فایل ورد کامل مقاله شرایط هم‌اقلیمی گندم و جو و تعیین تاریخ مناسب کشت در شهرستان بجنورد؛ تحلیل علمی عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله شرایط هم‌اقلیمی گندم و جو و تعیین تاریخ مناسب کشت در شهرستان بجنورد؛ تحلیل علمی عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی دارای ۳۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله شرایط هم‌اقلیمی گندم و جو و تعیین تاریخ مناسب کشت در شهرستان بجنورد؛ تحلیل علمی عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله شرایط هم‌اقلیمی گندم و جو و تعیین تاریخ مناسب کشت در شهرستان بجنورد؛ تحلیل علمی عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله شرایط هم‌اقلیمی گندم و جو و تعیین تاریخ مناسب کشت در شهرستان بجنورد؛ تحلیل علمی عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی :

خلاصه
عمده ترین عوامل و متغیرهایی که برای تعیین رشد گندم و جو به کار برده می شود ، شامل نزولات جوی و توزیع آن ،متوسط درجه حرارت ، نور خورشید و نوع خاک هستند. مقدار بارشی که می تواند در کشت و رشد غلات دیم به کار آید حدود ۵۰۰ تا ۲۵۰ میلیمتر است ، لذا میزان بارش سالیانه بجنورد بیش از ۲۵۰ میلیمتر است که قدرت تامین رطوبت خاک برای تغذیه و رشد محصول را دارد . از طرف دیگر درجه حرارت مطلوب ، که تهویه مناسب را به وجود می آورد ، بین ۲۲ تا ۲۰ درجه سلسیوس است ، زیرا دمای بالاتر از ۲۲ درجه ، باعث نامنظمی جوانه زدن محصول و دمای کمتر از ۴ درجه، سبب توقف جوانه زدن می شود .

پس در شهرستان بجنورد درجه حرارت مطلوب برای رشد و جوانه زدن فراهم شده است. همچنین غلات از گیاهان نورپسند به شمار می روند وبرای رسیدن به نور اشباع به ۶۰۰۰ تا ۵۰۰۰ فوت شمع نیاز دارند . البته نور اشباع از طریق پرتوهای خورشید در دوره رشد محصولات گندم و جوی دیم بجنورد به وجود می آیند . پس می توان گفت : بجنورد از نظر شرایط اقلیمی محل و مکان مناسبی برای کشت محصولات دیم ، بالاخص گندم و جو است .

مقدمه
شهرستان بجنورد در شمال غربی استان خراسان قرار دارد که از شمال به ارتفاعات کپه داغ و ادامه آن از جنوب به کوهستانهای آلاداغ و کورخود محدود می شود . این شهرستان در طول جغرافیایی َ۵۹، ْ۵۷ و َ۲، ْ۵۶ و عرض جغرافیایی َ۲۰،ْ۳۸ و َ۴۵، ْ۳۶ واقع شده است و حدود ۱۷۲۴۵ کیلومتر مربع وسعت دارد ، که ۳۵۴۶۰۶ هکتار از وسعت آن قابل بهره برداری است . از این وسعت اراضی قابل بهره برداری ،۲۰۳۱۹۱ هکتار درسال ۱۳۶۸ زیر کشت بوده است و معادل ۱۶۹۸۳۹ هکتار آن ، یعنی ۵/۸۳ درصد آن به کشت گندم و جو اختصاص یافته که ۵/۷۰ درصد آن را کشت دیم و ۵/۲۹ درصد دیگر آن را کشت آبی تشکیل داده است .

پس علت توسعه و کشت گندم و جو در شهرستان بجنورد سازگاری نبات با اقلیم و خاک آن سامان است ، ولی از راندمان کمتری ، یعنی حدود ۶۷۰ کیلوگرم در هر هکتار ، برخوردار می باشد . هرچند در افزایش بازده محصول عواملی چند موثرند ، ولی نقش زمان کشت در افزایش راندمان را نمی توان نادیده گرفت ؛ لذا هدف از این مقاله بیان سازگاری گندم و جو با شرایط محیطی ، بالاخص اقلیم بجنورد و نیز تعیین مناسبترین تاریخ کشت گندم و جو دیم در آن شهرستان است .

سازگاری ( بیولوژی گندم و جو )
گندم و جو ، که از نظر شرایط اقلیمی دارای رشد شبیه به هم هستند ، در مناطقی که میزان بارش سالانه آن بین ۲۵۰ تا ۷۵۰ میلیمتر است ، به خوبی رشد می کنند ، اما بهترین محصول در شرایطی تولید می شود که بارش سالانه از ۷۵۰ میلیمتر کمتر باشد . از نظر فصل کشت ، گندم به دو نوع بهاره و زمستناه تقسیم می شود که گندم بهاره در مناطق نسبتاً مرتفع بجنورد ، که دارای زمستان تقریباً سخت و طولانی است ، کشت می شود که در مرحله اولیه رشد می تواند حرارت کمتر از ۱۰- درجه سلسیوس را تمل کند . در حالی که گندم زمستانه در نقاطی از بجنورد ، که دارای زمستان نسبتاً ملایم است کشت می گردد و در صورتی که سخت شده باشد قادر است در زیر برف تا سرمای ۳۰- درجه سلسیوس را تحمل کند .

گندم یک گیاه روز بلند است ؛ البته ممکن است در روزهای با طول ۸ ساعت نیز گل کند، ولی روزهای بلند ، گل کردن آنرا تسریع می کند . روز کوتاه به افزایش رویشی گیاه کمک کرده ، سبب به تاخیر افتادن خوشه می شود . همچنین گندم محصولی است که به ۵۰ تا ۱۰۰۰ گرم آب در مدت طول رویش خود نیاز دارد . عدم وجود رطوبت از تشکیل جوانه جلوگیری می کند . بنابراین با توجه به شرایط بیولوژیکی محصول ، می توان شرایط انطباق آن را در شهرستان بجنورد مشاهده کرد .

عوامل موثر درسرعت رشد و تولیدوماده خشک در محصولات گندم و جو به مجموعه ای از عوامل اقلیمی نظیر انرژی خورشید ( نور ، ساعت و روشنایی ) ، درجه حرارت ، رطوبت ، بارش و غیره بستگی دارد که بررسی و شناخت نوع تابش هر یک از این عوامل بر محصولات دیم ، بالاخص گندم و جو در شهرستان بجنورد لازم به نظر می رسد .

۱- تابش خورشید
که منبع نهایی تمام انرژی برای مراحل فیزیکی و بیولوژیکی کلیه اعمال حیاتی نبات است. شدت ، مدت و کیفیت انرژی ورودی از خورشید به طور مستقیم و غیر مستقیم بر کنترل رشد و نمو و فتوسنتز گندم و جو دیم تاثیر دارد، زیرا ماده خشک در گیاه از طریق فتوسنتز تولید می شود . سه خصوصیت اصلی نور و تابش که رشد و نمو محصولات زراعی دیم را در بجنورد تحت کنترل قرار می دهند ، عبارتند از :

الف : شدت تابش
شدت تابش بر فرآیندهای داخلی نبات تاثیر می گذارد . میزان شدت تابش در شهرستان بجنورد ۱۰۸۶۷ فوت شمع در بهار و ۱۳۰۲۷ فوت شمع در تابستان و ۱۰۵۳ فوت شمع در زمستان است که نور اشباع برای گندم و جو دیم در بجنورد ۵۳۰۰ فوت شمع است که این نور از طریق تابش خورشید تامین می شود ، هرچند از نظر تئوری ، فتوسنتز در هر شدت تابش ناچیز انجام می گیرد ، ولی حداقل شدت تابش لازم برای فتوسنتز مفید این محصولات ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ فوت شمع است .

ب: کیفیت نور
پرتوهای خورشید تا طول موج ۲۹/۰ میکرون برای اغلب محصولات زراعی مضر است ولز از ۴/۰ تا ۷/۰ میکرون موثرترین نور برای فتوسنتز است و پرتوهایی که طول موج آنها بیشتر از ۷/۰ میکرون است ، عملاً تاثیری بر فتوسنتز ندارد و دارای اثر حرارتی است . پس طول موج فعال برای فتوسنتز محصولات گندم و جو دیم در شهرستان بجنورد ، وجود دارد .

ج: ساعات روشنایی :
ساعات روشناسی کنترل کننده برخی از پدیده های درونی گندم و جو ، از جمله فتوپریودیسم است که از نظر پیدایش اندامها در نبات دارای اهمیت است .
جدول شماره یک : ساعات روشنایی روزهای هرماه و ماهانه ایستگاه بجنورد
آذر آبان مهر شهریور مرداد تیر خرداد اردیبهشت فردوردین اسفند بهمن دی ماههای سال

۵۵/۹ ۵/۱۰ ۵/۱۱ ۵/۱۲ ۵/۱۳ ۵/۱۴ ۵/۱۴ ۵/۱۳ ۵/۱۲ ۵/۱۱ ۵/۱۰ ۵/۹ روشنایی روزهای مرداد
۲۸۵ ۲۱۵ ۳۴۵ ۵/۳۸۷ ۵/۴۱۸ ۵/۴۴۹ ۵/۴۴۹ ۵/۴۱۸ ۵/۲۸۷ ۳۳۵ ۳۱۵ ۲۸۵ روشنایی ماهانه
از جدول شماره یک می توان استنباط نمود که کمترین ساعات روشنایی ، در ردوره سرد در بجنورد ، بالخص از آبان تا بهمن ماه مشاهده می شود که بیشترین ساعات روشنایی ، در دوره گرم سال بجنورد وجود دارد . کاهش ساعات روشنایی سبب تنزل انرژی رسیده از خورشید در دوره سرد است این روشنایی برای گندم و جو که از نباتات گروه روز بلند هستند پاسخگوی فتوپریودیسم نیست .

اما در دوره گرم سال که مدت نرو خورشید افزایش می یابد ، برای فتوپریودیسم گندم و جو سودمند است . البته این وضعیت در دوره افت و قطع بارش اتفاق می افتد و باعث افزایش خشکی فیزیکی محیط کشت گندم و جو دیم می شود ، ولی سبب انتقال محصول از مرحله رشد رویشی به مرحله زایشی می گردد. آستانه تقریبی طول روز برای گندم و جو دیم ۵/۱۳ ساعت است .

۲- درجه حرارت
عامل حرارت نقش اساسی در ارتباط با کوتاه یا طولانی شدن هر یک از مراحل فتولوژی محصولات دیمزارها دارد . دمای متوسط سالانه بجنورد ۵/۱۳ درجه سلسیوس است . حداقل درجه حرارت C ْ۲/۱۳- درجه سلسیوس و حداکثر درجه حرارت ۶/۳۹ درجه سلسیوس ، متوسط حداکثر درجه حرارت ۳/۲۹ درجه سلسیوس و میانگین حداقل درجه حرارت ۲/۶- درجه سلسیوس می باشد . تیرماه گرمترین و بهمن ماه سردترین ماه در بجنورد است . تفاوت دمای زمستانی و تابستانی برای ایستگاه بجنورد ۸/۵۲ درجه سلسیوس است که به مدت هفت ماه سال یعنی از مرادماه حالت دما نزولی و پنج ماه از سال یعنی از اسفندماه دما سیر صعودی دارد که در نمودار شماره یک آمده است .

پس از کاشت گندم و جو، در ابتدا نقش درجه حرارت خاک عامل مهمی محسوب می گردد . اگر بذر کشت شده با محدودیت رطوبت مواجه نباشد در مدت ۸ الی ۴۰ روز مرحله جوانه زدن به طول می انجامد . این دامنه تغییرات جوانه زدن در رابطه مستقیم با افزایش درجه حرارت خاک می باشد . افزایش درجه حرارت ، طول هر یک از دوره های فتولوژی را کوتاه می نماید .

اثر درجه حرارت پایین در گندم و جو چنانچه تدریجی باشد خسارت بار نخواهد بود ؤبدین معنی که در سالهایی که هوا به تدریج سرد می شود ، گندم و جو تا درج حرارت ۳۰- درجه سلسیوس را نیز به راحتی تحمل می کند ولی چنانچه هوا سریعاً سرد شود و دوام سرما نیز زیاد باشد ممکن است خساراتی را به بار آورد . به طور کلی بالا بودن درجه حرارت ، فرآیندهای رشد را افزایش می دهد و به ندرت مشاهده می گردد که درجه حرارت بالا سبب از بین رفتن نبات بشود ، به شرط آنکه آب کافی در اختیار گیاهدقرار گیرد .

البته اگر درجه حرارت از حدی تجاوز کند می تواند بر محصولات زراعی گندم و جو در منطقه بجنورد اثر منفی داشته باشد . تعیین تاریخ متوسط درجه حرارت از آستانه حرارتی گندم و جو دیک بجنورد اولین روزی است که آستانه حرارتی گندم و جو از ۵ درجه سلسیوس عبور بکند . برای تعیین تاریخ عبور بایستی زمان مورد نظر را از فرمول زیر به دست آورد :

که در آن C.D.D واحد های رشد و میانگین روزانه دما و ‏Tt مینیمم دمای آستانه ، که برای گندم و جو ۵ درجه سلسیوس است . اهمیت واحدهای رشد در این است که چنانچه قرار است گندم و جو با توجه به رطوبت ذخیره شده در خاک جوانه بزند و سر از خاک برآورد و سپس به مرحله پنجه زدن برسد و بعد وارد زمستان گردد ، این واحد برای گندم و جو آبانماه معادل ۹ درجه سلسیوس می باشد که از ۵ درجه سلسیوس آستانه حرارتی بیشتر است که با فصل کشت غلات دیم در بسیاری از نقاط بجنورد مطابقت دارد.

به تدریج که هوا سرد می شود ، مقاومت گندم و جو زمستناه افزایش می یابد . آبانماه زمان مناسب جهت کشت گندم و جو دیم در بجنورد است . چنانچه دو هفته قبل از زمان مناسب اقدام به کشت شود و گیاه در خاک گرم کاشته شود باعث خطر حمله امراض به ریشه می شود و اگر از زمان مناسب دیرتر کشت شود نیز خطر سیاهک آشکار و زنگ گندم و جو افزایش می یابد .

زمان مناسب کشت گندم و جو بهاره در دیمزارهای بجنورد ، اوایل فروردین ماه است که متوسط ماهانه ۷/۲۱ درجه سلسیوس است از ۵ درجه سلسیوس آستانه گندم و جو بیشتر است . هر گونه تاخیر کشت باعث کاهش تولید گندم و جو بهاره می شود .

یخبندان
یخبندان یا درجه حرارت پایین در بجنورد به دو طریق ممکن است به وجود بیاید ؛ نوع اول “ یخبندان جابجایی ” یا “ انتقالی ” است که بر اثر ورود توده هوای سرد قطبی بری سیبری (CP) به شهرستان بروز می کند ، به طوری که این توده هوا دارای درجه حرارات کمتر یا در حد درجه حرارت آستانه حرارتی گندم است .
نوع دوم “ یخبندان تشعشعی ” است که در اقصی نقاط بجنورد بروز می کند و هنگامی پدید می آید که تشعشع خالص بجنورد منفی است ؛ یعنی از غروب آفتاب ودر طول شب به علت افزایش تابشهای زمینی سطح خاک و گیاه سردتر از هوای بالای سرش می شود و پدیده “ اینورشن ” حرارتی اتفاق می افتد که باعث سرد و سنگین شدن هوای مجاور زمین بجنورد بجنورد و عدم صعود یعنی پایداری آن می شود که افت بیشتر دما را به دنبال دارد و باعث به وجود آمدن یخبندان تشعشی در بجنورد می شود . در صورت بروز یخبندان ، گیاهک گندم و جو مکن است نتواند در مقابل آن مقاومت کند .

یخبندان موجب تشکیل کریستالهای یخ و فضار بین حفراه ای گندم و جو می شود ، یخ در داخل حفره ها سبب خسارت بیشتری به صورت مکانیکی یا قطع ساختار پروتوپلاسم و پلاسمای غشاء نبات می گردد . چون گیاه گندم و جو از نظر رشد و نمو و زمان وقوع یخبندان خسارت چندانی برای محصولات گندم و جو به بار نمی آورد . حداکثر تعداد روزهای یخبندان برای بجنورد ۱۴۲ روز و حداقل آن حداقل آن ۷۷ روز است و متوسط روزهای یخبندان ۱۱۰ روز است .

۳- بارش
مقدار بارش و روند توزیع آن یکی از عوامل اصلی کنترل تولید محصولات دیم است . بر این اساس متوسط بارندگی ۱۳ ساله بجنورد ۲۶۶ میلیمتر است که بیشترین بارش بجنورد ۱/۴۱۵ میلیمتر در سال ۱۳۶۰ و کمترین بارش حدود ۷/۱۴۳ میلیمتر در سال ۱۳۶۲ صورت گرفته است . دامنه تغییرات سالیانه بارش بجنورد ۴/۲۷۱ میلیمتر ، انحراف از میانگین بارش ۸۰، انحراف معیار ۹۶ و ضریب تغییر پذیری بارش بجنورد ۵/۳۵ درصد می باشد که مبین نوسانات مکانی و زمانی بارش در بجنورد است . از مجموع بارش ۱۳ ساله بجنورد ، ۳۵ درصد آن در فصل زمستان ، و ۲۰ درصدر درفصل پاییز باریده است . به طوری که معلوم است بیشترین بارش در بجنورد از بهمن تا اردیبهشت اتفاق می افتد .

به طور کلی گندم و جو ، که از عمده ترین محصولات دیم شهرستان بجنورد می باشند ، با مقدار و توزیع مناسب نزولات ارتباط مستقیم دارد ؛ زیرا که با افزایش بارش بازده محصول توام با توزیع مناسب باران میسر است ، یعنی بهترین محصول گندم و جو دیم در بجنورد در سالهایی برداشت شده است که پراکندگی باران مناسب بوده و از همه مهمتر اولین باران موثر در زمان مناسبی باریده است .

شروع بارش در بجنورد ، در اولین روزی که میزان به ۲۰ میلیمتر برسد . چون هر بارش از نظر کمی نمی تواند مورد استفاده بذر کاشته شده در داخل خاک قرار گیرد ، زیرا نیاز آبی گندم و جو در مرحله جوانه زدن ۲۰ میلیمتر است . از کاشت تا سبز کردن ، که به ۱۰ روز زمان نیاز است ، هر روز ۲ میلیمتر آب به مصرف می رساند ، پس ۲۰ میلی متر آب لازم است . از سبز کردن تا پنجه زدن ، خوشه رفتن ، خمیری شدن دانه و رسیدن ۹۰ روز زمان می برد که نبات ۳۹۰ میلی متر آب را در همین دوره به مصرف می رساند .
اولین زمان شروع بارش در بجنورد ، ابان ماه است ، که باعث تقویت ذخیره رطوبتی خاک می شود ؛ به همین دلیل است که زمان کشت دیم در بسیاری از نقاط بجنورد اوایل یا اواسط آبان است ، چون رطوبت لازم سبز شدن به واسطه شروع تامین می گردد .

طبق فرمول ویبول . با احتمال ۷۵ درصد تاریخ پایان بارش بعد از بیست اردیبهشت خواهد بود . با توجه به زمان خاتمه بارش در بجنورد کشت گندم و جو بهاره اوخر اسفند و اوایل فروردین پیشنهاد می گردد . پس تاریخ شروع بارش حد نهایی تاریخ کاشت در منطقه بجنورد می باشد .

چنانچه در تاریخ یاد شده کشت دیم انجام شود با ریزشهای باران ۲۰ میلی متر مرحله جوانه زدن به راحتی انجام خواهد شد و محصول به علت دارا بودن قدرت مقابله با سرما در زیر برف باقی می ماند و با گرم شدن هوا در فصل بهار سایر مراحل رشد خود را به راحتی و بدون خسارت انجام داده و در نهایت محصول بیشتری عاید می شود . کاشت دیرتر از تاریخ اعلام شده باعث تاخیر زمانی کاشت می شود . زیرا نزولات جوی در بجنورد مداوم بوده و کشاورز امکان بذر پاشی را از دست داده و به علت مرطوب شدن زمین فرصت انجام عملیات کاشت را در اختیار ندارد .

۴-تبخیر و تعرق
تبخیر و تعرق ، ترکیب کاهش آب از سطح نبات با پوشش گیاهی است که تبخیر سطح خاک و تعرق از نبات را شامل می شود . هر دو فرآیند اساساً شامل تغیرات از مایع به بخار هستند . وقتی که آب برای انتقال در محل محیاست میزان تبخیر و تعرق به وسیله عوامل اقلیمی به طور ابتدایی کنترل می شود که شامل تابش خورشید ، باد و رطوبت نسبی است . در دوره گرم سال بر اثر بزرگ شدن زاویه تابش خورشید مقدار بیشتری از انرژی سطح خورشید به زمین بجنورد می رسد م به تبعیت از آن دمای هوا نیز افزایش می یابد.بر اثر افزایش سرعت باد ، که در خرداد ماه به ۶ تا ۱۱ نات و در تیرماه به ۲۷ تا ۲۲ نات می رسد همچنین دمای بالای هوا ظرفیت رطوبتی هوا را افزایش داده و باعث کاهش رطوبت نسبی هوا می شود . بر اثر این عوامل میزان تبخیر و تعرق افزایش می یابد . چنانکه بیان گردید متوسط بارش جوی بجنورد ۲۶۶ میلی متر است در حالی که میزان تبخیر و تعرق به روشهای تورمنت وایت ، بلانی کریدل و طشت بین ۱۲۰۰ تا ۶۰۰ میلی متر است ؛ لذا گندم و جو بهاره که دیرتر از تاریخ اعلام شده کشت شوند به صورت زودرس درآمده و کوتاه بودن دوره رشد محصول سبب کاهش تولید ماده خشک در گیاه است و از توانایی محصول در دوره تولید ماده خشک می کاهد .

نتیجه
به طوری که مشخص گردید از مجموع اراضی زیر کشت گندم و جو ، ۵/۷۰ درصد آنرا کشت دیم تشکیل داده است و اغلب در اراضی دارای ۱۹ درجه تا ۳ درجه صورت
می گیرد ، یعنی در اراضی مرتفع شهرستان بجنورد کشت دیم میسر است . .

جدول شماذه ۲: موازنه آبی در ایستگاه بجنورد ( به روش تورنت وایت )
سال آذر آبان مهر شهریور مرداد تیر خرداد اردیبهشت فردوردین اسفند بهمن دی ماههای سال
۱/۴ ۹ ۳/۱۴ ۶/۲۰ ۲۴ ۱/۲۵ ۳/۲۲ ۸/۱۶ ۲/۱۲ ۲ ۱ ۵/۱ دما TْC
۲۶۶ ۵/۲۲ ۴/۲۰ ۷/۸ ۱/۷ ۵/۹ ۹/۱۴ ۷/۲۱ ۳۷ ۷/۳۲ ۵/۳۸ ۹/۳۱ ۱/۲۱ بارندگی به م م
۸/۶۵۷ ۴/۱۱ ۲/۲۹ ۸/۵۱ ۳/۸۹ ۹/۱۲۲ ۶/۱۲۵ ۳/۹۷ ۳/۷۴ ۳/۲۷ ۲/۱۱ ۳/۳ ۲/۵ تبخیر و تعرق به م م
– ۱/۱۱ – – – – – – – ۷/۶۴ ۱۰۰ ۱۰۰ ۱۰۰ ذخیره رطوبت
د رخاک به م م
۶/۸۸ ۴/۱۱ – – – – – – – ۴/۵ ۳/۲۷ ۶/۲۸ ۹/۱۵ مازاد آب به م م
۶/۴۳۴ – – ۱/۴۳ ۲/۸۲ ۴/۱۱۴ ۷/۱۱۰ ۶/۷۵ ۶/۹ – – – – کمبود اب به م م
آنچه از جدول شماره ۲ استنباط می شود وجود ذره رطوبتی خاک و مازاد آبی از آذر تا اردیبهشت است که میزان و مقدار هر یک از ماهها در جدول بت شده است و این ذخیره رطوبتی خاک همراه با مازاد آبی حاصل نزولات جوی در سه ماهه زمستان به شکل برف و در بهار به صورت باران است بالاخص در مناطق کشت دیم که نزولات جوی آن به علت مرتفع بودن بیش از ایستگاه بجنورد است که بارش اغلب به صورت برف نازل
می گردد.