فایل ورد کامل مقاله بررسی مبلمان شهری در منطقه ۵ اصفهان در شرکت کامکان؛ تحلیل علمی طراحی شهری و کارکردهای اجتماعی
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
فایل ورد کامل مقاله بررسی مبلمان شهری در منطقه ۵ اصفهان در شرکت کامکان؛ تحلیل علمی طراحی شهری و کارکردهای اجتماعی دارای ۱۴۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد فایل ورد کامل مقاله بررسی مبلمان شهری در منطقه ۵ اصفهان در شرکت کامکان؛ تحلیل علمی طراحی شهری و کارکردهای اجتماعی کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله بررسی مبلمان شهری در منطقه ۵ اصفهان در شرکت کامکان؛ تحلیل علمی طراحی شهری و کارکردهای اجتماعی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله بررسی مبلمان شهری در منطقه ۵ اصفهان در شرکت کامکان؛ تحلیل علمی طراحی شهری و کارکردهای اجتماعی :
چکیده :
امروزه نقش مبلمان شهری در خدمت رسانی به شهروندان در شهر ها بر کسی پوشیده نیست. اما مسئولان امر و دست اندرکاران امور شهری معتقدند که گذشته از امر خدمات رسانی، حفظ هویت و زیبایی سیمای شهری نیز از اولویت های بالایی برخوردار است؛ چنان که بعضاً مشاهده می شود با گسترش بی ضابطه ی بسیاری از شهرهای بزرگ و افزایش جمعیت، کم کم تسلط
مسئولان شهری به کنترل اوضاع اجتماعی و پرداختن به امور سیمای شهرها و سامان دهی آن کم تر از گذشته می شود و گاهی هویت حفظ سیمای بصری در زیر پوشش عملکردها و پاسخ به نیاز روزمره ی شهروندان به فراموشی سپرده می شود. هجوم بی رویه و حساب نشده ی جمعیت از روستاها و شهرهای کوچک تر به شهرهای بزرگ نیز ، باعث به وجود آمدن سیمایی نامناسب و اغتشاش در هویت و کالبد شهر می شود. به طوری که در بسیاری از موارد برای پاسخ گویی به نیاز شهروندان در امر خدمات شهری، دقت فدای سرعت شده و حفظ هویت و زیبایی، به ویژه در مبلمان شهری، قربانی نیازهای مقطعی و نسنجیده ی روزمره ی شهر می شود.
ت سعی بر آن شده تا با بررسی مبلمان شهری منطقه پنج شهر اصفهان ، ارتباط مبلمان شهری با سایر عوامل شهری از جمله حفظ هویت شهری و زیبا سازی منطقه پنج شهر اصفهان را مشخص نماییم.
کلمات کلیدی :
خدمات شهری ، سیمای شهر ، مبلمان شهری ، منطقه ۵ شهری اصفهان ، هویت شهری
۲-۱-بیان مسله :
بسیاری از عناصر به کار رفته در یک خیابان، سابقه ای به قدمت تمدن بشری دارند از جمله ی این عناصر می توان به انواع سرپناه و نشست گاهها اشاره کرد. برخی دیگر از این عناصر به طور مشخص معلول ابداع یا اختراعی تاریخی هستند به طور مثال نیاز به تلفن همگانی در مکان های عمومی پس از ظهور تلفن و فراگیری آن در اروپا و سایر نقاط شکل گرفت. در بررسی سیر تحول شهر و خیابان نقطه ی عطف بسیار مهمی وجود دارد و آن انقلاب صنعتی است و این پدیده نه تنها بر سیمای ظاهری شهر تاثیر گذاشت بلکه تا اعماق وجودی جزئی ترین مسائل شهری ریشه دواند. وابستگی هایی را از بین برد و نیاز هایی را ایجاد کرد با ظهور طراحان قرن بیستمی از گوشه و کنار دنیا این شاخه از گرایش های طراحی هم بسیار گسترده و هم متنوع شد؛ نو آوری در مواد، فرایندهای تولید و فناوری طرح های کامل تر و جامع تری را سبب گشت. مفاهیمی هم چون یکپارچگی، هماهنگی، هویت و دوام در سر لوحه ی کار طراحی برای مجموعه اجزای مبلمان شهر قرار گرفت.
حال در آغاز قرن ۲۱ آنچه بیش از همه مورد توجه قرار گرفته است، تخریب های جهانی زیست محیطی است می توان پیش بینی کرد که طراحی در آینده در صدد عرضه ی محصولاتی خواهد بود که با محیط زیست سازگار باشند مبلمان شهری نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر تا به حال کمتر بدان توجه شده است در آینده چنین نخواهد بود.
مبحث مبلمان شهری در کنار رفع نیاز های مادی گروههای مختلف استفاده کننده از فضاهای شهری؛ به بعد زیبا شناسانه آن نیز باید بپردازد و این زیبایی بیش از هر چیز حاصل هماهنگی، وحدت و تنوع، تکرار شوندگی و انعطاف پذیری عناصر دخیل در طراحی شهری است. چه در غیر این صورت نا به سامانی و بی هدفی که امروز به دلیل پراکنده کاری و خود محورها به اصطلاح صرفه ی اقتصادی و نبود الگو و ضوابط مناسب و استاندارد شده برای این عناصر بروز کرده چهره شهر را مخدوش نموده و راه گشا نیست.
حال این سوال مطرح است که آیا در منطقه پنج به عنوان یکی از مناطق مهم و دارای فضای سبز عمده شهر اصفهان و همچنین به عنوان مکانی توریستی از مبلمان شهری مناسبی بر خوردار است؟ آیا اقدامات مناسبی در جهت زیبا سازی مبلمان شهری این منطقه در طی سال های اخیر انجام شده است؟ آیا با توجه به قرار گیری کوه صفه در این منطقه و هویت این مکان به عنوان یک مکان توریستی و تفریحی اقدامات مناسبی در جهت جذب گردشگران درون و برون شهری به این مکان انجام شده است؟ آیا ساکنان منطقه پنج شهر اصفهان از مبلمان شهری این منطقه راضی
هستند؟ آیا فرهنگ شهرنشینی در این منطقه به گونه ای بوده است که شاهد تخریب انواع گونه های مبلمان شهری در این منطقه نباشیم؟ آیا مبلمان شهری منطقه بر زیبا سازی فیزیکی این منطقه و تمایز آن از سایر مناطق شهری شهر اصفهان تاثیری داشته است؟ و سوالاتی از این قبیل که محقق را بر آن داشت تا با انتخاب این موضوع و بررسی مبلمان شهری منتطقه پنج شهر اصفهان نگرشی نو درباره این موضع ارائه دهد.
۳-۱-اهداف تحقیق :
هدف کلی این تحقیق عبارت است از بررسی مبلمان شهری منطقه پنج شهر اصفهان و ارتباط آن با زیبا سازی شهر اصفهان
اهداف ویژه : اهداف ویژه این تحقیق عبارت است از بررسی مبلمان شهری منطقه پنج شهر اصفهان و تاثیر این عامل بر روی متغیر های زیبا سازی شهری ، فرهنگ شهرنشینی و از این دست عواملمی باشد .
۴-۱-سوالات تحقیق :
آیا مبلمان شهری منطقه ۵ بر روحیه شهروندان این منطقه موثر بوده است ؟
آیا مبلمان شهری منطقه ۵ بر زیباسازی این منطقه و تمایز آن از سایر مناطق موثر بوده است ؟
آیا شهروندان ساکن در منطقه ۵ از طرح مبلمان شهری و پراکندگی آن در این منطقه رضایت دارند ؟
۵-۱-فرضیه : (Hypotheses)
فرضیه تحقیق از وجود رابطه یا اثر و یا تفاوت بین متغیر ها خبر می دهد یا درواقع وجود این حالت را تائید نموده آن را واقعی و حقیقی می داند .
انواع فرضیه :
۱ – فرضیه تحقیق : از احتمال وجود رابطه یا اثر و یا تفاوت بین متغیر ها خبر می دهد .
۲ – فرضیه صفر : که به فرضیه آماری یا پوچ نیز موسوم است وجود رابط ، اثر یا تفاوت بین متغیر ها را رد کرده و انکار می کند .
تعریف فرضیه :
فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگى و روابط بین پدیدهها، اشیاء و متغیرها، که محقق را در تشخیص نزدیکترین و محتملترین راه براى کشف مجهول کمک مىنماید؛ بنابراین، فرضیه گمانى است موقتى که درست بودن یا نبودنش باید مورد آزمایش قرار گیرد. فرضیه براساس معلومات کلى و شناختهاى قبلى یا تجارب محقق پدید مىآید. این شناختها ممکن است براساس تجارب یا مطالعات قبلى باشد، از منابع شفاهى بدست آمده باشد، یا در جریان مطالعهادبیات تحقیق حاصل شده باشد .
فرضیه پاسخی بخرانه ، احتمال و موقت به سوال پژوهشی است که در مراحل بعدی ، تحقیق درستی یا نادرستی آن مورد اموزش قرار می گیرد . ( نقی زاد ، ۱۳۸۳ ،۲۲ )
فرضیه حدسی است زیرکانه و علمی که باید به کمک واقعیت ( داده ها ) مورد بررسی قرار گرفته و سپس تایید یا رد گردد . ( نگهبان ، ۱۳۸۴ ، ۶ )
۶-۱-فرضیه های تحقیق :
• به نظر می رسد توجه بیشتر به امر مبلمان شهری در منطقه ۵ شهر اصفهان بر زیباسازی این منطقه که از مناطق دارای فضای سبز محدود شهر اصفهان می باشد تاثیر به سزایی دارد .
• بنظرمی رسدتوجهبیشتربهمبلمانشهریمنطقه ۵ اصفهانمی
متغییر ها :
متغیر ها عواملی هستند که بر پدیده ها و بر یکدیگر تاثیر میگذارند و قابل اندازه گیری هستند ، همچنین میتوان میزان تاثیر گذاری آن ها را تعیین و با میزان تاثیر گذاری متغیر های دیگر مقایسه کرد. معمولا متغیر های موثر را به دسته متغیر های خواسته و ناخواسته تقسیم می نمایند.
متغیر های خواسته: متغیر هایی هستند که مطالعه و روابط بین آن ها به عنوان هدف تحقیق انتخاب شده و فرضیه های تحقیق نیز برسی و شناسایی ارتباط بین آن ها را مد نظر دارند. این متغیر ها به نوبه خود به دو نوع متغیر های مستقل و تابع ( وابسته ) قابل تفکیک هستند.
متغیر های مستقل (Independent variable ) :
متغیر های اصلی هستند که محقق از طریق ایجاد تغییر در آن ها اثرات ناشی از این دگرگونی ها و تغییرات را می سنجد ( آسایش و مشیری . ۱۳۸۱ : ۱۹۹ )
متغیر وابسته (Dependent variable):
متغیری است که ارزش یا مقدار آن به متغیر مستقل بستگی دارد. متغیر وابسته در اختیار محقق نیست و محقق نمی تواند در آن دخل و تصرف یا دستکاری کند.
متغیر های مستقل ، واسطه و وابسته در این تحقیق عبارتند از :
• متغیر مستقل : مبلمان شهری
• متغیر واسطه : سطح فرهنک و سواد عمومی ، گذراندن اوقات فراغت
• متغیر وابسته : زیباسازی منطقه ۵ شهر اصفهان
۷-۱-قلمرو تحقیق:
قلمرو تحقیق شامل سه دسته قلمرو زمانی ، مکانی و موضوعی است.
قلمرو مکانی : قلمرو مکانی این تحقیق شهرستان اصفهان واقع در استان اصفهان می باشد.
قلمرو زمانی : تحقیق حاضر از مهر ماه سال ۱۳۹۱ آغاز گردید و در دی ماه سال ۱۳۹۱ پایان یافت.
قلمرو موضوعی : موضوع این تحقیق تحلیل و بررسی پدافند غیر عامل و تاثیر آن در توسعه پایدار شهر اصفهان می باشد.
۸-۱-روش تحقیق :
تعریف روش تحقیق :
به کلیه وسایل و مراحل جمع آوری نظام مند اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل منطقی آن ها برای نیل به یک هدف معیت ( روش علمی تحقیق ) گفته می شود. ( آسایش و مشیری، ۱۳۸۱ : ۳۳ )
روش تحقیق منطق تحقیق دانسته شده است یعنی همچنان که منطق قوانینی را برای درست فکر کردن به دست می دهد ، روش تحقیق نیز قواعدی را برای درست تحقیق کردن عرضه می کند .
بر این مبنا این تحقیق بر اساس هدف بنیادی- نظری و بر اساس ماهیت توصیفی است.
۹-۱-ابزار جمع آوری اطلاعات :
اطلاعات در این تحقیق از طریق روش های کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است که روش های کتابخانه ای از طریق مطالعه کتاب ها ، مقالات ، پایان نامه ها و گزارش های ادارات و سازمان های مسئول در امر شهر انجام گردیده و مطالعات میدانی از طریق مشاهده و مصاحبه و گفتگو با مدیران و نقطه نظرات آنهایی که در امر برنامه ریزی و مدیریت شهری نقش داشته اند.
۱۰-۱-کاربرد نتایج تحقیق :
سازمان های اجرایی و آموزشی زیر از نتایج این پژوهش بهره مند میگردند :
شهرداری ها ، شورای اسلامی شهر ، فرمانداری و سایر نهاد های ذیربط
مورد استفاده سازمان هایی از جمله وزارت کشور و سازمان مسکن و شهرسازی در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های ملی ، منطقه ای و شهری
دانشگاه ها و کلیه مراکز علمی – پژوهشی
۱۱-۱-محدودیت ها و تنگناهای تحقیق :
• نبود اطلاعات و منابع به حد کافی
• عدم همکاری ارگان ها و ادارات
• عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق درباره منطقه مورد مطالعه
۱۲-۱-مفهموم واژه ها و اصطلاحات :
مبلمان شهری : ( urban furniture )
مبلمان واژه فرانسوی است .
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا ء، دستگاه ها، نمادها و عناصری گفته می شود که چون در شهر و خیابان و در کل در فضای باز نصب شده اند و استفاده ی عمومی دارند به این اصطلاح معروف شده اند.
به عبارت دیگر عناصری مانند: نیمکت ها، ایستگاه های اتوبوس، علایم، منابع نوری، صندوق های پستی، سطل های زباله و; که برای راحتی، آسایش و زیبایی بیشتر، ارایه ی اطلاعات، کنترل حرکت، ایجاد امنیت و رفاه شهروندان در فضاهای شهری قرار داده شده اند، مبلمان شهری نام دارد .
( مرتضوی ،۱۳۸۳ ، ۲۰ )
هویت شهری : (Identity of the city )
هویت شهری عبارتند از شخصیت و حقیقت هر شی یا مشخص یا شهر که صفات مشخصات جوهری او را در بر می گیرد ویژگی ها و شاخصه های هر شهر تحت تاثیر محیط جغرافیا یی شامل عوامل و عناصر اقلیمی ، توپوگرافی ، منابع آب و خاک و ساختار های فرهنگی و تاریخی آن منطقه جغرافیایی شکل می گیرد .
سیمای شهری : (city landscape )
سیمای یک شهر فرآیند تصاویری از آن شهر است که هر مخاطبی ، تحت تاثیر آن قرار گرفته ، شهر را با آن سیمای عمومی شناخته و خاطراتی از آن دارد . از طرف دیگر ، منظره شهری در بیشتر شهر های بزرگ دنیا به واسطه بنا ها یا مکان های نمادین درک می شود . ( کالن ، ۱۳۸۳ ، ۴۳۸ )
سیمای شهر عبارتند از استخان بندی شهر و عناصر تشکیل دهنده آن که حیات و تمدن شهری را نشان می دهد . ( شمایی پور احمد ، ۱۳۸۵ ، ۸ )
خدمات شهری : ( services month )
خدمات شهری عبارتست از کردار ها ، فرآیند ها و عملکرد ها می باشد . ( مک گراوهیل ، نیویورک ، ۱۹۹۶ ، ۵۰ )
خدمات شهری به فعالیت یا مجموعه فعالیت های کم و بیش نا ملموس که معمولا در تعاملات بین مشتری و کارکنان با کالا یا سیستم های عرضه کننده خدمات صورت می گیرد و به عنوان راه حل هایی برای مشکلات مشتری ارائه می شود . ( کریستین گرونروس ، ۱۹۹۰ ، ۲۷۰ ) چ
۱۳-۱-پیشینه تحقیق :
پیشینه ی مبلمان شهری در ایران
در تاریخ نگاری ایران تاریخچه ی مدون و جداگانه ای از انواع مبلمان شهری و سیر تکاملی آن به چشم نمی خورد و سوابق موجود به صورت پراکنده از میان مدارک تاریخی کشور به دست آمده است. از آنجا که قدمت تمدن های باستانی در ایران بسیار بیشتر از اکثر نقاط دنیا و به ویژه تمدن های اروپایی که امروزه در زمینه ی عناصر و مبلمان شهری پیشرو هستند می باشند، تظاهر حالات ابتدایی بعضی از عناصر و مبلمان شهری را می توان به آنها نسبت داد مانند انواع آبنماها در زمان هخامنشی در ایران لوح های سنگی، تندیس های سنگی از پادشاهان و; که نمایانگر قدمت طولانی مبلمان شهری در ایران است. در دوران بعد از اسلام نیز هر زمان که حکومت مقتدری بر سرکار بوده تجلی اقتدار آن در شکوه شهرها به نمایش درآمده است به عنوان مثال در معماری صفویه همواره خانه های ایرانی دارای الگوی سکوی خصوصی در کوچه و خیابان بودند که عابران پیاده نیز از آن استفاده می کردند. نحوه ی زنده شدن معابر با این سکوها تنظیم می شد. بعضی از این عناصر هم ریشه در باورهای مذهبی مردم داشته است نظیر سقاخانه ها که در تمام نقاط شهر دیده می شدند.
بعد ار انقراض حکومت صفویان دولت مرکزی قدرتمندی بر ایران حکومت نکرد و کشور از این زمان به بعد به خصوص در زمان قاجار یه دچار آشفتگی شدید در زمینه های مختلف هم چنین مسایل و عناصر شهری گردید به طوری که فرصتی برای تعبیه ی عناصر و مبلمان شهری فراهم نشد.
کشف و اختراع بعضی از عناصر مانند برق، تلفن در خارج از مرزهای کشور، ضعف اقتصادی و درگیری های سیاسی و داخلی نیز مزید بر علت شد تا کشور با وجود داشتن سابقه ی درخشان و مثال زدنی در طراحی و برنامه ریزی شهری و عناصر آن به دلیل موارد نامبرده از قافله عقب مانده و تا امروز به استثنای حرکت های پراکنده در بعضی از شهر های کشور، در زمینه ی برنامه ریزی شهری و تجهیزات آن از جمله مبلمان شهری دنباله روی کشور های پیشرفته باشد. .
۱۴-۱-منابع تحقیق:
الف) پایان نامه ها :
نازنین تبریزی در سال ۱۳۸۴ در پایان نامه خود تحت عنوان مبلمان شهری با توجه به شرایط زیست بوم انسانی شهر اصفهان ( تا تائید بر محدوده های گردشگری بخش مرکزی ) به نتایجی رسیده تحت این موارد :
• مبلمان شهری به گونه ای باید طراحی شود که امکان استفاده برای همه اقشار جامعه از زن و مرد ، پیر و جوان و معلولان فراهم آید .
• برای داشتن مبلمان و خدمات شهری خوب می توان با سلیقه و طراحی صحیح ، هنرمندانه از امکانات محلی و مصالحی بومی بهره لازم را برد .
فرامرز خسروی در سال ۱۳۸۹ در پایان نامه خود تحت عنوان نقش فضای سبز در کیفیت زندگی و افسردگی شهروندان شهر اصفهان به نتایجی رسیده تحت این موارد :
• در طراحی مبلمان شهری ، باید به نکات ظریف هنری از جمله جنس مصالح ، رنگ ها و مسائل اقلیمی توجه ویژه داشته ، بهره لازم را برد .
• خدمات شهری و عناصر آن باید دارای چیدمانی باشد که علاوه بر کاربری و خدمات رسانی مناسب ، آرامش روحی و روانی ساکنان را نیز فراهم کند .
• مبلمان شهری باید زیبایی بصری محیط را به دنبال داشته باشد .
ب ) مقالات :
محمد قاسمی خوزانی در سال ۸۵ ۱۳در مقاله خود تحت عنوان جایگاه و نقش مبلمان و منظر شهری در توسعه گردشگری پرداخته و به نتایجی رسیده تحت این موارد :
• مبلمان شهری طراحی شده درمحدوده مورد مطالعه ، از نظر استاندارد های رایج در حد پایینی می باشد.
• نظار ت بر طراحی ، ساخت و مکانیابی عناصر شهری توسط مسئولین شهری بسیار ضعیف بوده است .
۱-۲- مقدمه
مبلمان شهری از جمله عناصر سازنده فضای شهری محسوب میشود که کمیت و کیفیت، زیبایی، راحتی، دوام و محل استقرار آن نقش بسیار اساسی در دستیابی به شهری زیبا و سالم دارد، شهری که در آن شهروندان احساس آسایش نموده و حضور در آن را به نشستن درخانه ترجیح دهند.
از آنجا که سه هدف اصلی برنامه ریزی شهری، سلامت،آسایش و زیبایی میباشد لذا دستیابی به هر سه مورد، در کنار توجه به طراحی دلپذیر فضای شهری منوط به دقت و حوصله در طراحی و برنامهریزی مبلمان شهری است.
مبلمان زیبا در فضای نازیبا، جذابیتی نخواهد داشت و فضای زیبایی که در آن مبلمان نازیبا استقرار یابد، جلوه نخواهد کرد. بدین منظور طراحی توأم فضای شهر و مبلمان شهری اساسی دستیابی به شهر سالم امروزی است . از سوی دیگر توجه به تناسبات انسانی در ساخت مبلمان شهری و نیز توجه به شرایط اقلیمی و مصالح بومی نیز از ضروریات در طراحی مبلمان شهری است. مکانیابی محل استقرار مبلمان، توالی و تواتر چیدمان آن نیز در کیفیت بصری فضا تأثیر مثبتی بر جا میگذارد.
توجه به طراحی مبلمان شهری در دنیا مقولهای جدید محسوب می شود و تا مدتها در بسیاری از کشورها به عنوان موضوعی غیر ضروری مورد بیتوجهی قرار میگرفت. در کشور ما نیز به زعم نظر برخی غیر متخصصین این مقوله امری لوکس گرایانه و فانتزی قلمداد میشده است اما افزایش آگاهی شهروندان از یک سو وافزایش متخصصان از سوی دیگر، باعث توجه جدیتر به این مورد گردیده است. با این وجود بیشتر انواع مبلمان شهری کشور صرفاً تقلیدی از جوامع غربی است و در طراحی و برنامهریی آن به شرایط بومی، اقلیمی و فرهنگی توجه چندانی نشده است به گونهای که منابع علمی مرتبط با این مقوله بسیار کم بوده، فقدان منبعی جامع که بتواند ایده های جدیدی به خوانندگان ارایه نماید بسیار محسوس است. متخصصان رشتههای طراحی شهری، برنامهریزی شهری، معماری، شهرسازی طراحی صنعتی، جامعه شناسی، عمران و ; به صورت تجربی دست به طراحی مبلمان شهری میزنند ولی از آن جا که این عمل در اکثر موارد از اصول خاصی پیروی نمیکند، در هر کوی و برزن شاهد سلیقههای متفاوت در این عناصر شهری هستیم.
۲-۲- طراحی شهری :
طراحی شهری پلی است بین برنامه ریزی شهری و معماری که با تو جه اصلی طراحی شهری به شکل کالبدی شهر بوده و با کیفیت کالبدی و فضای محیط سر و کار دارد . در عصر و فرهنگی براساس انتظارات و امکانات طراحی شهری به گونه ای خاص می باشد . به طور کلی طراحی شهری توجه زیادی به فرم یا شکل کالبدی نواحی شهری دارد . ( سعید نیا ، ۱۳۸۲ ، ۶۷ )
طراحی شهری فرآیندی است که به شکل دهی فیزیکی بافت های مختلف شهری و روستایی می انجامد طراحی شهری با رویکرد ساختار گرایی به ایجاد اماکن متعدد می پردازد . این فرآیند
طراحی ساختمان ها ، فضاها و چشم انداز ها را نیز بر عهده داشته و نهایتا جریانی است که کمک به آبادی و عمرانی شهر ها می کند .
طراحی شهری به عنوان تخصص میان رشته ای و رابط بین برنامه ریزی شهری م معماری است . هدف اصلی آن سازماندهی فضایی مجموعه های شهری و مراکز فعالیت های شهری ( تجاری ، خدماتی ) می باشد . و اگر چه زیادی به کیفیت بصیری ، ایجاد ساختار فیزیکی و فضایی مطلوب و دل انگیز و هماهنگی طراحی فیزیکی با ویژگی های اجتماعی ساکنین شهر در طرح ها دارد .
طراحی شهری شمایی از سازماندهی فضای شهری می باشد که برای جمعیتی معین با سطح مشحصی از رفاه اجتماعی در نظر گرفته می شود و بر مبنای پیشنهاد نظری و توانایی های بلقوه و بالفعل موجود در یک جامعه تنظیم می شود . ( راهنمایی ، شاه حسینی ، ۱۳۸۳ ، ۱۲ )
۳-۲- فضای سبز :
از آنجای که فرهنگ و آداب ایران و ایرانی همواره فضای سبز دارای اهمیت و حتی تقدیس بوده لذا با تعریف آن در زبان پارسی آغاز خواهیم نمود :
در زبان فارسی لغات مترادف با فضای سبزی وجود دارد مانند : باغ ، بستان ، بهشت ، بهشت زار ، بوستان ، پردیس ، چمن زار ، گلشن .
لیکن در ساده ترین و کوتاه ترین بیان می توان فضای سبز را بخشی پوشیده از گیاه در سیمای شهر دانست بخشی از سیمای شهر که از انواع گیاهان تشکیل شده است .
فضای سبز در فرهنگ منابع به مناطقی از شهر ها اطراف آنها گفته می شود که به صورت جنگل کارای های دست کاشت و یا پارک های شهری تعیه می شوند . ( طباطبایی ، ۱۳۷۱ ، ۵۵ )
در بعضی منابع فضای سبز را با محدوده بزرگ و گسترده تعریف نموده اند – فضای نسبتا بزرگی ، متشکل از گیاهان با ساختن جنگل و برخوردار از بازدهی زیست محیطی و اکولوژیک معین و در شرایط زیست محیطی که در شهر حاکم می باشد . ( مجنونیا ، ۱۳۷۴ ، ۳۸ )
فضای سبز شهری بخشی از فضاهای وسیع و یا محدود در محدوده عملکردی است که برای ایجاد تنوع و زیبایی ، افزایش کیفیت محیط زیستی ، تامین رفاه انسانی و ارائه خدمات ویژه به شهروندان می باشد و با انواع پوشش گیاهی بومی و غیر بومی پوشیده شده است . ( ضرابی و تبریزی ، ۱۳۸۵ ، ۹ )
فضای سبز جزو بافت شهرها و بخشی از خدمات شهری که جدا از نیاز های جامعه شهری نمی تواند باشد ، این فضا از نظر کمی و کیفی باید متناسب با حجم فیزیکی شهر ، نیازهای
جامعه ، شرایط اکولوژیکی شهر و روند آن توسعه باشد .
فضای سبز شهری از دیدگاه شهر سازی در برگیرنده بخشی از سیمای شهر است که از انواع پوشش های گیاهی تشکیل شده است و به عنوان یک عامل زنده در کنار کالبدی بی جان شهر ، تعیین کننده ساخت مورفولوژیک شهر است . ( سعیدنیا ، ۱۳۸۳ ، ۲۹ )
۴-۲- مبلمان شهری :
تعاریفی که مبلمان شهری در منابع مختلف بدست آمده است به قرار زیر می باشد :
مبلمان شهری واژه ای فرانسوی است و در شهرسازی به مجموعه اثاث و دکوراسیون و کلیه عناصر ( تابلو ها ، روشنایی ، محل استراحت سرپناه ، تندیس ، کیوسک غذا و . . . ) که در چشم انداز شهری وجود دارد گفته می شود . ( شماعی و پور احمد ، ۱۳۸۴ ، ۹۷ )
مبلمان شهری مجموعه وسیعی از وسایل ، اشیاء ، دستگاه ها ، نماد ها و عناصری است که در فضا های عمومی نصب می شوند برای تامین راحتی و آسایش جسمی و روانی شهروندان . ( همانی ، ۳۳ )
مبلمان شهری از جمله عناصر سازنده فضای شهری می باشد که کمیت ، کیفیت ، زیبایی ، راحتی ، دوام ومحل استقرار آن نقش اساسی در دستیابی به شهری زیبا و سالم دارد ، شهری که در آن شهروندان احساس آسایش کرده حضور در این فضا را به نشستن در خانه ترجیح دهند . ( زنگی آبادی و تبریزی ، ۱۳۸۳ ، ۳ )
مبلمان شهری اجزاء غیر ثابت فضاهای شهری می باشد که به عنوان عناصر مکمل در میان فضاهای ما بین ساختمان ها و بناها قرار دارند . مبلمان شهری در تعریف شخصیت عملکردی فضا ها نفش مهمی دارد و در چگونگی روحیه شهر و مردم اثر زیادی می گذارد .
مبلمان شهری مجموعه ای از تجهیزات و تهسیلاتی است که کیفیت و کارایی زندگی را در کحیط شهری و وظیفه آن هدایت ، کنترل ، امنیت ارتباط ، راحتی ، اطلاع رسانی ، تبلیغات ، تزئین ، تفریح در شهر و خیابان می باشد . ( امینی ۱۳۸۵ ، ۱۰ )
مبلمان شهری ارتباط بین توسعه و محیط در برگیرنده آن را تقویت کرده و می تواند به محیط شخصیت بدهد و موجب ارتقاء جنبه های مثبت آن شود . ( رحمانی ، ۱۳۸۱ ، ۲۳ )
مبلمان شهری مجموعه وسیعی از وسایل ، اشیاء ، دستگاه ها ، نمادها و عناصری است که در فضاهای عمومی نصب می شود برای تامین راحتی و آسایش جسمی و روانی شهروندان . ( شماعی و پوراحمد ، ۱۳۸۴ ، ۹۷ )
۱-۴-۲- اهمیت مبلمان شهری :
قبل از ورود به بحث انواع مبلمان شهری بهتر است نگانی گذاز به این نتکه اساسی داشته باشیم که اصولاً مبلمان شهری از چه درجه اهمیتی برخوردار بوده و تا چه حد این مقوله در زندگی شهروندان و کیفیت شهر تاثیر دارد. بدین لحاظ در این قسمت به این مطلب میپردازیم.
مبلمان شهری یک از اصلیترین ابزارهای ارتباط شهر با شهروندان میباشد. امروزه مبلمان شهری از اصلیترین مفاصل ارتباطی شهر با شهروند است. مبلمان شهری ابزاری است که رفع نیاز کرده، خاطره میسازد و احساس رضایت ایجاد میکند. چیدمان و انتخاب مبلمان شهری علمی خاص است که دارای استانداردهایی میباشد. بعضی از این قوانین از دل فرهنگ و آداب و رسوم هر
شهر میآید. مبلمان شهری علاوه بر خاطره انگیز بودن باید پاسخگوی نیازهای فیزیولوژیکی و فیزیکی انسانها باشند. برای انتخاب انواع مبلمان شهری نباید ه قیمت توجه کرد زیرا مبلمانهای معیوب خسارتهای زیادی به روان شهرها وارد می:نند. مبلمان شهری یک از فرآیندهای زیباسازی در شهرهاست که این زیباسازی به ارتقاء کیفیت محیط شهری و ارتباط بیشتر شهر و
شهروند میانجامند.
فضاهای شهری از اهمیت فراوانی برخوردار است. این عناصر به لحاظ کاربردی، بطور مستقیم یا شهروندان در ارتباط است و طبعاً عوامل خاصی در زمینههای طراحی،ساخت و نصب بر آن تأثیر خواهد داشت.
تأثیرات متقابل مبلمان شهری بر کیفیت و عناصر کیفی شهر و زندگی شهروندی از دیدگاههای مختلف قابل بررسی است که از جمله مهمترین آنها را میتوان همانهنگی و هارمویی مبلمان شهری با فضای اطراف و نیز با یکدیگر داشت.
۲-۴-۲- هماهنگی عناصر مبلمان شهری با یکدیگر و با
فضا و مکان
یکی از ارکان اصلی زیباشناختی هماهنگی بین عناصر مبلمان است. در زیبا شناختی منظور از هماهنگی با هارمویی نظمی است که بین اجزاء تشکیل دهنده یک عنصر، پدیده، فضا با مکان وجود دارد. هماهنگی نتیجه ارتباط بین دو چیز متضاد میباشد. یک شکل هنگامی قابل دیدن است ه به نوعی بتواند خودش را از زمینهاش جدا کند هماهنگی زمانی به وجود میآید که تضاد نیز به نوعی وجود داشته باشد.
یکی از ویژگیهای فضاهای مطلوب شهری، هماهنگی و متناسب بودن هر یک از اجزای مبلمان شهری با یکدیگر و با فضایی که در آن قرار قرار میگیرند میباشد. مبلمان شهری میتواند به محیط شخصیت بدهد و جنبههای مثبت آن ارتقاء دهد ولی در صورتی که بتوان این مبلمان را براساس مقیاس، رنگ، جنس و ; با محیط و عناصر اطراف آن هماهنگ کرد.
پس عنصر و محیط اطراف آن عوامل مشترک را باید تقویت کرد. مثلاً در پارکها که محیط طبیعیتر است بهتر است از سطلهای زباله چوبی برای جذابیت بصری استفاده کرد.
هماهنگی و همخوانی بین عناصر و محیط اطراف یکی از عوامل مهم در طراحی مناسب و چشم نواز مبلمان شهری میباشد.
۳-۴-۲- رنگ در مبلمان شهری :
از جمله مهمترین فاکتورهای تاثیر گذار در هماهنگی یا عدم هماهنگی مبلمان شهری یا مکان و فضا و در عین حال با دیگر مبلمانها مسئله انتخاب رنگ میباشد.
تقسیمات منطقهای، عناصر مختلف شهری، معماری و بافت منطقهای از معیارهای رنگ آمیزی مبلمان شهری میباشند. همچنین نوع رنگ بر پایه پژوهشهای رنگ از منظر روان شناسی شهری، پژوهشهای روانکاوانه هر منطقه و طبقه بندی نیازهای رنگی بر پایه پژوهشهای رنگ از منظر روان شناسی شهری، پژوهشهای روانکاوانه هر منطقه و طبقه بندی نیازهای رنگی براساس فرهنگ هر منطقه، رنگ فضای سبز و رنگ بندی گل آرایی، هارمونی رنگهای طبیعی فضای سبز با رنگ
حصارها و عناصر موجود در فضا و معماری، پژوهشهای تکنولوژیک و شیمیایی رنگ و مصالح ماندگار و سازگار با شرایط اقلیمی آن مشخص میشوند.
رنگ به عنوان یکی از مهمترین عناصر بصری تاثیر زیادی در منطقه عمومی دارد ولی متأسفانه توجه زیادی به آن نمیشود و بر پایه سابقهترین مدیران و کارشناسان میباشد همچنین رنگ به عنوان یکی از عناصر تلطیف کنند. محیط تأثیرات زیادی در هویت بخشی و خوانایی محیط دارد و باید توجه داشت که همه جای شهر را نمیتوان به صورت یکسان رنگ آمیزی کرد ولی بعضی از انواع مبلمان مانند سطل زباله، کیوسک تلفن باید به صورت واحد رنگ آمیزی شوند اما الزامی در واحد بودن رنگ بقیه عناصر وجود ندارد.
قبل از بافت و فرم و مواد مصرفی درع ناصر رنگ تأثیر بیشتر دارد. رنگ نباید برای دورهای کوتاه و تنها به قصد جلب توجه رهگذاران به کار رود.چون شهروند وظیفه شناس و مسئول که تکلیف خود را در برابر محیط طرفین میداند رنگ تعیین کننده نیست واگر به این صورت نباشد برجستهترین رنگها و ترفندها هم نمیتواند آن را مفید به تکلیف خود کند. فضا نیز قابلیتهای بالایی برای ترکیب رنگ دارد. عواملی مانند: زمان،دیدن، رنگ زمینه، رنگهای ثابت و منابع نوری طبیعی و مصنوعی در تشخیص یک رنگ در محیط دخالت دارد. قرمز و نارنجی بیش از هر رنگی جلو آمده یا پیش آمدگ
ی دارند. (مرتضایی، ۱۳۸۲،۲۸) رنگهای سبز و این چشم را نزدیک بین کرده چرا که این دو رنگ متمایل به عقب رفتن و عمیق شدن هستند. زرد و ارغوانی خنثی میباشند، به طور کلی رنگهای گرم (قرمز، صورتی، زرد، نارنجی) برای نخستین سالهای زندگی اهمیت دارند و رنگهای آبی، قرمز و سبز در دوران بلوغ دارای اهمیت هستند. رنگ آبی خصوصیاتی مانند: طراوات، پاکی،امید و آرمان بخشی دارد و رنگ آبی خصوصیاتی مانند: طراوات، پاکی، امید و آرمان بخشی دارد و رنگ زرد آرام بخش حالات عصبی و متعادل کننده اعصاب سمپاتیک و پراسمپاتیک میباشد. رنگ سبز، رنگ
طبیعت است که سبز روشن برای درمان بیماریهای عصبی و اختلالات روانیا ست. طبیعت سرشار از رنگهای متنوع است که رنگ سبز از حاکمیت خاصی برخوردار است. همچنین این رنگ فضایی قابل تحمل را برای افراد زیاد ایجاد میکند. (نویفرت، ۱۳۷۱، ۲۲).
محیطهای روشن برای چیدمان جسورانه و پویا مناسبند و رنگهای اصلی و غنی در این فضاها رایجترند. برای مکانهایی که کارهای فیزیکی و فکری انجام میشود رنگهای عمیق و ملایم استفاده میشود و از تونالیته بیشتر باید درمناطق معتدل استفاده شود سفید خیره کننده است و به سادگی کثیف میشود. خاکستی با هر رنگی هماهنگی دارد. رنگهایی با رنگمایه کم برای محیطهای فعال و پر جنب و جوش مناسبتر است و رنگهای فوقتر برای تأکید و برانگیختن به کار میروند. توجه به رایط اقلیمی منطقه موردنظر برای طراحی و انتخاب رنگ بسیار مهم میباشد. (مرتضایی، ۱۳۸۲، ۲۹).
انتخاب نمونه و محل استقرار مبلمان در شهر:
اولاً به انتخاب و جانمایی اجزای مبلمان شهر چندان توجه نمیشود.در این خصوص اندیشه، طرح و آن طور که باید، به کار گرفته نمیشود، عقاید بیشتر بر پایه هزینه کمتر ارزیابی میگردند و مطلوب و بادوام و شایستگی استاتیکی در حاشیه واقع میشوند. در این باره نیز گرایشی افراطی و
استقرار مبلمان میشود که تلاش پوچ و مضحکی است در تقلید از مبلمان شهری کلاسیک.
تقلیدگاه به قدری کورکورانه است که صرف نسخه برداری از شهرها و کشورهای بیگانه، تمام همت ولیان امور را دربرمیگیرد. این حالت به ندرت در شرایط خاصی ازنظر زمانی، مکانی و موقعیتی قابل است اما به طور کلی در شهرسازی پیش رفته امروز قابل توجیح نیست. از سوی دیگر، برخی چنان مدرنیسم و تجدد گرایی شده اند که حاصل کار آنها، تبدیل شهر به صحنه نمایشی است با
مبلمانی فانتزی کاربردی که به سختی با مخاطبانش ارتباط برقرار میسازند.در حالی که مبلمان شهری خوش طرح با مطلوب، ناخودآگاه درک و به گونهای در ذهن نقش میبندد که گویی همیشه به این محل وخیابان بسته است.
تولید کنندگان زیادی به واسطه اشتیاقشان به مواد مصنوعی نو ظهور، اغلب فواید مواد طبیعی را به میسپارند.موادی که رنگ و بافت پایدارتری دارند، هنگام تماس حس زندهتر و خالصتری القا میکنند با افزایش عمر و تغیرات اقلیمی، بیشتر سازگاری دارند. مواد مصنوعی معمولاً از لحظه استفاده شروع رفتن میکنند. بهترین شیوه استفاده از مواد طبیعی همانا سود جستن از مواد بومی و منطقه ای است، که به طور طبیعی با محیطشان هماهنگ هستند و ارزشهای نهفته زیادی دارند. محصولاتی با این مصالح انتخاب و مستقر شوند به نظم و هماهنگی کلی شهر کمک میکنند.
– ۲-۴-۴تجهیزات خیابانی هماهنگ :
طراحی و نصب بییشتر عناصر مبلمان و اثاثیه خیابان در حوزه مسئولیت ادارهها و سازمانهای مختلفی مانند مخابرات، برق، آب، راهنمایی و رانندگی و شرکت واحد اتوبوسرانی قرار دارد که در نتیجه آرایش ناهماهنگی در خیابان به وجود میآورند مساله تنها تنوع عناصر نیست بلکه شیوع توزیع آنها در سطح خیابان نیز اهمیت دارد. بنابراین در ابتدا همکاری میان ادارات و سازمانهای گوناگون لازم است تا بتوان تعداد و انواع عناصر را به میزان معقولی رسانید.
روش منطقی عبارت است از طراحی مجموعهای از عناصر تجهیزات خیابانی که در ان هر جزء نظیر یک علامت، سطل آشغال یا چراغ، از جزئیات تزئینی و پایه طراحی مشابهی برخوردار باشد.
۲-۴-۵ معیارهای ارزیابی و انتخاب مبلمان شهری :
بطور کلی نکات مهم در طراحی را به ۲ گروه عمده میتوان تقسیم نمود:
الف) فیزیکی:
پارامترهایی که ویژگیهای فیزیکی و ظاهری یک محصول را دربر میگیرند که عبارتند از:
شکل- رنگ- بافت- پوشش- اتصالات- مواد مصرفی
ب) غیر فیزیکی:
پارامترهایی که محتوای فیزیکی ندارند بلکه بهنگام کاربرد و استفاده از محصول مورد توجه و اهمیت قرار میگیرد که عبارتند از:
هماهنگی با محیط اطراف، ایمن بودن- ارگونومی- دسترسی- کم بودن قطعات سهولت ساخت- دوام مقاومت در برابر تخریب- قابلیت استفاده برای گروههای مختل- اقتصادی بودن- استحکام سازه
۱-۵-۴-۲- معیارهای فیزیکی :
شکل :
شکل یک محصول اولین چیزی است که استفاده کننده، از آن محصول درک میکند. این برداشت اولیه معمولاً بسیار موثر است و میتواند باعث ترغیب به استفاده و یا پرهیز از آن گردد.
شکل باید متناسب با عملکرد بوده و در ارتباط با محیط اطراف خود، دارای هماهنگی و خوانایی لازم باشد، به گونهای که از فاصله دور نیز بتوان محصول و کارکرد آن را تشخیص داد.
ملاحظات طراحی در مبلمان شهری
انتخاب و استقرار عناصر تجهیزات خیابانی طبق سنت توسط مهندسان و اغلب به شیوه خاصی انجام میگیرد و در نتیجه هیچ گونه انسجام طراحی ویژهای در آنها به چشم نمیخورد اقلام و اجناس با توجه به هزینه پایین آنها انتخاب شده و توجهی به مناسب بودن وام و امتیازهای زیبایی شناختی آنها نمیشود و بیشتر بیانگر نگرشی مصلحت گرایانه است تا روش طراحی سنجیده.
رنگ :
انتخاب رنگ برای اجزای مبلمان باید به گونه ای باشد که در محیط شاخص بوده و در عین حال از ایجاد اغتشاش بصری و چشمگیری بیش از حد جلوگیری کند. مبلمان پارکها با رنگهای ملایمف در محیطهای مختلف ایجاد آرامش و با رنگهای شاد در محیطهای خنثی ایجاد تنوع و سرزندگی می کند. رنگ اجزای مبلمان شهری چه بصورت پوششی و یا متریال های رنگی،باید بگونهای باشد که به هنگام شستشو یا در معرض آفتاب و مرور زمان تغییر نکرده و خاصیت خود را از دست ندهد.
بافت :
بافت مناسب علاوه بر ایجاد جلوه و زیبایی، دارای کاربرد نیز هست. بافت می تواند باعث ایجاد استحکام در سطوح خارجی محصول گردد یا برای ایجاد اصطکاک و جلوگیری از سر خوردن در جاهای لازم مورد استفاده قرار گیرد باید توجه داشت که سطوح بافت بگونهای باشند که باعث جمع شدن آب و گرد و خاک نشده و به راحتی قابل تمیز شدن و شستشو باشند.
پوشش :
پوشش یک محصول اهمیت فراوانی در حفظ دوام و حفاظت از آن محصول داشته و جنس پوشش به جنس سطوح خارجی و کاربرد محصول بستگی دارد. پوشش باید بگونهای انتخاب شود که به مرور زمان و بر اثر عوامل جوی و محیطی تخریب نگردد و از سطح محصول جدا نشود.به این منظورلازم است با آزمایشهای دقیق فنی، کیفیت پوششهای مصرفی کنترل شود.
مواد مصرفی :
استفاده از مصالح مناسب از سه دیدگاه میتوان بررسی نمود:
الف)کاربرد: بکارگیری موارد مناسب در ساخت مبلم
ان شهری باعث پایین آمدن کارایی و همچنین تخریب همه یا بخشی از محصول میگردد.
ب) زیبایی شناسی: استفاده از مواد باید بگونهای باشد که به زیبایی و تناسبات فرعی و حجمی محصول لطمه وارد نسازد و همچنین باعث ایجاد اغتشاش بصری نشود.
ج) صرفه اقتصادی: طبیعی است قیمت مصالح مصرف شده در تولید صنعتی انبوه اهمیت بسیار زیادی دارد و بعضاً اختلاف جزیی در قیمت مصالح مصرفی، در تولید انبوه رقم قابل توجهی را شامل میشود. (غلام پور، ۱۳۷۹، صص ۵۵-۵۶)
۲-۵-۴-۲- معیارهای غیر فیزیکی
هماهنگی با محیط اطراف :
اجزای مبلمان باید از نظر استقرار، کاربرد و ظاهر (شکل، رنگ و 😉 با محیط اطراف خود و سایر اجزای مبلمان شهری هماهنگ باشند، زیرا ناهماهنگی باعث بروز اشکالاتی همچون اغتشاش بصری، اغتشاش محیطی (سد معبر) و با بلااستفاده ماندن محصول خواهد شد.
ایمن بودن :
داشتن احساس امنیت برای استفاده کنندگان از مبلمان یکی از شروط اصلی در طراحی این اجزاست. بدلیل نوع کاربرد این اجزا که با تماس مستقیم شهروندان همراه است طراحی محصول باید بگونهای انجام شود که هنگام استفاده هیچ گونه آسیبی متوجه ایشان نگردد بدین منظور باید در طراحی از لبههای تیز و برنده (بوژه در گونهها) پرهیز نمود.
دستگیرهها و برآمدگیها قابل رویت بوده و احتمال گیر کردن دست و پا وجود نداشته باشد.
ارگونومی :
علم مهندسی عوامل انسانی ارگونومی نامیده میشود. این رشته علمی، امکان ایجاد حداکثر راحتی و اسایش را در هنگام استفاده برای گروههای مختلف بررسی میکند و معیارهای مشخصی را ارائه مینماید. بعنوان مثال ارتفاع دستگیره در انواع مختلف کیوسک، زوایای موجود پین کف و پشتی نیمکت و ; همگی دارای استانداردهایی متناسب با ابعاد بدن انسان هستند و به کار بردن این معیارها و استانداردها در طراحی باعث بالا بردن کارایی محصولات میشود.
ارگونومی در اجزای مختلف مبلمان شهری متفاوت است. این پارامترها در اجزایی همچون نیمکت انواع کیوسک و ; دارای اهمیت بیشتری و در برخی دیگر همچون نرده و تیرک اهمیت کمتری دارند.
دوام :
دوام تابع عوامل دیگری همچون موادمناسب، سازه، محکم، اتصالات قوی، پوشش حفاظتی کامل و پیش بینی عوامل تخریبی و به کارگیری روشهای جلوگیری از آنها نیز هست و هر یک از این فاکتورها به سهم خود در ازدیاد دوام و طول عمر محصول دخیل است.
نظم و تنوع :
نظم و تنوع (شباهتها و بیشباهتها) هر دو کنار هم، معرف یک تعادل ظریف و ترکیب متناسب در طراحی محسوب میشوند. در طراحی منظر نیز لازم است که به منظور تجلی زیبایی بصری آن، توجه به نظم و تنوع در حالت تعادل خود معطوف گردد.
به طور کلی، از نظر زیباشناسی، نظم بیش از اندازه در هر طرحی باعث یکنواختی و تنوع افراط آمیز نیز موجب سردرگمی میشود پس در این زمینه لازم است که به ایجاد یک حالت تعادل بین حداکثرها و حداقلها در تنوع و نظم المانهای فضاهای مختلف توجه شود تا امکان احیای یک وحدت حسی فراهم آید.
تکرار :
تکرار در عصر، به عنصر «نظم و تنوع» معنی و مقصود میبخشد و بین المانها و فضاهای مختلف ایجاد وحدت میکند. در طرح پارکها نیز تکرار برخی از المانهای طبیعی یا مصنوعی و فضاها، میتواند به ایجاد چنین وحدتی منجر شود و از نظر جنبههای بصری، زیبایی طرح را فزونی بخشد.
راحتی و دسترسی و حرکت :
ضمن این که طراحی فضاهای سبز عمومی باید به شیوهای عملی گردد که دسترسی به آن به راحتی صورت گیرد، در داخل محوطهها نیز حرکت آزاد، رفتار راحت، نشستن و برخاستن آزاد، انتخاب آزاد فضاها و مسیرها، نیازمند فضاهایی است که با طراحی آزاد برآورده میشود. طرحهای هندسی و سیمتریک مغایر با حس آزادی است. پیروی از خطوط زمین و جریان طبیعی آب این حس را ارضا میکنند; (غلام پور، ۱۳۷۰،صص۵۷-۵۸).
گردهم آوردن افراد جامعه :
قرن کنونی، قرن تکنولوژی و صنعت میباشد. تصور میشود که کم کم ماشینهای مختلف مثل کامپیوتر جای افراد را بگیرد. این موضوع تا حدی تأثیر بر افراد گذاشته و خود آنان را به ماشین هایی خودکار و بی احساس تبدیل مینماید، برای جلوگیری از این موضوع و حفظ خصایص انسانی گردهم آوردن افراد برای تبادل احساسات و درک نیازهای آنان به یکدیگر ضرورت پیدا میکند.
(p16,1972,Newman)
۵-۲- فهرست تجهیزات شهری:
۱-۵-۲- حوزه اطلاع رسانی
– ستونهای تبلیغاتی (موریس)
– نقشههای شهر یا مترو یا ;
– ساعت
– تابلوهای تبلیغاتی
– تابلوهای اطلاع رسانی رایگان
– تابلوهای نام گذاری (معابر، میادین)
– تابلوهای جهت دهنده و راهنما
– علایم ترافیکی
– تابلوهای هشدار دهنده
– خطوط عابرین پیاده
– گل میخها
– میله های هشدار دهنده
– تابلوهای سردرب مغازهها
– خطوط عابرین پیاده
– تلویزیونهای شهری
– داربست اطلاع رسانی
– تابلوهای سردرب مغازهها
– تابلوهای پزشکان
– پرده و آویزهای اطلاع رسانی
– تابلوهای مکان نما (مسجد، بیمارستان و 😉
– پلاکها و نشانگرها
۲-۵-۲- حوزه سرپناهها
– کیوسکهای عرضه (روزنامه، گل، مواد غذایی و 😉
– کیوسک فروش بلیط
– کیوسک تلفن
– کیوسک مأمورین پلیس
– ورودی مترو و قطار شهری
– کیوسک اطلاع رسانی و راهنمای توریست
– ایستگاه اتوبوس
۳-۵-۲- تغذیه و توزیع
– ترانسفور ماتور
– خطوط انتقال و تیرهای هوایی (برق و تلفن)
– دستگاههای توزیع اتوماتیک
– صندوق ارتباطات
– آبخوریها
– روشوئی و دستشوییها
– فواره و آب نما
– آب پخش کنها
– پستهای آتش نشانی
– علمیهای گتز
– پستهای تلفن
– دستگاه عرضه روزنامه
– دستگاه عرضه مواد خوراکی
۴-۵-۲- تزیینی
– گلدان و گلجای
– سبدهای تزئینات
– میلههای نصب پرچم
– میلههای نصب رژی و ریسه
– طاق نصرت
– پرچم، پارچه و آویز
– عناصر تزیینی بادی
۵-۵-۲- روشنایی
– چراغهای راهنمایی و رانندگی
– چراغهای خیابان
– چراغهای تزئینی
– عناصر نورانی (درخت، حجم و 😉
– نورافکنهای میدانی
– چراغهای پارکی و کوتاه
۶-۵-۲- نقل و انتقال
– پله برقی
– پیاده رو متحرک
– پل عابر پیاده
– پلکان
تخلیه و جمع آوری
– آبریزگاه
– سطلهای زباله
– مخازن تفکیک زباله
– مخازن جمع آوری زباله
– سطلهای شن و ماسه
– صندوقهای پست
– صندوقهای صدقات
۷-۵-۲- موانع و راهبند
– جدول
– تیرک
– نرده و حفاظ
– حصار و پرچین
– گاردریل
– راه بند
۸-۵-۲- نیمکت ها و انواع آن
نیمکتها و نقش آن در زیباسازی فضاهای شهری
۱-۸-۵-۲- مکانیابی و طراحی نیمکتها و سکوها :
در شهرهای امروزی مکانهای نشستن از عناصر مهم مبلمان به حساب میآیند و برنامه ریزان و طراحان با مجهز کردن فضاهایی از شهر با این عناصر، محیطی جهت توقف، آرامش، گفتگو و تعامل اجتماعی که از نیازهای انسان امروزی است، به وجود میآورند.
نشستگاه در یک شهر محل تمرکز بسیاری از فعالیتهاست. مکانی است برای میانسالان و سالخوردگان تا درد دلهای خود را در برابر آفتاب زمستان یا زیر سایه تابستانی درختان با هم سن وسالان خویش رد و بدل کنند. بهترین جاست برای دانش آموزان و دانشجوی اهل مطالعه، منظر مناسبی است برای آنان که آرزو ها و برنامههای زندگی مشترک آینده را مرور میکنند و موضوع استراتژیک برای مادران است تا ضمن زیر نظر داشتن فرزند خود با دوست جدیدشان صحبت کنند و شاید استراحتگاهی باشد برای پاهای خسته فروشندهای دوره گرد. در انتخاب جایی برای نشستن، معمولاً یک نوع استفاده کوتاه یا بلند مدت مدنظر است.نشستنگاه بلند مدت الزام و تسهیلات خاص خود را میطلبد، مانند: مدولاریته، فرم، ارگونومی و قطعات اضافی. برای استفاده کوتاه مدت میتوان ترکیب ساده و متنوعتری در نظر داشت: نیمکتهای یکپارچه با گلدان وروشنایی و زباله دان یا نیمکتهای دیواری و پایه کوتاه روی دویوار (زنگی آبادی، تبریزی، ۸۰، ۱۳۸۳).
به تعبیر دیگر، نیمکتها و صندلی با استفاده کوتاه مدت در گروه بدون پشتی و با استفاده بلند مدت در نیمکتهای با پشتی قرار میگیرند. دسته اول در تکمیل فضاهای معماری ساخت عمومیت بیشتری دارند. اکثر این نشستگاهها اهداف زیبایی شناسی وتزئینی دارند و کمتر به راحتی آنها فکر شده است. یک کردن این نوع صندلیها به اجزایی تندیس وار در محوطههای م
ورد نظر طراحان، عرف رایج است.
انواع مبلمان با کاربری نشستن عبارت است از: نیمکتها،خمیدگیها،لبهها، سکوها و ; همواره باید در طراحی این مکانها موارد زیر را در نظر گرفته شود:
۱- راحتی
۲- سادگی شکل
۳- سادگی اجزاء
۴- سهولت نگهداری
۵- دوام رنگ و جلا
۶- مقاومت در مقابل تخریب (هادوی، سارا، پیام سبز، شماره ۹-۸، ص۲۱)
۷- تنوع و خلاقیت
۸- هماهنگی با محیط
۹- هماهنگی با سایر مبلمان موجود
همواره باید درمکانیابی محلهای نشستن دقت فراوانی مبذول داشت تا ضمن فراهم کردن آسایش کاربر، از ایجاد مزاحمت برای سایر افراد نیز جلوگیری شود. بدین منظور معمولاً مکانهایی انتخاب میشود که دارای خصوصیات کلی زیر باشد:
۱- تا حد ممکن از باد و سایر عوامل جوی در امان باشد.
۲- از مناظر محیطی بهرهمند گردد.
۳- حداقل منظر دو سویه داشته باشد.
۴- به افراد گزینههای متنوعی برای انتخاب ارایه دهد مانند:آفتاب، سایه،آرامش، فعالیت و ; (هادوی،سارا، پیام سبز،شماره ۹-۸، ص ۲۱).
۵- در تلفیق با سایر مبلمان ضروری یا نزدیک آنها باشد.
۲-۸-۵-۲- ابعاد و تناسبات :
در اکثر موارد نیمکتها در اندازه و سایزهای متفاوت طراحی ساخته میشود ولی معمولاً رعایت یک سری اصول و قواعد الزامی است. به عنوان مثال برای استفاده بهینه و فراهم کردن آسایش کاربران اندازههای زیر برای ساخت مکانهای نشستن (به خصوص در مدت زمان طولانی) توصیه می شود.
۱- ارتفاع نیمکت ۵۰-۴۵ سانتی متر
۲- عمق نیمکت ۴۸-۴۲ سانتی متر
معمولاً نیمکتهای معمولی ۲-۱، ۱۸/۱، ۴/۲ و ; متر طول دارند. اگر طول نیمکتها بیش از اندازه طویل باشد. برای دراز کشیدن مورد استفاده خیابانگردها قرار خواه
د گرفت. بنابراین ضمن رعایت اندازه مناسب میتوان با گذاشتن دستههایی در طول نیمکت تاحدود زیادی از این امر جلوگیری نمود. (سعیدنیا، احمد، ۱۳۷۹، ص ۳۶).
۳-۸-۵-۲- جنس و مصالح ساخت :
این عناصر شهری به دلیل استفاده مکرر، همواره در معرض تخریب قرار دارند. بنابراین باید در انتخاب مصالح ساخت آن، دقت کافی را مبذول داشت. مطمئناً در این میان عامل اقلیم نقش مهمی به عده دارد. بهترین مصالح برای نشستنگاههای عمومیآنهایی هستند که در برابر خشونت، سرما و گرما، رطوبت و خشکی، کیفیت خود را از دست نمیدهند. در اکثر شهرهای کشور برای ساخت نیمکتها از مصالحی مانند: چوب، فلز، بتون و در بعضی موارد از سنگ استفاده میشود.
چوب،طبیعتی گرم دارد ولی در مکانهای مرطوب به سرعت دچار پوسیدگی میشود. فلز، بتون و سنگ با تمام راحتی و کاربردشان هر قدر که روی آنها بنشینند، به طور ذاتی سطوحی سرد هستند، به همین دلیل باید جنس مصالح مکانهای نشستن با توجه به اقلیم و شرایط محیطی انتخاب گردد. در نهایت باید اضافه نمود که به منظور جلوگیری از جابجایی نیمکتها و تخریب بیش از حد آنها،باید در مکانهایی که احتمال تخریب گرایی بیشتر است، یا از مصالح خشن و سنگین استفاده نمود و یا آنها را به خوبی در زمین تثبیت کرد.
در خیابانهای طویل با کاربریهای متنوع، که امکان مراجعه طولانی مدت شهروندان به آنها زیاد است، (مانند خیابانهای دارای محیط تجاری) با تعریف های گفته شده ، مکان هایی مجهز به نیمکت و سایر مبلمان ضروری، میتوان ضمن منظرسازی مناسب، تسهیلات لازم جهت رفاه مراجعین را نیز فراهم آورد. معملواً نیمکتهای بدون پشتی برای استراحتهای کوتاه مدت، مناسب به نظر میرسند، لذا استفاده از این گونه طرحها برای مکانها پر تردد پیشنهاد میشود.
تصویرشماره ۲-۱: استقرار نیمکتها در حاشیه خیابان ها
استفاده از ترفندهای طراحی همراه با نوآوری، همواره در خلق محیطهای جذاب و قابل تأمل برای بینندگان بسیار موثر است به عنوان مثال همان طور که در تصویر ذیل دیده میشود طراحی با استقرار مجسمهای بر روی نیمکت که با در آوردن کفشها، مشغول استراحت و تماشای آسمان است، حس مکث و توقف را به صورت فزایندهای به عابرین القا می کند. معمولاً میتوان از این ترفند در نقاطی که تمایل به نمایش منظرهای خاص یا جلب نظر عابران وجود دارداستفاده نمود و به آنها القا نماید که به زاویه خاص نگاه کنند.
این گونه مکانها برای عکسبرداری و تهیه عکس یادگاری نیز مناسب به نظر میرسد.
تصویر شماره ۲-۲: مجسمهای در حال استراحت به روی نیمکت
با مکانیابی صحیح و مناسب نیمکتها در فضاهای باز شهری، کنار خیابانها و یا در حاشیه پیادهروهای عریض مخصوصاً در نقاط پر رفت و آمد، میتوان علاوه بر فراهم کردن امکان رفاه عابران، زیبایی خاصی به مناظر خیابانی بخشید. بدیهی است که تلفیق این نوع مبلمان یا فضای سبز و گیاهان، جذابیت محیط را دو چندان خواهد نمود. البته قابل توجه است که این نوع منظر آرایی تنها در مکانهایی مطلوب است که فضا به اندازه کافی در اختیار باشد و مزاحمتی برای تردد عابران ایجاد نشود.
تصویر شماره ۲-۳: استقرار دو طرفه نیمکت در حاشیه خیابان
تصویر شماره ۲-۴: طراحی هم شکل و سرویسی مبلمان شهری
در بعضی نقاط میتوان با تکرار یک شکل نیمکتها و سایر مبلمان تعبیه شده در طول یک مسیر، با ایجاد خط بصری نامرئی، ضمن تأکید بر محور مورد نظر، دید را به سمت انتها سوق میداد.
در انتخاب مناسب رنگ، جنس و طرح نیمکتها همواره باید ویژگیهای محیط و سایر اجزای موجود در آن در نظر گرفته شود.
تصویر شماره ۲-۵- تکرار خطی نیمکت
با توجه به خصوصیات محیط و کاربری فضا میتوان از مدل و رنگهای مختلف نیمکت برای جهیز مکان موردنظر بهره جست. نیمکتهای فلزی، مبلمان پارکی و خیابانی راحتی هستند که امکان بهرهمندی از مناظر، چشم اندازها و استراحت طولانی مدت را فراهم میسازند.
در پارهای مواردتعبیه یک نیمکت در حاشیه خیابان و روبروی یک مغازه میتواند به اندازه یک تابلوی بزرگ، برای مغازه داران مشتری ساز باشد. به گونهای که عابران با نشستن بر روی نیمکت، متوجه کالاهای داخل مغازه میشوند و چه بسا در پارهای موارد اقدام به خرید از آن واحد تجاری بنمایند.
تصویر شماره ۲-۶- نیمکت های فلزی راحت و مقاوم
۴-۸-۵-۲- اختصاص فضای ویژه برای محلهای نشستن :
یکی از بهترین روشهای جانمایی نیمکتها استقرار آنها در مکانهای تعریف شده و اختصاصی میباشد. در واقع با تعریف جایگاه مخصوص برای نیمکتها و انواع مکانهای نشستن،به آنها هویت بخشیده و بر کاربری آنها تأکید میشود. از طرف دیگر بدین وسیله یکپارچگی طرح تأمین شده و اجزای آن (به عنوان مثال انواع مبلمان) به صورت لکهای آزاد و بدون ارتباط در محیط پراکنده نمیباشند. تعبیه این جایگاهها بسته به ابتکار و خلاقیت طراح میتواند با تغییر بافت، جنس مصالح، رنگ، حذف یا اضافه کردن لبه، تغییر ارتفاع و ; صورت پذیرد.
تصویر شماره ۲-۷- استقرار نیمکت در محل ویژه
تصویر شماره ۲-۸- استقرار میز و نیمکت در محلهای ویژه
۵-۸-۵-۲- بهرهوری بیشتر از نیمکتها :
در بعضی موارد میتوان از مکانهای نشستن به صورت چند منظوره استفاده نمود. به عنوان مثال در نقاطی که به دلایل مقتضی امکان استفاده از تابلوهای تبلیغاتی در ارتفاع وجود ندارد، میتوان با کمترین هزینه از نیمکتها بدین منظور استفاده نمود. (کاری که در مبلمان شهری ایران کمتر اتفاق افتاده است.) با این که تجربه ثابت کرده است این نوع تبلیغات در معرض فرسودگی و تخریب بیشتری قرار دارند ولی به دلیل کم ارتفاع بودن و نزدیکی به عابری از باده تبلیغاتی قابل توجهی برخوردار هستند.
تصویر شماره ۲-۱۴: استفاده از پشتی نیمکت در امر تبلیغات
۶-۸-۵-۲- رعایت فاصله در جانمایی نیمکتها :
از مسایل مهمی که همواره باید درچیدمان انواع مختلف مبلمان درکنار یکدیگر در نظر داشت رعایت فاصله مناسب آنها از هم است. همان طور که در تصاویر مشاهده میشود، استقرار سطح زباله در مجاورت بلافصل نیمکت از نظر ایمنی و اصول بهداشتی مناسب نیست. التبه قابل ذکر است که تناسب مصالح به کار رفته در ساخت هر دو عنصر از امتیازات مثبت کار طراح میباشد.
تصویر شماره ۲-۱۵: فاصله مناسب ب
ین مبلمان دوگانه تصویر شماره ۲-۱۶: فاصله نامناسب بین مبلمان دو گانه
به منظور جلوگیری از واگرایی، ایجاد ارتباط بین شهروندان و تنوع بخشیدن به مبلمان شهری میتوان از طرحهای قوسی در نیمکتهای شهری بهره جست. دراین نوع نیمکتها امکان خوابیدن ولگردان بر روی آن سلب میشود.
تصویر شماره ۲-۱۷- نیمکت قوسی شکل
به منظور تقویت روحیه همگرایی که یکی از اساسی ترین نیازهای زندگی آشفته و ماشینی امروزی است،استفاده از نیمکتهایی با این ویژگی در مکانهای مناسب،ضروری میباشد.
تصویر شماره ۲-۱۸- نمونه دیگر از نیمکت قوسی
استفاده از نیمکت نیم دایره (به شکل ابرو) و نصب میز بیضی شکل یا نیم دایره در مقابل آن (شبیه چشم) تنوع بصری جالبی در محیط ایجاد کرده است.
تصویر شماره ۲-۱۹- نیمکت به شکل نیمدایره
این نیمکت برای زمینهای ورزشی، طبقات سنی جوان و استراحت کوتاه مدت مناسب به نظر میرسد. اجرا و ساخت آن راحت است و میتواند صرفاً فلزی یا ترکیبی از چوب و فلز باشد.
تصویر شماره ۲-۲۰- نیمکت فلزی با اجرای آسان
در این نیمکت که قدری فانتزیتر است، به جز پایهها و دستههای قوسی شکل در سایر قسمتها اجرای آسانی دارد. اجرای این طرح تنوع بیشتری به فضا میبخشد.
تصویر شماره ۲-۲۱- نیمکت چوبی و فلز با اجرای آسان
این نوع نیمکت برای مکانهای مجاور بافتهای قدیمی شهر مناسب تر به نظر میرسد. در این نیمکت با تعبیه یک دسته در وسط،امکان خواب افراد ولگرد سلب شده است.
تصویر شماره ۲-۲۲- نیمکت فلزی با اجرای آسان
استفاده از انواع مختلف نیمکتهای کلاسیک، در مکانهای رسمی و نقاطی که احتمال تخریب آنها کمتر است، در ایجاد هماهنگی و زیبیایی در محیط بسیار موثر میباشد.
تصویر شماره ۲-۲۳: نیمکت برای محوطه سازمانها تصویر شماره ۲-۲۴: نیمکت برای اماکن فرهنگی
تصویر شماره ۲-۲۵: نیمکت چوبی فانتزی برای فضاهای به دور از تخریب
استفاده از طرحهای فانتزی و غیر معمول بیشتر در مکانهای تفرجی و فضاهای باز، به دور از انواع کاربیهای مهم شهری پیشنهاد میشود.
قابل ذکر است همواره باید در ساخت نیمکتها (و سایر مبلمان شهری) از مصالحی استفاده نمود که مقاومت داشته و با شرایط اقلیمی منطقه مورد نظر سازگار باشد.
انواع مختلف نیمکتهای کلاسیک و فانتزی در تصاویر زیر قابل ملاحظه است.
یکی از ابتکارات قابل توجه در سامان دهی انواع مبلمان شهری به خصوص نیمکتها، داشتن نگرش سیستمی به آنهاست. بدین ترتیب علاوه بر ایجاد هماهنگی در کل شهر، این عناصر خود نقش نشانه و علامت را به عهده میگیرند. به عنوان مثال یک رنگ و فرم خاص از نیمکت به مبلمان اطراف فرهنگسراها (با آرم خاص آن فرهنگسرا) اختصاص یافته و در کل شهر تکرار شود.
بدین ترتیب علاوه بر هماهنگی محیطی، مشاهده نیمکت مذکور در هر مکان نشان دهنده وجود فرهنگسرا درنزدیکی است.
تصویر شماره ۲-۳۱: طراحی میز و نیمکت چهار نفره تصویر شماره ۲-۳۲: ساخت پایههای نیمکت
۹-۵-۲- تندیسها و نمادهای شهری
۱-۹-۵-۲- نقش نمادها و تندیسها در محیطهای شهری :
نمادها و تندیسها معمولاً بیانگر بازتاب هنری خاطرات، انسان ها، حوادث، اعتقاات و ; هستند. این عناصر شهری در بعضی موارد به عنوان یک سمبل فرهنگی- اجتماعی مطرح بوده و سیمای انسانی دارند (رئال یا واقعی) و در موارد دیگر نمایانگر اندیشههای طراح خود میباشند. در
تندیسهای دسته اخیر طراحان درصددند تا مفاهیم ارزشمند فرهنگی و اجتماعی جامعه خود را به شکل عینی به نمایش گذاشته و بینندگان را وادار به تفکر نمایند. از ویژگیهای دیگر این مجسمهها آن است که بیننده در نگاه نخست نمیتواند به مفهوم واقعی آن پی ببرد، چرا که مفاهیم ارزشی معمولاً نماد بیرونی ندارند. بنابراین کنجکاو شده و به تفکر درباره آن می پردازد تا مسیر اندیشه آن با طراح یکی گردد و این غایت هدف طراح است.
۲-۹-۵-۲- تندیسهای رئال و انتزاعی :
تصاویر زیر نمونه هایی از پیکرههای رئال است که ریشه در باورها و اعتقادات بومی مردم ایران دارد. اکثر تندیسهای موجود درکشور از گروه رئال بوده و تندیسهای انتزاعی کمتر در سطح شهرها دیده میشود. قابل ذکر است که به دلیل باورها و اعتقادات خاص مردم ما، باید در استفاده از مجسمههای انسانی نهایت دقت را به عمل آورد تا این عناصر از طرف شهروندان پذیرفته شده و از تخریب گرایی (وندالیسم) جلوگیری شود.
از موارد مهمی که باید همواره در مکان یابی انواع مختلف تندیسها در نظر گرفته شود، ارتباط منطقی بین موضوع تندیس و مکان نصب آن است. به عنوان مثال بهتر است از مسجمههای تاریخی در اطراف موزهها و بناهای تاریخی، از مجسمههای ورزشی در محدوده اماکن ورزشی و از پیکرههای سمبلیک هر شهر در ورودیهای آن استفاده نمود.
به منظور گیواتر شدن هر نوع تندیس، چه انتزاعی و چه رئال، بهتر است در پایه یا محل نصب آن شرحی از موضوع تندیس، واقعیت آن، تفکر و ایده طراح و سایر موارد لازم درج شود تا به بازدیدکنندگان در درک موضوع کمک نماید.
معمولاً میدانها، پارکها، خیابان ها و سایر مکانهای عمومی، بیشترین تعداد
تندیسها و نمادهای شهری را در خودجای میدهند (گزارشی از ضرورت و ضوابط نصب ;، شهرداریها، شماره ۴۰، ص ۱۳۰)، بنابراین با توجه به استفاده گسترده عموم شهروندان از این فضاها، لازم است در این گونه فضاها از تندیسهای عامه پسند استفاده شود.
یکی از نقاطی که همواره باید در فرآیند آراستن فضاهای شهری با آثار هنری نظیر تندیسها مد نظر باشد، ورودیهاست. معمولاً بهتر است در ورودیها به ویژه در شهرهای مسافر خیز، از عناصر سمبلیک همان شهر استفاده شود تا علاوه بر آشنایی ضمنی افراد غیر بومی با سمبلهای شهر یا منطقه، بر هویت آن نیز تأکید گردد. تصاویر زیر بیان کننده همین مطلب می باشد.
۳-۹-۵-۲- تندیس ها با کاربری و پیام ویژه :
همواره هدف طراح از ساخت و ارایهیک تندیس، بالا بردن کیفیت فضاهای شهری یا زیباسازی آنها نیستف بلکه در بعضی موارد نیز تنها بیان مشکلات و دردهای اجتماع به صورت یک تصویر عینی و غیر قابل انکار مدنظر است.
در طراحی و نصب تندیسهای رئال یا واقعی همواره باید اعتقادات و فرهنگ مردم بومی منطقه را در نظر داشت. چرا که طراحی هر نوع مبلمان زمانی موفق خواهد بود که طرح از طرف شهروندان مورد قبول واقع شود. در غیر این صورت مورد آسب عمدی قرار گرفته و یا به مروز زمان بر اثر بی توجهی از بین خواهد رفت.
یکی از موارد مهمی که باید در نصب تندیسهای شهری مورد توجه قرار گیرد مکانیابی آنهاست. همواره باید توجه داشت که مکان نصب تندیس با موضوع آن ارتباط مناسب و معنیداری داشته باشد تا فرد بادیدن آن تندیس ویژگی های محیط را به خوبی دریابد. به عنوان مثال مناسب ترین مکان برای استقرار یک تندیس تاریخی، اطراف موزهها، نمایشگاهها و یا در بافتهای تاریخی میباشد.
همان طور که قبلاً نیز گفته شد، یکی از اهداف اصلی طراح از ساخت تندیس های انتزاعی این است که مخاطب را وادار به تفکر نماید تا هر کس با کمک خلاقیت خود به توجیه آن بپردازد.
با رعایت باورهای فرهنگی و مذهبی، استفاده از سمبلهای محلی، بومی یا مورد علاقه مردم، به جذابیت محیطهای شهری خواهد افزود.
۱۰-۵-۲- نورپردازی و منابع نوری
امروزه استفاده از منابع نوری مختلف در سطح شهرها امری اجتناب ناپذیر است و بدون این عناصر، زندگی شهری با اختلال شدید مواجه خواهد بود. از طرف دیگر به دلیل گوناگونی مصارف این دسته از مبلمان، رفع کلیه نیازها و در عین حال پرهیز از آشفتگی بصری در محیط، امری دشوار بوده و نیاز به برنامه ریزی و تفکر فراوان دارد.
به طور کلی طراحی سیستم روشنایی شهرها به دلایل زیر صورت میپذیرد:
۱- تأمین روشنایی فضاهای فعالیت
۲- تأمین روشنایی گذرها
۳- ایجاد نور تزئینی (اصول و ضوابط طراحی ;، ۱۳۷۲، ص ۶۸)
لازم به ذکر است که باید در تمامی طول شب و تاریکی، روشنایی معابر، گذرگاهها و سایر اماکن تأمین شود. اگر روشنایی به طور کلی در حد بالایی است مثل مراکز شهر، می توان از نورهای چندگانه و چند منظوره برای کاهش هزینه ها استفاده کرد. باید توجه نمود تا هیچ نقطهای در شب بدون نور باقی نماند. در محیطهایی که احتمال دارد با سوختن یا شکستن لامپی، تمام محوطه در
سیاهی فرو رود، باید از چند منبع روشنایی استفاده شود. (مرتضای، رضا، شهرداریها، شماره۲۱، ص ۴۷). در سطح شهرهای امروز بخش عظیمی از انواع منابع نوری صرف زیبا سازی و تزیین عناصر مختلف میگردد. روشن نمودن عناصری مانند: انواع گیاهان، تابلوها و پانلهای تبلیغاتی، سردر مراکز و ساختمان های خاص و موردی از این دست، به آنها هویت بخشیده و نقش مهمی نیز در جذابیت محیط در شب به عهده دارند .
۱۱-۵-۲- گلجایها
گل جایها از اجزای اصلی زیباسازی در مناظر خیابانی به شمار میآید و در مجموعهای هماهنگ با سایر مبلمان، دید بصری مطلوبی ایجاد مینمایند. در عین حال میتوان از این عناصر جهت ایجاد مانع، حایل یا تعدیل آثار ناشی از شیب نیز استفاده نمود.به طور کلی انواع گل جای را میتوان به سه دسته زیر تقسیم نمود:
۱- گل جایهای موقت: گل جایهایی از این دست معمولاً در خلق مناظر مقطعی، ایجاد فضای پیاده روی موقت، موانع ترافیکی و ; استفاده میشوند.
۲- گل جایهای ثابت: این نوع گل جایها، معمولاً یا در مکان مورد نظر ثابت شده یا به قدری سنگین ساخته میشوند که به آسانی قابل جابجایی نباشند و از آنها در منظر سازی دایمی مناطق مختلف شهری استفاده میگردد. گل جایهای ثابت باید تا حد ممکن در برابر آسیبهای محیطی مقاوم بوده و نیازی به مراقبت مداوم نداشته باشند.
۳- گل جایهای متحرک (قابل جابجایی): این گل جای ها کوچکتر بوده و قابل جابجایی میباشند.
قابل ذکر است که در طراحی گل جایها باید از لبه ها و گوشه های تیز دوری جست. زوایای حاده (بسته) در شکل گلدان امکان کاشت موفقی به همراه ندارد.
۱-۱۱-۵-۲- جنس و مصالح ساخت :
معمولاً در ساخت انواع گل جای با توجه به نوع کاربری و شرایط محیطی، از مصالحی مانند: بتون، چوب، سنگ، مواد ترکیبی و در بعضی موارد، فلز استفاده میشود. بهتراست از مصالحی مثل بتون و سنگ در مکانهای پر رفت و آمد و از چوب در محیطهای طبیعیتر شهر مانند پارکها و محوطههای فضای سبز استفاده نمود.معمولاً استفاده از انواع فلزات در ساخت این عناصر به خصوص در مناطق گرمسیر توصیه نمیشود چرا که در طول روز بدنه آن گرم شده و موجب گیاه سوزی میگردد. همچنین به دلیل نیاز به آبیاری و رطوبت مداوم موجبات خوردگی فلزات به سرعت فراهم میگردد.
۲-۱۱-۵-۲- همخوانی و آرایش فضایی
یکی از عوامل مهم و اساسی در طراحی مناسب و چشم نواز مبلمان شهری از جمله گل جای، ایجاد هماهنگی و همخوانی بین عناصر مذکور با محیط اطراف آن میباشد. رعایت این مقوله نه تنها به کیفیت فضاهای شهری میافزاد، بلکه باعث خلق محیطی زیبا و جذاب برای شهروندان می گردد.
از دیگر مسایلی که باید در ساخت و طراحی گل جایها مدنظر باشد، جنس مصالح مورد استفاده است. در واقع در طراحی گل جایها علاوه بر رعایت همخوانی با محیط، باید مصالحی به کار رود که تا مدت طولانی دوام و مقاومت آن را در برابر عوامل محیطی و تخریب، تضمین نماید.
تصویر شماره ۳-۲۳- گل جای سنگی
رعایت این موضوع به خصوص در مکانهای پر رفت و آمد، پارکنیگها و به طور کلی در نقاطیکه امکان برخورد و سایش این عناصر بییشتر است همچنین در مودر گل جایهای موقت که جابجایی آنها زیاد است، ضروری به نظر می رسد.
گل جایهای در محیطهای شهری کاربریهای فراوان دارند و علاوه بر خلق زیبایی بصری و تنوع در بسیاری موارد میتوان از آنها به عنوان موانع فیزیکی، تقسیم کننده فضا، تعریف نامحوسس محوطهها و ;استفاده نمود برای نمونه همان طور که در تصویر زیر قابل مشاهده است، مکان یابی صحیح این گل جای و تابلوهای تبلیغاتی علاوه بر ایجاد منظر زیبا، تقسیم فضایی مناسبی در محل رفت و آمد عابران به وجود آورده است و تناسب طرح و موقعیت استقرار به زیبایی بیشتر مسیر تردد عابران پیاده منجر شده است. از دیگر نکات مثبتی که در تصویر قابل توجه است، استفاده از اندازه مناسب گل جای میباشد. بدیهی است که به منظور القا اثر مورد نظر باید تناسب معقولی بین گستردگی فضا و اندازه گل جای برقرار شود.
استفاده از اندازههای مختلف گل جای با رعایت هماهنگی با محیط، تنوع بصری متعادلی در مناظربه وجود آورده و استقرار مناسب گل جای در کنار فضاهایی نظیر باغچه دایمی، جداول، رفیوژها و ; موجب تنوع و چشم نوازی در فضاهای عمومی میگردد .
استفاده از گل جایهای سازه ای و بسیار بزرگ در محیطهای باز و در ترکیب با سایر مبلمان مانند: آبنماها، نیمکتها، منابع نوری و البته گیاهان، میواند کانون های دلپذیر و جذابی در دل محیط ناخوشایند شهری ایجاد نماید.اصولاً استقرار مبلمان در فضاهای باز شهری به آن هویت بخشیده و با ایجاد نقطه عطف امکان تجمع عموم برای استفاده از کاربری خاص مکان مذکور را فراهم میآورد. همان طور که در تصویر نیز دیده میشود، تلفیق مناسب گل جای با آبنما همچنین نیمکتهای مستقر زیر سایه درختان منظر زیبایی را خلق کرده است. لازم به ذکر است که ساخت چنین فضاهایی در مکانهایی مانند مراکز خرید، بازارها، مقابل مراکز تفریحی و ; در فراهم کردن آسایش و راحتی شهروندان بسیار مفید خواهد بود.
رعایت هماهنگی رنگها بین هر نوع مبلمان ومکان اطراف ان در زیبایی محیط بسیار مهم است .
رعایت هماهنگی بین اجزا یکی از شروط اساسی داشتن محیطی زیبا میباشد بنابراین در بسیاری موارد برای ایجاد هماهنگی بین مبلمان مستقر در یک مکان می توان از ترفندهای متفاوت استفاده نمود.
با استفاده از مقیاسها و اشکال مختلف جعبه گل و با رعایت تناسب ارتفاع و بافت گیاهان کاشته شده در آن، میتوان مناظر شهری زیبایی ایجاد نمود. استفاده از این طرحها و ترکیبها در تقاطع ها و در مسیرهای جدا کننده و میدانها مناسب به نظر می رسد.
در مکانهایی که به دلیل کمبود جا، استقرار گل جایها در سطح باعث آشفتگی محیط میگردد یا به منظور ایجاد تنوع و تلفیق انواع مبلمان با هم، میتوان از گل جاهای چوبی بافته شده در ارتفاع استفاده نمود .
گلجای و نمای بیرونی ساختمانها :
بدنه ساختمانها از عناصر تأثیر گذار در زیبایی محیط های شهری هستند، بنابراین در بسیاری موارد می توان به منظور پوشاندن بعضی نقاط بدنه یا زیباتر کردن آنها از گل جایهای دیواری استفاده نمود. این نوع گل جایها میتوانند ثابت یا قابل جابجایی باشند.
تصویر شماره ۳-۱۳۴- گل جای دیواری
لازم به ذکر است که در مورد گل جایهای متحرک ضمن رعایت کلیه اصول ایمنی در نصب،باید تا حد ممکن از مصالح سبک استفاده شوند تا در صورت سقوط کمتر خطر آفرین باشد. تصاویر شماره ۳-۱۳۴، ۳-۱۳۵ و ۳-۱۳۶ نمایش دنده این نوع گل جایها هستند.
تصویر شماره ۳-۱۳۵- گل جای صندوقی تصویر شماره ۳-۱۳۶- گل جای صندوق
.
۱۲-۵-۲- تابلوها و علایم
به طور کلی میتوان مبلمان شهری را به دو گروه کارکردی و تزیینی تقسیم نمود. این تفکیک بدان معنا نیست که مبلمان کارکردی شهر نباید آراسته و چشم نواز باشد. بی تردید دلپذیری هر عنصری در شهر، به تناسب و زیبایی آن بستگی دارد. لذا هدف این تفکیک، توجه به این موضوع است که در دسته نخست (مبلمان کارکردی) تأکید بر، جنبههای عملکردی، توزیع متناسب، مکانیابی صحیح و اندازه متناسب با محیط، میباشد. (سازمان منطقه آزاد;، شهرداریها، شماره ۳، ص ۲).
در این میان تابلوها کاملاً در هیچ یک از دو دسته نامبرده قرار ندادند زیرا از یک طرف دستهای از تابلوها، مانند تابلوهای تبلیغاتی و راهنماف نقش اطلاع رسانی شهری را برعهده دارند و هدف از وجود آنها هدایت ناظر یا آگاه کردن او از موضوع مورد نظر است و از طرف دیگر تابلوهای تزیینی را میتوان دید که برای ایجاد تنوع بصری، پر کردن فضاهای خالی و کاستن از یکنواختی نماهای شهری نصب شده اند. به همین دلیل ساماندهی، طراحی و مکان یابی تابلوهای شهری محتاج دقت و لحاظ چندین عامل با هم است.
به طور کلی می توان برای علایم و تابلوهای مورد استفاده در سطح شهرها، چند نقش کلی به شرح زیر تعیین نمود:
۱- تابلوهای اطلاع رسانی
۲- تابلوها و پانلهای تبلیغاتی
۳- علایم و تابلوهای راهنمایی رانندگی
۴- تابلوها و علایم راهنمایی شهری
۵- تابلوهای شناسایی، ابنیه، میدانها، پارکها
۶- تابلوهای موقت: مانند توبلوهای نشان دهنده عملیات ساختمانی، احداث یا تعمیر و ;
۷- تابلوهای معرفی کاربری. (سعیدنیا، احمد، ۱۳۷۹، ص ۷۶)
در نهایت با توجه به موارد ذکر شده و کاربری های مدنظر می توان تابلوها و علایم شهری را به عنوان دستهای از مبلمان، به این صورت مورد بررسی قرار داد:
تابلوها و علایم جزیی از مبلمان شهری هستند که در فضاهای شهری جهت انتقال موضوع یا موضوعاتی به شهروندان از طریق نوشته، تصویر و یا علامت، مورد استفاده قرار میگیرند و در طراحی این عناصر، با رعایت ضوابط و استانداردها، میتوان از ترفندهای مناسب طراحی بهره جست.
خوانایی و اختصار در تابلوها و علایم خوانایی تابلو به حالتی گفته میشود که بیننده تابلو، پیام نوشته شده در آن را به روشنی و در کوتاهترین زمان ممکن دریابد. در ارسال پیامهای بصری از طریق تابلو، به ویژه در موقعیتهای خاص که سرعت شناسایی ضروری است (از قبیل تابلوهای راهنمایی و رانندگی، راهنمای شهری و هشدار دهنده) رعایت این اصل بسیار مورد تأکید قرار گرفته است لذا پیامها باید تا حد ممکن با وضوح، سادگی و صراحت بیان گردند.
بنابراین به منظور خوانایی و قابل دید بودن تابلوها و علایم شهری به خصوص در مسیرهای سواره که امکان توقف وجود ندارد، رعایت عوامل زیر توصیه میگردد:
۱- تا حد ممکن سعی شود تابلوها و علایم در مکانهایی نصب شود که امکان دید آن به خوبی فراهم شده و موانع فیزیکی مانع محدود شدن دید تابلو نگردد.
۲- اندازه حروف تابلوها و علایم باید تا حدی باشد که از مسافت مطلوب خوانده شود. سرعت حرکت خواننده یکی از عوامل تعیین کننده در اندازه خط تابلوهاست. مثلاً در پیاده روها اندازه خط میتواند بسیار کوچکتر از تابلوهای خیابان باشد ولی در بزرگراهها اندازه باید به گونهای باشد که حداقل از فاصله ۱۰۰ متری دیده شود.
۳- تابلوها به خصوص در مسیرهای سواره به اندازهای ساخته شوند که از درون وسیله نقلیه قابل خواندن باشند.
۴- تابلوهای نوشتاری باید با یک نوع حروف،ساده و خوانا، نوشته شوند زیرا مردم به طور معمول حروف آشنا را بهتر درمییابند (سازمان منطقه آزاد;، شهرداریها، شماره ۳، ص۶).البته این موضوع بیشتر در مورد علایم و تابلوهای راهنما صادق بوده و در پانلهای تبلیغات کمتر مصداق مییابد.
۵- رعایت اصولی نظیر فضای کافی میان حروف،واژگان،سطرها و در نظر گرفتن حاشیهها در خوانایی تابلوها موثر است و بهتر است رعایت گردد.
۶- نشانهها و نمادها را بجز در مواقعی که فراگیر و بین المللی بوده و برداشت از آنها توسط بینندگان یکسان است، نباید بدون نوشتار طراحی نمود. (مرتضایی، رضا، ۱۳۸۱، ص ۸۶).
۷- بهتر است برای صرفه جویی در زمان دریافت پیام توسط بیننده، با رعایت رسایی آن، از شرح طولانی پیامها خودداری کرده و آنها را با رعایت اختصار و مفید ارائه نمود.
۱-۱۲-۵-۲- طراحی ساختار تابلوها :
یکی از مسایلی که در طراحی و مکانیابی علایم و تابلوها باید مدنظر داشت،این است که ظرفیت انسان برای پذیرش اطلاعات محدود میباشد، بنابراین اگر نصب این عناصر تنها از اصل رقابت پیرون نماید،شهرها به محیط ناهنجار و پر هرج و مرجی تبدیل میگردند.
از عوامل مهمی که می تواند در کارآمدی تابلوها و نمایش آنها نقش اساسی داشته باشد (به خصوص در تابلوهای تبلیغاتی)، استفاده از انواع منابع نوری رنگی به ویژه در شب است .
همان طور که قبلاً ذکر شد، یکی از مواردی که باید در طراحی بهینه تابلوها و علایم در نظر داشت، خوانایی آنهاست، چرا که هدف اصلی از ارایه این عناصر اطلاع رسانی بوده و در نتیجه در ارسال پیام های بصری از این طریق، سرعت شناسایی از ضروریات می باشد.
۲-۱۲-۵-۲- تعادل و هماهنگی :
یکی از اصول مهم در آرایش فضاهای شهری با انواع مبلمان، رعایت تعادل و هماهنگی در طراحی و چیدمان آنهاست. بدیهی است که علایم و تابلوها نیز از این قضیه مستثنی نمیباشند. متأسفانه امروزه در اکثر فضاهای شهری انبوهی از انواع این عناصر دیده میشود که در عین بی نظمی به رقابت مشغولاند. در این میانف تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، به دلیل رنگ و لعاب بیشتر و اندازه بزرگتر، جلب توجه زیادی کرده و حتی در بعضی موارد اثر تابلوهای مهمی مانند تابلوهای راهنما را کم رنگ مینمایند.
بدین ترتیب سیستم اطلاع رسانی شهری نامتعادل می شود در نتیجه حل این مشکل نیازمند یک تلاش عمومی برای تشخیص اولویت ها و قواعد لازم برای ایجاد نظم است. تعیین اولویت در نصب یکی از راهنکارهای موثر در ساماندهی این وضعیت می باشد. بدین ترتیب که در مکانهای شلوغ و پرتردد شهری، تقدم با تابلوها و علایم راهنمایی و رانندگی، هشدار دهندهها، اطلاع رسان ها و مواردی از این دست بوده و با استفاده از ترفندهایی نظیر متحد بودن شکل ها، تقویت رنگها، نورپردازی و افزایش کنتراست پیام یا زمینه، بر کاربری آنها تأکید شود.
هماهنگی عبارت است از تعادل و همخوانی بین اجزای مختلف یک کل در تابلوها و علایم هماهنگی رامیتوان در سه زمینه مورد بررسی قرار داد:
۱- هماهنگی میان تابلوهای مختلف
۲- هماهنگی میان تابلوها، مکان نصب آنها و سایر اجزای فضا (سازمان منطقه آزاد;، شهرداریها، شماره ۳، ص ۹).
۳- هماهنگی میان قسمت های مختلف یک تابلو
قابل ذکر است که رعایت همخوانی بین رنگ، اندازه، طرح، جنس، ارتفاع، نوع خط و شکل تابلو با محیط و اجزای آن، بر چشم نوازی فضا خواهد افزود. البته بدیهی است که در مورد تابلوهای راهنمایی و رانندگی یکنواختی، مقدم بر هماهنگی با محیط است. اما در مورد سایر تابلوها تلاش درجهت هماهنگی با محیط ضروری می باشد. (سازمان منطقه آزاد;، شهرداریها، شماره ۳، ص ۱۰).
نکته آخر آنکه اگر چه وضع ضوابط و استانداردها، با هدف کنترل رقابت بین علایم و تابلوها، صورت میگیرند ولی همواره باید معیار تنوع را در برنامه ریزی این عناصر شهری در نظر داشت.
۳-۱۲-۵-۲- ارتفاع مناسب جهت نصب علایم و تابلوها :
در استانداردهای کشورهای مختلف ارتفاع تابلوهای شهری اندکی متفاوت است.و حتی قوانین منطقه ای نیز میتواندگوناگون باشد، ما بیشتر این قوانین، ارتفاع را زیر دو سوم ارتفاع عمارت تعیین میکنند. تابلوهای تبلیغاتی معمولاً باید در ارتفاع ۵/۲ تا ۵/۳ متر نسب به سطح پیاده رو و ۵/۴ تا ۷/۴ متر نسبت به سطح خیابان نصب شوند. (مرتضایی، رضا، شهرداریها، شماره ۲۰، ص ۴۴). تابلوهای اطلاعاتی برای افراد پیاده، باید در موقعیتهایی نصب گردند که توقف استفاده کنندگان از آنها، مزاحمتی برای تردد دیگران ایجاد نکند.همچنین به منظور جلوگیری از سرگیر شدن، حد زیرین ارتفاع تابلوهایی که از زیر آنها عبور و مرور صورت میپذیرد نباید از ۲۵۰ سانتی متر کمتر باشد. (سعیدنیا، احمد، ۱۳۷۹، ص ۷۹).
امروزه سعی میشود به منظور جلوگیری از تجمع عناصر مصنوعی در سطح شهر، آنها را با اهم تلفیق نمایند. بنابراین در چنین فضاهایی میتوان پایه تابلوها را بلندتر انتخاب نموده و از آن جهت نصب گل جای، سطل زباله، منابع نوری و تابلوهای دیگر به صورت مرکب استفاده نمود. (رعایت حد زیرین الزامی است).
۴-۱۲-۵-۲- نوع مصالح و ایمنی در علایم و تابلوها :
مصالحی که در ساخت تابلوها به کار می رودف باید از مواد مقاوم و فاسد نشدنی باشد.موادی مانند: ورق آهن، برنز، آلومینیم، چوب، سنگ، بتون، اکریلیک یا فایبرگلاس بسته به نوع تابلو و مکان نصب آن، میتواند مفیدتر باشد. در ساخت و نصب تابلوها باید موارد ایمنی رعایت گردد. این موارد به نحوه اجرای محاسبات سازه، انتخاب مصالح به کار رفته، نصب ادوات الکترونیکی و استفاده از جزییات اجرایی مناسب باز میگردد، از سوی دیگر در ساخت و نصب تابلوها باید به احتمال بروز
عوامل مخربی چون بادهای شدید، زمین لرزه، حریق و ; توجه داشت و تابلوها را در مقابل این عوامل مقاوم ساخت. لازم به تذکر است که استفاده از سطوح شیشهای در ساخت تابلوها منطقی نمیباشد مگر این که شیشه از جنس نشکن بوده و یا از شبکههای محافظ استفاده شود.
- لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
یزد دانلود |
دانلود فایل علمی 