فایل ورد کامل مقاله اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس؛ تحلیل علمی روش‌های زیستی، مدیریت کشت و کاربردهای زینتی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس؛ تحلیل علمی روش‌های زیستی، مدیریت کشت و کاربردهای زینتی دارای ۱۷۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس؛ تحلیل علمی روش‌های زیستی، مدیریت کشت و کاربردهای زینتی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس؛ تحلیل علمی روش‌های زیستی، مدیریت کشت و کاربردهای زینتی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله اصول تکثیر، نگهداری و پرورش کاکتوس؛ تحلیل علمی روش‌های زیستی، مدیریت کشت و کاربردهای زینتی :

چکیده
در حدود ده هزار گونه از گیاهان گلدار یعنی حدود ۳ درصد کل گونه های شناخته شده و ۱۲ درصد از کل خانواده های گیاهی تحت عنوان گیاهان گوشتی معرفی شده اند. یکی از گروههای جذاب و مورد توجه گیاهان گوشتی را کاکتوسها تشکیل می دهند.
کاکتوسها به دلیل تنوع زیاد در شکل ظاهری، طرز آرایش خارها و تیغ ها، گوناگونی رنگ و اندازه گلها، رشد کند و نامحسوس به عنوان گیاهان گلخانه ای و پرورشی مورد توجه بسیاری از کلکسیونرها می باشند و به طور کلی شرایط گرم و خشک را می پسندند.

سعی شد با ایجاد شرایط مناسب گلخانه ای مجموعه ای از گیاهان گوشتی و کاکتویها از نظر مشخصات مورفولوژیکی و روش کشت و پرورش و تکثیر مورد مطالعه قرار گیرد. به خصوص گونه هایی از جنس Mammillaria که به خوبی در شرایط گلخانه ای رشد نموده و در بیشتر مواقع سال به گل بودند از نظر مورفولوژیکی و آناتومی مورد مطالعه قرار گرفتند.

بنام خدا
مقدمه
کاکتوس از واژه یونانی آن Kaktos به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار گرفته شده است. کاکتوسها از گروه گیاهان گوشتی و از رده دو لپه ایهای جدا گلبرگ که سر دسته تیره ویژه ای بنام CACTACEAE می باشند و با تیره های دیگر دو لپه ایها، تفاوتهای کلر دارند. زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانه خارج و برگها نیز شکل اصلی خود را از دست داده اند و بصورت خارها و تیغهای کوچک در نقاط گوناگون درآمده اند.
کاکتوسها در زبان فارسی از دیدگاه شکل ساقه ها به نامهایی چون: گل مار، زبان مادر شوهر و ; نیز معروف هستند. زادگاه و رویشگاه آنها قاره آمریکاست و پس از رده ارکیده ها، بزرگترین تیره گیاهان را پدید آورده اند.

کاکتوسها تیره بزرگی از گیاهان را تشکیل می دهند که از آمریکا منشاء گرفته اند و بعدا در سایر نقاط پرانده گردیده اند. برخی بومی گستره گرم و سوزان آمریکای مرکزی و جنوبی و در پاره ای پهنه های جهان که آب و هوایی همانند آمریکا دارند، نیز دیده می شوند. در دشتهای بزرگ و جنگلهای آفریقای جنوبی، استرالیا، مکزیک، پاراگوئه که در بیشتر سال دارای آب و هوای خشک هستند نیز کاکتوسها را در گستره های بزرگی می توان دید.

کاکتوسها در اندازه و شکلهای گوناگون دیده می شوند. برخی بسیار کوتاه و در ماسه های بیابانی پنهان بوده و از برخی گونه های آن نیز درختان غول پیکری پدید می آید که بلندی آنها گاه به ۱۵-۲۰ متر هم می رسد.
همگی این گیاهان نیز دارای شیره هستند و از همین رو است که مقدار فراوانی رطوبت را در خود نگاه می دارند و گاه همین ویژگی، تشنگانی را که در بیابانهای و دشتهای بزرگ و خشک و سوزان، به دام افتاده اند از مرگ رهانیده است، تفاوت بزرگ و پایه ای کاکتوسها از سایر گیاهان به سبب توانایی و استواری شگفت انگیز آنها در برابر دگرگونیها و شرایط سخت و نامساعد طبیعی است چرا که این گیاهان در نامناسب ترین و دشوارترین شرایط رشد نموده و برای بقاء نسل و زندگی، پایداری نشان داده و شکلهای گوناگون به خود می گیرند.
این گیاهان اهمیت اقتصادی و کاربردهای فراوان دارند. در برخی مناطق پوشش گیاه اصلی را تشکیل می دهند و در زمینه های مختلفی همچون تأمین غذا، سوخت، از انواع درختی به عنوان چرب، از میوه و ساقه برخی از انواع گوشتی مخصوصا آپونتیاسه ها به عنوان خوراک دام استفاده می کنند.
بیشتر جذابیت کاکتوسها این است که ساقه آن با شکل عجیب بدون برگ با خارهای زیاد باید

گلهائی به آن زیبایی تولید کند.
بسیاری بر این باور بوده و هستند که خارهای کاکتوس سمی است ولی این تصور غلطی است. فراوانی گلهای رنگی و خارها یک مجموعه جالب و تقریبا باور نکردنی را به وجود می آورد و رایج ترین جنبه حیایت آنها مقاومتشان را به دوره های طولانی بی آبی و کم آبی است.
این گیاهان به آسانی در کنار پنجره ها، ایوانها یا در گوشه ای از باغچه قابل استقرار بوده، گلده

ی آنها با حداقل توجه و رسیدگی صورت می گیرد.
تنوع روزافزون کاکتوسها به واسطه دو رگ گیریهای مداوم همه روزه بر تعداد علاقه مندان می افزاید و علاقه جمع آوری کنندگان را تداوم می بخشند.

تاریخچه
نام کاکتوس اولین بار توسط theopherastuls برای گیاهان خاردار به کار برده شد. در سال ۱۶۵۳ لیند نام علمی کاکتوس را برای جنس کاکتوس انتخاب کرده، ولی امروزه جنسی تحت عنوان کاکتوس وجود ندارد. کاکتوس را می توان به شتر دنیای گیاهان تشبیه کرد.
با کشف قاره آمریکا، گونه هایی از کاکتوس به وسیله کریستف کلمب به قاره اروپا برده شد، اولین کاکتوس منتقل شده ملئوکاکتوس بود که با شکل بسیار زیبا، خیلی زود در بین اعیان و اشراف آ

ن زمان جای خود را باز کرد و به صورت گیاه تزئینی بسیار با ارزشی درآمد. اما به دلیل عدم شناخت و ناتوانی در تولید و تکثیر این گیاه و همچنین گرانی آن، کم کم ارزش خود را از دست داد. از صد و پنجاه سال پیش با افزایش مطالعات درباره کاکتوسها و شناخت روشهای تولید و کشف گونه های جدید آنها در نقاط مختلف جهان، این گیاه دوباره به صحنه گیاهان زینتی بازگشت.
در بیابانهای قاره آمریکا، به تنهایی بیش از ۱۰۰۰ گونه کاکتوس با ساختاری متفاوت و در شکلها

اندازه ها و رنگهای گوناگون در حال رستن و رشد و نمو یافت می شوند. جایگاه رویش این گونه ها نیز کشورهای آرژانتین، برزیل، پرو، شیلی و بولیوی شناخته شده و از همین نقاط به دیگر کشورهای جهان رفته و پراکنده گردیده اند.
در جنگلهای برزیل گروهی از کاکتوسها بصورت اپی فیت در تنه های درختان زندگی می کنند. شماری از گونه ها که در بیابانهای خشک و سوزان رشد و نمو می کنند، نسبت به گیاهان دیگر

شکلهای عجیب و شگفت انگیز یافته اند. چنین روندی با گذشت میلیونها سال تکامل پدید آمده و خود بخود، شرایط نامساعد محیطی را همراه با دگرگونی شکل و اندازه پذیرفته اند.
به خاطر خصوصیت ریخت شناسی (مرفولوژی) به مناطق خشک و نیمه خشک سازگار شده و توزیع طبیعی آن از شمال آمریکا و مرز کانادا به سمت آمریکای مرکزی و جنوبی پیشرفته و به محدوده های جنوبی برزیل و آرژانتین می رسد و جمعیتهای بومی نیز از جنسهای (Ripsalis) در قسمتهای جنوبی آفریقا، ماداگاسکار و سیلان یافت شده است. انواع آپونیتا نیز در آفریقا، مدیترانه و استرالیا پراکنده اند و در استرالیا بصورت علف هرز متشکل آفرینی می کنند.

بدون تردید در عالم گیاهی، شگفت انگیزتر، جالب تر و در بسیاری موارد زیباتر از کاکتوسها و گیاهان گوشتی، گیاهی را نمی توان یافت. در این گیاهان، گلهای رنگین و بسیار لطیف و زیبا از میان مشتی ها و چنان سر در می آورند که هر بیننده را به حیرت وامیدارند. همیشه این گیاهان نظر عاشقان طبیعت را بخود جلب کرده و می کنند مردم با ذوق کشورهای پیشرفته مجموعه های بزرگی از این گیاهان را فراهم آورده اند که در خور تحسین است. در کشور ما هم علاقمندان به این گیاهان دل انگیز روز به روز زیادتر می شوند.

فصل اول : گیاه شناسی
۱-۱ آشنایی با کاکتوسها و مرفولوژی آنها
کاکتوسها یکی از گروههای اصلی و مشخص گیاهان گوشتی به شمار می روند. اما آنچه که کاکتوسها را از سایر گیاهان گوشتی (ساکولنت succulent) جدا می سازد وجود دسته تارهای آرئول در روی ساقه آنهاست که در بیشتر کاکتوسها به روشنی دیده می شود. آرئولها برجستگیهایی هستند که خارها بر روی آنها تشکیل می شود. آرئولها مناطقی بر روی ساقه یا شاخه کاکتوسها که جای تولید گلها و خارها می باشند و به شکل چین خورده و بالشک مانند هستند. اجتماع خارها بیشتر به گونه ردیفی در روی آرئول و گاهی ینز خود آرئول ها، بدون ترتیب پخش گردیده اند در حالی که در دیگر گیاهان گوشتی خاردار، تیغها یا خارها منفرد بوده و کمتر بصورت مجتمع یا خوشه ای پدیدار می گردند.
کاکتوسها به سبب نداشتن برگ کار اصلی برگ یعنی: فتوسنتز و غذاسازی، تعریق و تعرق را به وسیله ساقه های خرد که بندبند نیمه گوشتی و دارای سبزینه اند، انجام می دهند.
روی ساقه ها با کوتیکول پوشیده شده که دارای ماده مومی است. همچنین در گونه های مختلف

پوشش سفید رنگی، روزنه های ساقه را می پوشاند و موجب جلوگیری از تعریق و تعرق زیاد می شود. در شماری از کاکتویهای جوان، برگهای زبانی شکل، گوشتی و ضخیم دیده می شود که به مرور زمان می ریزند. ولی همواره به سبب روند فرگشتی (تکاملی) کاکتوسها و همچنین گذشت زمان، برگها تبدیل به خار و تیغ می گردند.
خارها یکی از ویژگیهای شناخته شده کاکتوسها به شمار می روند که در رنگهای گوناگون

مسئولیت نگه داشت و حفاظت گیاه را بر عهده دارند. افزوده بر این هرگونه حفاظت گیاه در برابر عوامل بیرونی و محیطی چون جوندگان، جانداران دیگر و یا تابش شدید خورشید را انجام می دهند.
خارها سبب جذب رطوبت هوا در طول شب و هدایت آب در آوندهای گیاه و از آنجا به ریشه ها شده و همچنین کاهش تبخیر آب را نیز یاری می نمایند.
خارها، افزون بر وظایف زیر بنایی خود، موجب زیبایی و جذابیت کاکتوسها و همچنین شناخت گونه ها و واریته های گوناگون را فراهم می سازد و بدینسان طبیعت آنها را پس از مبارزه ای پردامنه، به مرور زمان امروزه بصورت گیاهان زیبا و چشم نواز به ما ارمغان داشته است.
در کاکتوسهای خاردار، هر خار از میان گروهی از آرئول ها بیرون می آید. ساقه های آنها ضخیم و گوشتی و محل انباشت و نگاه داشت مقدار زیادی آب در بافتها، بوده همچنین عمل کربن گیری در ساقه ها انجام می گیرد.
گلهای کاکتوس بسیار چشم گیر، عموما درخشان و بزرگ هستند ولی عمری بسیار کوتاه دارند. گلها عموما منفرد، منظم و کامل هستند. شماره کاسبرگها، گلبرگها، پرچم های آنها زیاد و رویه هم رفته بر روی یک خط مارپیچی جای دارند و در بیشتر موارد همگی مراحل تبدیل کاسبرگها به

گلبرگها در آنها به خوبی مشهود است.
گلها کم و بیش بزرگ و به رنگهای گوناگون چون: سرخ، صورتی، ارغوانی، زرد طلایی، زرد مایل به سبز و بیشتر در فصل بهار و تابستان باز می گردند. چهار تا هشت (۸-۴) برچه دارند که بر روی هم تخمدانی یک خانه با تخمکهای فراوان با تمکن جانبی را پدید می آورند.
اندازه گل تا حدود زیادی بستگی به جنس و گونه های مختلف دارد. دوره گلدهی پاره ای از

جنسها مانند مامیلاریا (Mammillaria)، لوبی ویا (Lobiviia)، اپی فیلوم (Epiphyllum) و اکینوکاکتوس (Echinocactus) در دو سالگی و یا دو سال پس از قلمه زدن می باشد ولی در سرئوسها (Cereus) این دوره بسیار طولانی تر می باشد.
ریشه کاکتوسها سطحی ولی تا اندازه ای نیرومند و گسترده اند. پاره ای ریشه ها غده ای و برخی دارای ریشه های ژرف می باشند. پرزها و کرکهای سطحی کاکتوس نیز در جلوگیری از تابش آفتاب سوزان و تنه کوه در ارتفاعات و همچنین جذب پرتوهای فرابنفش، احتمال سوختگی را از میان برده و به ویژه در نگاهداری رطوبت بسیار کارساز هستند.
کاکتوسها از گیاهان صرفه جو در کاربرد و مصرف کربن هستند، به گونه ای که در اثر تنفس گیاهی، انواع اسیدهای آمینه را ساخته و در اندامهای گیاهی پخش می نمایند. ولی هنگامی که دوباره، نور به گیاه بتابد این اسیدهای آمینه در روند واکنشهای کربن گیری به مواد قندی مبدل گشته و این خود در رشد و فراهم سازی انرژی گیاه نقش پایه ای دارد.
کاکتوسها به سبب ساختار ویژه و اندامهای گوشتی و آبدار در برابر دگرگونیهای محیطی پایداری بیشتری نشان می دهند. ضخامت اپیدرم، کم شدن سطح گیاه (سطح تبخیر) به علت عدم وجود برگ، کم شدن تعداد روزنه ها (استوماتها) برخی از آنها ماهها بدون هیچگونه مراقبت و نگهداری به رشد و نمو خود ادامه خواهند داد.
کاکتوسها به هوای سالم همراه با ترکیبات متعادل همانند یک سرچشمه طبیعی غذا و برای ادامه زندگی، نیاز خواهند داشت. افزایش گازکربنیک تا اندازه ای کم ولی آشکار، سبب افزایش رشد آنها می شود. از دیگر گازهای ترکیبی هوا که در زندگی گیاهان و به ویژه کاکتوسها نقش شناخته

شده ای را به عهده دارند بخار آب می باشند با این تفاوت که گیاهان، عموما در رطوبت نسبی زیاد، رویشی با طراوات و شاداب گونه نشان می دهند ولی بیشتر کاکتوسها در محیطهایی که بخار آب زیاد داشته باشند می پوشند. دگرگونی شکل ظاهری آنها که بیشتر در محیطهای باز و کم درخت با بخار و رطوبت آب، رشد و نمو اندکی داشته به خوبی دیده می شود.
هر گاه کاکتوسها را در هوای آزاد نگهداری نماییم شادابی و سلامت آنها بیشتر می شود.

کاکتوسهای پوشیده از خار، مانند انواع فروکاکتوسها و اکینوگرازونی، چنانچه در فضای آزاد و بیرون از گلخانه نگهداری شوند با برخورداری از آفتاب به مرور زمان بسیار زیباتر و همچنین در برابر گزند بیماریها و آفات استوارتر می گردند.
در پهنه هایی از ایران که زمستانها دمای هوا از ۱- درجه سانتیگراد پایین نرود می توان بیشتر کاکتوسها را در فصل زمستان نیز در فضای آزاد نگهداری نمود این کار سبب می شود که کاکتوسها با پایین آمدن درجه دما به مرور زمان به خواب زمستانی فرو رفته و با آغاز فصل بهار رشد خود را از سر بگیرند. در نقاطی مانند تهران و شهرهایی با آب و هوای مشابه کاکتوسهایی را که می خواهند در هوای آزاد پرورش دهند از نیمه اردیبهشت ماه که خطر یخ زدگی کاهش می یابد آنها را باید از گلخانه ها شاسی ها یا از درون خانه ها و پاسیوها به هوای آزاد بیرون آورد.
کاکتوسها طی سالهای طولانی با شرایط خشک، نامساعد و کمی تعرق سازگار شده و دارای خصوصیات فیزیولوژیکی پیشرفته ای شده اند. این سازگاری باعث شده است که این گیاهان رطوبت کمتری را از دست داده و در مناطقی که رطوبت کم و امید برای زنده ماندن گیاهان دیگر ناچیز است مراحل رشد رویشی و زایشی خود را انجام دهند. روزنه های برگ این گیاه در روز و در شرایط کم رطوبت بسته شده و هنگام شب باز می شوند و Co2 را جذب کرده و مراحل کربن گیری و سنتز مواد را انجام می دهند. شدت تعرق در این گیاهان بسیار ناچیز است این گیاهان در روز و شرایط نامساعد روزنه هایشان را می بندند و عمل تنفس نوری نیز صورت نمی گیرد.
از خصوصیات مهم این گیاهان این است که در شرایط مساعد مثل سایر گیاهان اعمال حیاتی را انجام داده و به سرعت به رشد خود ادامه می دهند.
در شرایط نامساعد مدتها در حالت رشد کم و سکون قرار می گیرند و با استفاده از مواد ذخیره ای خود و تجزیه مواد (گلیکولیز نشاسته) انرژی و مواد غذایی خود را تأمین می کنند. به این ترتیب

کاکتوس از قابلیت رشد در محیط مناسب و نامناسب برخوردار است و همین مسأله باعث افزایش پراکنش این گیاه از گرمترین و خشک ترین مناطق دنیا تا خوش آب و هواترین مناطق شده است. حتی بعضی از گروههای کاکتوس در شرایط سرما و یخبندان نیز قادر به رشد و ادامه حیات هستند.

۲-۱ تفاوت کاکتوسها با گیاهان گوشتی
در بیشتر موارد چنین پنداشته می شود که هر گیاهی با اندامهای گوشتی کاکتوس می باشد در صورتی که این گونه نیست، البته همگی کاکتوسها دارای اندامهای آبدار و گوشتی هستند ولی باید دانست همه گیاهان گوشتی کاکتوس نیستند. افزودن بر کاکتوسها گیاهان دیگری که از تیره های کاکتوسها نیستند دارای برگها و اندامهای آبدار و گوشتی می باشند مانند: شیر سگ (Euphorbia) از تیره Euphorbiaceae صبر زرد (Aloe) از تیره Liliaceae آکمه آ: (Aechmea) از تیره Bromelidaceae آگاو (Agave) از تیره Amarillidaceae چه از تیره کاکتوسها و یا دیگر تیره های

نامبرده با اندامهای گوناگون خود مانند برگها، ساقه های هوایی یا زیرزمینی ریشه و ; توانایی آن را دارند که بیش از اندازه معمول آب و مواد کافی را جذب و در بافتها و یافته های خود انباشته سازند. بیشتر این گیاهان بومی نواحی خشک و گرم هستند و خود را با محیط زندگی سازگار نموده و در برابر شرایط نامساعد محیطی مانند کم آبی و خشکی، بردباری شگفت انگیزی از خود نشان می دهند.

گیاهان گوشتی شامل تیره های گوناگون می شود. برخی از این تیره ها مانند نازها (Crassulacea) کاکتوسها (Cactacea) و گیاهان سنگسازی همگی گونه ها یا واریته هایشان گوشتی هستند. شماری از تیره های گیاهان گوشتی (Succuleat) نیز عبارتند از: سوسن (Liliaceae)، آناناس (Bromelidaceae) شیر سگ (Euphorbiaceae) با وجود دارا بودن اندامهای گوشتی با کاکتوسها وابستگی ندارند.
اندازه آبی که کاکتوسها درون بافتهای خود انباشته می کنند بسیار زیاد و با اندک خراش یا زخمی در سطح آنها شیره نباتی با آب اضافی قطره قطره بیرون می چکد. به جز چند مورد استثنائی بیشتر کاکتوسها برگ واقعی ندارند و ساقه آنها ضخیم و شاخه ها گوشتی گردیده و به شکلهایی گرد دگمه ای برجسته قلوه سنگ راکتی شکل و مانند آنها دیده می شود. همچنین خار کاکتوسها که کم و بیش همیشه وجود دارد، دارای اشکال اندازه ها و رنگهای متفاوت می باشد. بافتهای کاکتوس دارای سبزینه (=کلروفیل) بوده و با دریافت نور خورشید مواد کانی جذب شده از خاک را پرورده و غذای یاخته های خود را فراهم می سازد.
ساختمان گل در گیاهان تیره کاکتوس با دیگر تیره های گیاهان گوشتی متفاوت بوده و بیشتر

رنگین، زیبا، درخشان و زینتی ولی کم دوام اند گلهای کاکتوس از درون آرئول بیرون آمده و به شکلهای بیضی، قیفی شکل و یا با دهانه گشاد دیده می شوند. گلها دارای پرچهای نامعین، بلند و گاهی شمار آنها به بیش از ۵۰ تا می رسد.
نشانه های گویا و بارز کاکتوسها و ویژگیهایی که آنها را از گیاهان گوشتی (Succulent) جدا می سازد عبارتند از:
۱- ساقه ها در پاره ای از جنسها همانند درختان بلند و کشیده و در برخی کوتاه و چند سانتیم

تر است.
۲- تخمدان کاکتوس همیشه زیرین اپی ژن (Epigen) بوده به گونه ای که همیشه زیر سایز بخشهای گلها جای دارد (تخمدان کاملا روی جایگزین شده است).
۳- میوه، ممکن است آبدار یا خشک باشد ولی دارای تیغه های جداکننده ای که دانه یا گروه دانه ها را از هم جدا کند نیست.
۴- همگی کاکتوسها دارای آرئول هستند (مجموعه یاخته هایی که گاه در اثر رشد زیاد تولید یا شکلهایی کرده و به شیوه ای منظم روی سطح پراکنده اند) و بیشتر با تیغه ها و کرک ها زینت یافته اند.
۵- کاکتوسها بیشتر دارای خار بوده و برخی تیغها باریک و ظریف و کوچک و شماری از آنها بزرگ و بلند می باشند.
۶- کاکتوسها دارای گلهایی زیبا، منفرد منظم ولی کامل و کم دوام هستند.
در کاکتوسهایی چون اکینوکاکتوس (Echinocactus) خازها پس از ورود به دستگاه گوارش جانوران تغییر شکل یافته و پس از قرار گرفتن در جایی مناسب، رشد و نمو را آغاز می کنند. گاه نیز شاخه های قطع شده که روی زمین افتاده باشند، پس از چندی ریشه دار و کاکتوس تازه ای پدید می آورند. میوه کاکتوسها، سته مانند و خشک می باشند، دارای دانه های فراوان و کم و بیش آلبومن دار است. بیشتر کاکتوسها در زادگاه خود میوه دهی داشته که خوراکی نیز هستند مانند اپونتیا (Opuntia).
میوه حاوی بذر کاکتوسها نیز چنانچه به زمین بیفتد پس از چندی کاکتوس جوانی را پدید می آورد.

۳-۱ فیزیولوژی و متابولیسم گیاه
کاکتوسها در زمره گیاهان (Crassulation Acid metabdism) CAM قرار داشته و با کم کردن تعرق خود به شرایط خشک سازگار شده اند. روزنه های این گیاهان در شب باز شده Co2 جذب می کنند و در روز بسته می شوند. لذا شت تعرق گیاه خیلی پایین خواهد بود. این گیاهان شبیه گیاهان دیگر Co2 را با PEP کربوکسیلاز تثبیت می کنند. با این تفاوت که این کار را در شب انجام می دهند و انرژی لازم را نیز از واکنش گلیلولیز تأمین می کنند. این گیاه در روز نور را جذب کرده و Co2 مورد نیاز را که در شب تثبیت شده است توسط اسید چهارکربنه PEP کربوکسیلاز آزاد می کند تا عمل فتوسنتز انجام گیرد. فعالیت روزنه ها و عمل کربوکسیلانسیون گونه های CAM در شرایط مرطوب و مساعد ممکن است بصورت گیاهان C4 تغییر پیدا کند.
۴-۱ سیستم ریشه

کاکتوسها دارای سیستم ریشه ای پهن و کم عمق هستند که آنها را به جذب آب با سرعت بالا قادر می سازد. مخصوصا در طول دوره خشکی، زمانی که آب به سرعت تبخیر می شود. برای مثال کنون (Cannon) (1911) ریشه یک نوع کاکتوس شبکه ای را (Ferocactus Wislizenii) پیدا کرد که در عمق حدود ۳cm به وجود می آمدند.
قسمتهای دور از مرکز ریشه پذیرای جذب مقداری آبی می باشد که رشد سریع ریشه های مریین را بیش از اندازه امکان پذیر می سازد.
قسمتهای به هم پیوسته و ریخته شده نوعی کاکتوس بنام Chollas (جنس Opuntia)، دانه های خاردار گلابی شکل، قطعه و یا ساقه های از ریشه کنده شده کاکتوسها می توانند به

سرعت ریشه تولید کنند.
بطور مسلم این جنس در تولید مثل غیر جنسی نتیجه گیری می شود. سپس در طول شرایط نامساعد شاخه ها و میوه های گونه های گوناگون ممکن است تولید ریشه و رشد کنند.

۵-۱ خاک
کاکتوسها می توانند در خاک هایی که با بافت های مختلف رشد کنند. بهترین خاک، خاکی است که دارای بافت مناسب برای رشد ریشه ها و پربار از نظر مواد غذایی باشد. خاکی که بتواند مواد غذایی را به راحتی در اختیار گیاه قرار دهد و همچنین آب به سرعت از آن تخلیه شود.
برای این گیاه تاکنون فرمولهای خاکی مختلفی ارائه شده است.
یکی از معیارهای تعیین کننده خاک مناسب برای کاکتوسها، آب و هوا می باشد. به گونه ای که آب و هوای گرم نیاز این گیاهان به خاک قابل نفوذ و سبک بیشتر احساس می شود در حالی که در آب و هوای سرد که گیاهان نیاز به آبیاری چندانی ندارند به خاک سنگین تر نیاز خواهد بود.
خاک مناسب از عوامل پایه ای در سلامت و نمو گیاه می باشد. کاکتوسها کم و بیش، خاکهایی با زهکشی مناسب را می پسندند در برخی از گونه ها مانند آستروفیتوم خاک، اختصاصی شده و لازم است pH آن کمی قلیایی و بالای ۷ باشد.
به طور کلی کاکتوسها خاکهای با pH کمتر از ۷ تا نزدیک به ۷ را می پسندند. اما در pH خنثی و حتی کمی اسیدی (حدود ۶) نیز می توانند رشد خوبی داشته باشند.
در زیر ترکیب اصلی خاک کاکتوسها در اندازه های مشخص تعیین شده است:
۱ قسمت خاک باغچه + ۱ قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوی) + ۱ قسمت کمپوست (مواد پوسیده گیاهی و خاک برگ)
یا
قسمت خاک رسی + ۱ قسمت ماسه + ۱ قسمت خاک باغچه
۱ قسمت کمپوست + ۱ قسمت خاک پیت + ۱ قسمت ماسه
چنانچه به ترکیبات بالا حدود ۵ درصد خاک زغال اضافه کنیم اثر ویژه ای در جلوگیری از پوسیدگی و دیگر بیماریهای قارچی خواهد گذاشت.

گونه های درخت مانند اپی فیلوم (کاکتوسهای برگ نما) و ریپ سالیس که بومی نواحی گرمسیری می باشند به مخلوط خاک قوی تری به شرح زیر نیاز دارند.
مخلوطی از یک قسمت پوست خرد شده کاج یا اسموند ۱ به اضافه خاک سبک یا گلدانی به نسبت مساوی.
بهتر از خاکهای کاکتوس را از فروشگاهها و گلخانه ها تهیه کنیم زیرا شامل کلیه مواد غذایی و عناصر مورد نیاز گیاه می باشند چون حالت استاندارد دارند.
البته اگر خودمان بخواهیم اقدام به تهیه خاک نماییم بهتر است با بهره گیری از فرمولهای بالا، خاک مناسب را با در نظر گرفتن شرایط محیطی تهیه نماییم. بسیاری از کلکسیونرها ترجیح می دهند خاک مورد نیاز را خود تهیه نموده زیرا که افزودن بر بررسی عوامل بیماری زا، کیفیت م

طلوب را نیز برای رشد گیاه خود فراهم می آورند.
به یاد داشته باشید، برای جاهایی که دارای رطوبت بسیار بالا هستند مانند پهنه های شمالی ایران، خاک باید دارای خلل و فرج بالا بوده و از کاربرد رس در خاک خودداری و درصد ماسه بیشتر گردد.

۶-۱ آبیاری مناسب
کاکتوسها و گیاهان گوشتی مانند سایر گیاهان نیاز آب دارند البته برنامه آبیاری به عواملی مانند مخلوط خاک، نوع و سایز گلدان (گلدانهای پلاستیکی و سرامیکی آب را بیشتر و طولانی تر از گلدانهای گلی در خود نگه می دارند) و حرارت بستگی دارد.
آبیاری باید در صبح زود و یا غروب که هوا خنک است و آفتاب مستقیم و سوزان نمی تابد انجام شود. معمولا برای فربه شدن کاکتوسها در طول فصل رشد آبیاری چند بار با آبپاش و اسپری روی بوته انجام می شود که به رشد و هجیم تر شدن کاکتوسها کمک می کند.
دفعات آبیاری نیز به تدریج با گرم شدن هوا افزایش یافته و تا اوایل پاییز ادامه می یابد. از پاییز به بعد به تدریج دفعات آبیاری کاهش می یابد. بسیاری از کاکتوسها در زمستان احتیاجی به آب ندارند اما بعضی از آنها مخصوصا کاکتوسهایی که در منازل هستند، احتیاج به آب داشته و لازم است هر ۱۰ تا ۱۵ روز یکبار آبیاری انجام شود.
همانطور که گفته شد آبیایر از اوایل بهار به طور مرتب انجام می شود. باید توجه داشت که خاک گلدان برای مدت طولانی گل آلود نماند. در خاکهای سنگین فاصله و حجم آبیاری را در هر نوبت باید کاهش داد تا از بروز این حالت جلوگیری شود. بین هر فاصله آبیاری خاک باید خشک باشد.
نکته قابل توجه این است که بر عکس گیاهان دیگر، هر گاه گلدان کاکتوس را عوض می کنیم تا مدتی نباید به گلدان آن آب بدهیم زیرا ریشه ها هنوز ترمیم نیافته اند و آبیاری باعث ورود عوامل بیماریزا به داخل گیاه و بروز بیماری می شود. پس از عوض کردن گلدان بسته به بزرگی گلدان و نوع گیاه، حداقل یک تا دو هفته به گیاه آب داده نمی شود.
قانون کلی و عمومی این است که در هر بار آبیاری گلدان را آب کامل بدهید بطوری که تمام خاک خیس شده و حتی قطرات اضافی از ته گلدان خارج شود. مرحله بعد آبیاری زمانی است که به نظر خودتان گیاه کاملا تشنه بوده و احتیاج به آبیاری دارد و چون این گیاهان بین دو مرحله آبیاری تمایل به اندکی خشکی خاک دارند لذا فاصله زمانی در آبیاری را اندکی بیشتر می کنیم.
باید این قانون کلی را در نظر داشت که کاکتوسها مخالف گیاهان از نظر نیاز آبی قرار دارند و به تأخیر افتادن زمان آبیاری دشواری چندانی پدید نمی آورد ولی آبیاری بیش از اندازه پوسیدگی گیاه را پی خواهد داشت. همچنین آب مورد نیاز باید بدون املاحی چون گچ و کلسیم باش

د.

۷-۱ نور و حرارت
شدت نور، نوع نور، دوره و یا زمانی که گیاه تحت تأثیر نور قرار می گیرد و اثرات متقابل این عوامل پدیده هایی هستند که در رشد و نمو گیاه دخالت می کنند. اثرات نور در بعضی مواقع فوری و مستقیم است، مانند اثر نور در عمل کربن گیری یا فتوسنتز و تشکیل کلروفیل A که از پروتوکلروفیل حاصل می شود. در این حالت نور باعث یکسری فعل و انفعالات شیمیایی در داخل گیاه یم شود، بسیاری اثرات دیگر بعداز مدت زمانی که گیاه در زیر نور قرار گرفت، مشاهده می شود. مثلا تأثیر نور در پدیده فتوتروپسم و همچنین تأثیر آن در رشد ساقه و ایجاد برگها که توسط نور انجام می شود، تشکیل ریزوم و پیاز ظهور گل تحت تأثیر فتوپریود (طول مدت شب و روز) قرار می گیرد.
در کاکتوسها نیز اندازه تابش نور و روشنایی تأثیر بسزایی در شکل ظاهری، رنگ گل، ساقه ها و شکل غنچه های گل دارد. کاکتوسهایی که در بیابانها و مناطق باز و طبیعی رشد کرده اند، به نور شدید عادت دارند اما گیاهانی که در گلخانه و منازل پرورش یافته اند، اگر در معرض نور شدید باشند کلروفیل آنها تجزیه شده و پوستشان می سوزد. این موضوع علاوه بر کاهش رشد باعث نازیبا شدن کاکتوس هم می شود.
کاهش و کمبود میزان نور در گیاهان باعث کاهش شمار گلها و پراکندگی و بی رنگی آنها می شود. همچنین باعث باریک شدن ساقه ها و شاخه ها گشته و گیاه ضعیف و ناتوان می شود.
البته گونه هایی مانند کاکتوسهای جنگلی و اپی فیلوم و گروه کاکتوسهای کرسیمس عموما سایه پسند هستند و به شدت نور کمتری نیاز دارند.
معمولا برای جبران کمبود نور زاویه شیشه گلخانه را تغییر می دهند. بنابراین زاویه شی

شه ها با صفحات سقف گلخانه ممکن است متحرک باشد. همچنین برای کاهش میزان نور برای گونه هایی که سایه پسند می باشند در روزهایی که شدت نور بالاست، روی شیشه های گلخانه را با موادی مانند آب آهک می پوشانند تا از تابش شدید نور جلوگیری شود.
بهتر است در منازل گلدانها را پشت پنجره جنوبی قرار دارد و در تابش های شدید از پنجره دور گذاشت. در بیشتر کشورهای اروپایی که کاکتوسها را پشت پنجره های پهن پرورش م

ی دهند در این صورت، شیشه ها را در جداره می گیرند و بدین سان همانگونه که گیاه، از جلو نور می گیرد از بخشهای بالایی نیز روشنایی دریافت می کنند.
در گلخانه های نوساز با شیشه شفاف، نزدیک به ۹۱% از نوری که با زاویه عمود و مستقیم به شیشه ها می تابد می تواند از شیشه گذر کرده و به گیاهان برسد و نزدیک به ۱% از نور، جذب مولکولهای شیشه و ۸% بقیه بازتاب نور از سطح شیشه بشود.
میزان درجه حرارت و طول مدتی که گیاه در یک درجه حرارت معین قرار می گیرد و تناوب این دوره سه پدیده مشخص می باشند که در رشد و نمو گیاهان دخالت دارند. موجودات زنده با اضافه شدن درجه حرارت بر میزان متابولیسم خود می افزایند، و این امر در پی افزایش میزان انرژی سلولها صورت می گیرد. علاوه بر این در بعضی حالات استثنایی دیده شده است که در رشد و نمو گیاهان، حتی در مقابل یک دوره بسیار کوتاه که طی آن درجه حرارت بالا رفته، یا تنزل کرده است، تغییرات بارزی به وجود آمده است. در این حالت خاص تغییراتی در گیاه حاصل می شود که به آن تغییرات «موجبی» می گویند. اثرات این تغییرات، بعد از برطرف شدن تأثیر عامل، مدتها در گیاه باقی می ماند. بهاره کردن (Vernalization) بذرها، که در مورد بعضی از گلها بکار می رود، یک چنین حالت خاص است.
پیدایش اولین آثار جوانه های گل در بسیاری از گیاهان زیتنی، تحت تأثیر میزان درجه حرارت در شب است. این بدین معنی نیست که درجه حرارت روز بی اهمیت است، زیرا اگر میزان درجه حرارت در روز بیش از حد معمول بالا رود (حدود ۳۰ درجه سانتیگراد) و یا اینکه از حدی پایین تر آید (حدود ۱۰ درجه سانتیگراد) رشد و نمو غالب گیاهان متوقف می شود. معمولا درجه حرارت شب در گلخانه ها بایستی چند درجه ای از حرارت روز کمتر باشد. دلیل این موضوع مربوط به عمل تنفس است که در شب باعث سوختن مواد ذخیره گیاهی می شود. در صورتی که درجه حرارت در شب افزایش یابد، تنفس گیاه شدت می یابد و مواد بیشتری از آنچه در روز ذخیره شده است در گیاه سوخته می شود.
در نتیجه درجه حرارت مناسب برای رشد کاکتوسها در بهار ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است. اگر دما بالاتر رود و به ۴۰ تا ۴۵ درجه برسد، رشد خیلی کند شده یا متوقف می شود.

۱-۷-۱ چگونگی کاربرد نور مصنوعی
هر گاه نور طبیعی در محیط محدود و یا موجود نباشد می توان با بهره گیری از نور مصنوعی، کاکتوسهایی سالم و زیبا پرورش داد. باید دانست که چراغهای مهتابی خود به خود معجزه گر نیستند بلکه در این حالت، گیاهان به مراقبتی خیلی بیشتر از زمانی که کنار پنجره و در برابر نور خورشید نگهداری می شوند، نیاز خواهند داشت. چراغهای مهتابی مسطح، می توانند نور کافی برای رشد گیاه فراهم کنند.
لامپهای حرارتی به ویژه در بخش طیف قرمز و آبی مورد نیاز گیاه به اندازه کافی نیرومند نبوده و برای بسیاری گیاهان حساس، گرمای بیش از اندازه ای پدید می آورند از این رو از دیدگاه نوردهی نمی توانند اثر بخش باشند گیاهان در نور مصنوعی در تمام سال رشد می کنند، و از آنجایی که بخش حیایت رشد کاکتوسها و گیاهان گوشتی را در زمانهای مناسب، «روند استراحت» تشکیل می دهد از این رو برخی گیاهان بالغ، دوره رشد سالیانه با نور مصنوعی را دوست ندارند.
یکی از نکات شناخته شده هنگام نوردهی به کاکتوسها پخش یکنواخت نور است، به یاد داشته باشید که نور در مرکز لوله های چراغ مهتابی از جاهای دیگر قوی تر است و کاربرد از چند چراغ مهتابی و با ردیف مشخص در کنار هم به مراتب برای رشد گیاه مناسب تر خواهد بود. نور لامپ مهتابی برای کاکتوس سودمند نیست ولی می توان تا اندازه نیاز، آن را در فاصله معین، نزدیک گیاه قرار داد.

۸-۱ کود
تنظیم یک برنامه کودی دقیق در پرورش گیاهان گلدانی اهمیت خاص دارد. pH خاک در این مورد نقش اساسی را بازی می کند. pH خاک در حدود ۵/۴-۵/۵ بسیار اسیدی است و فقط آزالیا ممکن است در چنین خاکی به خوبی رشد و نمو کند.
در نوع کودی که به کاکتوس داده می شود باید دقت کرد، چرا که کاکتوس احتیاج زیادی به کود نیتروژن ندارد. اگر کود نیتروژنه به گیاه داده شود، به دلیل افزایش رویشی گیاه و تغییر نسبت کربن به ازت در گیاه، تبدیل فاز رویشی به زایشی به تأخیر نمی افتد در نتیجه گلدهی نیز در گیاه به تأخیر افتاده و یا اصلا صورت نمی گیرد.
همچنین ممکن است گیاه از نظر شکل ظاهری حالت غیر طبیعی پیدا کند. بهترین فرمول کودی، مخلوط p-k همراه با سایر میکروالمنت های دیگر است. البته یک تا دو بار در طول دوره رشد می توان از کود نیتروژنه استفاده کرد که با غلظت یک در هزار به همراه آبیاری داده می شود.
همچنین باید از کودهایی سود جست که میزان ازت در نسبت ازت، فسفر و پتاسیم (N.P.K) پایین تر باشد و میزان پتاسیم آن بالاتر.
البته بهتر است کودهای مایع و یا از کودهای محلول کامل، استفاده کرد و کودهای حیوانی را زمانی بکار برد که کشت بصورت زمینی و بیرون از گلدان انجام می گیرد. همچنین این نکته قابل اهمیت است که مقدار پتاس و فسفر بستگی به مقدار آهک دارد و باید ترازو تعادل آن را

حفظ نمود.

۹-۱ به گل نشاندن
کاکتوسها معمولا برای گلدهی باید در زمستان به خواب بروند. برای به خواب رفتن آنها باید از پائیز آبیاری را به فواصل زیادتر انجام داد و در زمستان به کلی آن را قطع کرد. بسیاری از کاکتوسها در زمستان احتیاجی به آبیاری ندارند.
دمای نگهداری کاکتوسها در زمستان ۱۰ درجه سانتیگراد است تا گیاه به خواب برود.
در بهار با بیدار شدن، گیاه به گل می نشیند. تعدادی از کاکتوسها را می توان با پاره ای از مراقبتها و فراهم آوردن شرایط لازم مجدداٌ به گل نشاند.
مثلا کاکتوس کریسمس Schlumbergera bridgesii را می توان در محیط با درجه حرارت ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد و ۱۴ ساعت تاریکی و ۱۰ ساعت روشنایی قرار داد تا گیاه در طول ماههای مهر و آبان مجدداٌ گل بدهد. گلهای این کاکتوسها به رنگهای سفید قرمز و صورتی است.
کاکتوس Schlumbergera bridgesii را نیز مانند کاکتوس کریسمس وقتی که اوایل بهار گل داد برای گلدهی مجدد، حداقل برای دو ماه در دمای ۱۰ تا ۱۲ درجه قرار می دهند و مدتی تاریکی را به ۱۴ ساعت می رسانند، تا جوانه های گل دهنده ظاهر شوند.
۱۰-۱ هوای مناسب
کاکتوسها همانند دیگر گیاهان، هنگام جذب مواد غذایی کانی یا آلی از خاک، نیاز بسیار پایه ای به دخالت دی اکسید کربن و اکسیژن هوا دارند. ریشه گیاه در زیر خاک، اندام و ساقه گیاه در فضا و هوا گسترده هستند. پس اندامهای هوازی آنها همواره در برخورد با هوا و مبادله با آن است.
ساختار هوا، گازهایی از اکسیژن، ازت، هیدروژن، گازهای کمیاب، گازکربنیک، منواکسید کربن، بخار آب و ذرات گرد و غبار می باشد که به مصرف سوخت و ساز مواد درونی و تشکیل اندامهای گیاهی می رسد. کاکتوسها کار دم و بازدم یا تنفس (جذب اکسیژن و دفع ا نیدرید کربنیک) را در شب انجام می دهند و در نتیجه گازکربنیک (Co2) بدست آمده را در هوا رها می سازند. از سوی دیگر به هنگام روز نیز در اثر عمل کربن گیری، کاکتوسها نیز مقدار فراوانی اکسیژن به هوای مجاور پس می دهند.

افزوده بر این، کاکتوسها گاز کربنیک جذب شده از هوا را هموار با دریافت مواد جذبی از خاک، ترکیب و انواع و اقسام مواد آلی که دارای قند و اسیدهای آلی هستند درست می نمایند و از همین مواد است که جدار یاخته ها و مواد ذخیره گیاهی ساخته می شود.
همچنین کاکتوسها مانند دیگر گیاهان می توانند مقداری ازت هوا را مستقیماٌ جذب نموده و به مصرف تشکیل اسیدهای آمینه و مواد آلی بافتهای خود برسانند. هوا در زندگی و موجودیت کاکتوسها و دیگر گیاهان نقش زیربنایی و پایه ای را دارا می باشد.
۱۱-۱ خواب زمستانی (استراحت گیاهی)
در طول ماههای سرد زمستان، کاکتوسها دوست دارند که استراحت کنند. اگر شما می خواهید که آنها بهار و تابستان سال بعد شکوفه بدهند باید به خواب بروند. شرایط مختلفی نشان دهنده زمان رسیدن استراحت آنها می باشد. اولین آن کوتاه شدن روزها و دومین شرط پایین آمدن درجه حرارت می باشد. در زمان خواب زمستانی درجه دما نباید از ۸+ درجه سانتیگراد بالاتر و از ۴- درجه سانتیگراد پایین تر بیابد.
در طول دوره استراحت باید پنجره ها به وسیله پرده پوشیده شود و میزان دمای اطاق پایین بیاید تا شرایط برای استراحت و خواب گیاه فراهم شود.

همچنین در طول این دوره باید میزان آبیاری به کمترین مقدار خود برسد چرا که آبیاری بیش از حد مایه مزاحمت بوده و به رشدی ناهنجار می انجامد و باعث پوسیدن و از بین رفتن گیاه می شود.
زمان دوره استراحت بسته به گونه های کاکتوس از یک ماه تا چند ماه متغیر است. همچنین کاکتوسهای سایه دوست و درختی، مانند اپی فیلوم ها و گونه های کاکتوسهای کریسمس از چنین روندی بر کنار بوده و نیاز به استراحت ندارند و در سراسر سال به آبیاری منظم نیاز دارند.
در طبیعت بیشتر کاکتوسها به علت خشکی آب و هوا و نبودن بارندگی در فصل تابستان، استراحت می کنند و در گلخانه ها استراحت گیاهی در فصل زمستان به علت کمبود نور، بطور مصنوعی به آنها رسانده می شود.

هنگامی که پرورش کاکتوس به تنهایی جنبه تولید داشته باشد خواب زمستانی آنها حذف می گردد تا رشد سریعتر انجام شود.

۱۲-۱ گزینش گلدان مناسب برای کاکتوسها
گلدانهای پلاستیکی و سفالی، جعبه های چوبی، جعبه های مسطح ویژه پرورش گل و حتی قطعات سنگی می توانند ظرفهایی مناسب برای رشد کاکتوسها و گیاهان گوشتی باشند. تنها شرط لازم برای این ظرفها، آن است که خوب آبکش شوند به گونه ای که پیوسته، خاک آنها نرم و خوب و تهویه پذیر نگه داشته شود. گلدان معروف Terra cotta که از رس قرمز ساخته می شود کم و بیش ارزان و در اندازه های گوناگون موجود است ولی تنها اشکال آن این است که به سبب ساخته شدن از مواد متخلخل، گیاهان در آن خیلی زود خشک می گردند.

از سوی دیگر، گیاهانی که در گلدانهای لعابدار کاشته می شوند به دلیل آنکه رطوبت از پیرامون گلدان نمی تواند خارج شود بایستی با دقت بیشتری آبیاری شوند.
از آنجایی که گلدانهای پلاستیکی، تمیز، ارزان، رنگارنگ و سبک وزن هستند از این رو بیشتر مورد کاربرد قرار می گیرند. به هنگام گزینش یک گلدان همواره باید تناسب اندازه گیاه با اندازه گلدان را در نظر گرفت. یک گیاه کوچک در یک گلدان بزرگ نه تنها به نظر نمی آید بلکه از نظر آبدهی نیز دچار دشواری شده و به ندرت هم زنده می ماند.
برای کاکتوسهای گرد، توپی و شبکه ای شکل و یا گیاهان گوشتی خوشه ای از گلدانهایی به اندازه ۵/۲ تا ۵/۵ cm (1 تا ۲ اینچ) پهن تر از قطر گیاه به کار بگیرید.
برای کاکتوسهایی با اسکلت راست و استوانه ای شکل گلدانی به ع رض نصف قد گیاه انتخاب می کنیم. مواظبت از گلدانهای کوچک دشوار است و این گونه گلدانها مربع خشک می شوند در نتیجه دائما باید آبیاری شوند.

فصل ۲ : روشهای تکثیر و ازدیاد
۱-۲ انواع تکثیر
تکثیر به دو صورت جنسی و غیر جنسی انجام می شود. تکثیر جنسی یا زایشی از طریق بذر انجام می شود. برای بذرکاری احتیاج به یک بستر کاشت متناسب داریم. معمولاٌ بذرکاری کاکتوس احتیاج به دقت و حوصله بسیار زیادی دارد، زیرا به زمان زیادی از کاشت تا رسیدن به حد قابل قبولی برای عرضه به بازار، احتیاج است.
خاک مناسب برای بذرکاری، خاک سبک همراه با ماسه زیاد و یا پیت موس است.
بذرپاشی باید پس از آبیاری خاک و ضد عفونی بذرها و خاک انجام شود. برای این کار بهتر است از قارچ کش های مناسبی مثل مانکورب استفاده شود. بذرهای جوانه زده به عوامل مساعدی مثل خشکی، گرما و بیماریها بسیار حساس هستند.
طول دوره رشد گیاهان از مرحله بذر تا رسیدن یک گیاه کامل بسیار زیاد است و شاید به چندین سال برسد. طی دوره رشد برای رشد مناسب این گیاه باید کودپاشی آبیاری، سمپاشی و تعویض بستر به طور مرتب انجام شود.
بذرها در مراحل اولیه جای کمتری را اشغال می کنند ولی زمانی که بزرگتر شدند باید جای بزرگتری برایشان در نظر گرفت، نکته قابل توجه این است که گلدان نباید زیاد

بزرگ باشد و بهتر است اندازه گلدان به تناسب رشد گیاه در نظر گرفته شود.
تکثیر غیر جنسی دارای روشهای مختلفی مانند قلمه، جدا کردن جوانه ها و پیوند است.
طول قلمه در کاکتوسها بسته به نوع گیاه، شکل رویش و ارزش اقتصادی آن

تعین یم شود. معمولا تمام کاکتوسها از راه قلمه تکثیر می شوند، قلمه ها باید دارای آوند سالم و مشخص باشند و بعد از جدا شدن از گیاه، مدتی در جای خشک و سایه قرار داده شوند تا آوندها ترمیم شوند. محل قطع قلمه ها را باید به قارچ کشها آغشته کرد. بعد از مسدود شدن آوندها، باید قلمه ها را بصورت ایستاده در بستر و یا گلدان دارای خاک مناسب که دارای مقداری ماسه نیز به آن اضافه شده است قرار داد.
آبیاری منظم و درجه حرارت مناسب در این مرحله بسیار مهم است، اما نور در ریشه دار شدن قلمه ها تأثیری ندارد. در این مورد از هورمونهای ریشه زا نیز می توان استفاده کرد. اغلب کاکتوسها جوانه هایی از روی تنه ایجاد می کنند که می توان به راحتی آنها را جدا کرد و در بستر کاشت، قرار داد. نکته مهم این است که در زمان جدا کردن جوانه ها نباید آنها را با چرخش جدا کرد. می توان با فشار وارد کردن به یک قسمت یا عکس آن به راحتی جوانه ها را جدا کرد، در این صورت آوندها نیز صدمه کمتری می بینند که در نتیجه درصد تلفات کاهش یافته و جوانه ها نیز سریعتر ریشه دار می شوند.
یک راه دیگر تکثیر، پیوند است که معمولا برای کاکتوسهای کمیاب و انواعی که ریشه ضعیف و کم دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. برای تکثیر بعضی از کاکتوسها که به دلایلی مثل جهش (موتاسیون) فاقد انگیزه هستند و نمی توانند به خودی خود به زندگی ادامه دهند، مثل کاکتوس ژمینوی قرمز به نام Gemino cactus mihanoichi از این روش استفاده می شود. معمولا پایه های مورد استفاده، از جنس cereas هستند که تنه استوانه ای با آوندهای مناسب برای پیوند دارند.
پیوندها، شکلهای مختلفی دارند و با ابتکار شخصی نیز می توان انواع مختلفی از پیوند را ارایه

داد. نکته مهم در پیوند زدن دقت در نظر گرفتن آوندها روی یکدیگر و ثابت شدن پایه و پیوند روی هم است که برای برقراری ارتباط مابین آوندهای پایه و پیوندک باید مدتی با فشار انجام گیرد.
ساده ترین پیوند به این شکل است که قسمتی از پایه را برش عرضی داده و برش دیگری نیز ب

ه گیاه مورد نظر به عنوان پیوندک زده و آن را روی پایه قرار می دهند، به شکلی که آوندها روی هم قرار گیرند. برای اتصال این پیوندها به وسیله وزنه یا هر وسیله دیگر که بتواند فشار ثابتی ایجاد کند، فشار ایجاد می کنند. (بعد از یک هفته می توان وزنه را برداشت) در زمان پیوند زدن گیاه، آبیاری باید مرتب انجام شود، اما آب نباید روی محل پیوند ریخته شود، همچنین باید از قرار دادن بوته پیوند زده در معرض آفتاب مستقیم و شدید خودداری کرد.

۲-۲ روش جنسی (ازدیاد به وسیله بذر)
گاهی ممکن است مقدار کمی بذر از هر یک از گونه های متنوع کاکتوسها یا گیاهان گوشتی

در دسترس باشد. در این صورت می توانیم در سطح گلدان و خاک صرفه جوئی کنیم و لازم است که پس از پر کردن گلدان یا ظرف گلکاری از خاک سطح آن را به تناسب مقدار بذری که از هر یک از گونه های گیاهان داریم، با قرار دادن نوارهای باریکی از شیشه، تخته، کاغذ، مقوا، فلز و غیره به چند قسمت تقسیم کرده و هر یک از بذرها را در یک قطعه آن کاشته و نام آن را روی اتیکت کوچکی با مداد سیاه نوشته و در قطعه مربوطه آن قرار دهید. انجام این عمل از نظر یکنواخت بودن خاک آبیاری، کود، کارهای رسیدگی و غیره خیلی بهتر از این است که برای کاشت هر نوع بذر یک گلدان کوچک مستقل انتخاب کنیم.
ازدیاد از طریق کشت بذر گیاهان فوق بسیار کند انجام می گیرد. بهترین زمان کشت بذر در بهار یا اوایل تابستان است. گلدانی را با مخلوطی از ۵۰ درصد تورب و ۵۰ درصد ماسه تقریبا پر کرده بذور را در سطح گلدانها قرار می دهند، سپس لایه نازکی از ماسه نرم بر سطح آنها می پاشند. پس از کشت بذور گیاهان را در ظرفی از آب قرار می دهند، وقتی که خاک گلدان کاملا مرطوب شد سطح آن را با یک شیشه و یا پلاستیک می پوشانند، سپس گلدان را در محلی گرم و نیم سایه قرار می دهند.
در صورتی که این کار در مورد کاشت بذر تعداد زیادی از گیاهان دیگر میسر نیست زیرا نیاز گیاهان دیگر با هم فرق دارد و هر یک از آنها مراقبت و بستر کاشت متفاوتی لازم دارد ولی بذر کاکتوسها و گیاهان گوشتی غالبا زود سبز می کنند و از نظر نیاز تقریبا مشابه هستند.
اشکال دیگر این است که در گیاهان دیگر شیوه رویش یکسان نیست. برخی زود رشد و برخی دیر رشد هستند در صورتی که کاکتوسهائی که از بذر می رویند معمولا همه دیر رشد هستند و شیوه رویش آنها مشابه است.

بجز بذر گیاهان opuntia که دارای جدار ضخیم تر هستند و آنها را قبل از کاشت باید به وسیله سائیدن با ماسه یا کاغذ سمباده و با قرار دادن در لایه ماسه مرطوب آماده کاشت نماییم (به اصطلاح باغبانی استراتیفه بکنیم) بهتر است برای کاشت بذر کاکتوسها و گیاهان گوشتی از خاک کمپوست ضدعفونی شده استفاده کنیم و در این صورت بذرها را نیز قبل از کاشت باید ضد عفونی کنیم. ابتدا باید مطمئن شویم که قسمتی از گوشت میوه روی بذر باقیمانده باشد و بعد بذرها

دهیم ولی بهتر است آنها را با محلول هیپوکلریت کلسیم ضدعفونی کنیم.
برای این کار ۱۰ گرم از این ماده را در ۱۵۰ سانتیمتر مکعب آب حل کرده و بذرها را به مدت ۱۰ دقیقه در آن می ریزیم و این روش تاکنون بهترین است زیرا این ماده اثر بدی روی بذرهای دیگر گیاهان ندارد. پس از آنکه بذرها را از این محلول بیرون آوردیم، باید روی کاغذ خشک کن یا روزنامه پهن کنیم تا قبل از کاشت خشک شود، برای ضدعفونی کردن بذر کاکتوسها و گیاهان گوشتی تاکنون تعداد زیادی از مواد شیمیایی به صورت گرد پیشنهاد شده است و در بازار وجود دارد که بذر را قبل از کاشت باید در کیسه ای با این گردها آلوده کنیم برخی از این گردها نیز برای گیاهان دیگر بدون ضرر هستند ولی به نظر می رسد که بهترین وسیله ضدعفونی بذر کاکتوسها و گیاهان گوشتی همان روش هیپوکریت کلسیم باشد.
پس از ضدعفونی کردن بذرها را به طور دستپاش یا خطی با احتیاط روی خاک گلدان یا ظروف

گلکاری می کاریم.
اینک نوبت به آبیاری آنها می رسد. این عمل باید با دقت هرچه تمام تر انجام شود تا بذرها ابدا شسته نشده و یا بطور عمیق زیر خاک نروند. بهترین راه آبیاری این است که خاک گلدان یا ظروف گلکاری (بستر کاشت) را قبل از کاشت بذر یک بار آبیاری نمائیم که هم بذرها هنگام کاشت بخ

وبی به خاک بچسبند و هم بعد از کاشت تا مدتی نیازی به آبیاری آنها نباشد.
برای آبیاری دفعات بعد بهتر است بجای آبیاری از بالا، گلدان یا تزیین یا جعبه های گلکاری را در ظرفی محتوی آب تا حدود ارتفاع آنها از پایین قرار دهیم (قبل به آن اشاره شد) که گلدان یا بستر کاشت، با استفاده از خاصیت لوله های موئین و نشت رطوبت لازم را جذب کرده و در دسترس بذرها قرار دهند و بذرها ابدا شسته نشده و در جای خود باقی می مانند.
در مورد بذرهای درشت تر مانند بذرهای opuntia ها و غیره برای کاشت آنها باید بذر را با گیره بر سطح خاک گلدان قرار داد و بذور زیر را با کمی ماسه مخلوط کرده و توسط صافی بر سطح بپاشیم. در هر صورت روی بذور را با لایه ای از ماسه (تقریبا دو برابر اندازه بذرها) می پوشانند.
در مورد آبیاری اینگونه بذور (درشت) می توان به وسیله تلمبه هائی که آب را بصورت گرد می پاشند (مانند سمپاشهای دستی و پشتی) آب را از بالا بدهیم و باز هم باید توجه کرد که آبیاری آن اندازه نباشد که خاک را شسته و بذرها را در یکجا جمع کند.
در هر صورت خاک روی بذر هرگز نباید سله بسته و شقه شود و سفت گردد بلکه مرتبا نباید رطوبت متعادل را داشته باشد و خشک نشود تا نیازی به خرد کردن آن احساس شود. وقتی کاشت بذر تمام شد، برای اینکه هم باد مزاحم نشود و هم ا ینکه یک محیط گرم و مرطوب و مناسب برای

رویش بذر آماده شود، عمل با روش کردن یک لامپ ۱۰۰ وات تقریباٌ در ارتفاع ۳-۴۰ سانتیمتری گلدان یا بستر کاشت میسر خواهد بود. بدین ترتیب بسیاری از بذرها در ظرف چند روز (۱۰-۴۰ روز) سبز می شوند و به رویش سالم خود ادامه می دهند تا زمان نشاء کردن آنها برسد.

۱-۲-۲ نشاء کردن گیاهان دانه زاد کاکتوس و گیاهان گوشتی
پس از آنکه کاکتوسها و گیاهان گوشتی دانه زاد (روئیده از بذر) تا اندازه ای بزرگ شدند که خطر از بین رفتن برای آنها دیگر وجود نداشت و احساس کردیم که در روی بستر کاشت جا برای ادامه رویش آنها تنگ می شود و گیاهان همدیگر را تحت فشار قرار می دهند، زمان نشاء کردن آنها فرا رسیده است.