فایل ورد کامل مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه‌ای در کارخانه داروپخش؛ تحلیل علمی مدیریت سلامت و استانداردهای صنعتی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه‌ای در کارخانه داروپخش؛ تحلیل علمی مدیریت سلامت و استانداردهای صنعتی دارای ۱۸۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه‌ای در کارخانه داروپخش؛ تحلیل علمی مدیریت سلامت و استانداردهای صنعتی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه‌ای در کارخانه داروپخش؛ تحلیل علمی مدیریت سلامت و استانداردهای صنعتی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه‌ای در کارخانه داروپخش؛ تحلیل علمی مدیریت سلامت و استانداردهای صنعتی :

پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش

مقدمه:
انسان از آغاز آفرینش به منظور استمرار حیات، به کار و کوشش مجبور بوده و در این راه سختی های بسیاری را متحمل شده است. امروزه به علت رشد روز افزون جمعیت و مصرف بیش از اندازه و بر پایی صنایع بزرگ، استفاده از انواع ماشین آلات، تجهیزات ، فرایندها و مواد شیمیایی و … امری گریزناپذیر شده است.
صنعتی شدن و تولید فزاینده مخاطراتی گوناگون را برای نیروی کار به ارمغان آورده و موجب شود نیروی کار در معرض عوامل زیان آور بسیار قرار گیرد، عواملی که جزء جدایی ناپذیر صنعت و تولید به شمار می آیند و همواره تندرستی نیروی کار را تهدید می کنند. از این رو حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهسازی محیط کار از اهمیت شایان توجه برخوردار است.

این گزارش جهت بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش طی یک دوره کارآموزی تهیه شده و سعی شده در آن پس از بررسی ها و ارزیابی ها و اندازه گیریهای انجام شده و ارائه اطلاعات لازم در زمینه مسائل مختلف و عوامل زیان آور کار پیشنهادات مفید و موثری جهت بهتر سازی محیط کار ارائه شود.
امید روزیکه نیروی کار در تمام صنایع ایران از سلامت و ایمنی کامل برخوردار شود.

بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی :

بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا محصول نهایی تولید شده در کارخانه های داروسازی دارویی بوده و مصرف کنندگان آن بیماران می باشند. بنابراین حفظ شرایط صد درصد بهداشتی مطابق استانداردهای بین المللی در محیط کارخانه امری است ضروری که کنترل آن بر عهده مسئولین متخصص واگذار شده و آنها موظیف به نظارت مستقیم بهداشت محیط کار می باشند.
برای درک صحیح از مفهوم بهداشت حرفه ای در کارخانجات داروسازی بهتر است به تعریف بهداشت حرفه ای توجه کافی داشته باشیم در واقع بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و هنر پیشگیری از اثرات سوئی که در طرز کار، محیط کار و خصلت کار وجود دارد و سلامت شاغل را به خط

ر انداخته وباعث ایجاد بیماری های حرفه ای، مسمومیت های شغلی و حوادث ناشی از کار می شود ( براساس تعریف ALHA (انجمن متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای آمریکا) همانطور که می دانیم مواد اولیه مصرفی در کارخانجات دارویی بیشتر از مواد شیمیایی تشکیل می یابد. بنابراین در صورت عدم استفاده صحیح از موارد مزبور عوامل شیمیایی مورد مصرف ممکن است در اثر تماس با اعضای بدن کارگران و با ورود به دستگاه تنفسی و گوارشی و همینطور از طریق پوست موجبات ناراحتی آنان را فراهم بسازد و با مواد شیمیایی ممکن است باعث تحریک و سایر عوارض دیگر گردد.
از جمله عوراض زیان آور فیزیکی که در کارخانجات داروسازی ممکن است روی سلامتی کارگران اثر منفی داشته باشد می توان سروصدا، روشنایی، حرارت و امثال آنها را ذکر کردکه در بخشهای مختلف به نحوی موجبات ناراحتی کارگران را سبب می شوند و می بایست راههای کنترل صحیح آنها را شناسایی نمود و در صورتیکه راه کنترل به نحوی وجود داشته باشد با وسایل حفاظت فردی مناسب اقدام به جلوگیری از عوارض نامطلوب آنها نمود.
سازمانها و تشکیلات بهداشت حرفه ای در ایران
این سازمانها عبارتند از سازمانهای دولتی مسئول در امر بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی وسازمانهای اختصاصی که از طرف صنایع ایجاد می گردند.

سازمانهای دولتی یا مستقیماً مجری برنامه های بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی بوده و یا موظف در نظارت بر انجام امور و یا اینکه مسئول آموزش کادر فنی مورد لزوم می باشند. وزارت کار و امور اجتماعی مسئولیت مستقیم در مقابل مسائل کار و کارگری داشته و فعالیت گسترده ای در این زمینه دارد.
سازمان تامین اجتماعی و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در سطح کشور فعالیت های جنبی در زمینه بهداشت حرفه ای دارند. اینک به ذکر قانون کار وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی و آیین نامه های کمیته حفاظت و بهداشت حرفه ای می پردازیم.

۱) قوانین کار، وزارت کار مورد استناد فعالیتهای بهداشت حرفه‌ای:
ماده های ۲،۸۵،۸۶،۸۷،۸۸،۸۹،۹۰،۹۱،۹۲،۹۳،۹۴،۹۵،۹۶،۹۷،۹۸،۹۹،۱۰۰،۱۰۱،۱۰۲،۱۰۳،
۱۰۴،۱۰۵،۱۰۶،۱۵۶،۱۷۹،۱۹۳
۲) آئین نامه های سازمان تامین اجتماعی :
ماده های ۳،۴،۵۴،۶۰،۶۱،۶۵،۶۶،۸۸،۹۰
۳) آئین نامه های کمیته حفاظت فنی :
ماده های ۱،۲،۳،۴،۵،۶،۷
تاریخچه و مشخصات شرکت کارخانجات داروپخش :
شرکت داروپخش در تاریخ ۲۳/۱۰/۱۳۳۴ با سرمایه ۰۰۰/۰۰۰/۲۵۰ ریال با عنوان بنگاه خیریه داروپخش به منظور ارائه خدمت دارویی در زمینی به مساحت ۲۰ هکتار در کیلومتر ۱۸ اتوبان کرج آغاز به کار نمود. محصولات بخش تولیدی این مجتمع در آغاز حدود ۲۰ قلم و شامل انواع آمپول ، قرص و شربت بود، که تا پیروزی انقلاب اسلامی تنوع تولیدات کارخانه به ۸۰ قلم رسید.
مجموعه بزرگ داروپخش در سال ۱۳۵۷ پس از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ملحق و با توجه به اجرای نظام نوین دارویی، همگام با سایر کارخانجات تولیدی محصولات خود را با نام ژنریک تولید و به بازار عرضه نمود و از سال ۱۳۵۹ با دگرگونی که در ساختار تشکیلاتی این مجموعه رخ داد با نام شرکت سهامی داروپخش به تلاش خود ادامه داد که از اسفند سال ۱۳۷۱ مالکیت آن از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سازمان تامین اجتماعی منتقل و با نام شرکت داروپخش (سهامی خاص) به فعالیت خود ادامه می دهد.
در سال ۱۳۷۲ شرکت داروپخش از سهامی خاص به سهامی عام تغییر و در سال ۱۳۷۷ با تب

دیل واحدهای خود گردان به شرکتهایی با شخصیت حقوقی مستقل، کارخانه داروپخش نیز از شرکت داروپخش سهامی عام منفک و از همان تاریخ تحت عنوان شرکت کارخانجات داروپخش ( سهامی خاص) وظایف خود را دنبال می کند.در حال حاضر شرکت با بهره گیری از خدمات بیش از ۹۰۰ نفر در رده های مختلف تحصیلی و تجربی در زمینه تولید حدود ۱۴۰ قلم اشکال مختلف دارویی فعالیت دارد و در حدود ۱۲% از کل محصولات مختلف دارویی و بهداشتی را تأمین می نماید.

شرکت داروپخش با توجه به توسعه کمی و کیفی و بهره برداری از بیش از ۴۰ سال تجربه در حال حاضر از بخشهای زیر تشکیل شده است:
– بخش قرص و کپسول
– بخش استریل
– بخش شربت وقطره خوراکی

– بخش فرآورده های بهداشتی
– بخش پماد ، کرم وشیاف
– بخش کارتریج
– بخش سرم

در همین راستا و به منظور بهبود بخشیدن به تولیدات و پاسخگویی به نیاز بازارهای جهانی در بهمن ماه سال ۱۳۷۶ ، شرکت موفق به اخذ گواهینامه ISO 9002 گردید.
کارگاهها و صنایعی که شرکت را احاطه کرده اند عبارتند از:
در ضلع شمالی چاپخانه جمهوری اسلامی و کارخانه تولید مواد اولیه ، در ضلع جنوبی رنگ سازی و کارگاههای تولید قطعات، در ضلع شرقی بهزیستی و انبا

رهای نگهداری کالاهای تولیدی و در ضلع غربی کارگاه نیروی انتظامی واقع شده است.

مقدمه
در عصر حاضر، پیشرفت فن آوری در تمام زمینه های صنعتی، گسترش و کاربرد وسیع وسایل، ماشین آلات و تجهیزات مختلف را به همراه داشته است. این رشد سریع سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و شغلی خود هر چه بیشتر تحت تاثیر آشفتگی های ناخوشایند اکوستیکی یعنی «صدا» با شدتهای مختلف قرار گیرد. بطوریکه امروزه صدا جزئی از زندگی انسان را تشکیل می دهد.

به همین ترتیب صدا یکی از عوامل زیان آور شغلی به شمار می آید و بسیاری از کارگران در معرض این عامل زیان آور قرار دارند. از این رو به دلیل اهمیت موضوع سر و صدا و تاثیراتی که روی افراد ایجاد می کند سعی شده است به بررسی این عامل در تعدادی از بخشهای کارخانه داروپخش پرداخته شود. در ابتدا برای آشنایی بیشتر با عالم زیان آور سروصدا تعاریفی دراین رابطه ارائه می گردد و تاثیرات زیان آور آن مطرح می شود.
صوت چیست؟
صوت شکلی از انرژی می باشد که توسط حس شنوایی قابل تشخیص است به بیان ساده صورت هر چیزی است که شنیده می شود.
امواج صوتی :
همچنان که نواحی تراکم وانبساط در یک محیط حرکت می کند یک موج صوتی تولید می شود پس یک موج صوتی نمونه ای از تغییر در فشار هوا است. مولکولهای هوا در مسیر موج صوتی حرکت نمی کنند. بلکه آنها در یک محل پیرامون نقطه تعادل خود به نوسان در می آیندو مانند یک منبع ارتعاش عمل می کنند. اصوات از نوع موج طولی بوده و تقسیم بندی آنها عبارتست از:
۱- امواج مادون صوت (Infra sound) : اصواتی با بسامد کمتر از ۲۰ هرتز می باشد که گوش انسان حساسیت چندانی به شنیدن آن ندارد.
۲- امواج ردیف شنوایی (Audible spectram): اصواتی با بسامد ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز می باشند که بسامدهای یاد شده حس شنوایی را در انسان تحریک می کنند و بسامدهای ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ هرتز ، بسامدهای مطالعه می باشند.

۳- امواج ماوراء صوت (Ultra Sound) : اصواتی با بسامد بیش از ۲۰۰۰۰ هرتز می باشند و حس شنوایی انسان را تحریک نمی کنند.
سروصدا : (Noise)
عبارتست از یک صوت نامطلوب ، ناخوشایند و ناخواسته که به مجموع امواج صوتی با طول موجهای مختلف و شدتهای متفاوت که ترکیب مشخص و ثابتی نداشته باشند اطلاق می گردد.
انواع سر وصدا :

صدا از نظر توزیع زمانی به انواع زیر تقسیم می گردد:
۱- صدای ضربه ای ( کوبه ای) : صدایی است که تکرار صدا کمتر از یک بار در ثانیه و یا صدایی که در زمان کوتاهی ایجاد می شود وس پس میرا می گردد.
۲- صدای متغیر: صدایی است که نوسانات صدا با گذشت زمان بین ۱-۱۰ دسی بل باشد.
۳- صدای منقطع : در صدای منقطع تغییرات و دامنه نوسانات بیش از ۱۵ دسی بل باشد.
۴- صدای پیوسته: به صدایی گفته می شود که فاصله تکرار صدا کمتر از نیم ثانیه است.
اثرات زیاد آور سروصدا:
سرو صدا دارای اثرات مختلفی بر روی سیستمهای مختلف بدن می باشد که در نهایت به کمبود بهره وری و بازده کاری می‌انجامد که از تأثیرات شدید تا خفیف آن عبارتند از:
۱) اثر بر سیستم شنوایی:
الف ) تغییرات دائمی کاهش قدرت شنوایی غیرقابل برگشت ، طری دائم
Permparery Thershold Shift (PTS)
ب ) تغییرات موقت کاهش قدرت شنوایی قابل برگشت، طری مونت
Temparery Thershold shift (TTS)
ج )‌احتمال پاره شدن پرده و گوش در اثر سروصدای بسیار بالا
د ) وزوز کردن گوش و احساس سوت کشیدن در گوش حتی بعد از ساعات کار

۲) اثر بر روی سیستم قلب و عروق :
افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب ، افزایش میزان تنفس ، افزایش میزان آدرنالین، افزایش ترشح هورمونها
۳) اثر بر روی سیستم گوارش و اعصاب:
تغییرات سیستم گوارش ، گونتگه به عضلات و خستگی عضلانی و کاهش ساعات خواب ، افسردگی روحی و روانی
روشهای اندازه گیری سروصدا در محیط کار:
اندازه گیری سر وصدا در محیط کار شامل دو بخش است: ۱- اند

ازه گیری میزان سروصدای عمومی محیط کار ۲- اندازه گیری میزان سروصدا به روش موضعی
عملیات اندازه گیری سروصدا شامل ۳ مرحله اساسی است.
الف ) بررسی مقدماتی : در این مرحله به جمع آوری اطلاعات مربوط به محیط اندازه گیری نظیر نام کارگاه، کروکی کارگاه ، جنس سقف و کف و دیوار کارگاه، تعداد ماشین آلات و روش اندازه گیری انتخابی، استاندارد انتخابی منابع مهم سروصدا و منابع ثانویه سروصدا می‌پردازیم. در بررسی مقدماتی وسایل ودستگاههای موجود در کارگاه به تناسب ابعادحقیقی رسم می‌گردند.
ب ) اندازه گیری : بعد از کشیدن کروکی انتخاب ایستگاه های اندازه

گیری باید صورت بگیرد در بررسی وضعیت عمومی کارگاه از روش ایستگاه بندی استفاده می شود و نقاطی که بعلت وجود ماشین آلات امکان اندازه گیری ندارد حذف می گردد تقسیم کارگاه به مربعهای ۲*۲ یا ۱*۱ با توجه به کوچکی و بزرگی کارگاه صورت می گیرد و در مرکز هر مربع اندازه گیری انجام می شود.
در روش موضعی نقاطی که امکان حضور فیزیکی کارگر بیشتر است در نظر گرفته می ش

ود.
برای اندازه گیری صدا در هر نقطه دستگاه هواسنج را در فاصله ۵/۱ متری از سطح زمین و با زاویه ۷۵ درجه در یک جهت نگهداشته بگونه ای کامیکروفون دستگاه تقریباً در محدوده شنوایی فرد قرار بگیرد.
ج ) مقایسه با استانداردها: پس از اندازه گیری نوبت به ارزیابی و مقایسه با استانداردها می رسد.
در این گزارش برای ارزیابی کارگاهها با استاندارد ACGIH (جدول ۱-۲) انتخاب شده است.
در نقشه توزیع قسمت صوت به صورت زیر رنگ آمیزی می گردد.
– نقاط دارای شدت کمتر از dB70 (Safe Range) به رنگ سبز
– نقاط دارای شدت dB85-70 (Hygiene Range) به رنگ آبی
– نقاط دارای شدت dB90-85 (Warning Range) به رنگ زرد
– نقاط دارای شدت بالای dB90 (Danger Range) به رنگ قرمز

استانداردهای سروصدا :
استاندارد سروصدا در تمام دنیا یکسان نیست حتی در داخل کشورها واحدهای مختلفی در نظر گرفته می شود. در ایران استاندارد مورد قبول مطابق با استاندارد ACGTH می‌ باشد که به صورت زیر است:
استاندارد ۲۰۰۱ ACGIH (جدول۱-۲)

۱ ۲ ۴ ۸ ۱۶ ۲۴ ساعات کار
۹۴ ۹۱ ۸۸ ۸۵ ۸۲ ۸۰ تراز کلی شدت صوت
بررسی سروصدا در کارخانه داروپخش:
برای اندازه گیری سروصدا در این کارخانه از دستگاه ترازسنج صورت DAWE استفاده گردید. این دستگاه از یک نشانگر دیجیتالی و یک میکروفون تشکیل شده است و تراز صوت را در دو شبکه A,C در وضعیت های Impulse , Slow, Fast نشان می دهد رنج عملکرد دستگاه در وضعیت HI بین dB135-65 و در وضعیت LO بین dB 100-300 می‌باشد.
برای اندازه گیری شبکه دستگاه را در AHI قرار داده و در وضعیت Fast گذاشته شد و اندازه گیری ها صورت گرفت.
۱- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی کارپول های دندانی:
اندازه گیری در این سال به روش ایستگاه بندی صورت گرفت در ابتدا ایستگاه بندی سالن طبق شکل (۱-۲) انجام شد سپس در مرکز مربعهای در نظر گرفته شد و اندازه گیری انجام شد. از منابع مهم تولید صدا دستگاه دسته بندی بلیستر کاریول می باشد و از صداهای ثانویه موجود در سالن می توان به صدای دستگاه منگنه کارتون ها و صدای افراد اشاره کرد.
در مواقعی که دستگاه مگنه بکار رفته است صدا در سالن بیشتر از سایر مواقع نشان داده شده است. اطلاعات مربوط به اندازه گیری انجام شده و مشخصات دیگر سالن در جدول (۲-۲) ذکر شده است. اعداد بدست آمده از اندازه گیریها نیز در جدول (۳-۲) ارائه شده است.
۲- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی آمپول (۲ mlit):
اندازه گیری صدا در این سالن به روش ایستگاه بندی صورت گرفت. ایستگاه بندی سالن طبق شکل (۲-۲) رسم گردید و در مرکز مربعهای تعیین شده اندازه گیری انجام شد.
از منابع مهم تولید صدا سه دستگاه چاپ و بسته بندی موجود در سالن را می توان نام برد که هر سه مشغول فعالیت بودند از صداهای ثانویه می توان به صدای افراد موجود در سالن اشاره کرد.مشخصات مربوط به سالن و سایر اطلاعات مربوط به اندازه گیری های انجام شده در ج

دول (۲-۲) ذکر شده است. همچنین اعداد بدست آمده از اندازه گیریها در جدول (۴-۲) ارائه شده است.

۳- اندازه گیری در این صدا در سالن پرکنی ؟؟؟ :
اندازه گیری در این سالن به روش ایستگاه بعدی صورت گرفت. نحوه ایستگاه بعدی سالن در شکل (۳-۲) مشخص شده است و اندازه گیریها در مرکز مربعهای تعیین شده صورت گرفت. از منابع مهم ایجاد صدا وجود دو دستگاه پرکنی (Filling) ؟؟؟ می باشد که عمل بر کرد

ن شیشه های شربت و کیسه زنی را انجام می دهند. در حین اندازه گیری تنها یک خط پرکنی مشغول فعالیت بود. از صداهای ثانویه می توان به صدای برخورد شیشه ها به هم اشاره کرد. مشخصات مربوط به سالن و سایر اطلاعات مربوط به اندازه گیریها انجام شد و در جدول (۲-۲) و اعداد بدست آمده از اندازه گیریها در جدول (۵-۲) ذکر شده است.
۴- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی قرص و کپسول :
اندازه گیری در این سالن به روش ایستگاه بندی صورت می گیرد نحوه ایستگاه بندی سالن درشکل (۴-۲) مشخص شده است. و اندازه گیریها در مرکز مربعهای تعیین شده صورت گرفت. از منابع مهم ایجاد صدا می توان به چهار دستگاه بسته بندی قرص اولمن (Uhlmann) چهار دستگاه شمارش قرص کینگ (king)، یک دستگاه بسته بندی کپسول بوش (Bosch) ، پنج دستگاه شرینگ یک و یک دستگاه بسته بندی قرص زیبلر (Sibler) اشاره کرد که در حین اندازه گیری ۲ دستگاه شمارش قرص (King) و یک دستگاه بسته بندی شرینک پک فعالیت نداشتند. از صداهای ثانویه می توان به صدای افراد موجود در کارگاه اشاره کرد. مشخصات مربوط به سالن در جدول (۲-۲) واعداد حاصل از اندازه گیری در جدول (۶-۲) ذکر شده است.
۵- اندازه گیری میزان صدا در نیروگاه مرکزی:
در این قسمت اندازه گیری به روش موضعی می باشد. در نیروگاه مرکزی ۶ عدد دیگ بخار قرار گرفته که یکی از آنها هنگام اندازه گیری خاموش بود فاصله این ریگها ا هم ۵/۱ متر می باشد و در ۶ نقطه اطراف ریگ ها اندازه گیری صورت گرفت نتایج بدست آمده از اندازه گیری در جدول (۷-۲) آورده شده است.

۶- اندازه گیری میزان صدا در نیروگاه سرم سازی :
در این بخش اندازه گیری به روش موضعی صورت گرفت و تعداد چهار دیگ بخار و دو ژنراتور و دو دستگاه خنک کننده در این قسمت قرار گرفته است که صدای تولید شده توسط دیگهای بخار وژنراتور ها اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده در جدول (۸-۲) ارائه شده اس

ت.
در اندازه گیری موضعی نقاط انتخاب شده نقاطی است که کارگر بیشتر حضور فیزیکی دارد واندازه گیری در ساعات مختلف انجام شد.

نتایج بدست آمده:

نام محل اندازه گیری روش اندازه گیری وسیله اندازه گیری تعداد ایستگاه ها حداکثر صدای موجود حداقل صدای موجود میانگین صدای موجود انحراف معیار صدای موجود تعداد دستگاه های فعال جنس دیوار جنس سقف جنس کف
بسته بندی کارپول ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی ۹۴ dB2/92 dB1/80 dB 25/83 88/1 1 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب آپوکسی
بسته بندی آمپول ۸۲ ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی ۸۷ dB3/81 dB 63

/۷۵ dB 63/75 82/1 3 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب سنگ
سالن پرکنی شربت ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی ۸۲ dB9/87 dB33/85 dB 33/85 59/1 2 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب آپوکسی
بسته بندی قرص و کپسول ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی ۲۰۳ dB8/86 dB3/76 dB15/81 99/1 15 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب سنگ
(جدول ۲-۲)‌

کنترل سروصدا

پس از اینکه اقدامات شناسایی و ارزیابی اولیه سروصدا صورت گرفت بایستی تدابیر کنترلی را به منظور کاهش سرو صدا و آثار زیان آور آن بر روی کارگران به کار برد. به طور کلی اقدامات کنترلی بایستی بر روی سه شاخص منبع صوت ، مسیر عبور صوت و دریافت کننده صوت صورت گیرد.
یکی از مهمترین پارامترهایی که در طراحی اقدامات کنترلی باید مدنظر داشت، مسئله اقتصادی و هزینه در برداشتن اقدامات کنترلی است که در وهله اول به چشم می خرود و در دراز مدت اثرات خود را نمایان می سازد.

اولین اقدام کنترلی از منبع صدا (Noise Saurce) آغازمی گردد و در صورت امکان چنین وضعیتی نیاز به کنترل محیطی صورت وجود ندارد و زمان کوتاهتری را نیز صرف می نماید.
این اقدام شامل سرویس دهی و تعمیرات به موقع دستگاههای پرسروصدا و روغن کاری بخشهای گردنده ولغزنده دستگاه ها به منظور کاهش اصطکاک واستفاده از پی ریزی (Fandation) مناسب برای زیردستگاها و کاهش ارتعاشات و تعویض دستگاههای فرسوده و قدیمی با دستگاه های جدید و کم سروصدا، استفاده از حفاظهای جاذب صوت روی دستگاهها و جلوگیری از انتشار صوت و استفاده از وسایلی که سروصدای کمتری ایجاد می نمایند و عدم تجمع چند دستگاه بر سرو صدا در یک محیط می باشد.
در غیر اینصورت اقدام کنترلی بر روی مسیر عبور صو

ت یعنی فاصله بین منبع ایجاد صوت و دریافت کننده صورت می گیرد تا صدا به حد کمتری به فرد برسد. البته محصور کردن منبع مشکلاتی دارد از قبیل مزاحمت برای تولید، وارد آمدن فشار به ماشین در اثر گرم شدن دستگاه و کاهش بازده کار.
از اقدامات کنترلی دیگر پوشاندن سقف و دیوارها با مواد جاذب صوت می‌باشد که این راه امکان بیشتری دارد.
آخرین اقدام کنترلی بر روی دریافت کننده صورت می گیرد زمانیکه هیچگونه اقدام کنترلی نتوانیم انجام دهیم برای حفاظت شنوایی کارگر و جلوگیری از اثرات زیان آور سروصدا از وسایل حفاظت فردی (گوشیهای حفاظتی) استفاده می گردد.
بررسی نتایج بدست آمده:

– در قسمت بسته بندی کار پول های دندانی زمانیکه دستگاه منگنه بکار بیفتد صدای محیط به حدی بالاتر از حد استاندارد می‌رسد.
– در قسمت پرکنی شربت میزان صدای ایجاد شده در اکثر نقاط بالاتر از حد استاندارد است و به طور کلی صدای عمومی محیط نیز بالاتر از حدود استاندارد می باشد. با توجه به اینکه در هنگام اندازه گیری تنها یکی از خطوط پرکنی مشغول فعالیت بوده

و نهایتاً نتیجه اندازه گیری بیشتر از این معنا خواهد بود.
– در سالن بسته بندی فرض و کپسول صدا تقریباً در حد استاندارد می باشد البته در هنگام اندازه گیری تعدادی از دستگاهها خاموش بودند.
– در سالن بسته بندی آمپول نیز صدا در حد استاندارد و مطلوب می باشد.
– در نیروگاه مرکزی صدا در نقاط اندازه گیری شده بیش از میزان استاندارد است.
– در نیروگاه سرم سازی نیز در نقاط انتخابی میانگین میزان صدا بالاتر از حد استاندارد می باشد خصوصاً در نقاطی که اطراف ژنراتورها می باشند صدا بسیار بالا است.

پیشنهادات
– در سالن بسته بندی کارپول های دندانی طبق اندازه گیریهای انجام شده مشاهده شد زمانیکه دستگاه منگنه کارتونها بکار می رود صدا به بالاتر از حد استاندارد می رسد بنابراین بهتر است در کنار سالن اتاقکی ، دیوارهای جاذب صدا تشکیل شود و منگنه کارتونها توسط یک فرد در این محل صورت بگیرد.
– با توجه به اینکه عمل بازرسی کاریول ها در سالن بسته بندی صورت می گیرد برای اینکه تعداد افراد کمتری در معرض سروصدای ناشی از دستگاه قرار بگیرند بهتر است که مسیرهای بازرسی از محل قرار گیری دستگاه جدا شود.
– در قسمت پرکنی شربت با وجود روشن بودن یک خط تولید، صدای موجود در محدوده خطر می باشد توصیه می شود دیوارها و سقف کارگاه با مواد جاذب پوشانیده شوند و طبق چک لیست هایی دستگاه ؟؟ سرویس و بازرسی شوند و قطعات فرسوده تعویض گردند.
– در نیروگاههای سرم سازی مرکزی می توان توسط مواد جاذب صدا و نصب خفه کننده صدا مانند پشم شیشه و با بازرسی مرتب و تعویض قطعات فرسوده میزان صدا را کاهش داد.
– در نیروگاه ها اتاقکهای استراحتی که برای پرسنل این بخش در نظر گرفته شده باید دارای دیوارهای جاذب صدا و شیشه های دو جداره باشد تا صدای دستگاهها به داخل نفوذ نکند.

– انجام ادیومتری برای کارگرانی که در قسمتهای زیر سروصدا فعالیت دارند ضرورت دارد تا در صورت بروز هر گونه مشکل در افراد آنها را شناسایی کرده و اقدامات درمانی و پیشگیرانه صورت گیرد ودر صورت وجود افت شنوایی انتقال آنها به قسمتهای دیگر انجام گردد.
– استفاده نمودن کارگران از گوشیهای حفاظت فردی و نظارت مداوم ودقیق بر استفاده کردن آنها توسط پرسنل ضرورت دارد.

مقدمه :
پیشرفت صنایع ، ازدیاد واحدهای صنعتی و تولیدی ونیاز روز افزون به بازده بیشتر صنایع برای تأمین نیازهای مصرف کنندگان ایجاب می کند که کار بیشتر در محیط‌های بسته در مدت شب و روز ادامه داشته باشد.
بنابراین استفاده از نور مصنوعی به تدریج توسعه یافته است. امروزه مسئله روشنایی برای کارگاههای بزرگ ضعف اهمیت ویژه یافته است. زیرا کمبود روشنایی در محیط کار افزون بر ایجاد خستگی اعصاب آسیبهای دیگری به سلامت و بینایی کارگر وارد می آورد.
با استناد به مواد قانونی آئین نامه حفاظت و بهداشت کار ، روشنایی محیط کار باید بصورت زیر باشد:
۱۱۰۱۱ ماده ۱۱: در هر کارگاه بایستی روشنایی کافی (طبیعی یا مصنوعی) متناسب با نوع کار و محل تأمین شود. در صورتیکه برای روشنایی از نور مصنوعی قوی استفاده شود باید برای ممانعت از ناراحتی چشم حبابهای مخصوص نصب گردد.
۱۶۱۳۹ ماده ۱۳۹: در نقاطی که اشخاص بکار اشتغال دارند یا در آنها عبور می نمایند باید

در ساعات کار روشنایی کافی طبیعی یا مصنوعی تامین شده باشد این روشنایی باید در هر حال متناسب با نوع کار بوده و حتی الامکان از روشنایی و نور طبیعی استفاده گردد.
ماده ۱۴۱: در موارد ضروری برای جلوگیری از شدت تابش نور و پنجره های سقفی و پنجره های معمولی را باید با وسائل مناسبی مانند کرکره و پرده متحرک و نظائر آن مجهز نمود.
ماد ۱۴۵: در محل هائیکه بطور موضعی احتیاج به نور شدیدی باشد علاوه بر نور کلی کارگاه نور اضافی در محل مورد نیاز طبق مفاد آئین نامه تامین شود.
نور :

نور از نقطه نظر فیزیکی عبارتست از امواج الکترومغناطیسی که بین طول موجهای ۷۸۰-۳۸۰ میلی میکرون قرار دارد واز منبع نورانی منتشر می شود. این طیف کوچک از امواج الکترومغناطیس که دارای طول موج است می تواند هر چیزی را که بر روی آن تابیده و یا از روی آن منعک

س شده باشد را قابل رویت کند به شرطی که انرژی کافی برای تحریک گیرنده های چشم داشته باشد.
واحدهای روشنایی:
۱- لومن (Luman): مقدار نوری است که از یک منبع نورانی نقطه ای شکل به اندازه یک شمع استاندارد و در زاویه فضایی به اندازه یک استردیان منتشر می شود.

۲- لوکس (Lux): روشنایی ایجاد شده بوسیله شار نوری یک لومن بر روی سطحی برابر یک مترمربع به نام لوکس نامیده می شود.
۳- فوت – کندل (Foot Candle): عبارتست از روشنایی سطحی معادل یک فوت مربع که شار نوری مساوی یک لومن را به طور یکنواخت از فاصله یک فوتی منبع نور دریافت می کند.
هدف از تامین روشنایی مناسب:
۱)‌ بیشترین حفاظت از بینایی کارگران
۲) کاهش عوامل ایجاد خستگی و فشار ناشی از روشنایی کافی
۳) پیشگیری از حوادث ناشی از کار
۴) افزایش بازده کار
۵) بهبود کیفیت فراورده
بی گمان مهم ترین حس انسان بینایی است و به این دلیل مهندسی روشنایی اهمیت حیاتی دارد. روشنایی رضایت بخش دارای ویژگیهای زیر است:
۱- نور کافی باشد.
۲- نور از نظر توزیع مطلوب باشد.

۳- درخشندگی سطوح سبب چشم زدگی نگردد.
۴- سایه های مزاحم موجود نباشد.
روشنایی رضایت بخش به راحتی و آسایش انسان کمک می کند و بازده کار را بالا می برد و با کاهش حوادث ناشی از نور غیرکافی ، به ایمنی کمک بسیاری می کند.
به طور کلی باید گفت رنگ و نور ارتباط بسیار تنگاتنگی با هم دارند و این دو را فارغ از یکدیگر نمی توان مورد نظر قرار داد. نخستین گام در بررسی وضع نور در یک محیط کار توجه به وضع رنگ در آن محیط است، میزان نور در محیط فیزیکی کار اغلب از طریق افزایش یا کاهش انعکاس آن قابل تغییر است.

بنابراین انتخاب رنگ با مسئله انعکاس نور به مقدار مورد نظر مستقیماً مرتبط است. با انتخاب رنگهای مناسب از میزان درخشندگی نور کاسته و تناسب آن با محیط کار حفظ می شود.
ضمناً رنگ مستقیماً با هزینه نورپردازی ارتباط دارد. از طرف دیگر عاملی که در گزینش رنگ باید در نظرگرفته شود نوع نور مصنوعی مورد استفاده است.
تاثیرات روشنایی :
به طور کلی تأثیر روشنایی به دو صورت کلی نور و زیادی نور می باشد.
– عوارض ناشی از کمبود نور : خستگی فکری، فشار در چشم، خستگی در چشم به علت فشار بر ماهیچه های چشم نیستا گموس (Nystagmus) ، علاوه بر اینها سردرد، سرگیجه و بی میلی به کار نیز رخ می دهد.
– عوارض ناشی از ازدیاد نور: مهمترین عارضه خیرگی چشم است. این حالت در اثر برخورد مستقیم نور با چشم و یا در اثر برخورد چشم با سطوح شفاف بوجود می آید. در این حالت احساس ناراحتی وارد به علت انقباض عضلات حلقوی چشم، کم شدن حس بینایی ، ترس از نور و اشک ریزش دیده می شود.
انواع روشنایی های محیط کار:
– روشنایی عمومی کارگاه: معمولاً برای روشنایی عمومی کارگاهها هنگامیکه لامپها در ارتفاع کمتری از سقف نصب گردند معمولاً از لامپهای فلورسنت استفاده می کنند.( ارتفاع کمتر از ۶ متر) و در مواریکه بایستی لامپها در ارتفاع خیلی بالاتر نصب گردند باید لامپهای معمولی یا جیوه ای مورد استفاده قرار گیرند ولی از لامپهای فلورسنت نیز می توان استفاده نمود به شرطی که خوب طراحی و نگهداری گردند.
معمولاً هر چه فاصله لامپها تا کف کارگاه بیشتر باشد باید از لامپهایی که نور بیشتری ایجاد می نمایند استفاده نمود. نکته مهم اینکه میزان درخشندگی باید در حد مناسب باشد و درصرویتکه شدت درخشندگی زیاد باشد باید لامپ را در فاصله دورتری از کارگر نصب نمود تا ایجاد خیرگی در چشم ننماید.

– روشنایی اختصاصی کارگاه: هنگامیکه روشنایی عمومی کافی نباشد و کارهای دقیق در کارگاه انجام شود به منظور بالا بردن قدرت دید کارگر همراه با روشنایی عمومی از روشنایی اختصاصی نیز استفاده می گردد. برای تامین روشنایی اختصاصی معمولا از چراغهای رومیزی که نور را بر روی سطح کار متمرکز می نماید استفاده می گردد. در استفاده از این روشنایی کاربرد صحیح آن بسیار حائز اهمیت می باشد.
منابع نور

الف ) نور طبیعی : مهمترین منبع طبیعی نور، خورشید است و روشنایی روز یکی ازمنابع مهم تأمین انرژی نورانی می‌باشد. روشنایی روز از نور پراکنده‌ای که از آسمان صاف یا آسمان ابری و بازتاب پوششهای واقع در زمین حاصل می شود و مقداری از نور مستقیم خورشید در ساعت های معین روز تشکیل شده است. کیفیت روشنایی روز مشروط بر اینکه به مقدار کافی باشد بر نور مصنوعی برتری دارد.
در بعضی ازصنایع اختصاصاً روشنایی روز به علت بازده کاری که از آن حاصل می گردد بر نور مصنوعی داده می شود.
ب ) نور مصنوعی : در روشنایی مصنوعی از لامپهای الکتریکی استفاده می گردد که باید در طراحی روشنایی به نکاتی توجه نمود :
۱- روشنایی به طور یکنواخت در سطح کار توزیع شود.
۲- محل نصب روشنایی باید در طرف چپ سطح کار باشد و ارتفاع آن از سطح کار

از ۶۰ سانتی متر تجاوز نکند.
۳- مقدار روشنایی برای هر شغل به صورتی محاسبه گردد که برای تشخیص اجزای کار کافی باشد. چون در غیر این صورت کارگر به اجبار برای تشخیص بهتر جزئیات کار ، چشم را به کار نزدیک نموده وبه این ترتیب نه تنها دروضعیت بدنی نامناسبی قرار می گیرد بلکه به بینایی خود نیز آسیب وارد می کند.

مشخصات اصلی منابع روشنایی مصنوعی :
۱- نور حاصله از منابع روشنایی مصنوعی باید تا حد امکان به روشنایی نزدیک باشد.
۲- کمیت نور حاصله از منابع مصنوعی باید ثابت و کافی بوده و در کلیه سطوح کار به طور یکنواخت توزیع گردد.
۳- منابع روشنایی مصنوعی باید به گونه ای نصب شوند که باعث ایجاد خیرگی یا بازتاب نور در سطح نگردند.
۴- درخشندگی منابع روشنایی مصنوعی باید مناسب باشد.
۵- منابع روشنایی مصنوعی ایجاد حرارت زیاد ننمایند.
منابع روشنایی مصنوعی:
به منظور اندازه گیری روشنایی محیط کار و روشهای گوناگونی وجود دارد ک

ه براساس هدف اندازه گیری مشخص می شود.
روش عمومی : در این روش هدف تعیین میزان متوسط روشنایی محیط کار می باشد که در ابتدا باید کارگاه را ایستگاه بندی نمود و سپس در مراکز مربعات نورسنجی را انجام داد. ارتفاع نگه داشتن نورسنج در ۷۵ سانتی متری از کف کارگاه می باشد.
روش موضعی : در این روش روشنایی سطح کار و محلی که دید کارگر می باشد اندازه گیری می شود و سپس از نظر مناسب بودن و نامناسب بودن با مقادیر استاندارد مقایسه می گردد.
میزان شدت روشنایی برای فعالیتهای گوناگون ( مهندسی روشنایی کلهر۱۳۷۸)
نوع فعالیت شدت روشنایی (Lun)
حمل ونقل (جابه جا کردن)
کارهای غیردقیق
کارهای نیمه دقیق
کارهای دقیق

کارهای خیلی دقیق ۵۰ تا ۱۰۰
۱۲۵ تا ۲۵۰
۲۵۰ تا ۵۰۰
۵۰۰ تا ۱۰۰۰
۱۰۰۰ و بیشتر
اندازه گیری میزان نور در کارخانه داروپخش:
برای بررسی میزان روشنایی در برخی از سالنهای کارخانه از دستگاه فتومتر استفاده شد این دستگاه از یک فتوسل و یک صفحه دیجیتالی تشکیل شده و میزاننور را برحسب lam و ft/CD بیان می کند. در ابتدا فتوسل یا سلول حساس به نور را در مکان مورد نظر نگه می داریم و بعد از ۳۰-۲۰ ثانیه عددی را که روی صفحه دیجتیال مشخص می شود را می خوانیم:

۱- اندازه گیری میزان روشنایی در سالن بسته بندی شربت:
روش اندازه گیری در این سالن ایستگاه بندی می باشد و نور عمومی سالن اندازه گیری شد. نقشه ایستگاه بندی انجام شود در شکل (۵-۲) و اعداد بدست آمده در جدول (۱۱-۲) ارائه شده است. سایر مشخصات مربوط به سالن واندازه گیری صورت گرفته در جدول (۱۰-۲) مشخص شده است. نمودار مربوطه در نمودار (۱-۲) ترسیم شده لازم به ذکر است که سالن بسته بندی شربت دارای ۲ پنجره می‌باشد و اندازه گیری در ظهر در شرایطی انجام شد که آسمان صاف و آفتابی بود همچنین در این سالن ۱۰۶ لامپ فلورسنت ۲۰ وات و ۲۵ لامپ فلورسنت ۴۰ وات نصب شده است که در هنگام اندازه گیری ۸ تا از آنها سوخته بود.

۲- اندازه گیری میزان روشنایی در سالن چک وبسته بندی کارپول:
روش اندازه گیری در این سالن ایستگاه بندی می باشد و نور عمومی سالن اندازه گیری شده است.
نقشه ایستگاه بندی در شکل (۶-۲) و اعداد بدست آمده از اندازه گیری در جدول (۱۲-۲) ارائه شده است سایر مشخصات مربوط به سالن واندازه گیری صورت گرفته در جدول (۱۰-۲) مشخص شده است.

این سالن فاقد پنجره می باشد و تعداد لامپهای موجود در سالن ۳۰ لامپ فلورسنت ۴۰ وات می باشد.

۳- اندازه گیری میزان روشنایی درسالن ساخت بخش ؟؟؟ :
روش اندازه گیری در این سالن عمومی و موضعی می باشد . برخی از نقاط کار به صورت موضعی اندازه گیری شده که اعداد حاصل در جدول (۱۴-۲) مشخص شده است ودر سالن ساخت به صورت ایستگاه بندی اندازه گیری میزان نور صورت گرفته که اعداد بدست آمده در جدول (۱۳-۲) و شکل ایستگاه بندی در شکل (۷-۲) ارائه شده است. سایر مشخصات مربوط به اندازه گیری در جدول (۱۰-۲) مشخص شده است.
این سالن فاقد پنجره می باشد و تعداد لامپهای موجود ۳۰ لامپ فلورسنت می باشد.
نمودار میزان روشنایی این سالن با شماره (۳-۲) مشخص شده است.
۴- اندازه گیری میزان روشنایی در میزهای چک چشمی:
روش اندازه گیری در ایستگاههای بازرسی به صورت موضعی می باشد و اعداد حاصل از اندازه گیری انجام شود در جدول شماره (۱۵-۲) ارائه شده است نوع لامپی که دربالای این میزها نصب شده فلورسنت می باشد.

– مناطقی که میزان نور در حد استاندارد (بین کمینه و پیشنهادی ) باشد با رنگ سبز
– مناطقی که میزان نور زیر حد استاندارد باشد با رنگ قرمز
– مناطقی که میزان نور بالای حد استاندارد باشد با رنگ قرمز مشخص شده اند.

نتایج بدست آمده عبارتند از:

نام محل اندازه گیری روش اندازه گیری وسیله اندازه گیری تعداد ایستگاه ها حداکثر نور موجود در محیط (Lux) حداقل نور موجود در محیط (Lux) میانگین روشنایی محیط کار(Lux) حد کمینه
(Lux) حد پیشنهادی
(Lux) تعداد ایستگاههای کمتر از کمینه تعداد ایستگاههای بیش

تر از پیشنهادی تعداد لامپ نوع لامپ تعداد لامپهای سوخته
بسته بندی شربت ایستگاه بندی ۲۲۰ ۳۶۶ ۳/۴۲ ۱۱/۱۸۰ ۳۷/۸۱ ۱۲۵ ۲۵۰ ۷۰ ۴۸ ۱۳۱ فلورسنت ۸
بسته بندی کارپول ایستگاه بندی ۹۷ ۲۶۱ ۷/۶۰ ۹/۱۴۹ ۵۶/۸۱ ۱۲۵ ۲۵۰ ۱۳ – ۳ فلورسنت –
ساخت بخش ؟؟؟ ایستگاه بندی ۱۴ ۴۸۰ ۵/۱۰۱ ۹۷/۳۴۰ ۳۳/۱۱۶ ۲۵۰ ۵۰۰ ۵ – ۳۰ فلورسنت –
(جدول ۱۰-۲)‌

تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده:

– در سالن بسته بندی شربت براساس ایستگاه بندی های انجام شده تعداد زیادی از ایستگاه ها از نور مناسب برخوردار نیستند البته این ایستگاهها معمولاً در اطراف و کناره های سالن می باشند و محل چیدن و قرار گرفتن بسته های آماده شده محصول می باشند

و در نقاطی که دستگاه بسته بندی مستقر است وجایگاه قرار گیری کارگران می باشد میزان نور در حد استاندارد است.
– در سالن بسته بندی کارپول ها دندانی میزان نور در حد استاندارد و مطلوب میباشد ولی در قسمتهای چک چشمی که اندازه گیری موضعی صورت گرفت نوردر اکثر ایستگاهها کمتر از حد استاندارد است و با توجه به اینکه عملکرد کارگر در این ایستگاهها دقیق و حساس است بنابراین باید از شرایط روشنایی مناسبی برخوردار باشد
– در سالن مساحت بخش ؟؟؟ روشنایی در حد مطلوب و استاندارد می باشد.
– انحراف معیار بدست آمده حاصل از اندازه گیریهای انجام شده در سالنهای مختلف بیان کننده این موضوع است که نور در سالن ها یکنواخت نیست البته علت این یکنواخت نبودن کاهش میزان نور در کناره های سالن است و در قسمت مرکزی سالن ها که محل کار و استقرار کارگران است توزیع نور یکنواخت است.

پیشنهادات:
جهت بهبود و بهتر شدن وضعیت روشنایی درسالن های مختلف پیشنهاداتی به شرح زیر ارائه یم شود :
– در سالن بسته بندی شربت تعدادی از لامپهای موجود ( حدوداً ۶۰% از لامپها) سوخته بودند که تعویض به موقع این لامپها می تواند در میزان روشنایی عمومی سالن و مطلوب ساختن شدت نور مؤثر باشد.

– در قسمت بسته بندی شربت به دلیل قرار گرفتن دستگاه شرینگ درنزدیکی پنجره، تابش نور خورشید روی سطح آلومینیومی جلوی دستگاه وانعکاس آن به چشم کارگران باعث اذیت و خستگی چشم آنها می شود و توصیه می شود برای جلوگیری از این مشکل سطح جلوی دستگاه را رنگ بزنند تا مانع ازانعکاس نور شود.
– استفاده از نور طبیعی در حد مناسب و مطلوب برای بالا بردن مقدار روشنایی تا رسیدن آن به مقادیر استاندارد در سالنهای مختلف توصیه می شود.

– گردشی کردن کار در بین افرادی که چک چشمی محصولات را انجام می دهند برای افزایش بازدهی افراد وجلوگیری از خستگی چشم آنها می تواند موثر واقع شود.
– نظافت کردن لامپها و پاک کردن حبابهای آنها می تواند باعث افزایش میزان نور لامپها شود.
مقدمه
یکی از عوامل فیزیکی موجود در محیط کار شرایط جوی می باشد که باید در بدو تاسیس صنایع مورد توجه قرار بگیرد زیرا هم در میزان هزینه های کنترل موثر است و هم از ایجاد بیماریها و عوارض ناشی از شرایط نامطلوب جوی جلوگیری می نماید.

با استناد به ماده ۱۶ آئین نامه حفاظت و بهداشت کار :
هر کارگاه باید دارای وسائلی باشد که در زمستان و تابستان درجه حرارت داخلی آن بوضع تمایل تحملی نگهداری شود.
برای شرایط جوی محیط معمولاً استرسها ( گرمایی، سرمایی) بیان می گردند. در محیط های کار بیشتر روی حرارت بررسی صورت می گیرد. وجود استرس گرمایی در محیط کار باعث آزار دهندگی وعدم آسایش کارگران و به دنبال آن کاهش راندمان تولید و افزایش حوادث ناشی از کار می شود بنابراین با توجه به اهمیت موضوع شرایط جوی به بررسی وضعیت شرایط جوی در برخی از کارها پرداخته شده و شاخص WBGT برای ارزیابی استرس گرمایی محیط کار محاسبه شد.
جهت بررسی بهتر شرایط جوی باید سه عامل شناخت، ارزیابی و کنترل را مدنظر داشت یعنی در ابتدا باید منابع تولید حرارت راشناخته و مورد ارزیابی قرار داده و سپس از آن راههای کنترلی موثر را در پیش گرفت.

منابع عمده تولید گرما:
– فرایندهای مختلف تولید – وسایل و ماشین آلات مختلف
– سیستم های روشنایی – شرایط جوی خارج از محیط کار
راههای تبادل گرمایی بدن با محیط اطراف :
۱- متابولیسم (Metabulysm):

مقدار انرژی متابولیسیمی که در اثر فعالیت های مختلف در بدن تولید می گردد و به انرژی گرمایی تبدیل می شود و مقدار گرمایی که بدن برای سوخت و ساز در حالت استراحت مطلق نیاز دارد متابولیسم پایه گفته می شود که مقدار KG/h70-60 یا Kcol/min 1 است و هر چند فعالیت عضلانی بیشتر شود میزان متابولیسم افزایش
می یابد. میزان متابولیسم به سن، جنس ، نوع تعذیه کارگر و شرایط اقلیمی بستگی دارد.
۲- تابش یا تشعشع (Radiation):

هنگامیکه دمای محیط اطراف بدن بالاتر یا پایین تر از دمای سطح پوست باشد بدن از طریق تشعشع از محیط گرما گرفته یا به محیط گرما پس می دهد. ۷۰-۶۰ درصد انتقال گرما از طریق تشعشع صورت می گیرد.
۳- جابجایی (Convection):
یکی از فرایندهای اصلی انتقال گرما جابجایی طبیعی است که گرما میان شاره و سطح پوست انتقال می یابد.
۴- تبخیر (Evaporation):
یکی دیگراز راههای انتقال گرما است که از نظر فیزیولوژیکی حائز اهمیت است و تنها راه انتقال حرارت است که پوست از این طریق با عرق کردن گرما از دست می دهد.
رابطه تبادل گرمایی بین فرد و محیط پیرامون بصورت زیر بیان می گردد.

M: میزان متابولیسم
R: میزان گرمای تابشی

C: میزان گرمای جابجایی
E: میزان گرمای از دست رفته از طریق تبخیر
S: میزان ذخیره گرمایی است اگر این مقدار برابر صفر باشد بین گرمای دریافت شده و دفع شده تعادل برقرار است و دمای بدن در حد ۳۷ درجه سانتی گراد نگهداشته می شود ولی اگر مقدار S بالاتر از صفر باشد گرما در بدن جمع می شود ا

سترس گرمایی ایجاد می گردد و اگر S زیر صفر باشد استرس سرمایی ایجاد می گردد.
عوامل محیطی موثر در شرایط جوی:
۱ دما: کمیتی است نسبی که تعادل گرمایی یک سیستم را با سیستم دیگر نشان می دهد.
در واقع دما کمیتی است که میزان گرمی و سردی یک جسم یا محیط را نسبت به مبداء واحد اندازه گیری نشان می دهد در واقع دما عبارتست ازدرجه گرمی و سردی یک سجم. ؟؟ واحدهایی که برای اندازه گیری دما وجود دارد عبارتست از : درجه سانتی گراد ، درجه فارنهایت ، درجه کلوین یا مطلق و درجه رنگین
۲- دما محیط : عبارتست از دمای هوا در یک محیط خاص که با دماسنج معمولی اندازه گیری می شود.
۳- دمای تابشی : دمایی است که متناسب با گرمای تابشی از سطوح داغ بوده و با استفاده از دماسنج ؟؟؟ اندازه گیری می شود.
۴- رطوبت: عبارتست از مقدارآب که به اشکال گوناگون بصورت بخار آب، قطرات ریز ابر ، تگرگ و بلورهای برف ویخ در هوایی که اطراف ما را احاطه نموده است وجود دارد.
۵- رطوبت نسبی: عبارتست از خارج قسمت بخار آب یا تراکم بخار آب موجود در هوا به فشار بخار آب اشباع شده یا تراکم بخار آب در همان درجه حرارت و از رابطه زیر بدست می آید:

: فشار بخار آب در هوا

: فشار بخار آب اشباع در دمای محیط
: درصد رطوبت نسبی

۶ فشار بخار آب :
عبارتست از فشار ناشی از وجود بخار آب در هوای اطراف، در صورتیکه بخار آب موجود در هوا به حالت اشباع درآید فشار بخار آب در آن درجه نیز به حداکثر فشار بخار آب تبدیل خواهد شد که فشار بخار آب اشباع شده نامیده می شود و مقدار آن را می توان از روی جداول مربوطه بدست آورد و برحسب میلی بار، میلی متر جیوه ویا اینچ جیوه سنجیده می شود.
۷ سرعت جریان هوا :
عبارتست از حرکت مولکولهای هوا ارتباط پرفشار به نقا

ط کم فشار محیط. اختلاف فشار نیز ممکن است بدلیل تغییرات دما در دو نقطه بوجود آمده باشد و توسط دماسنج کاتا اندازه گیری می شود. در استاندارد سرعت جریان هوا در محیط کار بین ۵/۰ تا ۱ متر بر ثانیه می باشد.
شاخص WBGT ( دمای ترگوی سان)
یکی از شاخصهای گرمایی ، شاخص WBGT (دمای تر گوسان) میباشد. این شاخص برای ارزیابی استرس گرمایی محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد. و موسسه آن مجموع اثرات دمای محیط، رطوبت نسبی، دمای تشعشی و سرعت جریان هوا به صورت یک شاخص تعیین می گردد.
– برای محیط داخل کارگاه
– برای فضای باز خارج کارگاه
= دمای ترمحیط = دمای تشعشعی = دمای خشک محیط
برای اینکه WBGT بعنوان یک معیار قبول شود باید دو عامل را در نظر گرفته و اصطلاحاتی به شرح زیر انجام پذیرد:
۱) نوع لباس
با توجه به میزان Clo لباس، اصطلاحات WBGT عبارتست از:
ACGIH (2001)
نوع لباس Clo عدد تصحیح WBGT
لباس کار نخی تابستانی ۶/۰ ۰
لباس کار یک لایه ۰/۱ ۵/۳+
لباس کار دو لایه ۴/۱ ۵+
۲) رطوبت نسبی
– اگر میزان رطوبت نسبی تا ۲۵% باشد یک درجه سانتیگراد به دمای دماسنج تر طبیعی اضافه می کنیم سپس WBGT را محاسبه می کنیم.
– اگر رطوبت نسبی بین ۵۰%-۲۵% باشد ۵/۰ درجه سانتیگراد به دمای دماسنج تر طبیعی اضافه می کنیم سپس WBGT را محاسبه می کنیم.
– اگر رطوبت نسبی بالای ۵۰% باشد همان عدد دماسنج تر طبیعی را مورد استفاده قرار می دهیم.
میزان WBGT در سه ناحیه سر، تنه و پا اندازه گیری می شود و سپس میانگین آن از طریق فرمول زیر محاسبه می شود.
۴/ ((پا) WBGT + (شکم) ۲ WBGT +(سر) WBGT) =
اگر کارگری در طول یک شیفت کاری در محیطهای مختلف کار کند، برای تعیین WBGT او از فرمول زیر استفاده می شود.

t : مدت زمانیکه فرد در محیط قرار دارد.
T: زمان کل شیفت کاری
بعد از محاسبه WBGT کارگر برای ارزیابی استرس گرمایی و مقایسه آن با شرایط استاندارد ابتدا باید میزان متابولیسم مصرفی فرد را بدست آوریم برای تعیین متابولیسم مصرفی از جدول (۱۶-۲) استفاده می کنیم در استفاده از این جدول برای تعیین میزان متابولیسم ابتدا نوع کار فرد را مشخص کرده و انرژی مصرفی آن را تعیین می کنیم. سپس به انرژی مصرفی برای انجام کار kCal/min1 که میزان متابولیسم پایه است اضافه می کنیم. اگر فرد در یک شیفت کاری فعالیتهای مختلفی انجام دهد برای تعیین میزان متابولیسم از رابطه زیر استفاده می کنیم.

t : مدت زمان انجام فعالیت
M : مقدار متابولیسم برای هر فعالیت
ارزیابی بارکاری

متوسط میزان متابولیسم حین فعالیتهای مختلف
الف : وضع بدن وحرکت
حالت نشسته
حالت ایستاده
در حالت راه رفتن
حرکت در سربالائی Kcal/min
۳/۰

۶/۰
۰/۳-۰/۲
به مقدار تعیین شده در حالت راه رفتن به ازاء هر متر ۸/۰ اضافه شود.
ب : نوع کار میانگین
kcal/min گستره تغییرات
kcal/min
کار دستی سبک

سنگین ۴/۰
۹/۰ ۲/۱-۳/۰
کار با یک بازو سبک
سنگین ۰/۱
۷/۱ ۵/۲-۷/۰
کار با هر دو بازو سبک
سنگین ۵/۱
۵/۲ ۵/۳-۰/۱
کار با تمام بدن سبک
متوسط
سنگین
فوق سنگین ۵/۳

۰/۵

۰/۷
۰/۹ ۰/۱۵-۵/۲

انواع کار:
اگر میزان انرژی مصرفی Kcal/h200< باشد در نتیجه کار سبک می باشد.
اگر میزان انرژی مصرفی kcal/h 350-200 باشد در نتیجه کار متوسط می باشد.
اگر میزان انرژی مصرفی kcal/ h500-350 باشد در نتیجه کار سنگین می باشد.
اگر میزان انرژی مصرفی kcal/h500 بیشتر باشد کار خیلی سنگین می باشد.
روشهای اندازه گیری شرایط جوی:
برای اندازه گیری شاخص گرمایی WBGT باید از وسایل ذکر شده استفاده نمود. ابتدا قبل از شروع اندازه گیری باید به بررسی محیط پرداخت و با در نظر گرفتن مشاهدات عینی نوع کار را تعیین کرد. نقاط مورد اندازه گیری باید با توجه به نوع کار و موقعیت محل کار انتخاب گردند.

قسمتهایی که در بررسی های مقدماتی با توجه به نوع کار (سبک ، سنگین ومتوسط) می توانند استرسهای گرمایی ایجاد نمایند اولویت اندازه گیری را به خود اختصاص داده اند. شاخص WBGT مناسبترین نمایانگر برای ارزیابی استرس گرمایی کارگران در نظر گرفته شده است.
برای تعیین WBGT وسایلی که در اختیارمان قرار گرفت : شامل دماسنج معمولی ، دماسنج

تر، رطوبت سنج ،چرخان،دماسنگ گوی سان و دماسنج کاتا می باشد که عموماً استفاده از هر کدام به اختصارتوضیح داده می شود.
دماسنج خشک (معمولی) برای اندازه گیری دمای خشک مورد استفاده قرار می گیرد برای ارزیابیدمای محیط دماسنج را در سه ارتفاع پا، تنه و سرقرار می دهیم و بعداز مدت ۳ دقیقه دمایی را که در هر ارتفاع نشان می دهد را می خوانیم.

دماسنج تر: برای اندازه گیری دمای تر محیط بکار می‌رود و برای اندازه گیری باید مخزن دماسنج معمولی را با پارچه مرطوب بپوشانیم و همانند دمای خشک در سه ارتفاع اندازه گیری را انجام می دهیم.

دماسنج گلوی سان: برای اندازه گیری دمای تشعشعی بکار می رود، دماسنج را ارتفاع تنه قرار می دهیم بعد از مدت زمان ۲۵-۱۵ دقیقه عددی را که دماسنج نشان می دهد می خوانیم دماسنج گوی سان از یک کره مسی با روکش اندود شده مشکی رنگ تشکیل شده که در مخزن این کره یک دماسنج معمولی قرار گرفته است.
دماسنج کاتا : برای اندازه گیری سرعت جریان هوا به کار می رود. دارای یک مخز

ن بزرگ در پایین و یک مخزن کوچک در راس می باشد. مخزن پایینی دماسنج را در آب جوش می گذاریم. زمانیکه مایع رنگی دماسنج یک دوم تا یک سوم مخزن بالای دماسنج را

پر کرد آن را از آب خارج کرده و خشک می کنیم و اجازه می دهیم مایع رنگی پایین بیاید زمان حرکت مایع رنگی بین دو خط بالا و پایین دماسنج را زمان سرد شوندگی می گویند. با استفاده از جدول ( ۱۷-۲) رطوبت نسبی محیط را تعیین می کنیم.

بررسی شرایط جوی در کارخانه داروپخش :
با توجه به محصولات تولیدی این کارخانه نقاطی که جهت اندازه گیری شرایط جوی انتخاب گردیده ونقاطی بوده است که دمای حرارتی آن بالاتر از حد استاندارد به نظر می رسد.
اندازه گیریها در فصل پاییز و در شرایطی صورت گرفته است که دمای محیط حدود ۲۰ تا ۲۳ درجه سانتیگراد می باشد.
۱- سالن ساخت پماد :
در ارزیابی WBGT نقاطی که کارگران بیشتر در آن فعالیت می کند برای اندازه گیری انتخاب شد و ؟؟ WBGT در این نقاط و در سه ارتفاع سر، تنه و پا قرار گرفت سالن ساخت پماد دارای یک اتاق گرمخانه است که درآن عمل ذوب پارافین صورت می گرد و دما در این محیط بسیار بالا می باشد اکارگران فعال در این بخش در هر شیف کاری ۳ تا ۴ مرتبه و هر مرتبه به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه در این اتاق کار می کند اندازه گیری در ۸ نقطه صورت گرفت. بعداز محاسبه WBGT در هر نقطه میانگین WBGT را بدست می آوریم. با توجه به نوع کار و نوع لباس و رطوبت نسبی محیط به اصلاح آن می پردازیم.
کاری که در این تحقیق انجام می گیرد در حالت راه رفتن می باشد و نوع کار هر دو بازو و سبک است و کار بصورت ۷۵% کار و ۲۵% استراحت می باشد.
۲- سالن اتوکلاو S.V.Ps:

در اتاق اتوکلاو S.V.Ps نقاطی که کارگر بیشتر در آن استقرار دارد برای اندازه گیری WBGT انتخاب شد و لیست WBGT در این نقاط در سه ارتفاع ( سر، تنه و پا) قرار گرفت اندازه گیریها در ۶ نقطه و دردو زمان صورت گرفت. ( قبل از باز شدن درب اتوکلاو کاری که کارگر در این بخش انجام می دهد در حالت راه رفتن و نشسته می باشد و کار با تمام بدن واز نوع متوسط است و بصورت ۷۵% کار و۲۵% استراحت می باشد.
۳- سالن اتوکلاو و بسته بندی سرم:
در این بخش نیز برای اندازه گیری WBGT نقاطی در اطراف اتوکلاو انتخاب شد و در ۶ نقطه اندازه گیری در سه ارتفاع ( سر، تنه و پا) صورت گرفت ، نوع کار در این محیط راه رفتن می باشد و کارگران بسته بند هم بصورت نشسته کار انجام می دهند و کار با تمام بدن و بصورت ۲۵% استراحت و ۷۵% کار می باشد.
۴- سالن بسته بندی قرص و کپسول : و اندازه گیری در ۵ نقطه انتخابی در سه ارتفاع ( سر، تنه و پا صورت گرفت نوع کار بصورت نشسته و ایستاده و سبک می باشد و کار با دو بازو انجام می گیرد و نسبت کار و استراحت در این بخش نیز بصورت ۷۵/۰ کار و۲۵%‌استراحت می باشد.
بعد از انجام محاسبات WBGT با توجه به نوع لباس و نوع کار به اصلاح آن می‌پردازیم. برای ارزیابی شرایط جوی محیط های اندازه گیری شده از استاندرد ارائه شده در جدول (۱۸-۲) استفاده می شود و مقایسه هایل ازم با شرایط استاندارد صورت می گیرد.

نتایج بدست آمده عبارتند از :

محل اندازه گیری میانگین دمای خشک میانگین دمای تر طبیعی میانگین دمای تشعشعی مقدار متابولیسم مصرفی نوع کار رطوبت نسبی محیط % (RH) WBGT WBGT استاندارد سرعت جریان هوا (m/s)
ساخت پماد اتاق گرمخانه ۵/۳۷ ۲۳ ۳۷ ۳۰۰ متوسط ۵/۳۴ ۵/۳۷ ۴/۳۲ ۸/۲۷ ۲۸ ۲/۱ ۸۱/۰
اتاق ساخت ۵/۲۶ ۵/۱۷ ۸/۲۶ ۲/۳۹ ۳/۲۳ ۰/۴۳
اتوکلاو S.V.Ps قبل از بازشدن درب اتوکلاو ۵/۳۲ ۵/۱۹ ۳۱ ۴۶۸ سنگین ۳۳ ۵/۴۵ ۱۷/۲۸ ۸/۲۸ ۹/۲۵ ۵/۰ ۵۸/۰
بعد از باز شدن درب اتوکلاو ۳۶ ۲۴ ۳۴ ۵۸ ۱۵/۳۱ ۶۱/۰
بسته بندی و اتوکلاو سرم ۶/۲۹ ۵/۱۶ ۸/۲۹ ۴۸۰ سنگین ۳۵ ۴/۲۵ ۹/۲۵ ۹۴/۰
بسته بندی قرص ۸/۲۴ ۵/۱۴ ۵/۲۵ ۱۷۷ سبک ۶/۲۲ ۲/۲۲ ۶/۳۰ ۵۲/۰

(۲۰۰۱) ACGIH
میزان کار و استراحت میزان سنگین کار
سبک متوسط سنگین
کار پیوسته ۳۰
(۸۶) ۷/۲۶
(۸۰) ۰/۲۵

(۷۷)
۷۵% کار
۲۵% استراحت ۶/۳۰
(۸۷) ۰/۲۸
(۸۲) ۹/۲۵
(۷۸)

۵۰% کار
۵۰% استراحت ۴/۳۱
(۸۹) ۴/۲۹
(۸۵) ۹/۲۷
(۸۲)
۲۵% کار

۷۵% استراحت ۲/۳۲
(۹۰) ۱/۳۱
(۸۸) ۳۰
(۸۶)
بررسی نتایج بدست آمده :
– در سالن ساخت پماد ۸ نقطه انتخاب شد که از این نقاط ۳ نقطه داخل اتاق گرمخانه قرار داشت. با توجه به اینکه در ۸ ساعت شیفت کاری کارگر حدوداً ۱ ساعت در این مکان کار می کند و ۷ ساعت کاری دیگر را ، در کنار دستگاهها می گذراند بنابراین WBGT کل با در نظر گرفتن این موضوع و از رابطه زیر محاسبه می شود.

: شاخص WBGT بدست آمده در اتاق گرمخانه
: مدت زمان حضور در گرمخانه در طول یک شیفت کاری
: شاخص WBGT بدست آمده در سالن ساخت پماد
: مدت زمان حضور در سالن ساخت در طول یک شیفت کاری
طبق اندازه گیریهای انجام شده میزان WBGT و همچنین میزان سرعت جریان هوا در این سالن در حد استاندارد می باشد.
– دربخش اتوکلاو S.V.Ps نیز در هنگامیکه درب اتوکلاو باز می شود دمای محیط به شدت افزایش می یابد. در طول یک شیفت کاری درب اتوکلاو ۲ تا ۳ بار و هر بار به مدت حدوداً ۲۰ دقیقه باز می ماند بنابراین باتوجه به این موضوع وبا استفاده از رابطه ای که در بالا ارائه شده است میزان WBGT کل محاسبه شده است که مشاهده می شود که در این بخش میزان WBGT بالاتر از حد استاندارد می باشد. قابل ذکر است که این بخش به دلیل شرایط ویژه ای که دارد فاقد هر گونه دریچه و پنجره ای به سمت بیرون می باشد و تنها دو سیستم هواکش در اتاق نصب شده است

که چندان موثر نمی باشد. میزان سرعت جریان هوا در این بخش در حد استاندارد می باشد.
– در بخش بسته بندی و اتوکلاو سرم نیز به دلیل وجود اتوکلاوها گرما در این سالن زیاد می باشد یعنی مواد (سرم ساخته شده) از درب خروجی اتوکلاو که در قسمت بسته بندی و ارشاد دارد در بر می گردد. و خود ۳ عدد اتوکلاو ؟؟؟ درب خروجی آنها در این سالن و خارج شدن بطریهای سر

م که فوق العاده گرم می باشند باعث شده که در این سالن گرمای زیادی ایجاد شود. ۶ نقطه جهت اندازه گیری انتخاب گردید و با توجه به اندازه گیریهای انجام شده مشخص می شود که میزان WBGT و سرعت جریان هوا در حد استاندارد می باشد.
– در سالن بندی قرص نیز ۵ نقطه انتخاب شده و اندازه گیریهای لازم صورت گرفت طبق اندازه گیریهای انجام شده مشخص می شود که میزان WBGT و سرعت جریان هوا در این سالن درح

د استاندارد می باشد.
پیشنهادات
– اولین اقدام برای جلوگیری از اثرات گرما انتخاب درست کارگرها می باشد افرادی که بیماریهایی از قبیل قلبی – عروقی ، دیابت و .. دارند را نباید در محیطهای گرم بکار گرفت.

– کاهش درجه حرارت محیط از طریق سیستم های تهویه و خنک کننده ها
– ایجاد اتاقکهای استراحت در محل کارهای گرم
– کاهش زمان کار و یا چرخشی کردن کارهای گرم
– تهیه لباسهای مناسب برای کارگران با توجه به نوع پروسه و فصل کار

مقدمه
عوامل شیمیایی در محیط کار دربر گیرنده تمام مواد اولیه، مواد خام، مواد واسط و فراورده

های اصلی که در صنعت بکار می روند یا تولید می شوند ، می باشد. این مواد که به شکل گاز، مایع و یا جامد هستند ممکن است طبیعی و یا مصنوعی بوده و دارای منشاء گیاهی، حیوانی و یا سنتتیک ( معدنی یا آلی) باشند.
هر یک از این مواد دارای خطرات و زیانهای مختص به خود است که در صورت تماس فرد با آن رخ می نماید. زیان حاصل از تماس با راه ورود ، مقدار و طول زمان تماس و محل تجمع آنها در بدن بستگی دارد.
برطبق ماده ۱۳ آئین نامه حفاظت و بهداشت کار:
محل کار در هر کارگاه باید طوری تهویه شود که کارگران همیشه هوای سالم تنفس نمایند. در مورد محلهای کار پوشیده حداقل هوای لازم را برای هر کارگر برحسب نوع کار در هر ساعت ۳۰ الی ۵۰ متر مکعب می باشد. همچنین طبق ماده ۱۴ همین آئین نامه:
درکارگاههایی که دود و یا گاز و گرد وغبار و یا بخارهای مضر ایجاد می شود باید مواد مزبور با وسائل فنی موثر طوری از محل تولید به خارج کارگاه هدایت شود که مزاحمت وخطری برای کارگران ایجاد ننماید.
با توجه به اهمیت این موضوع در این فصل به بررسی وضعیت عوامل شیمیایی در کارخانه داروپخش پرداخته می شود. در کارخانجات داروسازی بیشترین عامل که می تواند برای کارگران خطرساز باشد عوامل شیمیایی می باشد که از آنجائیکه این عوامل جنبه دارویی و شیمیایی دارد تاثیرات آنها بصورت دراز مدت روی افراد بروز می کند. بنابراین تعریف کلی عوامل شیمیایی ، انواع آن و راههای ورود این عوامل به بدن انسان ارائه شود و سعی شود که استاندارد در تماس برخی از این عوامل برسی شود.
آلاینده های شیمیایی و تقسیم بندی آنها:
کره زمین بوسیله اتمسفر گازری شکل که دارای ترکیب معینی است احاطه شده است دراین اتمسفر حدود ۰۹/۷۸ درصد نیتروژن ۹۵/۲۰ درصد اکسیژن، ۹۳/۰ درصد آرگون و ۰۳/۰ درصد دی اکسید کربن و مقادیر ناچیزی نئون ، هلیوم و .. وجود دارد که ممکن است در هر محل با چند درصدی بخار آب مخلوط شود.
مقدار هر یک از این گازها که از حد معمول بیشتر شود و یا هر ماده دیگری غیر از آنها که در اتمسفر وجود داشته باشد ماده آلوده کننده یا آلاینده دانسته می شود.

تقسیم بندی آلاینده ها براساس حالت فیزیکی :
براین اساس آلاینده ها را به دودسته ازها و مواد معلق تقسیم کرده اند :
۱- گازها و بخارات :به طور کلی، گاز به ماده ای گفته می شود که در بالای درجه حرارت بحرانی (بالاترین درجه حرارتی که در آن درجه، یک بخار می تواند به مایع تبدیل شود) خود قرار دارد و بخار به ماده ای گفته می شود که در حالت گازی و در درجه حرارتی قرار دارد که آن درجه حرارت پایین تر از درجه حرارت بحرانی است به همین دلیل با افزایش فشار می توان آن را به مایع تبدیل

کرد.
۲- مواد معلق :انتشار و پراکندگی ذرات ذره بینی جامد و یا مایع در یک فاز گازی خاص و یا در هوا آئروسل نامیده می شود به این ترتیب مواد معلق شامل تمام ذرات گوناگونی است که در فضای محیط زیست یا محیط کار به صورت آئروسل موجود می باشند. این مواد عبارتند از:
گرد و غبار (Dust): گرد وغبار در اثر جدا شدن و شکستن مواد جامد و تبدیل آنها به ذرات کوچک تشکیل می شود و معمولاً در هوا برای مدتی شناور و معلق می ماند.
مه (Mist )(Fog): مه عبارتست از آئروسلهای قابل دیدن که بصورت ذرات و قطرات ریز مایع در هوا تولید می شود. مه در اثر تراکم بخار آب در شرایط خاص از نظر دما و فشارایجاد می گردد.
دود (Smoke): دود در اثر سوختن مواد آلی مانند چوب، روغن، چربی، بافتهای حیوانی، لاستیک و … تولید می شود و عبارتست ازذراتی که در اثر سوختن ناقص دارای مقدار زیادی کربن هستند.
دمه (Fume): دمه یا دود فلزی عبارتست از ذرات فلزی جامد که از سطح فلز مذاب خارج شده و در هوا منتشر می شوند. تشکیل دود فلزی معمولاً با انجام یک واکنش شیمیایی مانند اکسیداسیون همراه است. ذرات دود فلزی بسیار کوچکند و اندازه آنها معمولا کمتر از یک میکرون می باشد.
مه دود (Smoge): مه دود یا اسماگ اصطلاحی است که ازدو واژه مه ودود برگرفته شده و به آلودگیهای وسیع اتمسفری ناشی از آلاینده های صنعتی و منابع طبیعی اطلاق می شود و. آلودگی هوا در شهرهای بزرگ اغلب از نوع مه دود می باشد.
افشانه : بکار بردن آئروسول ،سوسپانسیونها و با امولوسیونها تحت فشار و به صورت پاشیدنی افشانه نامیده می شود.
تقسیم بندی آلاینده ها بر پایه اثرهای فیزیولوژیک:
۱- مواد التهاب آور :موادی محرک دارای اثر سوزاننده و تاول آور بوده و سطح مخاط مرطو

ب را متورم می کند. در مورد اثرات سوء ناشی از این مواد عامل غلظت دارای اهمیت بیشتری نسبت به عامل زمان وطول مدت تماس می باشد.
۲- مواد خفگی آور: مواد خفگی آور اثرات خود را به علت اختلالی که در اکسیداسیون بافتها ایجاد می کند ظاهر می سازند. این دسته از مواد به دو گروه خفگی آوران ساده و خفگی آوران شیمیایی تقسیم می شوند . مانند دی اکسید کربن ، هیدروژن
۳- مواد بیهوشی آور:این دسته از مواد اثر خود را به عنوان اثر بیهوشی آور ساده بدون ایجاد عوارض شدید سیستمیک ظاهر می کنند و تعدادی از آنها دارای اثر رخوت آور بر روی سلسله اعصاب مرکزی می باشند.
۴- سموم سیستمیک : عبارتند از موادی که باعث آسیب برخی از اندامهای داخلی می شوند مانند بیشتر هیدروکربنهای هالوژنه؛ موادی که باعث آسیب دستگاه خونسازی می شوند مانند بنزن، منزل؛ موادی که باعث آسیب عصبی می شوند مانند متانول، سولفور و دوکربن: فلزات سم

ی مانند سرب، جیوه، کادمیوم؛ مواد معدنی غیرفلزی سمی مانند آرسنیک، فسفر
۵- سایر مواد معلق غیر از سموم سیستمیک: این مواد عبارتند از گرد و غبار بی اثر، گرد وغبارهای مولد فیبروز گردوغبارهای ایجاد کننده حالتهای آلرژی و نیز موادی مثل اسیدها، باکتریها وسایر میکروارگانیسم ها.
راه‌های ورود مواد شیمیایی به بدن:
الف )تنفس: یکی از راههای ورود آلاینده های شیمیایی به بدن عمل تنفس و مجاری تنفسی می باشد.
ورود گرد وغبار، دود و مه بدرون دستگاه تنفس به اندازه ذرات آنها بستگی دارد. ذرات بزرگتر معمولاً در بخشهای بالایی و ذرات کوچکتر دربخشهای پایینی دستگاه تنفس جایگزین و جذب می شوند. هر چه اندازه ذرات کوچکتر باشد مقداری از آن که به حبابچه ها می رسد بیشتر و اثرات آن نیز بسته به نوع گردوغبار: شدیدتر و زودتر ظاهر می گردد. ذراتی که از پنج میکرون کوچکترند می توانند وارد حبابچه ای ششی شوند و از این رو آنها را ذرات قابل استنشاق می نامند. ذرات بزرگتر از پنج میکرون در قسمتهای مختلف دستگاه تنفسی پیش از رسیدن به حبابچه ها به دام می افتند واز این رو به آنها ذرات غیرقابل استنشاق می گویند.
ب )پوست: پوست سالم در برابر مواد خارجی و مسموم ، بافتی مقاوم است و به طور ک

لی حفاظ خوبی انگاشته می شود هر گاه پوست سالم به علت خراش، زخم و یا سوختگی آسیب دیده باشد مواد سمی می توانند با سرعتی بیشتر وارد بدن شوند و در واقع ماده خارجی با تعداد بسیاری از سلولهای تماس مستقیم خواهد داشت در برخی موارد مواد سمی چربیهای پوست را در خود حل کرده و وارد بدن می شوند همچنین تعدادی از گازها و مایعات به مقدار جزئی از پوست سالم و از راه فضای هوایی رشته های مو به غده های چربی و سلولهای آنها رسیده و جذب می شوند.

ج ) دستگاه گوارش : ورود مواد خارجی و جذب سموم از راه دستگاه گوارش که به آن راه خوراکی نیز گفته می شود در مسمومیتهای اتفاقی و عصری اهمیت دارد. این دستگاه مجرایی است که از دهان آغاز و به مقعد ختم می شود در قسمتهای گوناگون آن جذب مواد سمی امکان پذیر است. در مسمومیت های شغلی بندرت مواد سمی از راه خوراکی وارد بدن می شوند به طور کلی کارگران در هنگام کار باید از خوردن و آشامیدن و استعمال دخانیات بپرهیزند. در محیط کار اگر مسمومیتی از راه خوراکی رخ دهد آن مسمومیت را باید اتفاقی انگاشت.