهای پیاده۱۱ و ۱۰ و لشگر ۵مکانیزه همراه تعدادی تیپ پیاده و مکانیزه زرهی مستقل و مأمور بوده است. جمع نیروهای دشمن قبل از شروع عملیات حدود ۲۰تیپ و در انتهای نبرد با توجه به اطلاعات دریافتی از اسرا به حدود ۴۸تیپ که تقریباً ۱۴لشگر را تشکیل می دهد، بالغ گردید.

ـ لازم به یادآوری است که منطقه طرح ریزی شده ۴۰برابر منطقه ثامن الائمه، ۱۰برابر منطقه طریق القدس، ۳برابر منطقه فتح المبین و ۹برابر منطقه عملیاتی والفجر۸ بوده است.
انعکاس فتح خرمشهر در رسانه های خارجی
ـ مطبوعات آمریکایی یکصدا اعتراف کردند «پس از برتری ایران، سران نظامی عراق که از قدرت تهاجمی نیروهای ایرانی حیرت زده شده بودند پس از هر حمله ایران به شدت شکست خورده وعقب نشینی کردند، آمریکا شکست عراق از ایران راخطری بزرگ تلقی می کند، مقامات دولت ریگان گفتند انهدام نیروهای عراق توسط ایران برای منافع غرب موقعیت خطرناکی به وجود می آورد.»
ـ خبرگزاری فرانسه در ادامه بیان حمایت مردم از رزمندگان می نویسد: «واشنگتن از این بیم دارد که موفقیتهای ایران ضربه ای مهلک و مرگ آور به رژیم صدام حسین وارد آورد.»
ـ آسوشیتدپرس «خرمشهر از جایگاههای بزرگ جنگ محسوب می شود و بیرون راندن عراقی ها به آن معناست که عراقی ها عملاً تمام مناطق استراتژیکی را که در آغاز جنگ تصرف کرده بودند از دست داده اند.»
ـ مایکل کندی خبرنگار روزنامه لوس آنجلس تایمز: یک ژنرال عراق گفت: «ماعلاقه ای به ماندن در اینجا نداریم اینجا یک صحرای خشک و خالی است و می تواند ارزانی خودشان باشد که اینگونه صحبت ها با استراتژی عراق در آغاز جنگ کاملاً مغایرت دارد.»
ـ نیوزویک «عراق می خواست با هجوم به سرزمینهای ایران شاهد سقوط جمهوری اسلامی باش

د ولی این آرزو با برتری نیروهای ایرانی اتفاق نیفتاد.»
ـ روزنامه لوکوتیذین دوپاری در اواسط عملیات نوشت: «لشکریان ارتش به حمایت سپاه پاسداران پیشروی خود را به سوی مرز ادامه می دهند و باز پس گیری خرمشهر هدف نهائی عملیات بیت المقدس است.»

ـ روزنامه الثوره بغداد: «ما هرگز قصد تصرف اراضی ایران را نداشته ایم.»
ـ خبرگزاری فرانسه: «این موفقیتها حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران موفق شده ارتش باقی مانده از رژیم گذشته را در نیروی منسجمی ادغام نماید واین از لحاظ شیوه های جنگی مورد استفاده و چه از نظر عناصر خادم به یک رژیم انقلابی بی سابقه است.»
ـ خبرنگار ژاپنی مایلی جی شیمبون: «فتح خرمشهر تنها ده ساعت طول کشید و این گویای ضعف شدید رزمی ارتش عراق و وجود ایمان و قدرت نیروهای جمهوری اسلامی بود.»
ـ واشنگتن پست: «بازپس گیری بندر خرمشهر نمایانگر پیروزی تقریباً کامل ایران در این جنگ بوده است.»
ـ واشنگتن پست: «ایران تاکتیک حمله زمینی را به نحو احسن انجام داده است براساس محاسبات پنتاگون از چهارحمله عظیم ایران، این حمله (بیت المقدس) قاطع ترین آنهاست.»
ـ گاردین انگلیس: «سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهمترین افتخار جنگی عراق که ایرانیها با بازپس گیری آن این برگ برنده را که به وسیله آن عراق می کوشید ایران را پای میز مذاکره بکشاند از دست بغداد ربودند.»
ـ الکساندر هیگ وزیر خارجه اسبق امریکا گفت: «بیم آن می رودکه این درگیری به کشورهای همسایه گسترش پیدا کند و موجب تغییرات گسترده و غیرقابل پیش بینی در توازن نیروهای منطقه شود.»
ـ رادیو مونت کارلو فرانسه بازپس گیری خرمشهر را توسط نیروهای ایرانی غیرممکن قلمداد کرده

بود.
ـ بی.بی.سی که مبلغ سیاستهای استعماری امپراتوری ورشکسته و پیرانگلیس است اعلان کرد چنانچه ایران درصدد بازپس گیری خرمشهر برآید سخت ترین گردو را برای شکستن برگزیده است.
و در پایان لازم به یادآوری است یکی از بزرگترین جشن های مردمی انقلاب که در طول تاریخ دنیا

نیز بسیارکم سابقه است در بعدازظهر سوم خرداد۶۱ با اعلان آزاد شدن خرمشهر از صدای جمهوری اسلامی ایران برپا گردید که تا پاسی از شب ادامه داشت در این جشن با شکوه مردم به شکرانه فضل و عنایت خداوند ساعت ۹شب فریاد الله اکبر سر داده و با پخش شیرینی از نظامیان داخل شهرها قدردانی می کردند.

خرمشهرفرهنگنامه مقاومت و ایثار

خرمشهر فرهنگنامه مقاومت و ایثار، دلیری و شهامت و عشق و ایمان رزمندگان ۸سال دفاع مقدس است. این شهر در منطقه جنوب خوزستان نزدیکترین شهر از راه خشکی و آبی به عراق است. لذا نیروهای عراقی از همان روزهای اول جنگ تحمیلی هلهله کنان با تصور اینکه در مدت کمی خرمشهر سقوط خواهدکرد، حمله خود را از مسیر شلمچه آغاز کردند. اما طولی نکشید که با مقاومت غیرقابل انتظار جوانان این شهر و نیروهای ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روبرو شدند و جنگی تمام عیار و خانه به خانه درگرفت. بیست و پنجمین روز نبرد از شدیدترین روزهای درگیری بود، زیرا یگانهای متعدد دشمن با پشتیبانی تانک ها و زره پوشها که به شهر نفوذ کرده بودند، در محورهای مختلف سنگر به سنگر با به شهادت رساندن یامجروح کردن رزمندگان تا بعدازظهر مواضع ما را یکی پس از دیگری تصرف کردند. در نتیجه به مرکز شهر (پل خرمشهر) تسلط یافتند. ولی یورش شجاعانه حماسازان خرمشهر در عصر همین روز باردیگر خرمشهر را از سقوط حتمی نجات داد و نیروهای دشمن عقب رانده شدند. این مقاومت حماسی دلاور مردان رزمنده، نام خرمشهر را به خونین شهر تبدیل کرد. اما فشار روزافزون آتش توپخانه، خمپاره، تانک های سرمست و بمبارانهای لحظه به لحظه هوایی باعث شد که خرمشهر پس از ۳۵روز مقاومت جانانه به تصرف نیروهای عراقی درآید.
نیروهای دشمن در طول یکسال و نیم تجاوز خود، طی یک رشته عملیات مهندسی پیچیده آن را به صورت یکی ازمحکمترین مواضع پدافندی خود درآورده بودند. واحدهای مهندسی تابع سپاه سوم ارتش عراق با تخریب سیستماتیک قسمت اعظم شهر وایجاد میادین مین و کانالهای زیرزمینی، چنان ساختار دفاعی مستحکمی در این شهر ایجاد کرده بودند که به فرض احتمال نفوذ نیروهای ایرانی در کلیه مواضع و استحکامات پیرامون و داخل خرمشهر، باز او قادر بود در صورت لزوم وارد یک جنگ شهری طولانی با نیروهای ایرانی شود. حتی برای جلوگیری از فرود چتربازان ایرانی تیرآهن، ماشین های سوخته و نخلها را قطع کرده با فاصله معینی در حوالی خرمشهر علم کرده بود.
پس از اتمام عملیات فتح المبین بلافاصله تخریب مناطق مسکونی خرمشهر توسط واحدهای مهندسی سپاه سوم عراق به طور جدی آغاز گردید به گونه ای که صدای انفجارهای مهیبی در شرق رودخانه کارون شنیده می شد. احداث استحکامات در داخل شهر و نحوه تخریب و مین گذاری آن به منظور ممانعت از ورود ما، از شمال و شرق شهر به طور جدی دنبال می شد.

صدام فکر می کرد با تصرف خرمشهر و آبادان می تواند به آرزوی دیرینه خود یعنی تسلط کامل براروند برسد، تا اینکه پس از ۱۹ماه اشغال در مرحله سوم عملیات بیت المقدس در تاریخ ۶۱‎/۳‎/۳ با رمز «یاعلی بن ابیطالب(ع)» خرمشهر آزاد شد. بیشترین اسیر در طول ۸سال دفاع مقدس یعنی هجده هزار نفر از نیروهای عراقی در این عملیات به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند.

از نقاط مهمی که به عنوان یادهای سبز در خاطرات رزمندگان و مردم ما باقی مانده است، می توان میدان مقاومت، مسجد جامع، شلمچه، بندرگمرک خرمشهر، پل خرمشهر، پل نو، نهرعرایض، نر خین و … را نام برد.
مقاومت ۳۵ روزه خرمشهر

مردم خرمشهر در روزهای اول که جنگ غافلگیرانه تحمیل شد، ۳۵ روز مقاومت کردند،‌اما یک کشوری مثل کویت نتوانست نیم ساعت در مقابل صدام دوام بیاورد و عراقی‌ها در نقاطی که کاملا اختصاصی بود، از جمله در بندر مینا احمدی کویت و در داخل کاخی که متعلق به امیر کویت بود، مقر فرماندهی تشکیل دادند، بنابراین با این مقایسه، مشخص می‌شود عظمت کار مردم در روزهای اول جنگ چگونه بوده است.؟ یا مثلا بر اثر فشاری که در جنگ جهانی دوم به روسها وارد شد، مردم شهر را آتش زدند و با این نگاه که دشمن با زمین سوخته مواجه شود، در یک حالت انفعال قرار گرفتند؛ مواقعی هم بوده است که میل به دفاع در همین کشورهای اروپایی از بین رفته است.
از لحظه‌ای که رزمندگان اسلام خرمشهر را بنا به ضرورت ترک می‌کنند، از همان لحظه در فکر بازپس‌گیری شهر هستند و سرانجام این کار محقق ‌شد. البته شرایط همیشه برای رزمندگان سخت بوده است. در همین عملیات بیت‌المقدس، وقتی رزمندگان اسلام می‌خواهند به جاده آسفالته برسند، در یک مقطعی، فشار یا تک‌های عراقی خیلی سنگین بوده است. یکی از رزمندگان در همان موقع اظهار می‌کرد که آن قدر فشار زیاد بود که اگر زمین دهان باز می‌کرد، بچه‌ها حاضر بودند داخل زمین بروند، ولی عقب‌نشینی نکنند.
اگرچه عملیات بیت‌المقدس در مقایسه با عملیات‌های کربلای پنج و والفجر ۸ آنچنان پیچیدگی ندارد، ولی اعجاری در ماجرای خرمشهر است که آن را از سایر عملیاتها ممتاز می‌کند. ابعاد روا

نی سیاسی و بعضی از ابتکارات در شرایط خاص از جمله این اعجاز است. یکی از جلوه‌های این عملیات، رخنه رزمندگان اسلام از کارون هست، یعنی عبور از کارون و سرپل که بچه‌ها در منطقه کارون می‌گیرند، کار فوق‌العده‌ای است. دشمن هم در اوائل جنگ و محاصره آبادان از کارون عبور کرده و پل زده بود و در نهایت، سرپل تصرف شده توسط دشمن ۱۵۰ کیلومترمربع بود اما رزمندگان اسلام در شرایطی که با آتش سنگین دشمن مواجه بودند هزار و ۸۰۰ کلومترمربع را آزاد می‌

کنند که مقدمه‌ای برای عملیات‌های بعدی شد.
نکته برجسته دیگر این که مهمترین ضربه را رزمندگان اسلام در نقطه‌ای به دشمن زدند که نقطه‌ تجمع و عمده قوای آنها بود و ستون فقرات منطقه علمیاتی محسوب می‌شد، در منطقه ایستگاه حسینیه و جاده خرمشهر فشار زیادی بر دشمن وارد آمد و اینجا جایی بود که دشمن تصور نمی‌کرد، چون معمولا همه فکر می‌کنند منطقه‌ مرکزی امن است، اما این جا برعکس بود و دشمن مجبور به عقب نشینی شد.
در عین حال که در این عملیات یک شهر مهم و حساسی چون خرمشهر آزاد می‌شود، اما بصره هم تهدید می‌شود و دشمن در آن ایام نه تنها برای بصره، بلکه نگران بغداد می‌شود و در خاطرات صدام هست که گفته ما زمانی که خرمشهر را ترک کردیم یک تیپ بیشتر برای دفاع از بغداد نداشتیم. مسئله بعدی و مهم در این عملیات این است که در مرحله سوم، دشمن با عقب‌نشینی از جفیر مواضع پدافندی جدیدی تشکیل می‌دهد و در روز ۱۹ اردیبهشت سال ۶۱ بچه‌ها تک هماهنگ شده‌ای برای آزادی خرمشهر انجام می دهند، اما موفق نمی‌شوند. فشارهای دشمن عموما به این صورت بوده که با حمله نیروهای زرهی به پیاده، درصدد تجزیه نیروهای پیاده به گروه‌های کوچک و در نهایت از بین بردن آنها بود، یعنی نبرد تن و تانک روی می‌دهد و در کل ما در عملیات بیت‌المقدس نزدیک به هفت هزار نفر شهید می‌دهیم.
در مرحله سوم عملیات تلاش عراق این بود که جلوی عملیات بعدی را بگیرد و در این فعل و انفعالات پاسگاه شهابی را تصرف می‌کند. چهار روز تبلیغات گسترده‌ای از سوی رسانه‌ها‌ی غربی و کشورهای عربی صورت می‌گیرد. در اجلاس سران کشور‌های عربی خلیج فارس بررسی می‌کنند که چه کاری می‌توانند برای صدام انجام دهند تا حرکات جدیدی انجام شود. بعد از چهار روز که مباحث بی‌نتیجه می‌ماند واجلاس به ریاض کشیده می‌شود، با عملیات متقابل از سوی نیروهای اسلام، پاسگاه شهابی آزاد می‌شود و در نهایت در مرحله‌ چهارم عملیات، خرمشهر آزاد می‌شود.
معمولا در فضاهای رسانه‌ای وقتی مباحث را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که این فضاها تاثیرات خود را می‌گذارد مثلا در عملیات بیت‌المقدس قرارگاه کربلا از سوی روزنامه‌های وقت تحت فشار بود که

آیا مثلا فردا خرمشهر‌ آزاد می‌شود یا چند ساعت دیگر خرمشهر آزاد می‌شود یا نه تا ما بتوانیم خبر آن را ا منعکس کنیم. نقش رسانه‌ خیلی مهم است در این که اخبار را طوری منتقل کنند که بر مسوولان فشار نیاید و دشمن نیز سوء استفاده نکند.

ادامه دفاع بعد از آزادسازی خرمشهر
این مسئله را می‌توان از چند جهت بررسی کرد اما من به دو بعد نظامی و سیاسی آن اشاره

می‌کنم.
در بعد نظامی، اصلی به نام تامین داریم که می‌گوید شما برای امنیت دادن به یک هدف (شهر ،‌ارتفاع و;) باید آن قدر دشمن را به عقب برانید تا تیرهای مستقیم و منحنی زن نتواند به آن هدف یا شهر صدمه بزند و آنجا را زیر آتش بگیرد. در عملیات بیت‌المقدس خرمشهر آزاد شده بود، اما دشمن در مسافتی آن طرف‌تر موضع گرفته بود.
مطلب دوم مربوط به بعد سیاسی است. در این بحث، هیچ مقام رسمی که بتواند این تضمین را در آن زمان بدهد، نبوده است و فقط حرفهای رسانه‌ای بوده است، هیچ کس نیامد به ما بگوید بعد از آزادسازی خرمشهر جبران مافات می‌کنیم و اگر سیر فرمایشات حضرت امام (ره) را در طول جنگ تا پذیرش قطعنامه را بررسی کنید، می‌بینید که دشمن قابل اعتماد نبوده است. حتی بعد از پذیرش قطعنامه با هزار دستگاه تانک تا سه راه حمیدیه رخنه کرده بود. بنابراین جنگ با قطعنامه متوقف نشد بلکه با یک عملیات اساسی رزمندگان در جنوب و انهدام نیروی دشمن متوقف شد، آنها خیال می‌کردند ما در موضع ضعف قرار داریم که قعطنامه را پذیرفتیم.ردر ماجرای نامه اخیر رییس جمهور هم چه بسا آمریکا‌یی ها چنین احساسی داشته باشند.
وقتی قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفتیم، دشمن دوباره حمله کرد، اما بچه‌ها دشمن را ظرف چند ساعت بیرون کردند و بعد از این ماجرا عراق تیرش به سنگ خورد و آخرین تیرش را هم با حمله منافقین رها کرد و باز هم موفق نشد. بنابراین دشمن نشان داده بود همیشه زبان زور را می‌فهمد و اگر ما از موضع قدرت با آنها برخورد نمی‌کردیم، نمی‌توانستیم او را متوقف کنیم. در ماجرای خرمشهر هم فرصت برای ما استثنایی بود، چون دشمن در موضع ضعف بود.
از نظر نظامی دو اصل دیگری وجود دارد به نام اصل استفاده از موفقیت و اصل تعاقب. اصل تعاقب می‌گوید: دشمن را تا حدی که ممکن است تعقیب کنید تا میل جنگیدن در او از بین برود و این ر حالی است که مناطقی مانند نفت شهر، ارتفاعات آغ داغ و برخی مناطق مرزی در اختیار آنها بود و اینها مانع بود تا به آنها حسن نیت داشته باشیم، چرا که نشان می داد دشمن هنوز میل به جنگ دارد.
اصل استفاده از موفقیت نیز می‌گوید: شما وقتی در یک عملیات موفق شدید باید حداکثر استفاده را از موفقیت به دست آمده به عمل آورید تا اراده جنگ در دشمن از بین برود، این در مورد عراق

صادق نبوده است. ضمن این که صدام یک انسان اهل فریب بود و این بارها بعدها به اثبات رسید (مثلادر حمله به کویت). وقتی او به دوست نیز خود رحم نکرد، چطور می‌توانست در برابر ایران صداقت داشته باشد.؟
به طور کلی ارزیابی‌هایی که امسال داشتم احساس کردم، افراد اقناع شده‌اند، چون ما سوالاتی از قبیل این که چرا جنگ بعد از آزادسازی خرمشهر ادامه یافت؟ ندیدم و این نشان می‌هد به اندازه کافی به این سوالات پاسخ داده شده است.
چرا بعد ازآزادسازی ،خرمشهر به بصره حرکت نکردیم؟
این طور نبود که ما در عملیات آسیب ندیده باشیم. آسیب دیده بودیم ;و باید خودمان را بازسازی می‌کردیم که با این کار به عملیات رمضان رسیدیم و از سوی دیگر بعد از رسیدن به مرزهای بین‌المللی باید بررسی می‌شد آیا ما باید به خاک عراق وارد شویم یانه؟
اینجا ذکر یک نکته ضروری است و آن جنگ پاک است، چون ما همه جا پاکی را در رزم رزمندگان اسلام می‌بینیم. نگاهی به استفتائات رزمندگان اسلام بعد از ورود به خاک عراق بکنید خیلی جالب است! مثلا سوال می‌کنند آیا نمازی که بر روی خاک عراق می‌خوانیم صحیح است و خاک آن غصبی تلقی نمی‌شود؟ این نشان می‌دهد که چقدر این نگاه مقدس و پاک بوده است و باید از نظر جامعه‌شناسی و فهم معارف بازنگری شود. یا رزمنده‌ای که لباس به غنیمت گرفته سوال می‌کرد با این غنیمت چه باید کرد؟ خیلی از این موارد وجود دارد.

در عملیات بیت‌المقدس توان ما برای دو عملیات متمرکز نشده بود، بلکه برای یک عملیات متمرکز شده بود و آن هم خودش عملیات سنگینی بود. در تمام مراحل بیت‌المقدس ارتش و سپاه دوشادوش هم عمل کردند و در خیلی از موارد و در طرحها و برنامه‌های تصویب شده، کارشناسان یک نظر را داشتند. شناسایی‌های صورت گرفته مشترک و نگاه واحد بود. حالا ممکن است که در برخی تاکتیک‌ها اختلاف نظر بوده باشد که از تجارب و تعالیم افراد ناشی می‌شد. در عملیات بیت‌المقدس در قرارگاه کربلا هیچ منیتی نبود حتی در جزئیات هم شهید صیاد نظر می‌داد.بنده شاهد بودم وقتی خاکریزی دور همین قرارگاه می‌زدند، شهید صیاد که درآن زمان فرمانده نیروی زمینی ارتش بود. روز اول یا دوم عملیات بود شهید صیاد ایستاده بود و شخصا به راننده می‌گفت، مثلا ارتفاع و عرض خاکریز چقدر باشد، این جزئیات را را یاد‌آوری می‌کرد. با خودم گفتم عجب حوصله‌ای دارد، فرماندهی نیروی زمینی ارتش است، اما چقدر به نکات ریز حساس است که مبادا خسارتی وارد شود. ‌یعنی با تدبیر،‌دقت و نظم، مسائل بررسی می‌شد و کار، کار جمعی بود، و هیچ کس نمی‌تواند بگوید خرمشهر را من آزاد کردم، همانطوری که امام فرمودند: خرمشهر را خدا

آزاد کرد.
تا عملیات خیبر بیشتر به این می‌اندیشیدیم که دشمن کجا را اشغال کرده تا به او حمله کرده و مناطق اشغالی را پس بگیریم.یعنی زمین برای ما تعیین کننده بود، وقتی بخش اعظمی از خاک کشورمان از دست عراق آزاد شد،ه به این نکته توجه کردیم که دشمن در کجا مستقر است؟
امام راحل جنگ اسرائیل را که بعد از بیت‌المقدس به جنوب لبنان حمله کرد و تا بیروت هم آمد، از زاویه دیگری می‌دیدند و آن این که استکبار می‌خواهد ما را از تنبیه صدام باز بدارد و ما را تجزیه قوا بکند و این اصل از اصول نظامی پذیرفته شده است که تمرکز قوا در صحنه عملیات برای شکست خط دشمن لازم است و با توجه به علایق ما به کشورهای اسلامی، بنا بود ما را از جبهه اصلی خارج کنند که امام راحل آن جمله معروف را فرمودند و مدتها شعار رزمندگان بود و من معتقدم این شعار از زوایه دیگری امروز معنا دارد و ما باید این شعار را زنده بداریم که راه قدس از کربلا می‌گذرد.

«فتح خرمشهر فتح خاک نیست ، بلکه فتح ارزشهاست.» امام خمینی (ره )
پس از حمله سراسری عراق درتاریخ ۳۱/۶/۵۹ عملاً خرمشهر از بعدازظهر همان روز زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت دشمن با اجرای آتش سنگین وهجوم قوای رزمی به خرمشهر ومحاصره آن ، طرح ریزی کرده بود که هماهنگ بابرنامه اشغال سه روزه استان خوزستان ، خرمشهر را زیر اشغال خود گیرد.
پیشروی یگان های زرهی و پیاده عراق به سمت شهر از اولین ساعات جنگ بود و در چهارمین روز از دو محور جاده شلمچه و جاده اهواز به دروازه های شهر رسیدند و طی چند حمله سعی داشتند به داخل شهر نفوذ کنند که هر باربا مقاومت مدافعین عقب نشینی می کردند .
دلیر مردان و جوانان خرمشهری با استقامت وصف ناپذیری در برابر حملات یگان های زرهی مکانیزه وپیاده عراق مقاومت می کردند و۳۵روز دشمن را در پشت دروازه ها و کوچه پس کوچه های این دیار خونین متوقف نمودند.
۳۵روز ایستادگی و مقاومت مظلومانه مردم خرمشهر با دست خالی مقابل دشمن تا دندان مسلح زمینه را برای حضور منظم تر ارتش و سازمان دهی نیروهای مردمی از شهرهای کوچک درقالب یگ

ان های سپاه وواحدهای جنگ های نامنظم شهید چمران فراهم آورد .
لیکن با خیانت بنی صدر و لیبر الهای ملی گرا و عدم کمک رسانی به رزمندگان اسلام و حملات پی درپی زمینی و هوایی عراق در سحرگاه چهارم آبان ماه سال ۵۹ آخرین مدافعین خرمشهر با عبور از کارون پس از ۳۵روز مقاومت قهرمانانه عقب نشستند و شهر تبدیل به خونین شهر شد .
نقاط مهم شهر خرمشهر به ترتیب اشغال
پل نو

این پل برروی نهر عرایض درغرب خرمشهر ودر مسیر جاده شلمچه احداث شده بود.
ارتش عراق درآغاز هجوم سراسری ۳ روزه به نهر عرایض رسید ، لیکن برای عبور از پل نو چندین روز جنگید وسرانجام پس از ۱۹ ماه در ۳/۳/۶۱ آزاد شد.
پلیس راه
ابتدای جاده خرمشهر _ اهواز که به جبهه پلیس راه مشهور بود، شاهد حوادث فراوانی در اولین هجوم دشمن بود چراکه رزمندگان اسلام موفق شدند با استفاده از جاده خرمشهر _ اهواز از پلیس راه عبور کنند ووارد شهر شوند.
میدان کشتارگاه
این میدان محل اتصال نیروهایی بودکه از پلیس راه وپل نو به دشمن هجوم می کردند. ومی بایست دراین منطقه با یکدیگر هماهنگ شده وسپس به سوی شهر پیش روی کنند.
بندر و گمرک
بندروگمرک خرمشهر از مهم ترین بنادر کشور، قبل از آغاز جنگ بود ، ارتش عراق درزمان هجوم خود گمرک مملو از اجناس رابه غارت برد وآن رابه آتش کشاند. دشمن درنظر داشت گمرک رابه عنوان محل نبرد استفاده کند لیکن مقاومت نیروهای مردمی تلفات سنگین رابه دشمن وارد می ساخت و۱۹ روز طول کشید تا دشمن توانست موقعیت خود رادرحوالی ساحلی گمرک تبثیت نماید.
پاد گان دژ
این پادگان محل حضورلشکرهای نیروی زمینی ارتش بود، وبه همین منظور درپادگان دژکه فرماندهی پاسگاه های دژ رانیز برعهده داشت ، صلاح ومهمات کافی برای یک مقاومت ۴۸ ساعته ذخیره شده بود، این پادگان هم توسط نیروهای بعث تصرف وسلاح های آن به غارت دشمن رفت .
مرکزشهر
درطول ۳۵ روز جنگ ومقاومت درخرمشهر تمام نقاط ومحله های آن زیر آتش سنگین دشمن قرار گرفت باسقوط پلیس راه ونفوذ دشمن به نقاطی از شهر مثل کوی طالقانی درتاریخ ۲۱/۷/۵۹ تقریباٌ هرسه روز یکبار خرمشهر تاآستانه سقوط پیش می رفت ودر ۲۴/۷/۵۹ خونین ترین درگیری ها رخ داد وخرمشهر ، خونین شهر نام گرفت ومدافعان این شهر با حماسه های خود با دشمن مقابله می کردند.
پل خرمشهر
این پل روی کارون احداث شده وشمال وجنوب خرمشهر رابه هم وصل می کند۶۱۶ متر طول و۸ متر عرض دارد.
از سومین روز هجوم دشمن که عراق جاده خرمشهر _ اهواز راقطع کرد، تنها راه پشتیبانی

مدافعان همین پل بود ودشمن از همان ابتدا درصدد بود با اجرای آتش روی آن، امکان تر دد از این پل را غیر ممکن سازد . سرانجام از ۳/۸/۵۹ با تسلط دشمن برپل ، حماسه مقاومت ۳۵ روزه مدافعان خرمشهر پایان یافت.
مسجد جامع
مسجد جامع خرمشهر سمبل مقاومت خرمشهر شناخته می شود ودرطول ۳۵ روز مقاومت ، مرکز فرماندهی وستاد نیروهای مردمی ، تبادل اخبار تجهیز وتسلیح وآموزش نیروهای رزمنده ، مداوای اورژانسی مجروحین ونگهداری موقت شهدا، همگی درمسجد جامع صورت می پذیرفت وآن گاه که مدافعان از کارون گذشتند مسجد جامع نیز خاموش تا سوم خرداد ۱۳۶۱ مشاهد اشک شوق وشادی توام با سجده شکر رزمندگان اسلام بود.
مقاومت دلیرانه ایستادگی وپایداری مردم ایران ورشادتهای رزمندگان درجبهه های حق علیه باطل به کفرستیزان اسلام آموخت که در مصاف با دشمن درس جهاد، شهامت واستقامت پیاده می نمایند.
کارنامه ۸ سال دفاع مقدس نیروهای انقلابی وایثارگرجمهوری اسلامی ایران خود گواه پیروزی حق برباطل است
یکی از فتح الفتوحات رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی عملیات بیت المقدس بود، که می بایست خرمشهر رابه دلیل اهمیت استراتژیک وجایگاه مهم نظامی از دست اشغالگران آزاد می شد.
حماسه جاوید فتح خرمشهر با طلوع فجر سوم خرداد ۱۳۶۱ درشهر خرمشهر با فجر پیروزی مقارن شد.
فتح با شکوه خرمشهرفاتحانی داشت همچون محمد جهان آرا ، احمد متوسلیان وهمدلی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی.
سلام وصلوات خداوند برارواح طیبه شهیدان وبر رزمنده با اخلاص بی نشان ، حاج احمدمتوسلیان
درسوم خرداد ۱۳۶۱ یکی از پرشکوه ترین وغرور آمیز ترین افتخارات ملت رشید ایران رقم خورد وشکوه وعزت ایرانیان دراین روز به بهترین وجه خود به منصه ظهور رسید ،قدرت ، ایمان
اراده پایداری وایثار به عنوان اصلی ترین عامل شوکت وعظمت ملت ایران ، غرور استکبار مسکتبران زمان رادرهم کوبید.
عملیات بیت المقدس
رمز عملیات : یا علی بن ابیطالب (ع)
هدف عملیات: آزاد سازی خرمشهر ،پادگان حمید، هویزه،چفیر وحسینیه
منطقه عملیاتی: غرب کارون ،جنوب غربی اهوازوشمال خرمشهر

تاریخ شروع: ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰/۲/۶۱ ۱۳
مدت عملیات: ۲۵ روز طی ۳ مرحله
وسعت منطقه عملیاتی: ۶۰۰۰ کیلومترمربع

درخشانترین صحنه جنگ

نگاهی به عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر
۱ ـ کلیات : صحنه عملیات خوزستان با عرض بیش از سیصدکیلومتر و با توجه به وضعیت زمین به سه بخش یا منطقه نبرد مستقل تقسیم شد که هریک با موقعیت و ویژگیهای خاص , هدفهای استراتژیکی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را برای بیرون راندن متجاوز و در صورت لزوم ادامه عملیات , مشخص و معین میکرد.
منطقه نبرد سوسنگرد و بستان (جبهه میانی ) یا منطقه رابط بین دو جبهه شمالی و جنوبی خوزستان در عملیات طریق القدس (کربلا ـ۱ ) و منطقه نبرد غرب دزفول و شوش (جبهه شمالی ) در عملیات فتح المبین (کربلاـ ۲ ) در ابعاد وسیع از لوث وجود نیروهای متجاوز پاک گردید.
سومین منطقه نبرد در صحنه عملیات خوزستان را منطقه استراتژیک جنوب غرب اهواز و خرمشهر (جبهه جنوبی ) تشکیل داده که تقریبا از آذرماه ۱۳۵۹ یعنی سه ماه بعد از آغاز تجاوز عمومی و سراسری عراق مورد توجه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت . گرچه قبل از این تاریخ چند تلاش محدود آفندی بمنظور سد پیشروی دشمن , عقب راندن دشمن از مواضع متصرفی در نزدیک اهواز و محدود ساختن سرپل دشمن در شرق کارون اجرا شد لیکن بعلت عدم اطلاع صحیح از وضعیت و مقدورات یگانهای متجاوز تقریبا نتایجی حاصل نگردید.
اولین اقدام آفندی نسبتا گسترده با نام عملیات نصر در ۱۵ دیماه ۱۳۵۹ بمنظور بیرون راندن دشمن از مواضع کرخه کور و تصرف پادگان حمید اجرا شد و علیرغم موفقیت های اولیه و وصول سریع به هدفهای مرحله یکم و انهدام یک تیپ مکانیزه عراقی , براثر پاتکهای سنگین و سریع دشمن , عملیات به ناکامی انجامید ولی نیروهای خودی توانستند خط پدافندی در جنوب محور حمیدیه ـ سوسنگرد را تثبیت نمایند. همزمان با عملیات نصر , عملیات آفندی دیگری با نام توکل در ۲۰ دیماه ۱۳۵۹ در منطقه سرپل دشمن در شرق کارون بمنظور رفع محاصره آبادان اجرا شد که نتیجه ای کلی از آن عاید نشده و وضع این بخش از منطقه نبرد خوزستان بهمان حالتی که در ماه اول جنگ شکل گرفته بود باقی ماند.

از اقدامات عمده دیگری که در منطقه غرب و جنوب اهواز تا قبل از اجرای عملیات بیت المقدس انجام گرفت , اجرای طرح « آب اندازی » می باشد , طرح مذکور توسط سازمان آب و برق خوزستان زیرنظر نیروهای مسلح در دو منطقه شمال کرخه کور (جنوب محور حمیدیه ـ سوسنگرد) و جنوب غربی اهواز بمورد اجرا گذاشته شد و چون در طراحی و اجرای عملیات بیت المقدس موضوع آب اندازی عاملی قابل توجه و موثر از ویژگی های منطقه عملیات را تشکیل می داد بشرح زیر مورد بررسی قرار می گیرد :

الف ـ منطقه شمال کرخه کور : در محلی به نام جرگه سیدعلی بر روی رودخانه کرخه سدی احداث شد و از طریق یک کانال مصنوعی آب پشت سد ابتدا به منطقه شمال محور حمیدیه ـ سوسنگرد و سپس با حفر کانالهائی در زیر جاده مذکور به جنوب آن هدایت گردید.
اجرای طرح آب اندازی که با صرف هزینه و تلاش بسیار صورت گرفت باعث شد مناطق وسیعی در جنوب جاده حمیدیه ـ سوسنگرد تا کرانه شمالی رودخانه کور و شمال هویزه زیر آب رفته و نیروهای دشمن لاجرم به کرانه جنوبی کرخه کور تغییر موضع دهند و در پاره ای نقاط مثل طراح که بعلت اندکی ارتفاع بیشتر زمین , به زیر آب نرفت , عناصری از دشمن همچنان در آن باقی ماندند ولی بهر صورت خطر قطع جاده حمیدیه ـ سوسنگرد و تهدید اهواز از این سمت تا حدود زیادی برطرف و مواضع پدافندی لشگر ۱۶ زرهی قابل اطمینان بیشتر گردید و این لشگر توانست در پناه آب گرفتگی منطقه , تعدادی از یگانهای خود را برداشت کرده و برای عملیات در غرب سوسنگرد وارد عمل نماید.
ب ـ منطقه جنوب غرب اهواز : در محلی واقع در شمال اهواز آب رودخانه کارون بوسیله پمپاژ و از طریق یک کانال مصنوعی به جنوب غربی اهواز و به غرب جاده مرتفع اهواز ـ خرمشهر در داخل مواضع دشمن هدایت گردید و با ایجاد سد خاکی کوچک دیگری در محلی بنام چهارطاق واقع در انحنای رودخانه کرخه کور , آب این رودخانه نیز به آن اضافه گردید. طرح آب اندازی در منطقه جنوب غرب اهواز به منظور دستیابی به اهداف زیر به اجرا گذاشته شد :
۱ ـ مجبور ساختن دشمن به تغییر موضع یگانهای توپخانه ای که از این منطقه شهر اهواز را گلوله باران می کردند.
۲ ـ عقب راندن نیروهای دشمن از محور اهواز ـ خرمشهر
۳ ـ قابل اطمینان ساختن مواضع پدافندی خودی در جنوب غربی اهواز با استفاده از مانع آبی و رفع تهدید تجاوز دشمن به اهواز از سمت مزبور
نیروهای عراقی در این قسمت بر اثر جاری شدن آب تا حدودی عقب نشینی کردند ولی با استفاده از امکانات مهندسی قابل توجه , با احداث خاکریز و ایجاد سیل بند در جلوی مواضع خود و همچنین شکاف جاده اهوازـ خرمشهر درحوالی ایستگاه آب تیمور در سه نقطه و هر شکاف بعرض ۲۰ متر , آب را به شرق جاده و در نتیجه مجددا به داخل رودخانه کارون هدایت کردند که این عکس العمل دشمن اثرات زیادی را در برداشت :
۱ ـ از توسعه منطقه آب گرفته در مواضع عراقی ها در جنوب اهواز جلوگیری شد.

۲ ـ منطقه آب گرفته وسیعی در منطقه عمومی پادگان حمید در غرب کارون بین نیروهای خودی وعراقی ها بوجود آمد و بدین ترتیب حفاظت جناح شرقی دشمن در مقابل حملات احتمالی نیروهای خودی به عقبه و مرکز تدارکاتی عراقی ها مستقر در منطقه عمومی جفیر قابل اطمینان گردید.
۳ ـ زمینه صرفه جوئی در قوا را برای متجاوز فراهم ساخت .
با این ترتیب اگرچه آب انداختن منطقه اهوازـ خرمشهر همه نتایج موردنظر را با توجه به عکس العمل دشمن به بار نیاورد لیکن با توجه به مقدورات و توانائیهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در اواخر سال ۱۳۵۹ و اوایل سال ۱۳۶۰ , اجرای طرح آب اندازی بطور نسبی بیشتر به نفع نیروهای خودی و کمکی به تحکیم مواضع , صرفه جوئی در قوا و جلوگیری از پیشروی متجاوز بسوی اهواز بود. در اواسط سال ۱۳۶۰ که نیروهای خودی حالت آفندی بخود گرفتند دستور توقف در جاری ساختن آب به منطقه , به سازمان آب و برق خوزستان مجری طرحهای یاد شده ابلاغ گردید و خشک کردن مناطق آب گرفته شده بیشتر مورد توجه قرار گرفت .
۲ ـ وضعیت : طرح ریزی عملی طرح کربلا ـ۳ از نهم فروردین ماه ۱۳۶۱ و هنگامیکه نبرد فتح المبین (طرح عملیاتی کربلاـ۲ ) با سرعت غیرمنتظره ای به پایان موفقیت آمیز و درخشان خود نزدیک میشد آغاز گردید.
تدبیر کلی : قبل از آنکه متجاوز از ضربه نبرد فتح بخود آمده و کمر راست کند و در زمانی کوتاه تر از آنچه دشمن برآورد مینماید که نیروهای ما برای حمله بعدی آماده می شوند , خیلی سریع برای آفند در جبهه اهوازـ خرمشهر آماده شده و با هجوم سنگین بر دشمن و انهدام وی , سومین منطقه استراتژیک خوزستان را آزاد نمایند. لذا شاید بتوان گفت اجرای سریع و غافلگیر کننده طرح عملیات کربلا ـ۳ نوعی مرحله استفاده از موفقیت نبرد فتح المبین برای نیروهای مسلح ما باشد که با پیروزیهای غرور آفرین ثامن الائمه , طریق القدس و فتح المبین آزموده شده , روحیه و توان تهاجمی شگرفی یافته بودند و مشارکت نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ارتش جمهوری اسلامی ایران نتایج مثبت خود را در سرکوبی متجاوز به اثبات رسانده بود.
بطور خلاصه قبل از آغاز عملیات بیت المقدس منطقه عملیاتی اهوازـ خرمشهر بشکل مثلثی بود که ضلع شرقی آن با طول حدود یکصد کیلومتر در امتداد رودخانه کارون از خرمشهر تا آبادی ملیحان واقع در بیست کیلومتری جنوب غربی اهواز و ضلع شمالی آن حدود شصت کیلومتر از ملیحان در امتداد کرانه جنوبی رودخانه کرخه کورـ هویزه ـ رودخانه نیسان تا هورالعظیم و وتر این مثلث را ن

یز خط مرز دو کشور از محلی تلاقی رودخانه نیسان تا هورالعظیم تا پاسگاه ژاندارمری حدود واقع در کرانه نهر خین بطول یکصدوپنجاه کیلومتر تشکیل می داد. طرح و تدبیر پدافندی نیروهای متجاوز عراق از این منطقه را می توان بشرح زیر مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار داد :
الف ـ تدبیر پدافند در بخش یکم (ضلع شمالی مثلث ) شامل شرق هورالعظیم ـ ساحل رود

خانه های نیسان و کرخه و ادامه خط دفاعی در حوالی آبادی ملیحان و بطرف جنوب تا پادگان حمید : پدافند سرسختانه در این جبهه باایجاد استحکامات فشرده , بهره برداری از موانع هورالعظیم و مناطق آب گرفتگی , تهیه قدرت آتش زیاد و تهیه احتیاط های قوی برای انهدام رخنه های احتمالی با استقرار حداقل دو لشگر تقویت شده ۵ مکانیزه و ۶ زرهی .
ب ـ تدبیر پدافند در بخش دوم شامل منطقه خرمشهر : پدافند سرسختانه از منطقه خرمشهر و جلوگیری از هرگونه تلاش نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به این شهر با ایجاد استحکامات بسیار سنگین و متوالی (در عمق ) در شرق و جنوب شهر خرمشهر بمنظور خنثی کردن هرگونه تلاش عبور از رودخانه , احداث خاکریزهای شرقی ـ غربی متوالی و موازی در شمال خرمشهر برای جلوگیری از هرگونه تلاش آفندی شمالی ـ جنوبی بطرف خرمشهر , ایجاد یک سلسله موانع ضدهوابرد و میادین مین برای جلوگیری از هرگونه عملیات فرود چترباز , هوابرد و متحرک هوائی عمدتا در غرب خرمشهر , ایجاد استحکامات بسیار زیاد در داخل خرمشهر برای جنگ خانه به خانه در صورت وصول نیروهای خودی به شهر خرمشهر.
پ ـ تدبیر پدافند در بخش سوم (ضلع شرقی ) در امتداد ساحل رودخانه کارون : با الهام از نظریه فیلسوف نظامی چین « سن تزو » و تاکتیسین های شرق که می گویند : « بگذارید دشمن از رودخانه بگذرد ولی قبل از آنکه بتواند بطور کامل در ساحل دور انسجام پیدا کند بر علیه او عکس العمل نشان دهید » نیروهای عراقی ساحل رودخانه کارون در حدفاصل رودخانه تا جاده اهواز ـ خرمشهر را اشغال ننموده و به گسترش یگانهای سبک تامینی و پوششی و اتکا به کاربرد احتیاطهای متحرک و غیرمتمرکز بر علیه نیروهائی که موفق به عبور از کارون می شدند , بسنده نمودند بطوریکه لشکر سوم زرهی عراق با استقرار در سه محل مجزا در غرب جاده اهوازـ خرمشهر عهده دار این وظیفه بود.

اقدامات دشمن برای حفاظت از خرمشهر به روایت اسناد دشمن
آزادی خرمشهر به عنوان بزرگ‌ترین پیروزی سیاسی – نظامی جمهوری اسلامی ایران در سال دوم جنگ، از اهمیت بسیاری برخوردار بود. در این عملیات ۵۴۰۰ کیلومترمربع از سرزمین‌های اشغالی آزاد شد و دشمن متجاوز برای اجتناب از تلفات بیشتر وحفظ ارتش خود و همچنین حفظ بصره با سرافکندگی بسیار از خاک ایران عقب نشست. در واقع مقاومت دشمن در خرمشهر، که موجب زمین‌گیر شدن نیروهای عراقی و در نتیجه،فتح خرمشهر به دست رزمندگان اسلام شد، شکست و هزیمت را برای عراق به ارمغان آورد.
به گزارش سرویس «فرهنگ و حماسه» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بدون تردید دش

من با وجود وضعیت نامطلوبی که با آن روبه‌رو بود و به دلیل اهمیت منطقه خرمشهر، تلاش می‌کرد،این منطقه را به عنوان تنها برگ برنده حفظ کرده و جنگ را آبرومندانه تمام کند، ضمن اینکه از احتمال سقوط بصره نیز نگران بود.
در چنین وضعیتی و به موازات تلاش رزمندگان اسلام برای آزادسازی خرمشهر، دشمن تلاش‌های مضاعفی را برای آمادگی نیروهای خود جهت حفظ خرمشهر انجام داد به همین دلیل دشمن در این عملیات به لحاظ مکان و تا اندازه‌ای در مورد زمان غافلگیر نشد.
در اینجا برای اثبات اهمیت این عملیات و آزادی خرمشهر توسط رزمندگان پرتوان اسلام،ترجمه سند ابلاغیه فرماندهی لشکر ۱۱ عراق به یگانهای تابعه و مستقر در منطقه که ماموریت حفاظت و پدافند از خرمشهر را بر عهده داشتند را ارائه می‌نماییم.

طرح نبرد پدافندی برای محور لشکر ۱۱ پیاده
ماموریت:
لشکر ۱۱ پیاده و نیروهای تحت امر آن از رود کارون و شهر خرمشهر داخل تا سیل‌بند شماره ۱ پدافند کرده و مانع عبور دشمن (ایران) به کناره نزدیک رود شوند.
الف) تمامی پرسنل تیپ‌ها و یگانهای موجود بایستی تا آخرین فشنگ و آخرین سرباز از امتداد رود کارون وکناره نزدیک منطقه ممتد از شمال سیل‌بند شماره ۱ تا جنوب غربی منطقه بندر خرمشهر در کنار اروند رود پدافند کرده و شعار همه باید پایداری در شکست دادن دشمن و جلوگیری از عبور او باشد.
ب) هنگامیکه دشمن با تجمع خود آماده هجوم می‌گردد،‌توپخانه مناطق تجمع و راههای نقل و انتقالش را گلوله باران کند به طوری که بیشترین تعداد ممکن از نفرات و تجهیزاتش نابود شود تا عملیات او مختل و تجمع نیروهایش شکست خورده و بزرگترین خسارتهای ممکن بر آنها وارد گردد.
ج) هنگام آغاز حمله دشمن، توپخانه باید به اجرای برنامه آتش بپردازد و مناطق تجمع و محل یگانها و مناطق گسترش واحدها و راه‌های پیشروی دشمن را گلوله باران کند، به طوری که بیشترین مقدار ممکن از مهمات و تجهیزاتش نابود شده و با وارد نمودن تلفات جانی زیاد او را فلج نماید و تا حد توان از اجرای حمله دشمن جلوگیری شود.
د) به هنگام شروع آتش تهیه دشمن (در صورت بکارگیری آن) بایستی توپخانه پشتیبانی عمومی،‌ توپخانه دشمن را خاموش کند.
ه) تمامی یگانها و نیروهای احتیاط موجود در لشکر در حال آماده باش باشند.
و) در خلال آتش تهیه دشمن نیروها به پناهگا‌ه‌ها و سنگرها بروند به طوریکه قادر به دیده‌بانی و مراقبت دشمن باشند و تیراندازی از سنگرها و دریچه‌های آتش طوری باشد که حفاظت نیروها را تامین کند.
ز) هنگام شروع حمله و تلاش برای گذشتن از رودخانه، به انهدام دشمن پرداخته و تمام سلاح‌های پشتیبانی تیپ‌ها و یگانها نیز در کار توپخانه مشارکت داشته باشد و دشمن را در کنار

ه دو رود منهدم کنند.
ح) در خلال عبور دشمن از رود، یگانها باید او را منهدم کنند و در مناطقی که مهمات آتش‌زا موجود می‌باشد به آتش زدن کارون اقدام شود تا مانع رسیدن دشمن به کناره نزدیک رود گردد و اگر دشمن توانست از رود عبور کند او را در کناره نزدیک رود منهدم کنند.
ط) چنانچه دشمن بتواند مواضع گردانهای خط مقدم را بشکند و آنها را پشت سر بگذارن

د، بایستی نیروی پاتک کننده گردان برای انهدام و عقب راندن دشمن دست به پاتک بزنند.
ی) در صورت موفقیت پاتک گردان، لازم است موضع پدافندی از طرف گردان تقویت شود.
ک) در صورتی که گردان قدرت پاتک نداشته باشد تا رسیدن نیروهای احتیاطی تیپ،همان نیروها بایستی مواضع خودشان را نگه دارند تا از گسترش حمله و پیشروی دشمن جلوگیری به عمل آید.
ل) لازم است که گروهان‌های موجود در جناح‌ها حمله دشمن را تثبیت و محدود کنند تا گروهان‌های عقبی به انهدام دشمن بپردازند و جلوی او را گرفته و مانع از پیشروی او به جلو شود.
م) نیروی پاتک کننده تیپ باید بر مواضعی که دشمن بدانجا رسیده،جهت انهدام و راندن دشمن و برای ممانعت از گسترش حمله‌اش پاتک کند.
ن) در صورت عدم توانایی تیپ برای پاتک و عقب راندن دشمن تا انجام پاتک به وسیله نیروهای احتیاطی همان نیروها،دشمن را محاصره کرده واز گسترش حمله‌اش جلوگیری کنند.
س) نیروهای احتیاطی لشگر ۱۱ عبارتند از:‌
۱)تیپ ۳۳ نیروی مخصوص
۲) گردان تانک القعقاع منهای یک گروهان تانک بعلاوه یک گروهان کماندویی
۳) چهار گروه موشکی هوت
۴) نیروهای علی که متشکل از ۲ گروهان کماندویی و ۲ گروه موشکی میلان می‌باشد.
ع) در صورت حمله دشمن به خرمشهر:
۱) تیپ ۳۳ نیروی مخصوص به عنوان اولویت اول به کار گرفته خواهد شد و طبقه برنامه پیش‌بینی شده برای این منظور،اقدام به پاتک خواهد کرد.
۲) نیروی قعقاع به عنوان اولویت دوم برای شهر خرمشهر به کار گرفته می‌شود و نیروی علی بعنوان اولویت سوم جهت انهدام دشمن وممانعت از هرگونه موفقیت او در شهر بکار گرفته خواهد شد.
۳) در حالتی که نیروهای احتیاط لشکر وارد عمل می‌گردند، مراتب به آگاهی قرارگاه سپاه برسد. در صورتیکه تیپ ۳۳ نیروی مخصوص توان انهدام و به عقب راندن دشمن را داشته باشد نیروهای احتیاطی (دو نیروی القعقاع و علی) به تقویت وضعیت بپردازند.
۴) اگر تی ۳۳ نیروی مخصوص توانایی عقب راندن و انهدام دشمن را نداشت، تا زمانی که نیروهای احتیاطی (القعقاع وعلی) برای انهدام و عقب‌رانی دشمن وارد عمل شوند دشمن را محاسبه و از گسترش حمله او جلوگیری نماید.
۵) لازم است در صورت وارد عمل نمودن نیروهای احتیاطی برای خرمشهر، مساله تامین نیروهای احتیاطی دیرگ (نیروهای پاتک کنند. تیپ‌های ۴۴ و ۴۸ و ۵۰۱) و جمع‌آوری آنها توسط ل

شکر مربوطه جهت استفاده به موقع از آن پیش‌بینی شود.
۶) در صورت روشن بودن و شناخته شدن جهت‌های حمله دشمن، می‌توان گردان‌های

تیپ‌های یاد شده در بند (و) را که در عقب می‌باشند به جلو کشید.
ف) هنگام حمله دشمن به یگانهای ما در خارج خرمشهر
۱) بر اساس پیشرفت وضعیت و شناخت مقاصد دشمن و جهت‌های اصلی حمله، نیروی القعقاع بعنوان اولویت اول برای انهدام دشمن در محور تی ۴۸ و ۴۴ و در صورت عدم توانایی آن نیروی، گدعلی بعنوان اولویت دوم بکار گرفته شود و اگر این نیرو هم توان انهدام دشمن را نداشت، دشمن را در محور تیپی که در آن نفوذ شده و محاصره و از پیشروی او جلوگیری نمایند.
۲) تیپ ۳۳ نیروی مخصوص به عنوان اولویت دوم برای انهدام دشمن در طول محورهای تیپها بکار گرفته می‌شود.
۳) اگر دشمن در یک زمان به محور دو تیپ حمله کند نیروی القعقاع برای پاتک در محور یکی از تیپها و نیروی علی جهت پاتک در محور دیگر، و تیپ دیگر، و تیپ ۳۳ ن.م بعنوان اولویت دوم برای انهدام دشمن در محوری که مورد تهدید و خطر واقع شد بکار گرفته شود.
ص) لازم است هیئت ستاد لشکر اخبار لازم را در مورد دشمن از نظر نیرو، امکانات، سلاح و جهت‌های حمله را به جناب فرمانده تقدیم کند تا براساس آن تصمیمات لازم را از طرف فرماندهی جهت وارد عمل کردن نیروهای احتیاط، اتخاذ گردد.
ق) درهمه حالات، قرارگاه سپاه را از وضعیت مطلع کرده و هنگامیکه نیروهای احتیاطی وارد عمل شده ولی توانایی انهدام دشمن را نداشته، درخواست دخالت برای خاتمه دادن به وضعیت برحسب تصمیم فرماندهی سپاه و براساس اخبار ارسالی از لشکر می‌باشد.
ر) در همه‌ حالات، اگر دشمن موفق به رخنه در یکی از موقعیتها شود، یگانهای تیپ لازم است که موفقیت‌های خود را برای جلوگیری از گسترش حمله و توقف دشمن در هر شرایطی، توپخانه طرح آتش تهیه نماید.
ت) لازم است جهت انهدام دشمن که ممکن است در کناره نزدیک رود جای پایی کسب کند و یا برای پشتیبانی نیروهای پاتک کننده، پشتیبانی نزدیک هوایی درخواست شود.

ث) در همه حالات جهت انهدام نیروی زرهی و زدن نیروهای عقبی (پشت سر زرهی) و سرپلهایی که ممکن است موفق به تشکیل آن شود لازم است هلیکوپتر درخواست شود.