فایل ورد کامل گزارش کارآموزی کنترل فیزیکی و شیمیایی دارو؛ تحلیل علمی فرآیندهای آزمایشگاهی، استانداردهای بهداشتی و فناوری‌های نوین

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل گزارش کارآموزی کنترل فیزیکی و شیمیایی دارو؛ تحلیل علمی فرآیندهای آزمایشگاهی، استانداردهای بهداشتی و فناوری‌های نوین دارای ۲۹۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل گزارش کارآموزی کنترل فیزیکی و شیمیایی دارو؛ تحلیل علمی فرآیندهای آزمایشگاهی، استانداردهای بهداشتی و فناوری‌های نوین  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل گزارش کارآموزی کنترل فیزیکی و شیمیایی دارو؛ تحلیل علمی فرآیندهای آزمایشگاهی، استانداردهای بهداشتی و فناوری‌های نوین،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل گزارش کارآموزی کنترل فیزیکی و شیمیایی دارو؛ تحلیل علمی فرآیندهای آزمایشگاهی، استانداردهای بهداشتی و فناوری‌های نوین :

محل کارآموزی
شرکت داروسازی حکیم

مقدمه
چکیده
بشر از دیرباز برای مقابله با معضل درد بدنبال یک درمان و وسیله تسکین خاطر بوده است . در طی قرون و اعصار شیوه های مختلف درمانی که برخی از آنها با سحر و جادو و خرافه همراه بوده اند دست به دست یکدیگر دادند تا بلکه گره از پای معضل درد باز کنند ولی این مهم جزء با سلاح علم و دانش و شناخت حل نگردید .

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهیز وسایل جدید تکنولوژی پیشرفته ،‌انسان به طب نوین و درکنار آن به مقوله ((دارو)) به شکل نوین توجه بیشتری نشان داد . پیشرفتهای جدید جامعه کنونی ما را قادر ساخته است که تا حد بالایی توانایی مقابله با درد و آسیبهای قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضایعه و امکانات موجود داشته باشیم .
موجود زنده ای چون انسان ،‌ترکیب پیچیده ای از انواع ارگانیسم ها و مکانیسم های حیاتی عالی است و در واقع بنا به تعبیری شاهکار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلی می تواند منجر به بروز بیماری و اختلال در سیستمهای بدنی و کارآئی کلی انسان گردد ، بنابراین نحوه

بکاربردن دارو، میزان دقیق مصرف تعداد دفعاتی که می بایستی مصرف گردد و اینگونه امور معمولاً توسط اولیای امور (پزشکان و مسئولان امور دارویی) در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد ، به غیر از آن مسئله مهم دیگر نحوه ساخت و کیفیت دارو می باشد که مربوط به امور داروسازی و کارخانجات تولید مواد دارویی می شود .

بطور کلی هر دارویی به غیر از ماده موثر به یک سری مواد جانبی و کمکی احتیاج دارد که این مواد جانبی برای کمک به پرس کردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و کپسول در محیط داخلی بدن ، کمک به افزایش مقاومت قرص در برابر ضربه یا پایداری دارو و حتی برای کمک به افزایش اثرات درمانی دارو به ان افزورده می شوند .
بعنوان مثال در یک قرص موادی برای چسباندن ذرات ،چرب و روان کردن قرص ، اسانس

، روکش ، رنگ مجاز خواراکی ماده باز کننده و ;. به کار می رود .
قبل از ساختن یک دارو ، معمولاً بر حسب دستور کار مواد اولیه لازم سفارش داده می شود . سپس آزمایشاتی بر روی نمونه رسیده انجام داده می شود تا مرغوبیت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصین تایید شود انجام این آزمایشها توسط آزمایشگاههای کنترل کیفی صورت می گیرد هدف نگارنده از نگارش این سطور صرفاً ارائه یک گزارش و رفع تکلیف نیست بلکه اشنا ساختن دیگران با مجموعه فرآیندهایی است که بطور کلی دید خواننده را از یک نظر سطحی به نظر کارشناسی تغییر دهد .

تاریخچه
پس از موافقت مسئولین امور با طی دوران کارآموزی من در روز اول ورود به کارخانه به تاریخچه ان علاقمند شدم و این بی دلیل نبود چرا که شنیده بودم این کارخانه قدیمی ترین شرکت داروسازی در سطح کشور است (البته بنا به ادعای مسئولان و منبعی که در اختیارم قرار داده شده بود در هر صورت خواننده در رد و قبول این مطلب دارای اختیار است) به طوری که من اطلاع حاصل کردم این کارخانه اولین بار در حدود سال ۱۳۲۸ بصورت لابراتوار کوچکی در خیابان سرچشمه تهران توسط دکتر عبیدی بنام ((لابراتوار دکتر عبیدی)) تاسیس شد بدلیل کمبود جا و همجواری با منازل مسکونی که طبعاً مشکلاتی را ایجاد می کرد در سال ۱۳۳۶ به محل فعلی خود در خیابان دکتر علی شریعتی دو راهی قلهک منتقل گردید . البته امروزه پس از گسترش بی رویه این مکان

جغرافیایی مسئولین امر احتمال انتقال کارخانه را بخارج از شهر تهران بطور جدی مورد بررسی قرار داده اند . سپس شرکت امریکایی ((داوکمیکال)) امتیاز و سهام آن را خریداری کردند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان صنایع ملی ایران اداره امور ان را در دست گرفت و نام ان را به ((بیوفارما)) تغییر داد . در سالهای اخیر شرکت بصورت سهامی عام اداره می شود و نام آن به تکنولوژی مدرن این شرکت نسبت به نوسازی و تجهیز دستگاهها و ماشین الات خود اقدام نموده است . آزمایشگاه کنترل کیفی شرکت داروسازی حکیم با مجهز بودن به دستگاههای مدرن و کادر کارآزموده نظارت دقیقی بر کلیه مراحل تولید صنعتی دارو دارد که اهم مراحل نظارت به شرح ذیل می باشد .
– در آزمایشگاه فرمولاسیون ،‌بطور دائم فرمول محصولات مورد مطالعه و احتمالاً تجدید نظر (به مقدار جزئی ) قرار می گیرد .
– با کمک دانشگاههای معتبر و مراکز ذیصلاح تستهای Bioavalability بر روی کلیه محصولات صورت می گیرد .
– در آزمایشگاه کنترل کیفی علاوه بر انجام کلیه آزمایشات فیزیکی – شیمیایی و میکروبی زمان پایداری هر محصول پس از گذشت زمان خاصی بر طبق اصول علمی سنجیده شده و با تاریخ مصرف دارو مطابقت می شود . به گفته مسئولین کارخانه مراحل فوق لابراتوار داروسازی حکیم را قادر به رقابت با سایر شرکتهای مشابه حتی در سطح بین المللی ساخته است .

* در حال حاضر مدیر امور مالی و امور اداری کارخانه ،‌یک نفر هستند .
* سرپرست برنامه ریزی ،سرپرستی امور انبارها را نیز به عهده دارد .
* تعمیرگاهها و امور فنی کارخانه مستقیماً زیر نظر مدیر کارخانه است .
* در حال حاضر مسئول فنی و مدیر تولید ،یک نفر است .
* مدیریت ازمایشگاه کنترل و فرمولاسیون هر دو به عهده یک نفر است .

بخش اول

تاریخچه شیمی دارویی :
آغاز درمان موثر با مواد شیمیایی در قدمت خود محو شده است . زیرا قبل از آنکه تاریخ پزشکی ثبت شده باشد این درمان وجود داشته است . موفقیتهایی اولیه بدست آمده بر علیه بیماریها اکثراً بر ضد بیماریهای عفونی بوده است و بر علیه بیماریهایی که همراه با پیری هستند یعنی افزایش خون و سرطان کمتر موفق بوده است . اولین مواد صنعتی ساده که به عنوان دارو به کار برده شده عبارتند از :
۱) اتر C2H5-O-C2H5 2) کلرال CL3-COOH
در اواخر قرن نوزدهم پاستور بررسی در ترکیبات ضد عفونت را آغاز نمود که از آن می توان به فنل اشاره کرد و در ادامه کاربرد سولفونامیدها به عنوان ترکیبات ضدعفونت در سال ۱۹۳۵ پیشنهاد کرد و در دامنه فلمینگ (کاشف پنی سیلین) به بررسی آنتی بیوتیکها و ارائه آنها فیشر در قرن نوزدهم گفت : اثر این دارو و درد مثل رابطه قفل و کلیدی است یعنی دارویی بسازیم که دارای ابعاد

مناسب باشد و با گیرنده دارو ارتباط ایجاد کند و ایجاد ارتباط کافی بین دارو و پروتئین (نظریه قفل و کلید در اثر بخشی دارو) کلرات و استانیلید در زمان قدیم به عنوان دارو استفاده می شد که در آن زمان فقط اثر بخشی آن را در نظر می گرفتند نه ضرر آنها را داروهایی که مبارزه با عفونت را دارند پیشرفت بیشتری دارد . دارو چیز خوبی نیست چون عصاره آزمایشهایی است که ما انجام می دهیم چون سیستم گوارشی و نظام متابولیسی ما با این داروها موافق نیست با مشکلات روبرو می شویم .

تئوری شیمی دارو :

یک دارو یک ماده شیمیایی است و عصاره آن مثلاً استامینوفن است .
تهیه دارو نیاز به تخصص بالای شیمی و خالص سازی عالی میباشد خلوص ۹۸% به درد دارو نمی خورد بلکه بالاتر از آن باید باشد . ایران ACTIVE دارو(مانند آسپرین) را ندارد و از خارج آن را تهیه می کند از کشورهایی که اجازه ساخت این ACTIVE را دارند و تاییدیه بین المللی دارند این قرصهایی که استفاده می شود ماده ACTIVE را به میزان چند میلی گرم در واحد قرص توزیع می کند ایران باید این ACTIVE را از خارج (فرانسه) تهیه کند زیرا تکنیکهای خالص سازی آنها بهتر است و در ضمن اثر سازی آسپیرینهای فرانسوی و خارجی بهتر از ایرانی است زیرا وقتی داخل بدن می شوند سریع پخش می شوند و باز می شوند و اثر میکند به ثمر رساندن یک دارو کاریک روز نیست و

حاصل ۲۰ سال کار مداوم است وقتی سنتز دارو را انجام دادند روی حیوانات امتحان می کنند اثرات مثبت و جانبی آن را بررسی می کنند و همین طور باید دوز ان را امتحان کرد و بهترین دوز را انتخاب کنند و نتیجه این موارد تهیه دارویی خوب است و جدید .

آلی : سنتزهای آلی به منظور بکارگیری این آموخته های شیمی باید یکسری مبانی تعریف را بدانیم .

تعریف شیمی دارویی :
بر اساس تعریف (الیوت)ULYOT شیمی دارویی رشته ای است که اصول شیمی و زیست

شناسی را به کارگرفته و دانشی می آفریند که در آن مواد درمانی حاصل می گردد نتیجه اینکه شیمی دارویی دان نه تنها باید یک شیمی آلی دان قابلی باشد بلکه باید اطلاعات اصولی در علوم زیستی به خصوص بیوشیمی و فارموکولوژی داشته باشد .

فارماکولوژی : مطالعه اثر مولکولهای مختلف بر روی انسان .
ارتباط شیمی دارویی با علوم دیگر به این ترتیب می باشد :
طب داخلی ، داروسازی و بیوفارماسی ، زهرشناس و آسیب شناسی ، فارماکولوژی ، شیمی و بیوشیمی ، زیست شناسی و میکروب شناسی ، شیمی دارویی .
در یک همکاری تنگاتنگ مرتبط به مهم این تخصصهاست که دارو ساخته می شود اگر هر کدام از این ارتباطها نباشد دارو مناسب نیست . دانش بیوشیمی ایده اولیه را می دهد که چه ساختارهایی دارای مضرات کلی و شناخت شده بر روی ژنهای وراثت یادگیری و بینایی و ;. است .
از نظر زیست شناسی و ; باید بررسی شود بعضی س

اختارها شاید بتوانند ایجاد کننده و رشد دهنده میکروبها باشند این دارو باید توسط فارماکولوژی تست شود که اثر دارد یا نه ؟ بعد دکتر دارو ساز توسط دانش بیوفارماسی بررسی می کند زهرشناسی و آسیب شناسی این است که ایجاد سموم نکنند و اثرات جانبی نداشته باشد .
طبقه بندی داروها :
به دو صورت کلی انجام می شود :
الف) طبقه بندی بر اساس ساختمان شیمیایی
این طبقه بندی در گذشته به طور گسترده ای بکار گرفته ش

ده است و هنوز هم برخی از مولفین این نوع طبقه بندی را بکار می برند . بر اساس این نوع طبقه بندی داروها در یک یا چند بخش از گروههای شیمیایی به شکل زیر قرار می گیرند .
استالها RCOOH+2ROHRCHOORR
همی استالR- CHOOHR RCOOH+ROH
استالها ، اسیدها ، الکلها ، آمیدها ، آمینها ، آمینواسیدها ، آمینوالکلها ، آمینواترها ، آمینوکتونها ، ترکیبات آمونیوم ، انولها ، استرها ، اترها ، ترکیبات هالوژن دار مانند هیوسین ، لاکتامها (آمیدحلقوی) راههایی که ما از شر کلیه ناخالص خلاص می شویم که یک راه آن این است .
نمکهای آمونیوم در آب محلول می باشند شرط آن این است که ما سر ملکول را آنقدر حجیم نکنیم که نتواند عبور کند که همان نظریه فیشر می باشد که ازت را هم معمولاً به صورت نمکهای آمونیوم در می آورند .
ب) طبقه بندی دارو بر اساس اثر فارماکولوژیک
فارماکولوژی : بررسی اثر ملکولهای مختلف بر روی بدن موجود زنده .
۱- مواد فارماکودینامیکی که در بیماریهای غیرعفونی برای اصلاح اعمال غیرطبیعی بدن بکار برده می شود .
۲- مواد شیمی درمانی که برای بیماریهای عفونی بکار می رود .
۳- ویتامین ها
۴- هورمونها
که باز هر کدام از این موارد تقسیم بندی خاص خودش را دارد مثلاً در بین مواد فارماگودنیامیکی گروههای زیر را داریم :
داروهایی که بر دستگاه اعصاب مرکزی اثر می گذارند ، داروهایی که دستگاههای عصبی محیطی را تحریک می کنند و یا باز می دارند ، داروهایی که اصولاً در دستگاههای قلبی ، عروقی و کلیوی اش می گذارند ، به طور کلی درد یا عفونی است و یا غیرعفونی .
داروهایی که اثر فارماکولوژی می گذارد و یک دینامیسم را ایجاد می کند و آن درد را درمان می کند که عفونی نیست . داروهای عفونی بارزترین علامتش تب است (تب ناشی از سرماخوردگی و تب ناشی از سرطان) و روش مبارزه با تب را شیمی درمانی گویند . سرطان از بهم خوردن نظم درون

مولکولی (دورن سلولی) بوجود می آید . بنزن و آزبست به شدت سرطان زا می باشد . بنزن اگر از طریق پوست وارد شود باید متابولیز شود . یعنی سوخت و ساز شوند و دفع شوند . بنزن در فاز اول متابولیسم خود اکسید می شوند و اپواکسید می شوند و در اینجا ناپایدار است پس در خون باید نوکلئوفیلهای بوجود آید تا این حلقه را باز کند . اگر در زمان تکثیر سلولی اتفاق افتد نظم آنها بهم می ریزد و سرطان بوجود می آید . بیماریهای عفونی موادشان شیمی درمانی است .

ویتامین : برای تقویت می باشد .
هورمون ها : ساختارهای مهم خانواده پپتید می باشد هم خانواده مواد سازنده بیولوژیکی است . هورمونها ساختمان های پپتیدی یا پروتئنی دارند .
واکنشهای اکسیداسیون :
واکنشهای اکسید اتیو اغلب در کبد انجام شده و به مقدار کمی هم در پلاسما کلیه ها و بافتها انجام می گیرد آنزیم انجام دهنده عمل اکسیداسیون معروف به میکروزوم می باشد برای انجام واکنش های اکسیداسیون توسط این آنزیم ها در کبد باید حتماً اکسیژن و کوآنزیم NADPH (فرم احیا شده نیکوتینا آدنین دی نوکلئوتید فسفات) وجود داشته باشد . NADPH با قسمت میکروزمان و یا قسمت پروتئینی آن ترکیب شده و ترکیب حاصل مجدداً با اکسیژن ترکیب می گردد و بدین وسیله اکسیژن فعال بوجود می آید سپس این اکسیژن فعال بوجود می آید سپس این اکسیژن فعال توسط یک ترکیب حد واسط به دارو منتقل می شود این مراحل را می توان به صورت زیر خلاصه نمود :
NADPH +A+H+AH2+NADP+
AH2+O2AH2O2
AH2O2+DRUGD+O+A+H2O
۱- اکسیداسیون حلقه آروماتیک ۲- اکسیداسیون زنجیرجانبی ۳- واکنش اکسیداتیو N دالکیلاسیون ۴- واکنش اکسیداتیو دامیناسیون ۵- واکنش S- اکسیداسیون ۶- احیاء عامل کربوئیل ۷- احیاء گروه نیترو ۸- احیاء گروه آزو ۹ – احیاء گروه دی سولفید ۱۰- هیدورلیزآمید

دهالوژناسیون :
این واکنش که در بعضی از ترکیبات دارویی هالوژن مشاهده شده با جدا شدن هالوژن به مقدار کم از بقیه مولکول ها صورت می گیرد . در فاز دوم یا فاز سنتتیک متابولیت قطبی شده دارو در نتیجه واکنش با مواد قطبی موجود در بدن به مراتب قطبی تر شده و در نتیجه حلالیت بالای در آب می تواند از بدن دفع گردد .

فاز سنتتیک :

متابولیت دارو از فاز I :1- گلوکورونیک اسید ۲- گلایسین ۳- سیستئین

گیرنده دارو یا رسپتور (RECEPTOR) :
دارویی که وارد خون می شود و جذب می شود (از طرق مختلف عضلات) باید تحویل یک گیرنده گردد محل درد یک گیرنده دارد هر چه دارو و گیرنده هم سایز و هم اندازه تر باشند بهتر و اختصاصی تر میباشند . اثر یک دارو موقعی بوجود می آید که آن دارو با متابولیتهای فع

ال آن با سلولهای مخصوصی در بدن تماس نزدیک پیدا نموده و با ساختمان سلول بستگی پیدا کند این سلولهای مخصوص یا مولکولهای ویژه یا کمبلکهای مولکولها و یا قسمتهایی از آنها که قادر به ایجاد پیوند شیمیایی با دارو بوده و با پیوستن به دارو قادر به ایجاد یک اثر فارماکولوژیکی هستند . برای هر گیرنده احتمالاً دارویی با کنفورماسیون (صورت بندی) مکمل لازم است و هر وقت دارو مکمل بهتری برای گیرنده باشد کمپلکس ویژه تر بوده و اثر دارو بهتر خواهد بود .
به منظور ایجاد اثر بخشی مولکول دارو بایستی مختصات زیر را دارا باشد :
۱) مولکول دارو بایستی دارای اندازه مخصوص بوده و گیرنده هم سایز آن باشد به عبارت دیگر دارو به رسپتور مانند کلید به قفل بخورد .
۲) مولکول دارو باید دارای کفیگوراسیون مخصوصی باشد .
۳) دارای گروههای عاملی ویژه در محلهایی خاص یا مخصوصی از خود باشند . مولکول رسپتور (گیرنده) که ماهیت آن از پروتین است نیز بایستی دارای مختصات زیر باشد:
۱) دارا بودن گروههای عاملی
۲) دارا بودن فواصل معین
۳) دارا بودن قسمت فعال (فرورفتگیها ،برآمدگیها و قسمت های مسطح)
۴) علاوه بر این مختصات مهم دارا بودن میدان مغناطیسی و تقسیم مشخص الکترونها نیز از شرط گیرنده ها هستند .

برای تفهیم بهتر نکات ذکر شده مدل گیرنده داروی پروکائین را ارائه می نمائیم .

این در واقع قفل است که احتیاج به یک کلید دارد بستر پروتئینی است که در همه جای بدن می باشد . اگر داروی پروکائین داشته باشیم که مولکول آن به صورت آمینواسیدها که با هم بپیوندند

پپتید را می دهد که این آمینواسیدهای بهم پیوسته بستر پروتئینی را تشکیل می دهد .
باید حداقل دارو و گیرنده از سه نقطه با هم ارتباط برقرار کنند در غیر اینصورت ایجاد اثر نخواهد کرد که یک یون دارای بار مثبت باشد یک پل است دو پلی که یک سر مثبت و منفی دارد با هم ارتباط برقرار کنند دی پل می باشند اگر یک پل که یک سر مثبت و منفی دارد با یک یون ارتباط برقرار کند یون دی پل نام دارد .

از تئوریهای زمان حاضر می توان نتیجه گرفت که هم برای ایجاد اثر دارو و هم برای ایجاد اثر آنزیم بایستی دارو و یا آنزیم دست کم سه نقطه مختلف تماس یا گیرنده و یا سوبسترا (ماده اولیه یا ماده ای که بتوان روی آن عملیات شیمیایی انجام داد) اگر فقط دو نقطه تماس برای پیوند موجود باشد اثر دلخواه بدست نمی آید این حالت در رابطه با ایزومرهای نوری نظیر داروی آدرنالین صادق است .
انواع ارتباطات گیرنده با دارو :

۱- وان دروالس ۲- دی پل – دی پل ۳- یون –دی پل ۴-هیدورژنی

پیش دارو یا پرودراگ (PRODRUG)
کلیه ترکیبات شیمیایی که بتواند در ارگانیسم ، یک ماده موثر آزاد نماید را می توان به عنوان یک پیش دارو معرفی نمود ساخت یک پیش دارو عبارت است از تبدیل ماده موثر از نظر بیولوژیکی به شکل حامل بی اثر به طریق شیمیایی این شکل بی اثر داروی موثر را آزاد می نماید . U.Stell : آقای V.Stella خواص یک پیش دارو را در چند مورد بیان نموده است :
۱- در اسکلت مادر معمولاً یک عامل موقت توسط پیوند کوالانسی به مولکول دارو متصل است .
۲- خود پیش دارو از نظر میزان تاثیر از داروی مادر یا اسکلت مادر کم اثرتر و یا بی اثر می باشد .
۳- پیوند کوالانسی عامل موقت بایستی به نحوی باشد که در محیط بیولوژی به راحتی شکسته شود این شکستگی می تواند توسط روشهای شیمیائی و یا به کمک آنزیم صورت گیرد .
۴- عامل موقت در ارگانیسم زنده بعد از آزاد شدن نمی بایستی اثر فارماکولوژیکی و یا سمی

ت داشته باشند .
۵- شکسته شدن پیش دارو بایستی سریعتر از متابولیزه شدن پیش دارو و یا داروی به دست آمده از آن باشد .
اهداف متعددی در پنهان سازی دارو مورد نظر است که عبارتند از :
۱) طولانی کردن اثر دارو ۲)کوتاه کردن اثر دارو ۳) مستقر کردن دارو
۴) تنظیم انتقال ۵) کمک به تهیه شکل دارویی ۶)کاهش سمیت و اثرات جانبی دارو

خلق داروها :

داروها از یکی از مسیرهای زیر راه خود در درمان را پیدا می کنند .
۱) کشفیات غیر منتظره ۲) مطالعات اتفاقی و نامنظم ۳)استخراج مواد فعال اصلی از منابع طبیعی ۴) تغییرات مولکولی در داروهای شناخته شده
۵) سنتز طراحی شده مواد شیمیایی جدید بر پایه ای منطقی .
الف ) کشفیات غیرمنتظره
برخی از داروها و یا کاربرد داروهای شناخته شده به طور اتفاقی در محل آزمایشگاهی محل های درمان ، توسط شیمیدان ، پزشک و ; کشف شده است نظیر استانیلید ، فنیل بوتازون به عنوان تب زدا ، پنی سیلین به عنوان باکتری زدا ، دی سولفیرام برای درمان الکولیسم مزمن پیپدازین به عنوان ضد کرم و انگل و ; .
ب) مطالعه نامنظم
در این روش کشف داروهای جدید تمام مواد شیمیایی موجود را تحت آزمایشات بیولوژیکی مختلف قرار می دهند به امید اینکه برخی از انها اثر مفیدی از خودشان نشان دهند اساساً این روش کشف داروهای جدید که یک روش تجربی است بسیار مثمرثمر نمی باشد برای نمونه جهت بدست آوردن یک داروی ضد تشنج لازم است ۰۰۰/۵۰۰ ماده شیمیایی مورد مطالعه قرار گیرد . نمونه های دستیابی به داروها از طریق مطالعه منظم ولی با پایه منطقی می باشد که می توان از کشف داروی ضد مالاریا و آنتی بیوتیکهای جدید از موجودات ذره بینی نام برد . نمونه دیگری از کشف دارو از طریق مطالعه نامنظم با پایه منطقی عبارت است از جدا کردن و تشخیص محصولات .

ج) استخراج از منابع طبیعی
داروهای متعدد که امروزه مصرف می شوند به ویژه آنتی بیوتیکها ، ویتامینها و هورمون ها در نتیجه استفاده متمادی و طولانی از عصاره منابع گیاهی و یا اعضای حیوانی کشف شده اند .
د) تغییرات مولکولی
این روش دستیابی به داروها در حال حاضر بیش از سایر روش ها بکار گرفته شده و تحت عناوین دستگاهی مولکولی روش تغییر دهی ، رشو مکانیسمی و ; شناخته شده اند ، اساس این روش عبارت است از انتخاب یک ماده شیمیایی خوب و شناخته شده با اثر بیولوژیکی معلوم به عنوان الگو و سپس ساخت مشابه هومولوگ و یا آنالوگ های آن ترکیب .
مزایای روش تغییر مولکولی
۱- احتمال زیادی وجود دارد که مشابه ها ، هومولوگها و یا آنالوگها دارای خواص فارماکولوژیکی الگوی خود باشند در صورتیکه در روش نامنظم این خواص کمتر است .
۲- امکان بدست آوردن محصولات با اثرات فارما کولوژیکی برتر .
۳- امکان صرفه جویی در تهیه داروهای جدید .

۴- مشابهت روش تهیه داروی جدید با روش تهیه داروی الگو که موجب صرفه جویی در هزینه وقت می شود .
۵- مشخص بودن ارتباط دارو و فعالیت بیولوژیکی
۶- امکان بکار بردن روش تعیین مقدار از دارو یا مقدار بیولوژیکی موثر دارو مشابه آنچه برای داروی الگو بکار برده می شود .
ساختار داروهای جدید با انجام تغییرات مولکولی با بستن آنالوگهای ساده تر :
۱- حذف حلقه ۲- بازکردن حلقه ۳- بستن حلقه
تعریف آنالوگ یک دارو :
یک آنالوگ در ارتباط با یک داروی نمونه داری تشابه جزئی یا واقعی می تواند باشد . داروی نمونه معمولاً یک محصول طبیعی با ساختمان شیمیایی پیچیده می باشد . در آنالوگ سازی می توان با تغییرات جزئی نسبت به ساختمان اصلی مولکولی دارویی جدیدرا سنتز نمود در آنالوگ سازی پخش الکترونیکی و شکل هندسی دارای اهمیت می باشد .

متابولیسم داروها :
داروها یا ترکیبات خارجی دیگری وارد بدن موجودات زنده می شوند یا در بدن نگه داری می شوند و یا پس از مدتی از بدن دفع می شوند هنگامی که در بدن هستند ممکن است تحت تغییرات شیمیایی قرار گرفته و ترکیباتی را بدهند که این ترکیبات :
الف: یا کمتر فعال هستند ب: بیشتر موثرند ج: دارای اثر مشابه یا متفاوت هستند .
این فرایند تغییر شیمیایی دارو در بدن موجود زنده متابولیسم نام دارد . برخی داروها از قبیل آنالوگ (مشابه) برخی از امین ها ، استروئیدها ، اسیدهای آمینه و ; با موادی که طبیعتاً در بدن حیوانات و از ان جمله انسان وجود دارند شباهت بسیار نزدیکی دارند از این رو ب

سیاری از این ترکیبات در اثر متقابل ویژه آنزیم ها ، پروتئین های حامل و سیستم های انتقال مانند مواد طبیعی مشابه خود عمل می کنند برخی از داروها نظام متابولیسم شان مانند نظام متابولیسم مواد بدن می باشد معذلک بسیاری از داروها اصلا ارتباطی با مواد طبیعی بدن ندارند

از این رو در متابولیسم آنها آنزیمهای غیر اختصاصی شرکت دارند و عبور آنها از غشاء و موانع از طریق انتشار کند یا نظام انتقال غیر اختصاصی انجام می گیرد .
آنزیم غیر اختصاصی وقتی چربی مصرف کنیم باید آنزیمی ساخته شود که برای چربی است و آن را آنزیم اختصاصی گویند ولی وقتی از داروئی استفاده می کنیم که ساختار هیچکدام را نداشته باشد آنزیم آنرا غیر اختصاصی گویند چون دارو تعریف شده نیست باید آنزیم جدید ساخته شود .

عواملی که در متابولیسم دارو اثر دارد :
۱- عوامل محیطی داخلی : شامل جنس سن وزن حلت تغذیه فعالیت درجه حرارت بدن زمینه های میکروبی و قارچی دستگاه روده ای حاملگی مواد شیمیایی موجود دیگر ترکیب نوارثی حالات فعالیت آنزیمی
۲- عوامل تجویز دارو : مسیر تجویز محل تجویز سرعت تجویز حجم تجویز ترکیب حامل تعداد دوز مدت زمان درمان و ;
۳- عوامل محیطی خارجی : شامل درجه حرارت رطوبت فشارج

وی ترکیب (اتمسفر محیط نور تشعشات دیگر) صدا فصل ساعت روز حضور حیوانات دیگر محیط زندگی سروکار داشتن با مواد شیمیایی بسیاری از داروها در جگر از طریق اثر آنزیم میکورزوم متالولیزه می شوند روده مغز کلیه ها و ریه ها محل های دیگر متابولیسم دارو می باشد برای هر مرحله از متابولیسم کاتالیزورهای بیولوژیکی لازم هستند که آنها را آنزیم یا فرمانت میگویند . آنزیم ها بسیار ویژه بودهد مسئول این امر هستند که یک ترکیب مشخص در زمانهای معین تحت واکنش

بخصوصی قرار می گیرند آنزیمها غیر فعال بوده و زمانی فعال می شوند که با یک مولکول آلی غیر پروتینی که ما آن را کوآنزیم می نامیم بستگی پیدا می کند . آنزیم ها قادر به فعالیت در خارج سلول می باشند و زمانی که از سلول خارج می شوند بیشتر در تجیزیه و هضم مواد غذایی دخالت می کنند مانند آنزیم های شیره ها ضم آب دهان مایع پانکراس آنزیم ها را معمولا با اضافه کردن

اصطلاح از به اسم سوبسترا (ماده اولیه) نامگذاری می کنند .
شرط انجام متابولیسم :

برای اینکه یک عمل متابولیسم به جریان افتد باید که آنزیم آلی پروتیئن آلی دست کم با سه دارو بستگی نماید و این عمل در حقیقت اصل بستگی دارو به پروتین پلاسما منسوج و یا گیرنده ها می باشد همانگونه که اختلافاتی در تمایل داروها به پروتین وجود دارد همانطور هم در عمل متابولیسم اختلافاتی در تمایل دارو و آنزیم به چشم می خورد بدین جهت نیز در عمل متابولیسم یک رقابت برای نقاط تماس یکسان توسط داروهای مختلف وجود دارد چنانچه دو دارو یا بیشتر که آنزیم های یکسان را برای متابولیزاسیون لازم دارند و بطور همزمان و با غلظتهای مساوی در خون و یا بافتها وجود داشته باشد فقط یکی از آنها بیشتر بسته شده (با آنزیم واکنش بعد) و متابولیزه شود و در صورتیکه دارو یا داروهای دیگر تا زمانیکه داروهای اولی بطور کامل تجزیه نشود تقریباً به صورت غیر متابولیزه باقی می ماند به همین دلیل است که از داروهایی که همزمان به مریض داده می شود فقط یکی از آنها می تواند دارای زمان اثر فارماکولوژیکی طولانی تر باشد به عنوان مثال برای این نوع واکنشهای رقابتی به منظور ایجاد بستگی با نقاط تماس آنزیم می توان داروی دی سولفیرام را نام برد که برای ترک اعتیاد به الکل مورد استفاده قرار می گیرد دی سولفیرام با ممانعت از عمل آنزیم الستالوئید اکسیداز متابولیزه شده استالوئید بوجود آمده پس از مصرف الکل ایتالیک جلوگیری نموده و باعث جمع شدن استالدئید از بدن و ناراحتی هایی از قبیل فشار زیاد جریان خون سر ضربان شدید قلب عرق نمودن زیاد و حالت تهوع بوجود می آید . عمل متابولیزاسیون را در ابتدا یک نوع خنثی شدن سم در بدن می دانستند که این موضوع قابل قبول نیست چون همزمان که می دانید دارویی وجود دارد که متابولیته های آن یا اینکه خود نیز فعال هستند یا اینکه اثر آنها حتی قوی تر از

ترکیب اولی است بعنوان مثال برای تبدیل یک داروی غیر فعال به یک متابولیت فعال باید تغییر شکل ترکیب غیرفعال پرونتوزیل را نام برد که یک آنتی باکتری می باشد این ترکیب در بدن به کمک آنزیم آزودوکتاز (گزوه آزو را احیا می کند) متابولیزه شده و ترکیب فعال آن یعنی سولفانیل آمید ایجاد می گردد مراحل متابولیسم دارو را به دو فاز غیر سنتیک سنتزه و سنتیک تقسیم نموده است واکنش

مرحله اول یا مرحله غیر سنتیک شامل واکنشهای اکسیداسیون – احیا هیدرولیز و دهالوژنالسیون است و فاز سنتیک زوج شدن متابولیت بدست آمده از فاز یک با مواد قطبی موجود در بدن دیده شده است که برخی از داروها به خودی خود بی اثر هستند اثر دارویی آنها مدیون متابولیت آنها می باشد چنین وضعی در مورد استوفنیدین و استانیلید به استامینوفن تبدیل می شوند که اثر ضد

درد اصلی را از خود نشان می دهند از این رو استامینوفن خود در درمان معرفی شده است .
نام گذاری داروها :
نشان و نامهای دارو می تواند به این شکل باشد : شماره رمز نام رمز نام شیمیایی نام اختصاصی سازنده نام تجاری نشان تجاری نام عام یا ژنریک (GENERIC) مثلاً پوشان نام اختصاصی سازنده مفنامیک اسید است .
نام عام یا ژنریک : نامی است ساده مختصر و پرمعنا که دارو به صورت مجزا و بدون در نظر گرفتن سازنده ان با آن نام شناخته می شوند ما در کشور ایران داروسازی نداریم یعنی فقط در این شرکتها فرمولهایی که در کشورهای دیگر وجود دارد را می گیرند یعنی active آن را می گیرند و با پودری بی اثر و آب مخلوط می کنند و با دستگاههایی که خریداری کرده به صورت قرص در می آورند سازمانهایی خاص وجود دارند که عناوین ژنریک را اعلام می کنند نام عام یا ژنریک توسط سازمانهای رسمی انتخاب می شود این سازمانها عبارتند از :
– سازمان بهداشت جهانی (w.h.o)
– کنواکسیون فارماکوپه آمریکا
اگر دو دارو دارای نام غیر اختصاصی برابر (نام عام) ولی نام اختصاصی متفاوت باشند ولی از نظر ساختمان شیمیایی هر دوی این دارو یکسان می باشند ولی به علت اینکه توسط آزمایشگاههای متفاوتی ساخته شده اند ممکن است اثرات فارماکولوژیکی آنها به طور بارزی با هم متفاوت باشند .
عوامل متعددی مانند عواملی که سادور ذکر کرده است علت این اختلاف می باشد مانند تکنیک های خالص سازی بطور کلی کریستالیزاسیون اندازه انواع و تعداد پوشش خلوص نوع و تعداد ناخالصیها نوع ظرف درب ظرف شیشه آن (در مقا

بل آب مقاوم باشد) عوامل موثر در نگه داری زمان حرارت نور نوسان .
یک دارو وقتی وارد سیستم گوارش می شود در محیط معده باز می شود این ماده موثر است که وارد خون می شود و به محل می رود که پس از اثر بخشی باید از بدن خارج شود .
تغییر مولکولی با ایجاد پیوند دوگانه :
با تغییر شیمی فضایی دارو ممکن است ترکیبی بوجود آید که فعالیت آن متفاوت از ترکیب اشباع شده مربوطه باشد این موضوع در مقایسه اسید سیس سینامیک صدق می کند .
ترکیب اسید سیس B فنیل پروپنیک اسید C6H5-CH2CH2CO2H سینامیک دارای اثر تنظیم کننده بر روی رشد گیاهان بود در حالی که B فینل پروپنیک اسید فاقد این ویژگی می باشد . در تعدادی از داروها گروههای وینیل و پلی وینیل دیده می شود در شیمی آلی (H2C=CH)n وینیل گفته می

شود که ساخت آنها براساس وینیل دار کردن می باشد . وینیل دار کردن در جهت معکوس نیز بکار برده می شود . برای نمونه برداشتن حلقه بنزن از دولسین اما یکی دیگر از روشهای دیگری که در دنیا رایج است تغییر مولکولی با ایجاد مراکز فعال می باشد تغییر فضای مولکولی دارو گاهی در فعالیت فارماکولوژی دارو به مقدار قابل توجه اثر می گذارد برای نمونه داروی کلرامفنیکول به واسط

ه دارا بودن دو کربن متقارن دارای چهار ایزومر نوری بوده که این ایزومرها دارای ارتباطات انانیتومری و دیاستومری می باشد . d.l بیانگر قرارداد فیشر است که گنفگوراسیون را بیان می کند . اگر دو گروه حجیم در یک سمت مولکول باشد اریترو گویند در تریو گروههای حجیم در دو طرف است . ارایش فضایی هیچ یک از ترکیبات بالا یکی نیست حتی بین گروههای اناتیومری هم تفاوت وجود د

ارد . ایزومری که مورد استفاده درمانی قرار می گیرد D(-)THERO می باشد این ایزومر ۵۰ تا ۱۰۰ مرتبه اثر باکتریو استاتیک قویتری بر روی میکروارگانیسم ها نسبت به ایزومر (+) اریترو دارد یک ترکیب باکتریواستاتیک عمل میکند بر روی باکتریها داروی زیر یک داروی ضد تشنج می باشد که به دلیل داشتن کربن نامتقارن دارای یک زوج انانیتومری است ایزومر راست گردان این ترکیب بسیار فعال و ایزومر چپ گردان این ترکیب غیرفعال است .
(DH3)2-CH-CH2-C6H5-CH-CO2H
CH3
اگر یکی از انانیتومرها سمی نباشد ضرورتی ندارد که مخلوط راسمیک را از یکدیگر جدا نماییم گو اینکه یکی از ایزومرها بسیار فعال و دیگری فعالیت نداشته باشد در این صورت ایزومر فعال با رسپتور ارتباط ایجاد خواهد نمود . گاهی اوقات لازم است که برای منظور خاص از جمله بالا بردن فعالیت بر روی مولکول دارو یک کربن نامتقارن ایجاد نماییم ترکیب آریل استیک اسید که یک ضد درد است در این مورد بخوبی گویا می باشد .
مثال دیگر در این رابطه داروی ایزوپرنالین می باشد که این دارو برای باز کردن نایژه های تنفس

ی است ایزومر چپ گردان این دارو ۵ تا ۸ مرتبه از ایزومر راست گردان موثرتر است باز از این خانواده دارویی است به نام نوراپینفرین ایزومر چپ گردان این ترکیب ۷۰ مرتبه از ایزومر راست گردان آن موثرتر است .
یک روش دیگر ساخت داروها گذاشتن – برداشتن و یا جابجا کردن گروههای حجیم است . این فرایند ویژه اصولا در تبدیل آگونیست به آنتاگونیست و برعکس به کار می رود .
آگونیست و آنتاگونیست :
داروهایی که هم تاثیر هستند یعنی با یک دسپتور عمل مشابه را انجام می دهند (تاثیر فیزیولوژیکی یکسان) اگونیست نامیده می شود . ولی داروهایی که پاسخ بیولوژیکی آنها بر روی یک

رسپتور در جهت خلاف یکدیگر است به آنتاگونیست معروف است برای نمونه در بیماری آسم زمانی که زرده های گل استنشاق می شود به رسپتورهایی میروند که باعث ترشح ماده ای به نام هیستامین درخون می گردد تاثیر هیستامین در بدن منجر به سرفه اشک و تشنج می گردد حال اگر این وضع را مختل کنیم یعنی دارویی را ارسال نماییم که عمل آنزیم ترشح کننده هیستامین را متوقف نمایند این دارو یک آنتاگونیست بوده و به آن آنتی هیستامین می گویند با مشاهده مثالهای زیر می توان دریافت که اختلاف بین آگونیست و آنتاگونیست درحضور بین گروه های حجیم غیر قطبی در آنتاگونیست می باشد.

ایزواسترها :
منظور از ایزواستری این است که به طور کلی با تعویض عامل و یا گروه یک مولکول دارو با عامل یا گروه دیگر که از نظر آرایش الکترونیکی مشابهت داشته باشند منجر به تعویض اثر بخشی دارویی نگردد در سال ۱۹۱۹ لانگمیر ازواسترها را اینگونه تعریف کرد اتمها و گروههایی از اتمها که دارای الکترونهای ظریفی برابر می باشند .
ارلن مایر گفت : اتمها یون ها و مولکولهایی که پوسته های محیطی الکترونی آنها را می توان برابر گرفت .
بیوایزواسترها :
ساختارهای ایزواستری که دارای اثرات دارویی مشابه باشند بیوایزواسترها گویند . ایزواسترها به دو دسته تقسیم می شوند : ایزواسترهای کلاسیک و غیر کلاسیک
ایزواسترهای کلاسیک :

عبارتند از عناصر هر گروه از جدول تناوبی که در تعریف ارلن مایری قرار می گیرد که خود به چهار گروه :۱- یک ظرفیتی ۲- دو ظرفیتی ۳- سه ظرفیتی ۴- چهار ظرفیتی تقسیم می شوند که همه اینها در یک ستون جدول تناوبی هستند و همه ارایش الکترونی بیرونی آنها ۷ تایی است . F,Cl,Br,Le اینها ایزواسترهای کلاسیک یک ظرفیتی هستند . ایزواسترهای دو ظرفیتی مثل TE,SE که سمی هستند و نمی توانند از بدن دفع شوند ایزواسترهای کلاسیک که ظرفیتی :SB,P
ایزواسترهای کلاسیک چهار ظرفیتی :C,SI
ایزواسترهای غیرکلاسیک :
ایزواسترهایی می باشند که اگر گروههای مربوطه در مولکول مشخصی استخلاف ش

وند . آن مولکولها از نظر ارایش الکترونی و فضایی مشابهت دارند .

ضد دردها A Nalgesic:
ضد دردها ضعیف کننده های انتخابی دستگاه اعصاب مرکزی می باشد و برای رهایی از درد بدون ایجاد اخلال برهوشیاری شخص بیمار به کاربرده می شود اثر آنها در نتیجه بالا بردن آستانه احساس درد می باشد بر خلاف طبقه بندی که در رابطه با ضد دردها شده و آنها را به دو دسته ضد دردهای مخدر قوی و ضد دردهای غیر مخدر ضعیف تقسیم نموده اند در حال ضد دردها را به دو دسته ضد دردهای قوی و ضعیف تقسیم بندی می نمایند .
ضد درد قوی : جهت از بین بردن دردهای شدید از داروهای ضد درد قوی که اکثرا جز ترکیبات مخدر هستند استفاده می شود دردهای بسیار شدید ناشی از اعمال جراحی و دردهای سرطانی کلیوی و ; با این گروه از ضد دردها تسکین می یابد .
ضد درد ضعیف : برای درمان دردهای ضعیف و یا متوسط به کار می ر

وند و اکثرا آنها دارای اثر ضد درد ضد تب یا آنتی پریک و ضد التهاب anty flugest و ضد رماتیسم است .

ضد دردهای قوی :
که جهت تسکین دردهای شدید به کار می روند اکثرا جزء ترکیبهای مخدر بوده و اثر بخشی آنها از طریق سلسله اعصاب مرکزی می باشد ضد دردهایی که از طریق سلسله اعصاب مرکزی عمل می کنند گرچه از نظر ساختار شیمیایی متفاوت می باشند ولی طبق نظریه jacabson و همکارانش بایستی دارای خصوصیات مشترک زیر باشد :
الف) اتم کربن نوع چهارم ب) حضور یک حلقه فنیل متصل به اتم کبن نوع چهارم
ج)حضور یک گروه آمین نوع سوم که به فاصله دو اتم کربن اشباع شده از کربن نوع چهارم قرار می گیرد)
د)در صورتی که ازت نوع سوم جزء یک حلقه شش ضلعی باشد یک گروه هیدورکسی فنولی در موقعیت متانسب به اتم کربن نوع چهارم قرار می گیرد .
تقسیم بندی ضد دردهای قوی :
الف )مورفین ب)ضد دردهای گروه بنزومورفان
ج) ضد دردهای گروه فنیل پی پریدین د)ضددردهای گروه دی فنیل پروپیل آمین

مورفین :
اثر ضددرد قوی تریاک از سالها پیش شناخته شده است این اثر قوی عمدتا ناشی از آلکالوئید اصلی تریاک به نام مورفین می باشد که تا ۲۳% از تریاک را تشکیل می دهد دیگر از الکالوئیدهای اصلی تریاک عبارتند از نارکوتین ، پاپاورین کودئین ، پتائین و ; مورفین ۵ کربن نامتقارن دارد مورفینی که اثر بخشی دارد نورپلاریزه را به سمت چپ منحرف می کند .
استخراج مورفین :
PH را به ۹ می رساند زیرا در این PH مورفین به صورت آزاد در آمده و به راحتی توسط کلروفرم و ایروپروپانول استخراج می گردد .
شناسائی مورفین :
به مورفین اسید سولفوریک غلیظ و اسیدنیتریک غلیظ اضافه می کنند با هم واکنش می دهند و اگر رنگ قرمز ایجاد کند مورفین وجود دارد . برای تعیین مورفین آزاد عموما از روش گراویمتری یا وزن سنجی استفاده می شود در یکی از این روشها مورفین با کلرو ۲ و ۴ دی نتیروبنزن ترکیب نموده بلورهای بوجود آمده را پس از ۲۴ ساعت صاف و پس از شستشو با کمی متانول در حرارت ۱۰۰- ۱۵۰ درجه سانتیگراد خشک و توزیع می نمایند .

مورفین مانند دیگر داروهای مخدر ضد درد با تضعیف سیستم اعصاب مرکزی باعث تضیعف درد می گردد و تا حدودی نیز از اعمال مرکز تنفسی و سرفه ممانعت می نماید . از اثر ضد درد مورفین در مواردی استفاده می شود که مسکن های دیگر برای از بین بردن درد قدرت کافی نداشته باشند برای آمادگی عمل جراحی نیز مورفین استفاده می شود یکی از متابولیتهای مورفین نور مورفین می باشد . برخلاف اشخاص الکلی و معتاد به کوکائین شخص معتاد به مورفین حافظه اش را از دست

نمی دهد . اگر به شخص معتاد آنتاگونیست های مورفین مانند لوالورتان یا نالورفین را تزریق کنیم در آنها حالت خماری و کمبود مورفین بوجود می آید که بدینوسیله می توان به معتاد بودن آنها پی برد .

مشتقات مورفین :

عوارض جانبی مورفین و بخصوص ایجاد اعتیاد که بشر از زمان گذشته متوجه ان بودده دانشمندان را وادار کرد که با تغییرات ساختار مورفین ترکیباتی را سنتز نمایند که بدون دارا بودن عوارض جانبی دارای اثر درمانی باشد بدین منظور اثر فارماکولوژ یکی دیگر الکالوئید طبیعی تریاک یعنی کدئین

راهنمای مناسب برای دانشمندان بود چون یک اختلاف شیمیایی کوچک یعنی دارا بودن یک فرمول متیل باعث تغییر فارماکولوژیکی قابل توجه از نظر اثر ضد درد و اعتیاد نسبت به مورفین می گردد . تغییرات عمده شیمیایی که می توان بر روی مولکول مورفین انجام داد به شکل های زیر می باشد :
الف) اتری نمودن مورفین اگر R=H باشد خود مورفین است اگر R=CH3باشد کدئین است اگر R=C2H5 باشد اتیلن یا اتیل مورفین است .
ب) استیله نمودن مورفین
استفاده درمانی از هروئین با وجود دارا بودن اثر ضد درد و ضد سرفه بسیار قوی تقریباً معلوم گردیده است و علت آن حلالیت خوب هروئین در چربی می باشد .
ج) احیاء نمودن پیوندهای دو گانه
در نتیجه احیا کاتالیتیک مورفین و کدئین می توان به دی هیدورفین و دی هیدروکدئین دسترسی پیدا نمود . دی هیدرومورفین دارای اثر ضد درد بوده و دی هیدورکدئین بعنوان داروی ضد سرفه با اثر قوی تر از کدئین مصرف می شود .
د) تغییرات در گروه هیدورکسیل الکلی :
با اکسیداسیون OH موقعیت آلیلی که با احیا پیوند دو گانه همراه است به مشتقات مورفینی با گروه کتونی می رسیم . هیدرومورفون و هیدروکدئون دارای اثرات ضد درد و ضد سرفه می باشند اثر ضد درد هیدورمورفن ۵ مرتبه از مورفین قویتر و عوارض جانبی ضد صرفه می باشند . اثر ضد درد هیدورمورفون ۵ مرتبه از مورفین قویتر و عوارض جانبی آن کمتر از مورفین می باشد نمک کلر هیدارت هیدورمورفون این ترکیب اعتیاد آور بعنوان ضد درد قوی برای تسکین دردهای شدید جراحی بکار می رود .
الف ) تعویض گروه متیل ازت :
از ترکیب نور مورفین با برمور آلیل یک آنتاگونیست مورف

ین به نام N آمیل مورفین با نالورفین بوجود می اید .

ضد دردهای گروه فنیل پریدین :
پپتیدین (پریدین) مشتقات پپتیدین می باشد . برای پپتیدین از اپواکسیدها استفاده می شود که زاویه ۶۰ درجه دارند و می خواهد به حالت باز ۱۶۰ درجه برسد به همین خاطر اپوکسیدها بسیار فعال هستند بنابراین آمین نقش باز را بازی کرده به عنوان نوکلئوفیل به ایپوکسی حمل کرده و آن را باز می کند . بنابراین در نهایت ترکیبی که تا بدینجا به وجود آمده نیمه ترکیب پیریدین می باشد که قدرت اسید بالا دارد . یک به خاطر کشندگی فراوان CO و علت دیگر به خاطر رزونانس زیاد PH است .

واکنش کلایزن :

که این واکنش در بالا هم پیاده شد . اگر PH CO2C2H5 را برداریم واکنش کلایزن ایجاد شده و راندمان پایین می آید به همین خاطر PH C=N را گذشته و با آن پیش می رویم تا در نهایت آن را هیدورلیز کنیم .
کاربرد :پپتیدین به عنوان یک داروی ضد درد و آرام بخش برای دردهای شدید مانند دردهای سرطانی تجویز می گردد دیگر موارد استفاده اصلی از پپتیدین در آمادگی برای بیهوشی قبل از زایمان و اسپاسمهای ماهیچه ای می باشد .

برخی از مشتقات مربوط به ضد دردهای گروه فنتیل پیریدین :
نمک کلر و هیدارت و ستو بمیدن دارای قدرت اثر دو برابر مورفین است و به علت آسان نبودن متابولیزاسیون این دارو نظیر همه کتونها زمان اثر طولانی دارد . این دارو با پیریدن جز ایزواسترهای غیرکلاسیک هستند . نمک کلروهیدارت آنها ضد درد قوی مشابه پیپریدین بوده و موارد اصلی استفاده از آن در زایمان آمادگی بیهوشی و تسکین دردهای شدید قبل و بعد از جراحی است .

ضد دردهای گروه دی فنیل پروپیل آمین :
در سال ۱۹۴۱ ترکیبی سنتز شد که با نام فروش پولامیدن و نام بین المللی متادون وارد بازار گردید متادون مهمترین داروی ضد درد از گروه دی فنیل پروپیل آمین می باشد . این دارو ضد درد قوی است زیرا آمین نوع سوم ، کربن نوع چهارم و ; دارد .

متادون مانند سایر کاربردهای مخدر ضد درد برای درمان دردهای شدید و نسبتاً شدید بکار می رود و از ان جهت درمان اعتیاد به مورفین و هروئین استفاده می شود . متادون برعکس مورفین از را ه خوراکی موثر است و دارای اثرات جانبی کمتر از مورفین می باشد و این دارو اساساً در کبد متابولیزه می باشد .
فرم چپ گردان متادون دارای قدرت اثر دو برابر مورفین و دوام اثر طولانی تری است . این دارو دارای اثر ضد درد طبیعی تر از مورفین بوده و نمک تارترات آن ج

هت درمان دردهای قوی و یا متوسطه مصرف می شود اثر ضد درد تا ۴ ساعت دوام دارد .

ضد دردهای ضعیف و متوسط الاثر :
داروهایی هستند که دارای اثر بخشی ضد درد تب ضد تشنج می بادش . خانواده های آنها
۱- مشتقات اسید سالیسیلیک
۲- مشتقات پاراهیدورکسی آنیلین (پاراآمینوفنل ها)
۳- مشتقات پیرازول
۴- مشتقات آنتراسیلیک اسید
۵- مشتقات فنیل آلکانولیک اسید

طیف درمانی این داروها وسیع تر از مشتقات مورفین بوده و برخلاف دردهای مخدر حتی در طویل المدت نیز ایجاد اعتیاد نمی نماید .
اسید سالیسیک خود به علت اثر التهاب آور بر روی مخاط معده به عنوان یک داروی ضد درد قابل استفاده نبوده ولی مشتقاتش مانند اسید استیک سالسیک (آسپرین) و سالیسیل آمین داروهای ضد درد خوبی می باشد این ترکیب توسط هموفمن (HOFFMAN) که سعی در ساخت یک مشتق سالیسیلات با قابلیت بهتر و سمیت کمتر بوده در کارخانه بایر ساخته شد . اثر ضد تب و ضد درد آسپرین مانند اسید سالیسییک است ولی قابلیت تحول آن بهتر می باشد .
مشتقات سالیسیلیک اسید را که دارای اثر تحریک کننده کمتری بوده و مطبوعتر می باشد به یکی از ۴ روش کلی زیر تهیه می کنند .
الف) تغییر گروه کربوکسیلیک از طریق تشکیل املاح استر یا آمین مربوطه
ب) استخلاف به روی گروه هیدروکسیل
ج) تعدیل هر دو عامل اسید و هیدروکسیل
د) وارد کردن هیدورکسیل یا گروه دیگر حلقه فنیل

مشتقات پارا آمینوفنل :
۱- آنیلین دارای اثر سمی بودده و این سمتی ناشی از تشکیل هموگلبین و ممانعت از انتقال اکسیژن می باشد در سال ۱۸۸۷ اثر ضد درد و ضد تب استانیلید کشف گردید . استانیلید در ابتدا مورد استفاده فراوان قرار می گرفت ولی چون این ترکیب نیز در بدن هیدورلیز شده و از ان مشتقات سمی نظیر آنیلین بوجود می آید دیگر به ندرت از آن استفاده می شود .

انیلین های هیدروکسیل دار به آمینوفنل ها معروف هستند و به علت سمیت کمتر مورد توجه قرار گرفته اند . پاراآمینوفنل دارای سمیت کمتر از دو ایزومر دیگر آن یعنی ارتوومتا آمینوفنل می باشد این ترکیب علی رغم دارا بودن اثر ضد درد و تب مصرف مستقیم آن مجاز نیست .
با استیله نمودن گروه آمین جسمی به نام N استیل پاراآمینوفنل یا استامینوفن بدست می اید که یک داروی مسکن و یک تب بر نسبتاً خوب است .

چون بار منفی با حلقه رزونانس می دهد در نتیجه H دهنده خوبی است که در نتیجه ما در اینجا فقط ارتووپارا داریم که تنها پارا را خالص سازی می کنیم .

مشتقات پیرازول :

(۵ پیرازول و ۳و ۵ پیرازولیدن دی ان ) با وجود این که مدت زیادی از ورود مشتقات پیرازول به بازار دارویی گذشته است هنوز هم بعضی از این ترکیبات جزء مهمترین داروهای ضد درد ضد تب و ضد التهاب می باشد . پیرازولونها در طبیعت وجود نداشته و همگی از راه سنتز بوجود می اید .
داروی فنازول دارای اثر ضد درد و تب بر بوده است و به ندرت از آن به عنوان داروی ضد روماتیسم استفاده شده است .
آمینوفنل ها دارای اثر ضد تب ضد درد و ضد روماتیسم می باشد عمدتاً در کبد بکار می رود .
پیرازولیدن دی ان ها :
اولین بار به منظور تغییر حلالیت آمینوفنازول از ترکیبی به نام فنیل بوتازون استفاده می شده که این ترکیب به صورت مخلوط با آمینوفنازون قادر به افزایش حلالیت می باشد و به این ترتیب فراورده داروئی ایزگاپیرین بدست آمده است . بعدها ثابت شد که خود فنیل بوتازون دارای اثر فارموکولوژیکی بسیار قوی بوده و به این ترتیب این ترکیب که دارای ساختار ۳ و ۵ پیرازولیدین دی ان می باشد وارد بازار گردید .

فنیل بوتازون :
فنیل بوتازون با نام فروش بوتازولیدین برای معالجه بیماریهای حاد و مزمن مفاصل دردهای روماتیسمی عضلات و نقرس مورد استفاده قرار می گیرد . فنیل بوتازون را بایستی با احتیاط مصرف نمود چون عوارض جانبی آن زیاد بوده و در روزهای بالا التهاب معده و خونریزی به همراه دارد . ضد دردهای خانواده آنترا لینیک اسید :
اسیدآنترالینیک خود به عنوان دارو قرار نگرفته است ولی از مشتقات قدیمی آن مانند مفنامیک اسید نیفلومیک اسید و ترکیبات جدیدترین از ان مانند کلونیکسین و ضد تب های مناسب استفاده می شود . قدمت اثر ضد التهابی یک ترکیبات مشابه آمینوفنازون بوده و اثر ضد درد آنها مقوی تر از ضد التهاب آن می باشد از مفنامیک اسید برای کاهش و تسکین انواع دردها و از نیفلومیک اسید برای دردهای روماتیسمی استفاده می شود .
مشتقات آریل الکلانوئیک اسیدها (مشتقات ایندول استیک اسید)
آریل الکلانوئیک اسید جزء داروهای ضد درد و ضد التهاب می باشند چون میزان مصرف برای آن بالا است آن مقداری که باید داده شود زیاد است هنگام دفع مشکل است و موارد مصرف را محدود می سازد .
ایندومتاسین که دارویی از این خانواده می باشد دارای اثرات ضد درد ضد تب و ضد التهاب می باشد .

داروهای ضد سرفه :
سرفه : رفلکسی است که محل و منشاء آن از حلق تا عمیقترین بخش های دستگاه تنفسی می باشد .
داروهای مسکن سرفه یا تضعیف کننده رفلکس سرفه (Antiussives)
الف) الکالوئیدهای تریاک و مشتقات آن :
مهمترین الکالوئید تریاک یعنی مورفین قادر به کاهش تحریک پذیری مرکز سرفه می باشد . تغییرات کوچک در مولکول مورفین باعث تغییرات قابل توجهی در اثر فارموکولوژیکی آن می گردد مشتقات کدئین اتیلین و فولکودئین که به این طریق بدست می ایند و یا ترکیب دی هیدروکدئین که از هیدروژنه نمودن کدئین حاصل می شود مستقیماً برروی مرکز سرفه اثر نموده و به این ترتیب آنتی توسیوهای با ارزشی می باشد .

ب) ترکیبات دارویی ضد سرفه غیر مخدر و سنتیک :
دکسرترومورفان : این ترکیبات n متیل مورفینال می باشد و در نتیجه از متیلاسیون لورفانول بدست می آید این ترکیبات دارای اثر ضد سرفه می باشد . و اعتیاد آورد نمی بشد .

داروهای خلط آور :
در بسیار از عوارض ریوی علت سرفه غلظت زیاد ترشحات خشکی مخاط و کمی ترشحات است در این حالت از داروهایی که موجب رقیق شدن یا افزایش ترشحات مخاطی می گردد و یا اینکه دفع و کنده شدن آن را اسان می نمایند استفاده می گردد .

گایاکل :
با سولفونیله نمودن گایاکل مخلوطی از دو ایزومر سولفونیک اسید مربوطه تهیه می شود که همراه پتاسیم آنها به نام پتاسیم سولفو گایاگل دارای اثر خلط آور می باشد . نمک پتاسیم این دو مشتق سولفونه شده و اثر خلط آور دارد .

گایفنوزین :
گایفنوزین یک خلط آور خوب می باشد و جزء مشتقات گایاکل محسوب می شود که این دارو در درمان سرفه های غیر خشک استفاده می شود .

برم هگزین :

داروی برم هگزین به دلیل دارا بودن عوارض جانبی ناچیز در برونشیت حاد و مزمن التهابات مزمن ریوی تاثیر می گذارد .

بیهوشی کننده های عمومی :

بیهوشی حالت از کار افتادگی موقت و یا فلج برگشت پذیر سلسله ای اعصاب مرکزی می باشد که در آن احساس درد عکس العملهای دفاعی احساس وجودی کشش عضلانی بطور موقت کاهش یافته و یا از بین می رود .
هوش برها به دو دسته کلی تقسیم می شوند :
۱- هوش برهای استنشاقی ۲- هوش برهای تزریقی

هوش برهای استنشاقی :
۱- سیکلو پروپان : دارای اثر مشابه اتر می باشد مخلوط ۳ تا ۵% ان ضد درد بوده و مخلوط ۵ تا ۷ درصد آن ایجاد بیهوشی می کند برای انجام عمل جراحی از مخلوط ۱۵% آن با اکسیژن استفاده می شود.
۲- هیدورکربنهای هالوژن : در بین هیدروکربنهای هالوژنه کلرید اتیل و کلروفرم دارای اهمیت بیشتری می باشد .
۳- هالوتان : ماده ای بی رنگ با بوی مشابه کلروفرم و مزه شیرین می باشد . سوازاننده می باشد و دارای نقطه جوش بالا است . هالوتان یک هوش بر سریع الاثر با قدرت هوش بری حدود ۲ برابر قوی تر از کلروفرم و ۴ بار قوی تر از اتر می باشد . از ساختارهای اتری به عنوان هوش بر استنشاقی میتوان از وینیل اتر و اترهای هالوژنه نام برد .

بخش دوم

مشخصات و شرایط کار در یک لابراتور داروسازی نمونه :
لابراتوار داروسازی یک موسسه تولیدی و در واقع یک واحد صنعتی است که مانند سایر واحدهای تولیدی ملزم به رعایت استانداردهای خاصی (کنترل دقیق محصولات از نظر فیزیکی شیمیایی و میکروبی) بر روی محصولات تولیدی اش میباشد . برخلاف سایر واحدهای تولیدی در یک لابراتوار داروسازی فرمولاسیون و نحوه ساخت محصول بر امور تجاری یا بازاریابی کالا ارجح است و هدف اولیه تهیه دارو با کیفیت بالا و یا حداقل استاندارد و در مرحله بعد سود اقتصادی و پیامدهای آن می باشند .
موقعیت محلی و وضع کلی ساختمان لابراتور مشخصات و شرایط انبارها و قسمت توزین مواد اولیه شرایط مکانی قسمتهای مختلف بخش تولید و بسته بندی – تعمیرات – خدمات عمومی – بهداشتی و کمکهای اولیه و بالاخره شرایط ویژه ای که آزمایشگاههای کنترل کیفی و قسمت هی بهداشتی تابعه آن باید داشته باشند همگی از اهمیت خاصی برخوردارند .در کنار آن ذکر قسمت تاسیسات و موتورخانه مرکزی – بخش حفاظت و ایمنی – کتابخانه – نمازخانه – سالن غذا خوری – بخش پوشاک کارکنان فنی و بالاخره بخش اداری نیز حائز اهمیت است . معمولاً بهتر است قسمت تولید محصولات دارویی کنار هم و مرتبط به هم باشند که در ای

ن لابراتور این نکته دقیقاً رعایت شده است . اینکار علاوه بر گردش سریع امور حمل و نقل را نیز آسان می سازد و از اتلاف نیروی انسانی و زمان و ایجاد ضایعات جلوگیری می نماید . علاوه بر آن نزدیکی به اماکن عمومی نظیر آشپزخانه و خدمات عمومی ممکن است هوا و محیط بخش تولید را آلوده نماید .بنابراین وجود یک سیستم تهویه مطبوع قوی و کارآمد ضروری است . بخش تولید خود به چند زیر بخش تبدیل می شود :
الف- بخش تهیه پودر و گرانول خوراکی

ب- بخش تهیه قرص یک لایه و دو لایه (نظیر قرص های جوشان ویتامین c یا قرصهای آنتی بیوتیک )