فایل ورد کامل مقاله بررسی رابطه شیوه‌های زندگی کارگران صنایع ایران با میزان بهره‌وری؛ تحلیل علمی عوامل اجتماعی و اقتصادی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله بررسی رابطه شیوه‌های زندگی کارگران صنایع ایران با میزان بهره‌وری؛ تحلیل علمی عوامل اجتماعی و اقتصادی دارای ۱۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله بررسی رابطه شیوه‌های زندگی کارگران صنایع ایران با میزان بهره‌وری؛ تحلیل علمی عوامل اجتماعی و اقتصادی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله بررسی رابطه شیوه‌های زندگی کارگران صنایع ایران با میزان بهره‌وری؛ تحلیل علمی عوامل اجتماعی و اقتصادی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله بررسی رابطه شیوه‌های زندگی کارگران صنایع ایران با میزان بهره‌وری؛ تحلیل علمی عوامل اجتماعی و اقتصادی :

بررسی رابطه شیوه زندگی کارگران صنایع ایران بر میزان بهره وری آنها

چکیده :
در این تحقیق به بررسی رابطه میان شیوه زندگی کارگران صنایع ایران و میزان بهره وری آنها در استان قزوین خواهیم پرداخت ، برای سنجش شیوه زندگی از آزمون شیوه زندگی لوگان رایت استفاده شده است که یک نمونه از این آزمون در پیوست موجود است ، این آزمون شامل ۴۳ سئوال میباشد که پس از تعیین جامعه آماری به تعداد ۱۳۰ نفر شامل ( ۷۰ نفر از زنان و ۶۰ نفر از مردان ) شاغل در صنایع ایران و تعیین نمونه گیری ، آمار بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج تحقیق بدست آمد ، در انجام فصول این تحقیق از جناب آقای دکتر فروتن و برخی دیگر از دوستان کمک گرفته شد که از زحمات و راهنمایی های بی دریغ آنها تشکر می کنم .

فصل اول
کلیات تحقیق
• مقدمه
• بیان مسئله
• هدف تحقیق
• اهمیت تحقیق
• فرضیه یا سئوال پژوهشی
• متغییر ها
• تعاریف عملیاتی

عنوان:
بررسی رابطه میان شیوه زندگی کارگران صنایع ایران و میران بهره وری آنان در استان قزوین

واژه های کلیدی :
شیوه زندگی ، کارگران ، بهره وری

مقدمه
کوششهای اقتصادی انسان همیشه و همواره معطوف بر آن بوده است که حداکثر نتیجه را از حداقل تلاشها و امکانات به دست آورد ، این تمایل را می توان اشتیاق وصول به (( بهره وری )) افزونتر نام نهاد . جمع اختراعات و ابداعات بشر از ابتدایی ترین ابزار کار در اعصای بدوی گرفته تا پیچیده ترین و بغرنج ترین تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی زمان حاضر ، متاثر از همین تمایل و اشتیاق می باشد .
رسالت اصلی علم مدیریت دستیابی به بهره وری بیشتر است و این امر همواره مورد توجه دولتمردان ، سازمانها ، موسسات و ; بوده و حتی در سطح کوچکترین واحد اجتماعی یعنی خانواده رسوخ کرده و دسترسی به بهبود کیفی زندگی و رفاه بیشتر که نمودهایی از بهره وری است ، سبب تلاش بیشتر و هدفمند تر خانواده ها گردیده است .

بهره وری مفهومی است جامع و کلی که افزایش آن به عنوان یک ضرورت ، جهت ارتقای سطح زندگی ، رفاه بیشتر و آرامش و آسایش انسانها ، که هدفی اساسی برای همه کشور های جهان محسوب می شود ، همواره مد نظر دست اندرکاران سیاست و اقتصاد و دولتمردان بوده و میباشد .

از بهره وری تعاریف بسیاری شده است و اگر چه هر کدام از این تعاریف به جای خود می توانند صحیح و کارآمد باشند ، اما اگر نتوانند مفاهیم اساسی و اصلی بهره وری را بر اساس شعور ، آگاهی ، فرهنگ و آداب مخاطبان مختلف خود بیان کنند ، تعاریفی ناقص میباشند ، بدون شک هر چه آگاهی و فرهنگ مخاطب و گروهی که می خواهند از واژه بهره وری استفاده کنند ، بیشتر باشد ، نیاز به تعریفی ژرف نگر تر و عمیق تر برای این واژه بوجود خواهد آمد .

مسئله بهره وری ( Productivity ) و یا استفاده بهتر از منابع در جهت تحصیل اهداف از جمله مباحث پر طرفداری است که از نیمه دوم قرن بیستم به طور گسترده در سطح اقتصاد بین الملل مورد توجه قرار گرفت و بدان پرداخته شد. برای واژه بهره وری تعاریف فراوانی وجود دارد .استفاده بهتر از منابع یا افزایش ستاده ها در برابر کاهش یا ثابت ماندن داده ها و یا کاهش هزینه و در مقابل آن افزایش درآمد که باید لازم و ملزوم یکدیگر باشند همه و همه از جمله تعاریفی هستند که برای این واژه مطرح می شوند. اما مناسب تر است این بار به

جای شناخت نوع سیاست ها و مد ل های بهره وری که هم کم نیستند و هم در فضای اقتصادی و مدیریتی کشور کم بدانها پرداخت نمی شود کمی به خود واژه بهره وری و فرهنگ آن در جامعه در حال توسعه ای چون ایران بپردازیم. اشاره ای هر چند کوتاه و شاید ناپخته که می تواند به روشن شدن برخی جنبه های مبهمی بپردازد. اما برای آشنایی خواننده گرامی به طور کلی سه مدل مهمی اصلی در سطح بین الملل جهت اعمال سیاست های بهره ورانه و به طور کلی تعالی سازمانی مطرح می باشد و مورد توجه قرار می کیرد که عبارتند از: [۱] ۱– مدل مالکوم بالدریچ (Malcolm Baldridge Model ) یا مدل آمریکایی که در قالب جایزه ای به همین نام از سال ۱۹۸۷ در آمریکا طراحی شد و سه هدف اصلی کمک به ۱- ۱: افزایش عملکرد ها و افزایش توانمندی ها. ۱- ۲: افزایش توان رقابتی و از سوی دیگر تعامل بیشتر و بهتر میان شرکتهای آمریکایی . ۱- ۳: ایجاد ابزار های مدیریتی با هدف پیاده سازی

آموزشها و بر نامه ریزیها . نمره نهایی این مدل ۱۰۰۰ می باشد که به گونه ای مشخص در جداولی مشخص شده است. ۲- مدل دمینگ (Deming Model ) مدل دمینگ یا مدل ژاپنی که در سال ۱۹۵۰ و با دعوت ژاپنی ها از دکتر ادوارد دمینگ آمریکایی و مطالعات صورت گرفته ارائه شد. چهار راهبرد اصلی مدل دمینگ عبارتند از : ۲- ۱ : برنامه ریزی ( Planinig ) 2-2 : اجرا ( Do) 2-3 : بازبینی ( Check ) 2- 4 : اقدام ( Action ) و یا به طور خلاصه (PDCA ). این جایزه به طور کلی یکی از مهمترین عوامل کنترل و ارتقاء کیفیت در سازمانهای ژاپنی می

باشد. ۳- مدل (EFQM ) (European Foundation of Quality Management) مدلی با خواستگاه اروپایی و ارائه شده در سال ۱۹۸۹ با زیر مدلی به نام ( SME) برای سازمانهای کوچکتر . این مدل بر ۹ معیار استوار است که ۵ تای آن معیارهای توانمند سازی و ۴ تای دیگر آن معیارهای نتایج می باشند.

بیان مسئله :
یکی از مهمترین تقاضاهای جوامع، ارائه الگوهای سبک زندگی از صاحبان دیدگاههای مختلف است. درواقع در جدال بین سنت و مدرنیزم، این الگوسازی ها نقش مهمی را در فاصله گیری از سنت و نسبت دارشدن با مدرنیزم ایفا می کند

بهبود بهره وری موضوعی بوده است که از ابتدای تاریخ بشر و در کلیه نظامهای سیاسی و اقتصادی مطرح بوده است. اما تحقیق در مورد چگونگی افزایش بهره وری بطور سیستماتیک و در چهارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود ۲۳۰ سال پیش به این طرف بطور جدی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است . در عصر حاضر بهره وری را یک روش ، یک مفهوم و یک نگرش درباره کار و زندگی می نامند و در واقع به آن به شکل یک فرهنگ . یک جهان بینی می نگرند ، اگر ما در هر مورد نسبت خروجی به ورودی را محاسبه کنیم . بهره وری عبارت

است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع، نیروی انسانی و تمهیدات به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان. تعاریف دیگر، بهره وری نیروی انسانی را حداکثر استفاده مناسب از نیروی انسانی به منظور حرکت در جهت اهداف سازمان با کمترین زمان و حداقل هزینه داشته اند. تر اساس دیدگاه سازمان بهره وری ملی ایران، بهره وری یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است. از تعاریف بالا اینگونه برداشت می شود که این مشابه یک فرهنگ بوده که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیتها برای یک

زندگی بهتر و متعالی است. بهره وری عبارت است به دست آوردن حداکثر سود ممکن از نیروی کار، توان، استعداد و مهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، تجهیزات زمان، مکان و ; به منظور ارتقاء رفاه جامعه، به گونه ای که افزایش آن به عنوان یک ضرورت، در جهت ارتقاء سطح زندگی انسانها و ساختن اجتماعی همواره مدنظر صاحبنظران سیاست، مدیریت و اقتصاد قرار دارد.

اهمیت و ضرورت تحقیق :
حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به روشهای علمی بطویکه بهبود بهره وری به کاهش هزینه تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد ملت ، منجر شود.

بررسی رابطه میان سبک زندگی کارگران و میزان بهره وری آنها در جوامع صنعتی همیشه بسیار مهم بوده و در ادوار مختلف جوامع صنعتی به دنبال رسیدن به یک رابطه معنی دار میان این دو متغییر بوده اند ، در آلمان پژوهش انجام شده بر روی شیوه زندگی کارگران خودرو سازی و بهره وری آنها نشان داد که این دو متغییر با یکدیگر رابطه معنی دار دارند ( هیلمن ، ۱۹۸۳ ) ، از دید مرکز بهره وری ژاپن ، بهره وری یک اولویت و انتخاب ملی است که منجر به افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر می گردد. مرکز بهره وری ژاپن از زمان تأسیسش در سال ۱۹۵۵ نهضت ملی افزایش بهره وری در این کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت نموده که عبارتند از : افزایش اشتغال ، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره های بهبود بهره وری در میان مدیریت، نیروی کار و مصرف کنندگان.

افزایش قابل توجه بهره وری در تعدادی از کشور ها در دهه های اخیر موجب شده است که ارتقاء سطح بهره وری ملی بعنوان یک اولویت در سطح کشور مطرح باشد. بطور مثال در دوره زمانی (۱۹۷۴- ۱۹۶۷) کشور ژاپن بهره وری ملی خود را ۶/۹۹% افزایش داد در حالی که در همان مدت مدیریت بهره وری ملی در کشورهای آلمان غربی و ایلات متحده امریکا به ترتیب ۳/۴۳ و ۲۵/۲۹% افزایش یافت

هدف های کلی تحقیق :
هدف کلی در این پژوهش بدست آوردن بک رابطه معنی دار شیوه زندگی کارگران و هدف کلی در این تحقیق بررسی رابطه میان شیوه زندگی کارگران و بهره وری آنان .

فرضیه ها :
فرضیه اصلی :
بین شیوه زندگی و بهره وری کارگران بخش تولید صنایع ایران رابطه معنی داری وجود دارد .

متغییر های تحقیق :
متغییر مستقل
بهره وری

متغییر وابسطه :
شیوه زندگی

تعاریف عملیاتی متغییر ها :
بهره وری :
بهره وری عبارت است از رابطه بین مقدار ستاده و مقدار نهاده بکار رفته برای تولید آن ستاده ، به عبارت دیگر ، بهره وری به ما میگوید که از یک واحد نهاده چند واحد ستاده ، می توان بدست آورد . ( رحیم نژاد ، ۱۳۸۱ )

شیوه زندگی :
سبک زندگی دال بر شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی است … شیوه ای که بدان طریق مصرف کننده خرید می کند. و شیوه ای که بدان طریق کالای خریداری شده مصرف می شود بازتاب کننده سبک زندگی مصرف کننده در جامعه است ( هالمن ، ۱۹۹۱ )

تعریف علمی متغییر ها :
بهره وری :
بهره وری مفهومی جامع و است و افزایش آن به عنوان یک ضرورت ، جهت ارتقای سطح زندگی ، رفاه بیشتر ، آرامش و آسایش انسانها هدف اساسی برای همه کشور های جهان محسوب می شود و همواره نیز مد نظر دست اندر کاران بوده است . ( گیدنز ، ۱۹۹۱ )

شیوه زندگی :
شیوه زندگی معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و غالبا به عنوان شاخصی برای تعیین طبقه اجتماعی به کار می رود . ( چاپین ۱۹۵۵ ، چاپمن ۱۹۳۵ )

فصل دوم
ادبیات تحقیق
• مطالعه پیشینه تحقیق
• تجزیه و تحلیل و ارزیابی تحقیقات انجام شده
• چهارچوب نظری تحقیق

پیشینه تحقیق :
در تحقیقی ، رشد بهره وری ۲۰۱ کارگاه صنعتی در آمریکا در سالهای ۱۹۸۴-۱۹۹۰ با استفاده از تحلیلی پوششی داده ها و شاخص مالمکوئیست اندازه گیری شده است ، و نتیجه بدست آمده نشان داده است که رشد بهره وری کارکنان با میزان دریافتی های حقوقی و پاداش های کاری آنها رابطه معنی دار دارد . .

در تحقیق دیگری که بر روی کارکنان صنایع ترکیه انجام شده ، با اندازه گیری تغییرات بهره وری و با استفاده از شاخص مالمکوئیست به بررسی نتایج سیاست های اعمال شده از دهه هشتاد بر صنایع ترکیه پرداخته شده و نتیجه حاصله نشان می دهد که رشد بهره وری در کارکنان با میزان ساعت کاری روزانه و وضعیت کاری آنها رابطه معنی دار دارد .

در تحقیق دیگری به بررسی کارآیی کارکنان در صنایع یونان با استفاده از نسبت های مالی طی سالهای ۱۹۹۷ – ۱۹۹۹ و با به کارگیری تحلیل پوششی داده ها پرداخته شده است . نتایج حاصل با نتایج تجزیه و تجلیل گسترده نسبت های مالی مورد مقایسه قرار گرفته است که نشان می دهد تحلیل پوششی داده ها می تواند در کنار تجزیه و تحلیل نسبت ها به عنوان مکمل آنها برای ارزیابی عملکرد سازمان به کار رود ، نتیجه حاصله از تحقیق صورت گرفته بر روی کارکنان صنایع در یونان نشان داد که بهره وری با وضعیت زندگی و سلامت روحی و روانی کارکنان رابطه معنی دار دارد .

در یک پژوهش با استفاده از مدل SBM که یکی از مدل های تحلیل پوششی داده ها میباشد ، تاثیر عوامل کلان اقتصادی و قانونی روی کارآیی سیستم بانکداری هنگ کنگ مورد بررسی قرار گرفته است ، نتایج بدست آماده در این تحقیق در قیاس با تحقیقات سایر کشور های متفاوت نبود و آن نیز نشان از رابطه معنی دار بهره وری کارکنان با وضعیت زندگی و رفاه اجتماعی آنها داشت .

سوبل که شاید مفصل ترین متن درباره تعریف سبک زندگی را نوشته Sobel‚۱۹۸۱ معتقد است که «… تقریبا هیچ توافق تجربی یا مفهومی درباره این که چه چیز سازنده سبک زندگی است وجود ندارد (P.2) برخی دیگر هم معتقدند که می توان این مفهوم را بسته به موضوعی که مطالعه میشود ، به طرق مختلف تعریف کرد و ارائه تعریفی از آن ، نافی بقیه شیوه های استفاده از این مفهوم نیست، فقط لازم است تا زمینه ای را که در آن از این مفهوم استفاده می شود تعریف کرد (Loove & Miegel‚۱۹۹۰:P.21) . و برخی نظیر روبرتز معتقدند که کسی حق ندارد مشخص کند که باید چه تعریفی از این مفهوم داشت. به نظر وی مفاهیم ملک خصوصی جامعه شناسان یا روانشناسان یا هر کس دیگری نیستند. فقط هرکس مجبور است اهمیت تعریفی را که پذیرفته است با نشان دادن یافته های جدید حاصل از آن توجیه کند (Roberts‚۱۹۹۰:P.195) .این موضع گیریها دشواری ارائه تعریفی از سبک زندگی را نشان میدهند.

گویا اولین بار لیزر در سال ۱۹۶۳ سبک زندگی را بر اساس الگوی خرید کالا تعریف می کند. به نظر وی «… سبک زندگی دال بر شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی است … شیوه ای که بدان طریق مصرف کننده خرید می کند. و شیوه ای که بدان طریق کالای خریداری شده مصرف می شود بازتاب کننده سبک زندگی مصرف کننده در جامعه است ( Anderson &Golden‚۱۹۸۴:PP.2-3) . این تعریف اگر چه برای مطالعات بازاریابی کاربرد تبینی ندارد چرا که الگوی خرید و مصرف را که بازاریاب ها به دنبال آن هستند ، فقط توصیف می کند، اما به عنوان اولین تعریف اشاره کننده به مفهوم الگوی مصرف حائز اهمیت است.

سوبل بعد از بحثی مفصل درباره تعریف سبک زندگی می نویسد… کاملا نعقول است که بپذیریم سبک زندگی کاملا قابل مشاهده یا قابل استنتاج از مشاهده است ( Sobel‚۱۹۸۱:P.28) و در ادامه تاکید می کند که الگوی مصرف قابل مشاهده ترین و بهترین شاخص سبک زندگی است. به علائه ، الگوی مصرف قادر است بیشترین ارتباط میان افراد و موقعیت اجتماعی وی برقرار سازدو از این منظر اهمیت تحلیلی بیشتری دارد. لامونت و همکارانش نیز ضمن تاکید نهادن بر شیوه سازمان دادن زندگی شخصی ، الگوی تفریح و مصرف را بهترین شاخص سبک زندگی می دانند (Lamont‚rt al‚۱۹۹۶:P.32) و دیوید چینی سبک های زندگی را « سازمان اجتماعی مصرف » ( چینی ، ص .۸۹ ) می خواند. به اعتقاد وی «

سبک زندگی راه الگومند مصرف، درک یا ارج نهادن به محصولات فرهنگی مادی است … » ـص . ۷۱ ) و « … منش و راهی برای استفاده از کالاها و مکان ها و زمان ها ی خاص است» ( ص . ۶۱ ) . راب شیلدز هم گروه بندی مصرف کالاها را همان سبک زندگی می داند اما با قید این شرط که در این گروه بندی بتوان سبک داشتن رفتار ، قریحه و رمزگان نمادین مشترک را تشخیص داد (Shields‚ ۱۹۹۲:P.14) ایزکی هم فقط به الگوی مصرف اشاره می کند و بوسرمن ضمن اشاره به الگوی مصرف ، ارزش های موجد الگوهای مصرف را نیز جزئی از سبک زندگی می داند(Veal‚۲۰۰۰:P.109)

عمده ترین تحولاتی ، افزون شدن نقش مصرف در این دنیاست. ایده ها و تحولاتی را که موجد مطرح شدن مفهومی جدید شدند بررسی کردیم ، و به مرور تعاریفی پرداختیم که برای مفهوم جدید ارائه شده است. علیزغم تنوع تعاریف ، آن ها را بر حول سه محور اصلی یعنی تعاریفی که فقط بر بعد سبک زندگی تاکید می کنند ، تعاریفی که رفتار و ذهنیت را توأمان لحاظ می کنند، و تعریفی که به وجه نمادین سبک زندگی توجه دارد، تقسیم کردیم. اولین استدلال ما این است که بدون توجه به معنای واژه سبک نمی توان تعریف دقیقی از سبک زندگی ارائه کرد. معنای این واژه باید درباره آن چه که مصداق سبک زندگی پنداشته می شود صدق کند. انسجام و کلیت دو وجه اساسی سبک داشتن است. بعد درباره آنکه سک زندگی از مقوله رفتار است ، و آن هنگام که پدیده ای گروهی باشد برای جامعه شناسی و بازار پژوهی اهمیت دارد استدلال کردیم. البته لازم نیست که گروهی بودن سبک زندگی را مترادف با آن بدانیم که اعضای گروهی که سبک زندگی واحدی دارند با هم تعامل پایدار دارند.

یکی از مباحث مهم روش شناسی در انسان شناسی معاصر، بحث بازتابندگی( ) است. در واقع دهه هاست که مقوله «بی طرفی در پژوهش» مورد نقد جدی قرار گرفته است و نه تنها در پژوهش های فمینیستی بلکه در بخش مهمی از نظریات جامعه شناسی (از وبر گرفته تا فوکو و بوردیو) این مقوله با دقت و ظرافت تعریف شده و در نتیجه، سالهاست که در بسیاری از پژوهش های معاصر، تدوین «رابطه بین محقق و موضوع تحقیق» با دقت دنبال می شود. یعنی در اکثر پژوهش های جدی، پژوهشگر در ابتدای تحقیق خود نقش خود و رابطه اش را با موضوع تحقیق به روشنی بیان می کند و این کار او «عینیت» تحقیق اش را نیز می تواند مشخص سازد.

اصل بازتابندگی، عبارت است از نیاز به بازگشت مستمر بر ابزارهاى علم اجتماعى که مورد استفاده محقق است. این بازگشت، تلاشى است براى کنترل بهتر نادرستى‏هایى که در ساخت موضوع به واسطه سه عامل عرضه مى‏گردد. اولین عامل، هویت فردى محقق است. یعنى جنسیت، طبقه، ملیت، قومیت، آموزش، سبک زندگی و;

دومین عامل، موقعیت وى در میدان روشنفکرى است که متمایز از موقعیت وى در فضاى اجتماعى به معناى گسترده آن است. این عامل ما را به تجزیه و تحلیل انتقادى مفاهیم، روش‏ها و مسائلى که وى وارث آن است و نیز هوشیارى نسبت به سانسورى که به واسطه تعلّق خاطر رشته‏اى یا علایق سازمانى ایجاد مى‏شود؛ فرا مى‏خواند. سومین عامل نیز، مکتب‏گرایى است.

با توجه به تعریف این اصل، هویت انسان معاصر به روایت آنتونی گیدنز و بسیاری از نظریه پردازان اجتماعی دیگر خصلت «باز اندیشانه یا بازتابی» دارد. بازتابندگی هویت به معنای سیال بودن هویت و تغییر آن در نتیجه تغییر شرایط فرهنگی و اجتماعی و ظهور دانش ها، دانستنی ها و بخصوص تکنولوژی های ارتباطی و رسانه ای جدید است. به تعبیری دیگر، آن تلقی یا تصور هویت به مثابه ی امری ثابت و ازلی و ابدی، به پایان رسیده است. از اینرو دیگر مفهوم «هویت ایرانی» نیز اگرچه در مقایسه با هویت فرانسوی یا آمریکایی قابل تفکیک و تمایز دادن است و تفاوت هایی بین آنها وجود دارد اما هویت ایرانی رنگ های مختلفی بخود گرفته و می گیرد و متناسب شرایط تازه اشکال تازه ای از آن ظهور و بروز می یابد. ما هر روز در معرض

آگاهی ها و شناخت های تازه ای در زمینه های مختلف تغذیه، بهداشت، درمان، مسکن، پرورش کودک، اشتغال، پوشش و لباس، آموزش و پرورش و دیگر موضوعات زندگی هستیم. این فرایند تدریجا باعث تغییر «سبک زندگی» ( ) ما و تغییر عادات و روحیات ما می شود. «سبک زندگی» پدیده ی جوان و نوظهوری است که کمتر از نیم قرن از عمر آن نمی گذرد. در گذشته ایرانیان مانند دیگر ملت ها عمدتا از بصورت رو در رو و چهره به چهره با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند و از طریق فرایندهای ارتباط مستقیم چهره به چهره نیازهای خود را تامین و زندگی خود را سامان می داند. فعالیت های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عمدتا منوط و متکی به روابط چهره به چهره دو یا عده ای از افراد بود. برای مثال، روابط بین

دختران و پسران،سرگرمی های کودکان ارائه و ارسال پیام و و انتقال دانش، مبادله احساسات، خرید و فروش، مسابقه و رقابت و تمام اشکال دیگر روابط و کنش های اجتماعی مستلزم گونه های مختلف روابط چهره به چهره دو یا عده بیشتر افراد بود. اما ورود رسانه ها و تکنولوژی رایانه ای و دیجیتال باعث تغییر الگوی روابط سنتی چهره به چهره به روابط با واسطه و با میانجی رسانه ها و اینترنت شده است .

این تغییر دو الگوی روابط بر نوع و چگونگی هویت و فرهنگ تمام جوامع از جمله جامعه ایران تآثیر می گذارد. در الگوی سنتی روابط چهره به چهره حجم ارتباط بسیار محدود تر و از نظر کمی کم شمارتر بود زیرا هر کس تنها در محدوده شبکه خویشاوندان، آشنایان و افرادی که اطراف او هستند امکان مراوده را داشت. اما الگوی جدید روابط با واسطه ابزارهای رسانه ای و رایانه ای فرد نه تنها با نزدیکان و آشنایان بلکه با هر کس در هر گوشه جهان امکان مبادله پیام و مراوده دارد. در نتیجه حجم ارتباط افراد بشدت گسترش یافته و افراد می توانند در

گستره ای جهانی دوستان مناسب حال خود را انتخاب کنند. از طرف دیگر، فرد قادر است با استفاده از امتیازات فنی ارتباطات رایانه ای و اینترنتی، با آزادی بیشتر و به نحو دلبخواهانه تری عمل کند و بسیاری از تابوهای اجتماعی و سیاسی را بشکند و روایت دلخواهانه تری از خویشتن خود را شکل دهد. همچنین قابلیت ها و گستردگی میدان عمل اینترنت این امکان را برای فرد فراهم می سازد تا هر روز بتواند نیازهای بیشتری را از طریق اینترنت پاسخ دهد. مجموعه این عوامل باعث می شود تا انسان ایرانی این بار نه از طریق روابط گرم چهره به چهره بلکه از طریق روابط با واسطه صنایع رسانه های فنی مانند اینترنت به شکل دادن و باز تعریف خویشتن خود بپردازد.

یکی از مهمترین تقاضاهای جوامع، ارائه الگوهای سبک زندگی از صاحبان دیدگاههای مختلف است. درواقع در جدال بین سنت و مدرنیزم، این الگوسازی ها نقش مهمی را در فاصله گیری از سنت و نسبت دارشدن با مدرنیزم ایفا می کند”سبک زندگی” اصطلاحی است که از ۱۹۳۹ به بعد در زبان انگلیسی رواج یافته است و به نظر می رسد تا پیش از آن جامعه و فرهنگ غربی نیازی به این مفهوم نداشته است. امروزه این اصطلاح کاربرد عامیانه زیادی در زبان انگلیسی دارد و بیشتر برای توصیف نوع و گونه خانه و اسباب و اثاثیه ای که فرد آن را “مطلوب” یا “ایده آل” خود می داند و به کار می برد گفته می شود.نند اما در تعریفی ساده و کلی تر می توان سبک زندگی را”شیوه زندگی”( ) یا به نحو دقیق تر الگوها و شیوه های

“زندگی روزمره” تعریف کرد که نه تنها شامل الگوهای فردی مطلوب از زندگی بلکه شامل تمام عادات و روش هایی که فرد یا اعضای یک گروه به آنها خو کرده یا عملاً با آنها سر و کار دارد می شود. بنابر این سبک زندگی به خانه و اثایه محدود نمی شود و تمام چیزها مانند الگوهای روابط اجتماعی، سرگرمی، مصرف و لباس را در بر می گیرد و نگرش ها، ارزش ها و جهان بینی فرد و گروهی که عضو آن است را منعکس می کند.

انسان امروزی و مدرن چنان به استفاده از الکتریسته، اتومبیل شخصی، دوربین عکاسی و فیلمبرداری، تلفن، آپارتمان نشینی، رادیو، ضبط، تلویزیون رنگی، آرایش در خیابان و مکان های عمومی، آموزش مدرسه ای، ابزارها و روش های ضدبارداری، موسیقی پاپ، ساندویچ و غذاهای سرد و آماده، تکنولوژی های خانگی مانند ماشین لباس شویی، جارو برقی، اجاق گاز، ظرف شویی و وسایل آشپزی، چرخ خیاطی، یخچال و فریزر، تکنولوژی های بازی و سرگرمی کودکان و بزرگسالان و دیگر محصولات و کالاها و روش های مدرن خو کرده و در آن مستغرق شده است که دو نکته مهم درباره آنها را هرگز احساس نمی کند.

اول اینکه، این «سبک زندگی» پدیده ی جوان و نوظهوری است که کمتر از نیم قرن از عمر آن نمی گذرد. دوم، ورود هر یک از روش ها و تکنولوژی های فوق تغییرات بنیادینی در زندگی، احساس، تفکر، شیوه زیست و فرهنگ انسان امروزی بوجود آورده و می آورد.

تجانس در سبک زندگی شیوه ای است که می توان آن را زیرمجموعه ای از روش های کیفی جمع آوری داده ها در پژوهش انسان شناسی به شمار آورد.
با توجه به تغییر سبک های زندگی افراد از گذشته تا به امروز این نکته حائز اهمیت است که محققی که در میدان تحقیق موضوعی را مورد مطالعه قرار می دهد دارای چه نوع سبک زندگی می باشد چگونه به وسیله سبک زندگی خاص خود با افراد ارتباط برقرار می کند. به بیانی دیگر آیا سبک زندگی محقق بر روند و کیفیت تحقیق وی تأثیرگذار خواهد بود یا خیر؟
به عنوان مثال محققی با ظاهر محجبه در جامعه ای که افراد آن به حجاب اعتقاد ندارند تحقیق بهتری انجام می دهد یا در جامعه ای معتقد به حجاب؟ به عبارتی در کدام یک از میادین تحقیق فوق به داده های واقعی دست پیدا خواهد کرد؟

آنچه مسلم است این است که بخش عظیمی از سبک زندگی افراد که در ظاهر آنها (نوع پوشش و;) جلوه گر می شود می تواند به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر روند تحقیق البته با توجه به موضوع تحقیق تأثیرگذار باشد علاوه بر این، این مسأله می تواند بر روی کسانی که تحقیق از آنها صورت می پذیرد تأثیر بگذارد یعنی نوع سبک زندگی محقق پاسخهای افراد مورد تحقیق را تحت تأثیر قرار دهد و داده های تحقیق از حالت طبیعی و واقعی خود خارج و یا برعکس به حالت واقعی نزدیکتر شوند. به هر حال سبک زندگی محقق بر کیفیت تحقیق تأثیرگذار خواهد بود.

مفهوم سبک زندگی (life style) از زمره مفاهیمی است که پژوهشگران حوزه جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی برای بیان پاره‌ای واقعیت‌های فرهنگی آن را مطرح و به کار می‌برند و دامنه به‌کارگیری آن در ادبیات علوم اجتماعی رواج زیادی یافته است تا حدی که بعضی معتقدند که این مفهوم قابلیت جانشینی بسیار از واژگان موجود از جمله مفهوم طبقه را داراست و می‌تواند به نحو دقیق‌تری، گویای واقعیت پیچیده رفتارها و حتی نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی در جامعه جدید باشد و حتی به‌کارگیری آن به‌جای مفاهیمی قومیت و ملیت را مطرح کرده‌اند. سبک زندگی در حوزه مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها و الگوهای کنش‌های هر فرد که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد اطلاق می‌شود و

نشان‌دهنده کم و کیف نظام باورها و کنش‌های فرد می‌باشد. به عبارتی سبک زندگی دلالت بر ماهیت و محتوای خاص تعاملات و کنش‌های اشخاص در هر جامعه دارد و مبین اغراض، نیات، معانی و تفاسیر فرد در جریان عمل روزمره و زندگی روزانه می‌باشد.از این منظر که سبک زندگی و بررسی آن‏، که حوزه بسیار تخصصی و حرفه‌ای در مطالعات فرهنگی به خود اختصاص می‌دهد، مقوله بسیار تعیین‌کننده و جدی در مطالعات و بررسی‌های کلان استراتژیک نیز می‌باشد. اصولاً باید دانست حوزه مطالعات استراتژیک برخلاف بار لغوی آن که همواره نوعی نگاه کلان را مطرح می‌سازد، تنها بر پایه مطالعات و بررسی‌های جزئی امکان‌پذیر است. به عبارتی در مطالعات و بررسی‌های راهبردی، از لحاظ روش‌شناختی، بایستی بر مبنا

مشاهدات و تحلیل‌های جزئی، کوچک (و استقرایی) حرکت کرد تا به تحلیل و توصیف و تبیین کلان نزدیک شد و پس از آن به حوزه پیش‌بینی و آینده‌نگری، که اساس مباحث راهبردی بر آن استوار است، نزدیک شد. بنابراین مجموعه توصیف‌های ریز و جزئی مبنای تحلیل‌های راهبردی محسوب می‌شوند و پس از آن متغیرهای کلان یا ساختاری را بایستی در این‌گونه بررسی‌ها وارد و اعمال نمود. چراکه واقعیت‌های موجود و پراکنده که امکان بررسی و سنجش تجربی و ملاحظه عینی داشته باشند می‌توانند پایه نتیجه‌گیری‌های کلان و راهبردهای آینده‌نگرانه باشد.

در این چارچوب، سبک زندگی پایه و اساس فهم شرایط فرهنگی موجود و تحولات پیش رو در این حوزه تلقی می‌شود و نشان می‌دهد که در بطن ارزش‌های موجود در خرده‌نظام فرهنگی چه می‌گذرد. در واقع با به‌کارگیری مفهوم سبک زندگی و تعمیق درباره آن می‌توان از هنجارهای پنهان که در اذهان، باورها و رفتارهای مردم یک جامعه قابل مشاهده است، سر درآورد و از جهت‌گیری‌ها و الگوهای موجود یا در حال شکل‌گیری، به نحو واقع‌بینانه‌ای تفسیر به دست داد.

بر این اساس و به منظور ارائه پاره‌ای تحقیقات و بررسی‌های انجام شده درباره سبک زندگی در ایران مرکز تحقیقات استراتژیک در پاییز ۱۳۸۵ اقدام به برگزاری سمینار تخصصی «سبک زندگی ایرانیان» نمود که با حضور تعدادی از اساتید صاحب‌نظر در این حوزه و نیز فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم اجتماعی برگزار گردید. این مجموعه عمدتاً مشتمل بر مقالات و تحقیقات پیمایشی است که در سال‌های اخیر در ایران انجام شده است و به بررسی الگوهای سبک زندگی و تحولات آن، رابطه سبک زندگی با هویت و اوقات فراغت، هویت جنسی و نسلی و نیز سبک زندگی روستایی در ایران پرداخته‌اند.

ماحصل این سمینار چاپ کتاب مجموعه مقالات سبک زندگی ایرانیان بود که با مقالات زیر توسط مرکز تحقیقات استراتژیک به چاپ رسید.
– سبک زندگی و مطالعات راهبردی ابراهیم حاجیانی
– انواع سبک زندگی در ایران دکتر تقی آزاد ارمکی
– سبک‌های زندگی جهان وطنانه در میان جوانان ایرانی و دلالت‌های سیاسی‌ آن دکتر محمد شهابی
– تحول الگوهای سبک زندگی جوانان در ایران دکتر محمد سعید ذکائی

– تحول سبک زندگی روستایی در ایران دکتر نعمت‌اله فاضلی
– مطالعات جنسیتی اوقات فراغت: به سوی تبیین سبک زندگی سمیه شفیعی
– سبک زندگی: شالوده هویت اجتماعی در مدرنیته متأخر الهام رحمت‌آبادی
– سبک‌های زندگی یا رفتارهای خرده‌فرهنگ در بین دختران نوجوان زهرا پورغلام

– رابطه سبک زندگی و نگرش هویت جنسیتی در بین دو نسل مادران و دختران سیده
عقیله محمدی
سبک زندگی ، هویت و ساخت اجتماعی
جامعه شناسان ساخت اجتماعی را چطور می فهمند؟
– طبقه اجتماعی
– جنسیت
– سن
– قومیت
برخی از نیروهای ذکر شده در بالا چیزی درباره آن چیزی که ما به آن تعلق داریم به ما می گویند یعنی معنی یا حس هویت می دهند، پس هویت از مقولات ساخت اجتماعی، طبقه اجتماعی ، جنسیت، سن، قومیت و مذهب است.
سبک زندگی نیز مانند هویت است: یعنی اینکه سبک زندگی که مردم دارند بخشی از هویت شان است. برخی مانند چنی ( chaney ) می گویند سبک زندگی مهمترین منبع هویت است. یعنی اینکه مهم است که شما چه می پوشید چه فرشی دارید و چه ذائقه ای نسبت به موسیقی دارید. این اهمیتش مانند تعلق شما به طبقه اجتماعی در روزگاران گذشته است.

تعریف سبک های زندگی :
سبک های زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها ، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها در هر چیزی از موسیقی گرفته تا هنر و تلویزیون و سبک دادن به باغچه ( گل کاری ) و دکوراسیون و فرش کردن خانه…. را در بر میگیرد.

– سبک زندگی اجزای رفتارهای شخصی نیستند لذا غیرمعمول نیستند. اما بیشتر مردم معتقدند که آزادانه باید سبک زندگی شان را انتخاب کنند.
– در بیشتر مواقع عناصر یک سبک زندگی به شکلی جمع می شوند و شماری افراد در یک نوع سبک زندگی مشترکاتی پیدا می کنند. به عبارت دیگر گروههای اجتماعی اغلب مالک یک نوع سبک زندگی می شوند و یک سبک را تشکیل می دهند.

– مفهوم سبک زندگی یعنی انطباق دادن یک رهیافت سبک داده شده در زندگی . مثلا برای فرد مهم است که مانند فلان خواننده معروف باشد حتی اگر آن خواننده غذای تایلندی بخورد، دیوار خانه شان را فلان رنگ کند ، یا در خانه تفریح کنند نه بیرون…
– آگهی ، تلویزیون ، روزنامه ها ، اینترنت و… تصویرهای جدید سبک زندگی را دائما منتشر می کنند. بنابر این دردینای ما ارتباطات از این جهت هم مهم هستند.
– سبکی شدن زندگی با شکل گیری فرهنگ جوانان رابطه نزدیک دارد. بنابر این می توان شناخت فرهنگ جوانان را از طریق شناخت سبک زندگی آنها شناخت یعنی اشکال سبک داده شده زندگی شان را دریافت.

– موسیقی عامه، تلویزیون… آگهی ها همه و همه تصور ها و تصویرهایی بالقوه از سبک زندگی فراهم میکنند . اما این تصویرها اجازه می دهد که مردم فکر کنند و تصور کنند هرچیزی که آنها را ارضا می کند را سازمان داده و بسازند.

بنابراین می توان گفت که ویژگی اصلی فرهنگ جوانان دیده شدن ، جلوه کردن تماشا شدن است. گرایش به نوع خاصی موسیقی مثلا (رپ) (heavy metal) ، سبک خاصی آرایش مو، لباس و… انواع مختلف فرهنگ جوانان می سازد. همچنین زبان مخصوص علامت فرهنگی جوانی است.
– در گروههای دیگر نیز می توان سبک های زندگی تشخیص داد. سوج و دیگران (Savage etal . ) با پرسش از ۲۴۰۰۰ نفر برخی سبک زندگی ها را در طبقه متوسط تشخیص داده است: بطور مثال سبک زیبا شناختی یعنی رفتن به کنسرت ها و رویدادهای هنری و نیز سبک زندگی یا اوقات فراغت بهداشتی مانند صرف فراغت به ورزش و تمرین
تمامی ویژگی های جامعه مصرفی بر اساس شکل گیری سبک های زندگی است.

جامعه مصرفی و سبک زندگی
– بخشی از سبک زندگی با مصرف کالاها و خدمات از انواع مختلف بدست می آید.
– اوقات فراغت و سبک زندگی با مصرف چیزها بسیار اگر چه نه بطور خاص و استثنائی بستگی دارد.
– افراد کالاهایی را می خرند تا سبک زندگی شان را نشان دهند .در حالیکه ساختن یک سبک زندگی بوسیله کالاهای مصرفی یک نوع نشان دادن یا تظاهر انتخاب فرد است ، یک الگوی اجتماعی نیز است. به همین خاطر نیز صنعتی ایجاد شده تا به این نیازها پاسخ دهد : یعنی مصرف اوقات فراغت، دخانیات و الکل….

– برخی واژه جامعه مصرفی را برای نشان دادن شیوه سبک زندگی و شکل گیری آن نشان می دهند و استفاده می کنند.
– پس اندیشه جامعه مصرفی هم کالاهای اوقات فراغتی را نشان می دهد، هم تعلق خاطر اصلی درزندگی ، هم اشتغالات اصلی مردم به سبک های زندگی. در این رابطه باید ۱۶ ویژگی جامعه مصرفی را مطالعه کرد.

خلاقیت نمادی
(symbolic creativitysymbolic creativity)
لباس خریدن عادت محوری فرهنگ مصرفی جوانان بعد جنگ بوده ، اما خرید کردن نسبت به سبک، مد،… درباره مسائل جوانان به حاشیه رفته است. خرید یک مساله خصوصی و زنانه تلقی شده است. اما مساله ای نیست که جوانان در ان غیر فعال و بی انتقاد و یا غیر بحرانی عمل کنند. جوانان همیشه معنای کالاهای خریداری شده را منتقل می کنند . یعنی این کالا ها سبک های بازار توده ای و… را در بردارند. جوانان با لباس پوشیدن یا ترکیب لباس پوشیدن معناهای جدید خلق می کنند. جوانان قضاوت های زیبا شناسی خودشان را از لباس پوشیدن و خریدن دارند و گاهی تعاریف عرضی و مقولات “مد“ ی که صنایع پوشاک تولید می کنند را نمی پذیرند. بنابراین به تمامی دست پروده جامعه مصرفی وتولید کنندگان نیستند.

بیکاری و سبک زندگی جوانان :
بیکاری در بین جوانان از این جهت هم مهم و خطر ساز است . چون جوانان بیکار مشکلات زیادی دارد تا تصورات خود را از سبک زندگی به اجرا گذارند. با رشد فردیت و خصوصی شدن حوزه های زندگی شرایط برای جوانان بیکار سخت تر می شود و پیامد آن محرومیت ، انزوا و سرخوردگی است. به علاوه اگر دستگاه های ارتباطی و صنایع تو.لیدی گروه سنی ۱۹ تا ۲۹ را هدف گرفته باشد جوانان بیکار نمی توانند مشتری این بازار باشند . لذا جوانان طبقه کارگر از window shopping به عنوان منبع سرخوردگی تاثر می پذیرند.
شکل جدید زندگی اجتماعی

فرض اصلی این است که سبک های زندگی ویژگی های دنیای مدرن هستند یا به عبارت دیگر ویژگی مدرنیته است. در جهان امروز هر که زندگی می کند یک سبک زندگی دارد که کنش خودش و دیگران را توصیف می کند. سبک زندگی الگوهای کنش هستند که افراد را از هم متمایز و متفاوت میکند.
– در جهان مدرن سبک زندگی به توصیف ارزش و طرز تلقی ها کمک میکند و نشان میدهد ثروت و موقعیت اجتماعی افراد را. سبک زندگی نشان میدهد که چطور ما باید سبک زندگی را طبقه بندی کنیم.
– چرا سبک زندگی مهم شده؟
در چهار بخش این بحث را انجام میدهیم:
۱ – توسعه سبک زندگی در پهنه جامعه مدرن. رابطه مصرف گرایی و سبک زندگی. یعنی اینکه چطور سبک زندگی و مصرف گرائی تحقیقات زیادی را برانگیخته تا نشان دهد استفاده از کالاهای مصرفی برای تمایز هویت ها بکار میرود.
۲ – مرور کار نظریه پردازان اجتماعی که کوشش می کنند معنای سبک قابل مد در فرهنگ مدرن توضیح بدهند.
۳ – توضیح موضوعات مشخص سبک زندگی مانند احساسات و فردها و خودها selves. Sensibilitis. Surface
۴ – زیباشناختی شدن زندگی روزمره
– سبک زندگی را با فرهنگ نباید یکی گرفت. شاید بتوان گفت که فرهنگ جمع کل سبک های زندگی در جامعه است یعنی جمع ارزش ها ، طرز تلقی ها ، رسوم ها…
– سبک زندگی مجموعه اعمال و طرز تلقی هایی هستند که در پهنه های خاصی معنی می دهد.
-اگر چه باید توجه داشت که این سوال مهمی است که آیا این سبک زندگی تنها کالاها یا شیوه های مصرف چیزهاست یا تولید چیزها یعنی امری بازتابی است؟
سبک های زندگی در زندگی روزمره مردم است تا پیچیدگیهای وسیع تر هویت و وابستگی را نشان دهد. بخشی از لغات تحمیلی زندگی روزمره اند مخلوقات مصنوعی یا سازگار شده ای هستند.

حاملان خود آگاه به این واقعیت هستند که سبک زندگی می تواند نابود شود یا دور ریخته شود بنا به اختیار فرد. پس تقریبا درگیر با نوعی خود طنزینه self-irong یا self – satire طنز است. چرا؟ چون آئین های شخصی اند، اگر سبک سازی می شود می توان زود دورش ریخت ، اگر نوعی طراحی است می توان عوضش کرد، اگر نوعی مد است می توان تغیرش داد و… دیگران هم می توانند ان را نقد کنند و کسی این نقدها را گران نمی بینند تا به او بر خورد.
پس بطور متمایز و مشخص شکل مدرن موقعیت گروه بندی هاست.

سبک زندگی بر سازمان اجتماعی مصرف بنا نهاده شده است نه سازمان اجتماعی تولید که گفته می شود براساس ساخت طبقاتی است. پس بطور خلاصه شواهد یا قرائن نشان می دهد که اهمیت فزاینده سبک زندگی از ارزیابی مجدد فرهنگ مادی صورت میگیرد که این مساله جدای از ارزش پولی اشیا است بلکه این ارزیابی مجدد معطوف به ارزش فرهنگی و اجتماعی اشیاء است.

 

در جهان مدرن سبک زندگی “ طرز تلقی ، ارزش ، ثروت، موقعیت اجتماعی “ را به ما می شناساند. سبک زندگی ارجحیت پایه انچیزی است که ما به آن مصرف فرهنگی می گوئیم یا فرهنگ مصرف زدگی.

سبک زندگی یکی از لغاتی است که در زبان انگلیسی مورد سوءاستفاده قرار گرفته: همه از آن صحبت می کنند و هرچیزی را که دوست دارند بر سر آن می ریزند از غذای فرانسوی تا ارزش بودیسم… در حقیقت با این نوع استفاده « سبک زندگی » همه چیز است و هیچ معنی خاصی نمی دهد . گویا که همه چیز یکی شده است . لذا یک بحث سبک زندگی را شروع کردن مشکل است . چون تعریف آن مشکل است. پس نخست ما سبک زندگی در پهنه context اندیشه های ساخت اجتماعی قرار داده و بحث میکنیم. بعد سبک زندگی را در رابطه و وابسته به توسعه و فرهنگ مصرفی نگاه می کنیم.

وقتی دنیای اجتماعی متحول می شود، به مفاهیمی نو برای درک کردن آن نیازمندیم. دنیای اواسط قرن نوزدهم که مارکس بر تحلیل آن همت گوارده بود آن چنان درگیر فرایند تولید، و چنان بر حول ارزش ها و فرایند های مرتبط با آن سامان گرفته بود ، که که مفهوم « طبقه اجتماعی » – به عنوان مفهومی که تحلیل جایگاه آدمیان در نظام سرمایه داری را ممکن می ساخت – در تحلیل مارکسیستی جامعه نوظهور موقعیتی مسلط یافت . حال که به نظر می رسد « … مهم ترین تحول پدید آمده در قرن اخیر گسترش تاریخی مصرف بوده است » (Bocock‚۱۹۹۲:p.120) به مفاهیمی جدید برای تحلیل جامعه نیازمندیم. مفهوم یا مفاهیمی که بتوانند تحول پدید آمده را در خود بروز داده و برنامه پژوهشی جدیدی را نیز پیش روی علوم اجتماعی قرار دهند. ظاهراً مفهوم « سبک زندگی » چنین خصایصی را داراست.

در این فصل از رهگذر بررسی مختصر رویکردهای مختلف به مفهوم سبک زندگی با ایده اساسی مندرج در آن آشنا خواهیم شد. سپس تعاریفی را که برای این مفهوم ارائه شده است مرور می کنیم. بررسی عناصر مندرج در این مفهوم آخرین بحث این فصل خواهد بود . امیدواریم تا بدین وسیله بتوانیم برداشت خود از مفهوم سبک زندگی را تصریح کنیم. همچنین لازم است نسبت به این نکته تذکر دهیم که همه آن چه تحت عنوان ریشه های شکل گیری مفهوم سبک زندگی قابل یررسی است، در رابطه با جایگاه مصرف در دنیای مدرن نیست. چنان مباحث بعدی نشان می دهند برداشت روان شناختی آلفرد ادلر از سبک زندگی در رابطه با مقوله مصرف طرح نشده است. اما در این جا مساله عمدتا از زاویه مصرف بررسی می شود.
طرح مفهوم جدید

تورشتاین وبلن در بررسی پدیده مصرف در آمریکا ، تعریفی از سبک زندگی ارائه نکرد و تلویحاً پذیرفت که این مفهوم دال بر شیوه زندگی متمایز طبقه مرفه و نمودی از جایگاه طبقاتی آن هاست . به این اعتبار، سبک زندگی در اندیشه وبلن متغیری وابسته است. زیمل نیز عنایت خاصی به این مفهوم نداشت. در میان کلاسیک های جامعه شناسی فقط ماکس وبر بود که سبک زندگی را به عنوان شاخص گرو های منزلت و عامل انسجام گروهی آن ها طرح کرد. وی نیز علیرغم آن که جایگاه مستقلی برای سبک زندگی قائل شد و آن را قابل تقلیل به موقعیت طبقاتی افراد ندانست، اما تحلیل خود را از این پیش تر نبرد. در ابتدای قرن بیستم تنها اندشمندی که سبک زندگی را در کانون نظریه خود قرار داد. روان شناسی آلمانی به نام آلفرد آدلر که او هم از زاویه جامعه شناسی به این مفهوم نمی نگریست.

سبک زندگی به عنوان مجموعه رفتارها
در تعریف ما، سبک زندگی عبارت ایت از طیف رفتاری ای که اصلی انسجام بخش بر آن حاکم است و عرصه ای از زندگی را تحت پوشش دارد و در میان گروهی از افراد جامعه قابل مشاهده است، و الزاماً برای همگان قابل تشخیص نیست، اگر چه محقق اجتماعی میان آن و بقیه طیف رفتارهای افراد جامعه تمایز قائل می شود. البته سبک های زندگی می توانند تشخیص پذیر یا اساسا به قصد تشخیص سامان داده شوند.
در نهایت این که سبک زندگی زائیده انتخاب های مردم در میان محدودیت های ساختاری شان است. محقق اجتماعی به هنگام بررسی سبک زندگی متوجه است که انتخاب گری افراد را در میان همین محدودیت ها بیازماید.

چنین تعریفی از سبک زندگی ، برنامه پژوهشی گسترده ای را می گشاید. اولا تحلیل سبک زندگی به بررسی الگوهای مصرف مادی یا فرهنگی محدود نمی شود. تحلیل سبک زندگی پژوهشی است درباره زندگی اجتماعی آن چنان که در عمل تحقق می یابد و زندگی عناصری بیش از مصرف کردن را نیز در بردارد. البته پژوهش هایی که تاکنون با استفاده از این مفهوم انجام شده اند غالبا بر حول مقوله مصرف سازمان یافته اند. بخشی از این مساله ناشی از تاکید جامعه مدرن بر مصرف و این واقعیت است که مصرف قابل مشاهده ترین و

ملموس ترین رفتار انسان جدید است. ثانیا، پژوهش درباره سبک زندگی به منزله مفهومی که در حد وسط ساختار و انتخاب گری عاملان، منشائ ها و پی آمدهای خود، و مصرف و بقیه فرایندهای دنیای جدید قرار گرفته، راهی برای آزمودن دنیای اجتماعی در ابعاد مختلف است. عرصه ای برای دنبال کردن مباحثه دیرینه درباره ساختار و عاملیت است، راهی است برای آن که چگونگی تحقق یافتن زندگی در واقعیت آزموده شود و پی آمد آن چه که تحقق یافته برای خود فرد و جامعه ارزیابی شود. از آن جا که درباره رفتارها و فعالیت های واقعی است، امکان این را فراهم می اورد تا تغییراتی را که تحقق یافته اند مطالعه کنیم و حتی بررسی کنیم که میان آن چه ارزش های ما حکم می کده اند و نگرش های ما بدان تمایل داشته اند با آنچه که تحقق یافته است، چقدر فاصله وجود دارد.

شاید جامعه شناسی تاکنون افراد را همچون موجودیت هایی پاره پاره دیده است که با دانستن بدان تمایل دارند و آن چه که مطلوب می پندارند ، قادریم آن چه انجام می دهند را تبیین یا پیش بینی کنیم. اما مفهوم سبک زندگی حداقل این فرضیه را طرح می کند که شاید افراد کلیت هایی منسجم هستند و گام اول این است که بدانیم چه می کنند، نه آن کخ چه می اندیشند. به علاوه، شاید بتوان رفتارهای آن ها در عرصه های مختلف را با عنایت به رفتارهای دیگرشان، نه با دانستن ذهنیت آن ها تبیین کرد. حداقل این که رفتارها به اندازه ذهنیات ارزش جامعه شناختی و تبیین کنندگی دارند. اگر بدانیم افراد چه می کنند، ممکن است دریابیم که چرا این چنینی می کنند و چه اصلی به کرده های ایشان وحدت می بخشد