فایل ورد کامل مقاله بانک ملی ایران؛ تحلیل علمی تاریخچه تأسیس، ساختار مالی و نقش آن در اقتصاد کشور

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله بانک ملی ایران؛ تحلیل علمی تاریخچه تأسیس، ساختار مالی و نقش آن در اقتصاد کشور دارای ۵۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله بانک ملی ایران؛ تحلیل علمی تاریخچه تأسیس، ساختار مالی و نقش آن در اقتصاد کشور  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله بانک ملی ایران؛ تحلیل علمی تاریخچه تأسیس، ساختار مالی و نقش آن در اقتصاد کشور،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله بانک ملی ایران؛ تحلیل علمی تاریخچه تأسیس، ساختار مالی و نقش آن در اقتصاد کشور :

بانک ملی ایران

آغاز بانکداری
بانکداری در جهان بهنگامی آغاز گردید که داد و ستد و مبادله کالا (غیر از مبادلات جنس به جنس) بین مردم شروع و حتی با گسترش تجارت پیش از آنکه پول به مفهوم جدید مورد استفاده قرار گیرد نیاز به خدمت موسسات بانکی محسوس تر گشت و احتیاج به یک وسیله پرداخت و سنجش ارزشها و بالاخص وصول مطالبات از مشتریان دور و نزدیک با وجود خطرات ناشی از نقل و انتقال پول ایجاب می کرد که این فعل و انفعال توسط مؤسساتی بنام بانک انجام گیرد۰

کلمه بانک اصطلاحی است قدیمی که از واژه آلمانی Bank به معنای نوعی شرکت اخذ و رواج یافته و شاید هم از کلمه Banco که یک لغت ایتالیائی و به معنای نیمکت صرافان بکار برده می شد اشتقاق یافته است ۰ در هر حال بانک یا همان مؤسسات صرافی آن روز با همان نام و روش کهن بتدریج سازمان یافته و مرکز کلیه فعالیتهای پولی و اعتباری بانکهای امروزی گردیده اند.

تاریخچه بانکداری
۱- بانکداری در دوره قدیم
الف ـ بابل : در امپراطوری بابل معاملات بانکی به شیوه ابتدائی آن رواج داشت و حتی در قوانین حمورایی مقرراتی برای دادن وام و قبول سپرده های تجاری ذکر و دستوراتی درباره سرمایه گذاری آمده است. 

در شهر بابل تجارتخانه ها و بانکهای بزرگی وجود داشت که دادن تمسک ، حواله، برات و نیز گرفتن ربح معمول بود و میزان ربح ۲۰% بوده و در مواردی به صدی چهل تا چهل و سه می رسید.
معابد این شهر در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به عملیات بانکی محدودی مبادرت می ورزیدند و آنها در مقابل وثیقه اموال غیر منقول پول به عاریت می دادند.
ب- یونان : در کشور خدایان و ارباب انواع علاوه بربانکهای خصوصی بعضی از معابد هم به کار صرافی اشتغال داشتند سپرده های مردم را پذیرفته و به اشخاص یا شهرها وام اعطا می کردند. از جمله معبد دلفی بود در شهر افسن و بعلت جنگهای مدام داخلی ، معابد مطمئن ترین محل برای نگاهداری و حفاظت اموال گرانبها و پرارزش به شمار می آمد.
پ- ایران : قبل از دوره هخامنشی ، بانکداری به طرز ابندائی مرسوم ولی در انحصار معابد و شاهزادگان بود و و در زمان هخامنشیان بارزرگانی رونق یافت و پول مسکوک رواج گرفت و معروفترین این بانکها ، بانک اجیبی بود که تعلق به مهاجرین یهودی مقیم بابل داشت و بکلیه امور بانکی از قبیل قبول سپرده و اعطای وام و رهن گرفتن املاک می پرداخت و سرمایه آن برای خرید و فروش منازل ، احشام ، غلامان کشتی های حامل کالا بکار می افتاد.

ت- رم: در اوایل تاسیس دولت رم که وصول مالیاتها به شکل مقاطعه به اشخاص واگذار می شد مامورین غالباً به شهرها و موسسات دولتی وام می دادند . در واقع به نوعی بانکداری مبادرت می ورزیدند. بانکداری های رومی گذشته از تبدیل پولهای خارجی به پولهای کشور و تعیین عیار آنها و قبول سپرده ودادن وام ، کار صندوقداری را هم برای مشتریان خود انجام می دادند.
عملیات بانکی بانکداران رومی از بیشتر جهات شبیه به عملیات بانکی کنونی و عبارت بود از افتتاح حساب جاری و مدت دار به نفع افراد ، پرداخت بهره به سپرده های مدت دار صدور برات تجاری ، دادن قرضه بانکی اعم از مصرفی و تجارتی با بهره های متفاوت ، رهن و صدور اعتبار نامه تجارتی و غیره.
ث- چین : در چین نیز حدود قرن ششم قبل از میلاد بانکداری رواج داشته و اختراع کاغذ ( در حدود۱۰۵ سال قبل از میلاد ) در چین از نظر استفاده در عملیات بانکداری اهمیتی بسزا یافت زیرا همین کشف بود که برای اولین بار تهیه اسناد بانکی ، تنظیم محاسبات و نگهداری حسابها و نقل و انتقال اسناد را به صورتی ارزان و ساده مقدور ساخت.

۲- بانکداری در قرون وسطی ( از قرن پنجم تا پانزدهم میلادی)
در قرون وسطی بانکداری و تجارت به مفهوم آنچه در یونان و امپراطوری رم وجود داشت عملا از بین رفت و پس از سقوط رم یک سیر قهقرائی در عملیات بانکی و سایر مظاهر تمدن بشری پیدا شد عرف بانکداری با انجام برخی عملیات بانکی توسط اقوام مختلف بخصوص یهودیها که با استعداد طبیعی این قوم که بیشتر به فعالتهای بانکی پرداخته بودند، حیات تازه ای یافت ولی با مخالفت و تعصب شدید مقامات کلیسا علیه دریافت ربح از افراد و منع مشروط آن در مذهب یهود ، این فعالیت تقریباً بلامانع در برخی از مراکز شهرها به طور انحصاری در اختیار این قوم قرار گرفت.در مذهب یهود منع دریافت بهره منحصراً به منع دریافت آن از هم کیشان یهودی تعبیر شده ، بنابراین عملیات صرافی و بخصوص دریافت بهره در مقابل دادن قرضه از افراد غیر یهودی بالامانع رواج یافت.

۳- بانکداری در دوره جدید ( از قرن پانزدهم به بعد)
دوره جدید با پیشرفت تدریجی تجارت و داد ستد در سواحل دریای مدیترانه بخصوص در شهرهای و نیس و فلورانس شروع شد و کشف آمریکا و راههای دریائی جدید و استقرار روابط بازرگانی بین شرق و غرب کم کم دامنه فعالیت اقتصادی از سواحل دریای مدیترانه به کشور های سواحل اقیانوس اطلس مانند فرانسه – اسپانیا- پرتقال و انگلیس گسترش پیدا کرد . این پیشرفت توام با استفاده روز افزون از خدمات بانکی و نتیجتاً ازدیاد حرفه بانکداری بویژه در شهر ونیز بود با ورود طلا و نقره فراوان از آمریکا و آثار پولی آن در کشورهای مختلف اروپائی

از یک طرف و رفع ممنوعیت دریافت بهره در آئین مسیح بر اثر فتوای جان کالون رهبر پروتستانها از طرف دیگر به افزایش فعالیتهای بانکی و تکامل آن در این دوره کمک شایان نمود. عملیات بانکی محدود به نگهداری و خرید و فروش فلزات قیمتی و نقل و انتقال وجوه از نقطه ای به نقطه ای دیگر و تسعیر پولهای خارجی بود با نشر اسکناس تبدیل پذیر به فلز (طلا و نقره ) بصورت صددرصد باعث رونق بانکداری گردید و محلی برای قبول سپرده های نقدی مردم و دولت شد پرداخت وام و اعطای اعتبار توسعه پیدا کرد وچک ( پول بانکی ) کم کم جزء پولهای در گردش شد . فعالیت و قدرت پولی این بانکداران به قدری توسعه پیدا نمود که حتی به پادشاهان (حکام ) قرض می دادند و همین توسعه فعالیت و استفاده بیش از حد از اعتبارات

بانکی به ورشکستگی های متعددی در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی منتهی شد و بالاخره منجر به وضع مقررات قانونی دایر به منع عملیات بانکداران خصوصی در نشر اسکناس و ایجاد بانکهای عمومی( بانکهای مرکزی) در این دوره گردید.

۴- تشکیل بانک مرکزی
در پی گذشت زمان و رشد بی رویه بانکهای ناشر اسکناس و عدم نظارت قانونی دولت بر عملیات بانکی موجب گردید تا بانک ها از موازین لازم برای ایجاد تسهیلات اعتباری و پرداخت وام تجاوز کرده و حتی حمایت مالی شرکتهای سهامی را بدون محدودیت و بی توجه بعواقب آن در سیستم بانکی پذیرا شوند. تندروی در اعطاء اعتبارات و زیاده روی در پرداخت وام سرانجام موجب توقف و ورشکستگی بانک ها یکی پس از دیگری گردید بطوریکه دخالت و نظارت دولت را مستقیم یا غیر مستقیم در کار بانکداری الزاماً عملی گردانید.
نیاز جوامع به برپائی بانکهای تخصصی که معلول رشد صنعت و پیشرفت اقتصاد کشور ها بود سبب شد که در راستای نظارت دولت بر عملیات بانکی ، انتشار اسکناس را هم بطور انحصاری با تاسیس ( بانک ناشر اسکناس ، بانک مرکزی ) بر عهده بگیرد. و نظارت مستقیمی هم از طرف قانونگذار بر بانکهای ناشر اسکناس نیز اعمال گردد . با این روش قانونی تعدد بانکهای ناشر اسکناس سیر وحدت را طی کرد.

بعد از جنگ جهانی اول بحرانهای پولی در کشورهای مختلف موجب اعتقاد بیشتر به لزوم حفظ ارزش پول از راه نظارت در نشر اسکناس شد. از اوائل قرن بیستم بویژه سال ۱۹۲۱ پس از کنفرانس بین المللی بروکسل و قبول توصیه آن بیشتر کشورها پذیرفتند که وجود بانک ناشر اسکناس یا بانک مرکزی در هر کشوری می تواند با حفظ ارزش پول وتنظیم حجم اعتبارات و اعمال سیاستهای پولی و نظارت بر عملیات کلیه بانکهای تجاری و تخصصی از بروز بحرانهای پولی جلوگیری کرده و نقش اساسی را در رشد یا توسعه اقتصادی کشور ایفاد نمایند.

بانکداری در ایران
۱- صرافی
احتیاج روزانه مردم به تعیین وزن و عیار مسکوکات گوناگون که در ادوار مختلف تاریخ در مبادلات رایج بود بعلاوه رواج پولهای مختلف بدون آشنائی افراد به مشخصات مسکوکات و بدون اطلاع از رابطه برابری فلزات با یکدیگر ، وجود کسانی که در خصوصیات مسکوکات ( عیار و بار ) و مسائل مربوط به آن بصیر بوده و وقت خود را به این کار اختصاص دهند ضروری می نمود. در دوره های صلح و آرامش توسعه روابط تجاری میان شرق و غرب و امنیت صرافی از حیث کیفیت و کمیت راه تکامل پیمود وعده شاغلین به این حرفه و سرمایه گذاری آنان مرتباً افزایش مییافت تا جائی که در اغلب شهرهای ایران چه خود چه نمایندگان آنان فعالیت داشته و حتی بعضی از صرافان که از قدرت مالی و معروفیت بیشتری برخوردار بودندبا گشایش حساب در بانکهای بزرگ خارجی یا تعیین کارگزار در خارج و فرستادن نماینده به مراکز عمده تجارت ، دایره عملیات خود را در بازارهای بین اللملی بیش از گذشتگان خود توسعه دادند . از مرکز عمده تجارت در آن ایام که موجب فعالیت صرافی گردید می توان به ترتیب درجه اهمیت شهرهای تبریز ، مشهد، تهران ، اصفهان ، شیراز و بوشهر را نام برد.

عملیات صرافی
عمده ترین عملیات صرافی عبارت بود از تسعیر پولها و معاملات بروات و رواج بیجک .( اینگونه اسناد با همان مشخصه که بعدها در قانون تجارت ایران تعریف و تحدید شده در آنزمان رواج داشته است.(

بیجک ( کلمه ای است هندی ) سندی بوده که صرافان ضمن صدور آن وصول مبلغی رااعلام داشته اند که در کوتاه مدت یا عند المطالبه تعهد پرداخت وجه آن را می نمودند. قدرت رواج آن بر حسب میزان معروفیت و اعتبار طرف صادر کننده (متعهد ) بوده است.
رواج بیجک در صرافی بخاطر توسعه و رونق بازرگانی و عدم نشر اسکناس بود زیرا تا سال ۱۲۶۶ که در ایران اسکناس انتشار نیافته بود مسکوکات فلزی تنها وسیله مبادله و فعل وانفعال پولی بوده است بنابراین بیجک علاوه بر آنکه سود سرشاری عاید صرافان می کرد وسیله ای برای رفع مضیقه پولی بازار نیز بوده است.

۲- بانکداری
۱-۲- اولین بانکی که در ایران تأسیس شد ‹‹ بانک جدید شرق ›› بود که مرکزش در لندن و حوزه عملیاتش مناطق جنوبی آسیا بود این بانک بدون تحصیل هیچگونه امتیازی در سال ۱۲۶۶ شمسی (۱۸۸۸ میلادی ) در شمال شرقی میدان توپخانه در محل بانک بازرگانی ( تجارت فعلی ) شروع به فعالیت کرد و برای جلب مشتریان در شروع فعالیت ، به حسابجاری معادل ۵/۲% و به حساب سپرده های ثابت به مدت ۶ ماه ۴% و یکسال ۶% سود می داد. بانک با این اقدام خود در بازار پولی ۱۲% از نرخ بهره را پائین آورد و برای اولین بار اقدام به انتشار نوعی پول کاغذی به صورت حواله عهده خزانه بانک برای مبالغ بیش از ۵ قران و قابل پرداخت در وجه حامل نمود و در سال ۱۲۶۷ در مقابل دریافت ۲۰۰۰۰ لیره انگلیسی کلیه شعب و اثاثیه بانک را به بانک شاهی واگذار نمود.

۲-۲- بانک شاهی ایران : صرافان ایرانی در مقام مقابله و رقابت با عملیات بانک جدید شرق برخاستند ولی قبل از آنکه نتیجه قطعی و نهائی این رقابت حاصل شود حریفی زورمند جای بانک جدید شرق را گرفت و این حریف بانک شاهی ایران بود که مبتکر آن پاول جولیوس رویتر در مقابل پرداخت ۴۰۰۰۰ لیره امتیاز بزرگی برای مدت ۷۰ سال جهت کشیدن راه آهن ، حق انحصاری بهره برداری از کلیه معادن ( جز طلا و نقره و سنگهای قیمتی )، تاسیس بانک و غیره از دولت ایران گرفت (۲۵ ژوئیه ۱۸۷۲ برابر با ۱۰ مرداد ماه ۱۲۵۱ شمسی ) و این امتیاز بعداً لغو و امتیاز دیگری که اساس آن تاسیس بانک شاهی ایران بود به مدت ۶۰ سال جایگزین آن گردید . یکی از مواد قرارداد چنین بود:

‹‹درصورتی که دولت علیه ایران بعد از این مصمم بشود که امتیاز بانک را یا امتیاز یک دستگاه اعتباری را از هر قبیل که باشد بدهد ، آن امتیاز از امروز به حکم این قرارنامه محفوظ و ممهور و مخصوص است از برای این کمپانی که بر جمیع اشخاص و کپانیهای دیگر حق رجحان خواهد داشت.
یکی از عملیات عمده این بانک حق انحصاری نشر اسکناس و رواج مشروط آن در ایران بود.

( این بانک بر طبق قرارداد تا بهمن ماه سال ۱۳۲۷ شمسی فعالیت داشت)
۳-۲- بانک استقراضی ایران: پس از واگذاری امتیاز تاسیس بانک شاهی ایران به رویتر یکی از اتباع دولت روسیه به نام ژاک بولیاکوف پیشنهاد تاسیس بانک استقراضی ایران را داد در سال ۱۲۶۹ شمسی با این شخص موافقت گردید که اجازه تاسیس انجمن استقراضی ایران به مدت ۷۵ سال با حق انحصاری حراج عمومی به او داده شود و ضمناً از پرداخت هرگونه مالیاتی معاف گردید جز آنکه ۱۰% عواید حاصله را به خزانه دولت بپردازد. بعدها انجمن استقراضی ایران تبدیل به بانک استقراضی ایران گردید.
بانک مزبور برخلاف بانک شاهی فقط قسمتهای شمالی ایران را حوزه فعالیت خود قرار داده بود و کمتر به امور بانکی در جنوب می پرداخت ( در تاریخ ۲۲ مرداد ماه سال ۱۳۰۱ شمسی این بانک به دولت ایران واگذار شد .)

۴-۲- بانک سپه: بانک سپه که اولین بانک ایرانی است در چهاردهم اردیبهشت ماه سال۱۳۰۴ در چند دکه واقع درگذر تقی خان با سرمایه اولیه آن که مبلغ ۳۸۸۳۹۵۰ ریال موجودی صندوق بازنشستگی درجه داران ارتشی بود ، تشکیل و شروع به فعالیت نمود.

۳- اقدامات نخستین برای تشکیل بانک ملی ایران

فکر تشکیل بانک ملی با روش جدید بانکداری در ایران با فکر تشکیل یک بانک دولتی تواماً ظاهر شد. ده سال قبل از تشکیل بانک شاهی ایران (۱۲۵۸ شمسی ) حاج محمد حسن امین دارالضرب یکی از صرفان بزرگ و روشن بین پیشنهادی تقدیم حکومت وقت برای ایجاد یک بانک ایرانی نمود که متاسفانه این پیشنهاد قبول نشد.
درپنجم آذر ماه سال ۱۲۸۵ نمایندگان مجلس شورای ملی ضمن مخالفت با استقراض خارجی تاسیس یک بانک ملی را خواستار شدند و حتی جمعی از بازرگانان و صرافان تعهد مشارکت کردند تا این که اجازه تشکیل بانک صادر شد و اعلان آن چهار روز بعد انتشار یافت ولی عملاً اقدام مثبتی در جهت تشکیل آن به عمل نیامد۰

بطور خلاصه تا سال ۱۳۰۷ صرافی در ایران از زمان پیدایش بانکهای خارجی بعلت رقابت رونق سابق را از دست داد و کلیه امور بانکی و اعتباری در اختیار بانکهای خارجی درآمد۰ بازار پول و اقتصاد ایران تحت سلطه آنها قرار گرفت به طوری که رقابت این موسسات با یکدیگر موجب تشنج و اختلال در اقتصاد و تجارت کشور میگردید و همکاری آنها سبب بحران و تزلزل وضع موسسات داخلی می شد۰ منطقه جنوب تابع سیاست بانک شاهی ایران و منطقه شمال دستخوش تمایلات بانک استقراضی بود و سیستم بانکی کشور به هیچ وجه برای مساعدت و یاری موسسات صنعتی مردم ایران که در شرایط بسیار نامساعد مالی قرار داشتند آماده نبود۰

در سال ۱۳۰۶ شمسی دولت پس از مطالعات لازم لایحه قانون اجازه تاسیس بانک ملی ایران را در جلسه چهاردهم اردیبهشت ماه برای تصویب تقدیم دوره ششم قانونگذاری نمود۰ به این ترتیب بانک ملی ایران با سرمایه ای معادل ۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال که فقط ۸۰۰۰۰۰۰ ریال آن پرداخت شده بود از روز هفدهم شهریور ماه ۱۳۰۷ شروع به کار نمود۰ عملیات بانک ملی ایران در ابتدای تاسیس عبارت بود از قبول سپرده های دیداری و مدات دار و پذیرفتن اسناد تجارتی داخلی و خارجی و دادن وام و اعتبار۰

یکی از اقدامات مهم و اساسی بانک ملی برای خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست بانکهای خارجی تحصیل امتیاز نشر اسکناس در ازاء پرداخت مبلغ ۲۰۰۰۰۰ لیره انگلیسی به بانک شاهی ایران بود با این عمل حق امتیاز انتشار اسکناس از بانک مذکور سلب و مقرر شد تا کلیه اسکناسهای بانک شاهی تا پایان خردادماه سال ۱۳۱۰ از جریان خارج شود۰ بانک ملی ایران به موجب ماده پنج قانون اصلاح « قانون واحد و مقیاس پول »، حق انحصاری انتشار اسکناس را برای مدت ده سال در اختیار گرفت ۰ حدود فعالیت و ماهیت عملیات بانک ملی ایران پس از خرید حق انتشار اسکناس تغییر کلی یافت و به سرعت رو به توسعه نهاد۰

بانک ملی ایران تا قبل از سال ۱۳۲۹ نقش بسیار حساس در ایجاد و تکامل خدمات بانکی در ایران به عهده داشت و تا پایان جنگ جهانی دوم این مؤسسه تنها بانک عمده دولتی بود که به تشکیل شرکتها و سازمانهای تجارتی اعم از دولتی و غیردولتی کمک های قابل توجهی نمود۰ از سال ۱۳۲۹ به بعد بانکهای خصوصی ایران با استفاده از مقررات قانون تجارت و به صورت شرکت سهامی تاسیس و شروع به فعالیت بانکی نمودند۰ با لایحه قانونی بانکها مصوب سال ۱۳۳۳ بانکهای دیگری در ایران ، بخصوص بانکهای مختلط ایرانی و خارجی تاسیس

شدند و تعداد بانکها در سال ۱۳۴۰ بالغ بر ۲۸ بانک دولتی و خصوصی و مختلط گردید۰ افزایش تعداد بانکها در این دوره موجب ازدیاد رقابت بین بانکهای قدیمی و جدیدالتاسیس شد۰
عملیات و فعالیتهای بانک ملی بر اساس وظایف و مسئولیتهائی که بر عهده داشت به نظر برخی بخصوص بانکهای تجاری خصوصی نه تنها غیرمنطقی ، بلکه غیر عادلانه بود۰ زیرا بانک مزبور از یک طرف بعنوان یکی از مجهزترین بانکهای تجارتی در انجام کلیه عملیات انتفاعی بانکی با سایر بانکها رقابت داشت و از طرف دیگر با تنظیم و اجرای سیاست پولی و دستورالعمل بانکی فعالیت بانکهای دیگر را تحت کنترل و نظارت قرار میداد۰

بر اثر وجود این تضاد در انجام فعالیتهای انتفاعی و غیرانتفاعی بانک ملی و سایر شرائط موجود بخصوص توسعه دامنه فعالیتهای بانکی در کشور در سال ۱۳۳۹ الزاماً وظائف و مسئولیتهای بانک ملی ایران تجزیه گردید، به این معنا که به موجب قانون بانکی و پولی کشور فعالیتهای غیرانتفاعی بانک ملی از قبیل نشر اسکناس ، صندوقداری دولت و نگهداری جواهرات ملی و نظارت بر عملیات بانکها و حفظ ارزش پول در سازمان مستقل دیگری بنام «بانک مرکزی ایران» متمرکز شد۰

۴- تشکیل بانک مرکزی ایران
بانک مرکزی ایران : فکر تدوین قانون جامع پولی و بانکی کشور و تاسیس بانک مرکزی ایران بمنظور تنظیم حجم پول و اعتبار و حفظ ارزش پول و اجرای سیاست پولی و نظارت بر سیستم بانکی مورد توجه مقامات اقتصادی کشور قرار گرفت تا پس از گذشت ۷۴ سال از شروع فعالیتهای بانکی در ایران بانک مرکزی با سرمایه ای معادل ۶/۳ میلیارد ریال در هیجدهم مردادماه سال ۱۳۳۹ تشکیل یافت ۰

۵- اهداف و وظایف بانکها
در آغاز فعالیت ، بانکها چهار وظیفه اساسی داشتند:
۱- تشخیص انواع پولها متعلق به کشورهای مختلف جهان در سیستم فلزی (طلا و نقره)
۲- تعیین وزن و عیار هر پول
۳- تعیین نسبت برابری پولها برای مبادله
۴- نگهداری پولهای فلزی اشخاص (طلا و نقره) در محلهای امن

بانکداری قدیمی علاوه بر وظائف فوق در ابتدای کار، خود را موظف می دیدند که در برابر قبول سپرده اشخاص رسید صادر نمایند۰ صدور برگهای رسید مقدمه نقل و انتقال پول در کشور سپس بین کشورها شد وبا گذشت زمان تحول دیگری در تکامل عملیات بانکداری پدید آمد زیرا در طی سالهای فعالیت بانکی ، بانکداران متوجه شدند که کلیه صاحبان امانات و سپرده ها که در نزد بانکها بصورت امانت گذارده اند در یک زمان معین برای دریافت آن به بانکها مراجعه نمی کنند و همیشه مقدار قابل توجهی از مجموع سپرده ها (طلا و نقره)در خزانه بانک باقی میماند بنابراین بانکدارها توانستند سپرده های راکد مردم را در اختیار متقاضیان پول قرار دهند و این قدرت پولی را با دریافت بهره برای اشخاصی که از اعتبار نسبی نزد بانک برخوردار بودند قرار دهند۰ برای تائید و توسعه عملیات خود سهمی از بهره دریافتی را نیز بصاحبان سپرده می پرداختند. (رویه امروزی بانکها)

تحول دیگری که در ایجاد بانکها رخ داد تاسیس بانک بصورت شرکت سهامی بود که صاحبان این اندیشه با عرضه سهام در بازار بجمع آوری سرمایه پرداختند و ارزش سهام بانک بامید افزایش بازدهی آن در بازار عرضه سهام هر چندی افزوده میگشت و این مقدمه ای برای افزایش نرخ بهره بانکی بود که دولت ها با ملی کردن اینگونه بانکها مانع گسترش آن شدند۰
اگر پیشرفت سریع و افزایش قدرت مالی بانکها و بالنتیجه تسلط شان بر بازارهای پولی جهان حاصل بسط اقتصادی و توسعه روابط بین المللی به خاطر رفع نیازهای مادی فزاینده جامعه امروزی باشد، تفکیک بانکها به بانک مرکزی و بانکهای تجاری و تخصصی) صنعتی، معدنی ، کشاورزی و مسکن) خود مؤید لزوم این تقسیم و تعیین اهداف گوناگونی است که انجام آن بعهده بانکهای مختلف محول شده است بنابراین وظائف عمده بانکهای مرکزی عبارتند از :

۱- حفظ ارزش پول
۲- ایجاد تعادل در موازنه پرداختها و دریافت ها
۳- تسهیل مبادلات بازرگانی
۴- انتشار اسکناس و سکه های فلزی رایج در کشور
۵- تنظیم و کنترل و هدایت گردش پول و اعتبار

۶- انجام کلیه عملیات بانکی ارزی و پول رایج کشور
۷- تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی دولت
۸- نظارت بر معاملات طلا و ارز
۹- نظارت بر صدور پول رایج و ارز
۱۰- اعمال سیاستهای پولی و اعتباری
۱۱- عملیات بانکی مربوط به آن قسمت از برنامه های اقتصادی
۱۲- انجام عملیات مربوط به اوراق و اسناد بهادار
۱۳- نگاهداری و اداره ذخائر ارزی و طلای کشور
۱۴- نگاهداری وجوه مؤسسات پولی و مالی بین المللی
۱۵- انعقاد موافقت نامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و بازرگانی و ترانزیتی
وظائف و خدمات بانکهای تجاری (خصوصی یا دولتی) باستثناء بانکهای تخصصی بصورت ساده بقرار زیر است :
۱- قبول سپرده ( دیداری- مدت دار ) یا تجهیز منابع پولی
۲- ایجاد تسهیلات (وام- اعتبار)

۳- خرید و فروش فلزات قیمتی
۴- اجاره صندوق امانات
۵- نقل و انتقال پول در داخل یا خارج از کشور
۶- نگاهداری و انجام امور مربوط به اوراق و اسناد بهادار.

۷- انجام عملیات بورس.
۸- صدور ضمانت نامه بانکی.

۹- تنزیل اوراق تجارتی
۱۰- انجام معاملات ارزی ( خریدو فروش )
۱۱- خرید و فروش سهام و اوراق قرضه و اسناد خزانه ( عملیات بورس )
۱۲- گشایش اعتبارات اسنادی و انجام عملیات دادوستد بین اللملی

۱۳- سرمایه گذاری بانکها در صنایع کشور
وبالاخره خدمات امانی که عبارتند از قبول قیمومت، وصایت و وکالت.
در تطبیق این وظایف با توجه به مبانی سیاست پولی و بانکی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی که ماهم از آیات قران و متأثر از فقه اسلامی است قانون عملیات بانکی بدون ربا به شرح پیوست (۱) تدوین و پس از تصویب مجلس اسلامی (۰۸/۶/۱۳۶۲ ) و تأیید شورای نگهبان (۱۰/۶/۱۳۶۲ ) از آغاز سال ۱۳۶۳ به مرحله اجرا گذارده شده است.