فایل ورد کامل مقاله اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزای دانه آفتابگردان؛ تحلیل علمی مدیریت کشاورزی و بهره‌وری محصول

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزای دانه آفتابگردان؛ تحلیل علمی مدیریت کشاورزی و بهره‌وری محصول دارای ۲۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزای دانه آفتابگردان؛ تحلیل علمی مدیریت کشاورزی و بهره‌وری محصول  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزای دانه آفتابگردان؛ تحلیل علمی مدیریت کشاورزی و بهره‌وری محصول،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزای دانه آفتابگردان؛ تحلیل علمی مدیریت کشاورزی و بهره‌وری محصول :

چکیده:آفتابگردانگیاهی است یکساله که با توجه به اهمیت دانه های روغنی آن ، مطالعه راههای افزایش عملکرد و استفاده از حداکثر امکانات محیطی ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است که یکی از روشهای افزایش عملکرد دانه آفتابگردان ، تعیین بهترین میزان آبیاری و کود ازته سرک در این گیاه می باشد .

نتایج بدست آمده در این آزمایش نشان داد که حداقل و حداکثر عملکرد به ترتیب با مقادیر ۴۵/۰ و ۶۵/۰ نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A با احتساب ۱۰ درصد رطوبت حدوداً برابر ۵۰۶۶ و ۶۳۸۰ کیلوگرم در هکتار می شود .

عملکرد دانه در دو سطح کودی ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار از نظر آماری در سطح احتمال ۵ درصد برابر و بیشتر از دو تیمار صفر و ۵۰ کیلوگرم ازت در هکتار گردید . در این آزمایش مشخص شد که افزایش میزان آبیاری تا سطح ۶۵/۰ باعث افزایش عملکرد دانه گردید و افزایش بیش از آن اثر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت . در هر صورت ، افزایش میزان آبیاری از ۶۵/۰ تا ۷۵/۰ نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر باعث کاهش راندمان مصرف آب شد . بطور کلی در نسبت ۶۵/۰ آبیاری ، راندمان مصرف آب حدوداً ۱۸/۱ کیلوگرم دانه در متر مکعب و در نسبت ۷۵/۰ معادل ۹۸/۰ کیلوگرم دانه در متر مکعب گردید . رابطه مثبت و قوی بین CGR در زمان گرده افشانی و عملکرد دانه نشان داد که تخمین عملکرد دانه در مرحله گرده افشانی با محاسبه CGR قابل پیش بینی است .

بطور کلی ،در این آزمایش مشخص گردید که در شرایط اقلیمی و ادافیکی محل آزمایش با استفاده از میزان آبیاری ۶۵/۰= IW/EP و بکار گیری ۱۰۰ کیلوگرم کود ازته سرک، میزان عملکرد دانه بادر نظر گرفتن خسارت پرندگان (حدود ۳۰ درصد) به بیش از ۵/۴ تن درهکتار می رسد .
مقدمه

آفتابگردان گیاهی است یکساله از تیره کمپوزیته ، بی تفاوت نسبت به طول روز و از خانواده گیاهان گلدار از جنس هلیانتوس بوده که دارای گونه های یکساله و چند ساله می باشد .(۱ ,۷و۱۰)

آفتابگردان گیاهی دگرگشن و خود ناسازگار است که میزان عملکرد آن به شدت تحت تاثیر وجود و فعالیت حشرات گرده افشان ، بخصوص زنبور عسل می باشد . پس از سویا و کلزا ، آفتابگردان سومین گیاه یکساله زراعی است که جهت تهیه انواع روغن در دنیا کشت می شود (۱۴) . آفتابگردان در بیشتر نقاط دنیا رشد و نمو خوبی داشته و در هر یک از قاره های پنج گانه تولید قابل قبولی دارد . اروپا با بیش از ۲۸ درصد تولید جهانی اولین تولید کننده آفتابگردان می باشد . از کشورهای بزرگ تولید کننده آفتابگردان می توان آرژانتین ، روسیه ، اکراین

، فرانسه و رومانی را نام برد (۱۴) در ایران دلایل عمده پایین بودن عملکرد آفتابگردان را به کشت دیم در بیشتر مناطق کم آب کشور نسبت داده اند . به طور کلی با افزایش میزان و یا دفعات آبیاری ، رشد گیاه بهتر و بیشتر شده و در نتیجه قسمت های مختلف از جمله برگ ها و طبق نیز رشد زیادتری نموده و به این ترتیب با افزایش سطح برگ فتوسنتز نیز افزایش یافته و انتقال مواد به دانه ها بهتر صورت می گیرد که این امر در بهبود عملکرد بسیار موثر است .

مصرف کودهای شیمیایی از جمله کودهای فسفاته قبل از کاشت و کود از ته بصورت سرک در طول فصل رشد ، امکان تغذیه بهتر گیاه را فراهم می آورد . کود ازته رشد رویشی گیاه را افزایش داده و در نهایت سطح سبز محصول و میزان فتوسنتز را بالا می برد . افزایش مصرف کود ازته ، درصد روغن دانه را کاهش داده ولی این کاهش از طریق افزایش عملکرد دانه در هکتار که دانه های روغنی در تهیه روغن ، نیاز به بررسی در مورد راه های افزایش عملکرد و استفاده از حداکثر امکانات محیطی برای رشد بیشتر ضروری به نظر می رسد. آفتابگردان با داشتن درصد روغن و پروتئین بالا می تواند یکی از محصولات مهم در تامین نیازهای داخلی به روغن نباتی و کنجاله باشد.
برای رسیدن به اهداف گفته شده می توان در تعیین بهترین میزان آبی و کودی تحقیق و بررسی نمود .

نام عمومی و نیز نام علمی گیاه آفتابگردان از خصوصیت چرخش آفتابگردان بطرف خورشید منشاء گرفته است . کلمه یونانی هلیانتوس متشکل از دو کلمه هلیوس به معنی آفتاب و آنتوس به معنای گل می باشد . حرکت آفتابگرایی گیاهان جوان آفتابگردان نتیجه خم شدن ساقه در طی دوره رشد سریع می باشد ( ۱۶,۱۳,۱۰) . قطر طبق بیشترین تاثیر را بر بازدهی بـذر دارد . معمولاً برای تولید حداکثر بذر در مزرعه یک قطـر مناسـب وجود دارد ( ۱۵ ) . بطور کلی رطوبت خاک ، استفاده از کود را در حالت کلی بدو طریق توسعه افزایش جذب مواد غذایی و ازدیاد تولید ماده خشک تحت تاثیر قرار می دهد (۸ ).

برای تعیین دور آبیاری توجه به مساله تبخیر و تعرق حائز اهمیت است . در مناطقی که با محدودیت آب روبرو هستند ، این امکان وجود دارد که زمان آبیاری با مراحل رشد گیاهی ارتباط داده شود (۲۱) . نیاز بیشتر آفتابگردان به آب ، از موقع گل کردن به بعد بوده و چنانچه در موقع گل کردن ، گل آب بموقع صورت نگیرد ، دانه ها پوک می شوند(۶) باجپایی و همکاران ( ۱۲ ) با آزمایشی بر روی خردل نشان دادند که با افزایش سطح آبیاری و کود ازته بکار رفته بترتیب با ۸/۰ نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و ۸۰ کیلوگرم در هکتار

بالاترین عملکرد دانه حدود ۱۳/۱ تن در هکتار بدست آمد . واکنش آفتابگردان به آبیاری با افزایش عملکردی متجاوز از ۱۰۰ درصد در خاک های خشک امری عادی است . آبیاری ، کود ، آبیاری + کود عملکرد را بترتیب ۳۵ ، ۷۲ ، ۴۷۴ درصد افزایش داد و تیکوف و گریوف ( نقل از مرجع ۵ ) گزارش کردند که بیشترین عملکرد از آبیاری + کود حاصل شد .معلوم شده

آفتابگردان هائی که آبیاری می شوند ، حدود ۱۳۰ کیلوگرم در هکتار ازت را برای تولید عملکردی معادل ۳۵۰۰ کیلوگرم در هکتار مصرف می کنند (۴) . در نقاطی که دادن کود ازته سرک ضروری است ، یکبار مصرف آن هنگامی که ارتفاع بوته ها در حدود ۳۰ سانتی متر است ، معمولاً کافی است (۱۰) بادرو رشید (۱۱) گزارش کردند که آفتابگردان با حدود ۱۲۰ کیلوگرم ازت در هکتار بالاترین عملکرد روغن را داده است . افزایش عملکرد دانه از طریق کود ازته گزارش شده است که در آن مقدار واکنش به کود از مقدار رطوبت در خاک تبعیت نمود . همچنین مصرف کود به مقدار زیاد ( ۱۱۲ کیـلوگــرم در هکتار ) ، عملکرد دانه را از حدود ۲/۲ به ۳ تن در هکتار افزایش داد (۴) . عملکرد مهمترین صفتی است که همواره مورد توجه محققان از جمله به نژادگران بوده و متشکل از سه جزء : الف – تراکم ب – تعداد دانه در طبق ج – وزن دانه می باشد .

آفتابگردان Helianthus annuus
عضو خانواده‌ای بزرگ از گیاهان گلدار بنام تیره کاسنی «آستراسه» یا کامپوزیته است، اسم جنس متشکل از دو کلمه Helios به معنی آفتابگردان وAnthons به معنای گل است. خاستگاه آن احتمالاً جنوب غربی ایالات متحده بین شمال مکزیک وبنراسکا می‌باشد. آفتابگردان اهلی یک گیاه ۱ ساله بلند – راست بی‌شاخ و برگ دارای اجزای بزرگ با یک گل درشت طلایی است که بذرهای آن اغلب مصرف خودآرایی دارد و به دلیل آن که حاوی روغن است از آن روغن‌کشی می‌شود. استفاده از بذرهای آفتابگردان به عنوان دانه خوراکی به بومیان

آمریکا مربوط می‌شود که با مخلوط کردن آن آرد ذرت و آرد دانه آفتابگردان نان نازکی تهیه می‌کردند و از آرد آفتابگردان و عصاره طبق، دارد داروهایی برای رفع زهر نیش مار عینکی و مداوای بیماریهای ریه استفاده می‌شده است. در زمینه استخراج مواد رنگی از پوسته دانه آفتابگردان و روغن از مغز دانه برای مصارف زیبایی در منابع مختلف سخن به میان آمده است و تا اواخر قرن ۱۶ آفتابگردان به عنوان گیاه زینتی سراسر اروپای غربی و شرقی تا انگلستان را فرا گرفت.

ارقام دیپپلوئید۲n = 34 و n =17، و ارقام تترا پلوئید مصارف زیستی دارند ۲n = 68 و نوعی از آن که هگزاپلوئید است ۲n = 102 پس آفتابگردان در تولید روغن از دانه‌ها، مصارف آجیلی و تنقلات کاربرد دارد و از آنجا که ساقه قطوری تولید می‌کند می‌تواند در تهیه خمیر کاغذ و نئوپان نیز استفاده شود. و در تهیه سیلونیز حائز اهمیت است.
آفتـابگـردان
ارقام زراعی آفتابگردان که امروزه در نقاط مختلف دنیا زراعت می‌شوند در ۳ گروه جمع‌بندی می‌شوند:

ارقام سنتتیک
ارقام هیبرید
ارقام تجاری

در کشورهای توسعه یافته اغلب از ارقام هیبرید استفاده میشود ولی بدلیل اینکه تهیه ارقام هیبرید نیاز به تکنولوژی پیشرفته و صرف هزینه بالایی دارد لذا اغلب سطح زیر کشت آفتابگردان حاصل کشت ارقام تجاری است که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
رکورد: دیرس بوده و طول دوره رشد آن از کشت تا برداشت در شرایط معمولی حدود ۱۲۴ روز است، پابلند است میزان روغن در شرایط آب و هوایی رطوبی ۵۰% بوده و در شرایط آب و هوایی خشک ۴۰% گزارش شده.

آرماویرسکی: متوسط‌رس بوده که طول دوره رشد آن ۱۰۵ روز است گزارش شده که ارتفاع بوته cm 180 و میزان روغن در شرایط استان گلستان ۴۶% می‌باشد و میتوان از آن برای زراعت در آذربایجان‌شرقی و غربی استفاده کرد و برای مناطق سردسیری مناسب است.
وینیبمک: ۸۹۳۱ متوسط رس است طول رشد ۱۰۵ روز است و ارتفاع بوته cm180 است میزان روغن ۴۷-۴۶% بوده و این رقم مناسب مناطق سردسیر است.
چرنیانکا ۶۶: رقمی است زودرس که در طول دوره رشد آن ۹۰ روز است که بوته بصورت پاکوتاه بوده و ارتفاع آن حدود cm80-70 می‌باشد طبق بزرگی تولید می‌کند ولی عملکرد پایین است چون درصد پوکی دانه بالاست اهمیت خاص این رقم مقاومت به خشکی است.

ارقام سنتتیک در آفتابگردان خصوصیات حدواسط تجاری و هیبرید دارند و در راستای مقاومت به آفت و بیماری‌ها از آن استفاده می‌کنند، بذر هیبرید نیاز به تولید بذر بصورت همه ساله دارند بدلیل پدیده اینبریدینگ یا پس روی ژنتیکی.
نحوه کاشت و برداشت

روش کاشت در پوکی دانه‌ها مؤثر است در کاشت دستپاش که بوته‌ها بطور نامنظم پراکنده می‌شوند، بوته‌ها در اثر رقابت توان کافی برای تولید گلهای سالم را نداشته و در نتیجه دانه‌های پوک و ریز افزایش می‌یابد این وضعیت بویژه در صورت تأخیر در عملیات تنگ و وجین شدید می‌شود.

هر قدر فاصله کندو از مزرعه کمتر باشد افزایش عملکرد بیشتر خواهد شد (زیرا آفتابگردان دگر بارور است) و به دلیل افزایش تلقیح، دانه‌های مغزدار بیشتر شده و عملکرد دانه‌ها افزایش می‌یابد. براساس آزمایش یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته زراعت اصفهان با کاهش فاصله ردیف کاشت. قطر ساقه – قطر طبق و عملکرد نهایی دانه افزایش یافت و افزایش تراکم بوته سبب افزایش عملکرد نهایی و کاهش شاخص برداشت شد.

برداشت آفتابگردان زمانی است که پشت طبق کاملاً قهوه‌ای شده باشد و در زراعت‌های سنتی با داس طبق را به صورت مورب قطع می‌کنند ولی در زراعتهای مکانیزه کمباین ویژه‌ای ضمن برداشت طبق دانه‌ها را از آن جدا می‌کند و پس از برداشت رطوبت دانه‌ها باید به حد قابل قبولی کاهش یابد درغیر این صورت محصول قابل انبار کردن نیست زیرا در معرض فساد قارچی قرار می‌گیرد و سبب ایجاد آفلاتوکسین در دانه‌ها می‌شود که سرطان‌زا است.

مواد و روشها
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه آفتابگردان رقم رکورد در منطقه اصفهان ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان در بهار سال ۱۳۷۴ به اجرا گذاشته شد . این مزرعه در ۷ کیلومتری شمال شرقی اصفهان در منطقه خاتون آباد خوراسگان در طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۴۸ دقیقه شرقی و در عرض ۳۲ درجه و ۴۰ دقیقه شمالی واقع شده است . ارتفاع از سطح دریا ۱۵۵۵ متر و بر اساس تقسیم بندی اقلیمی پیشنهادی برای ایران دارای اقلیم خشک با زمستان های نسبتاً سرد (۳ , V ,C, ( می باشد.

جهت شناخت وضعیت خاک محل آزمایش از نظر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ، نمونه هایی از اعمال مختلف صفر تا ۴۰ و ۴۰ تا ۸۰ سانتیمتر بطور تصادفی تهیه گردید و مشخص شد که خاک محل آزمایش ، رسی ، جرم مخصوص ظاهری خاک حدود۳/۱گرم بر سانتی متر مکعب و PH خاک حدود۱/۸ و میزان ازت کل در حدود ۱۲/۰ درصد می باشد . پارامترهای جوی از ایستگاه هواشناسی مستقر در کنار طرح به صورت روزانه یادداشت برداری گردید .

به منظور این مطالعه ، از طرح کرت های یکبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار استفاده گردید . در این آزمایش سطوح آبیاری به عنوان فاکتور اصلی و مقادیر کود ازته سرک به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند . برای تعیین سطوح مختلف آبیاری ، از نسبت مقدار آب آبیاری ( IW ) بر مقدار آب تبخیر شده از تشتک تبخیر کلاس ( EP ) A استفاده گردید . بدین منظور در زمان آبیاری که بر اساس ۷۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A انجام گرفت ، میزان آب به نسبت های ۴۵/۰ ، ۵۵/۰ ، ۶۵/۰ و ۷۵/۰ بود . کود ازته سرک با مقادیر صفر ۵۰ ، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم ازت خالص در هکتار زمین محل آزمایش در سال قبل زیر کشت جو بود . عملیات تهیه بستر بذر شامل شخم بهاره نسبتاً عمیق ، دیسک و تسطیح بود .

کودپاشی قبل از کاشت بر اساس ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم انجام گرفت . پس از کودپاشی و زدن دیسک برای اختلاط آن با خاک و تسطیح زمین ، جوی و پشته هایی با فاصله ردیف ۶۰ سانتی متری تهیه گردیدند. هر کرت شامل ۶ ردیف ۱۴ متری بود . فاصله بین کرت های اصلی و فرعی بترتیب ۸/۱ و ۲/۱ در نظر گرفته شد . تاریخ کاشت ۱۴

اردیبهشت بود . آبیاری های بعدی پس از استقرار گیاهچه بر اساس ۷۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت . اعمال تیمارهای آبیــاری مــورد نـظر به علت وقوع بارندگی های بهاری در ماههای اردیبهشت و خرداد ( حدود ۳۶ میلیمتر ) تا مرحله ۱۲ بــرگی بتاخیر افتاد . تراکم کاشت حدود ۷/۶ بوته در متر مربع بود . برای محاسبه میزان آبیاری برای کرت های مختلف ، از حاصلضرب مساحت کرت در ارتفاع آب استفاده شد . ارتفاع آب بر اساس نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس ( IW / EP ) A ، برای فاکتور اصلی آبیاری ( ۴۵/۰ ، ۵۵/۰ ، ۶۵/۰ و ۷۵/۰ ) به ترتیب برابر ۵/۳۱ ، ۵/۳۸ ، ۵/۴۵ و ۵/۵۲ میــلیمــتر بود.دبی آب با استفاده از سر ریز مستطیلی و فرمول CH ^ 3/2 0184/0 = Q محاسبه شد . درزمان آبیاری، حجم آب مورد نیاز در هر کرت ، زمان آبیاری بر حسب دقیقه محاسبه و با استفاده از کورنومتر در هر تیمار در اختیار گیاه قرار گرفت . آبیاری مزرعه در زمان رسیدگی

فیزیولوژیک قطع و حدود یک هفته بعد از آن اقدام به برداشت محصول گردید . کود مورد نیاز برای اعمال تیمارها بر مبنای ازت خالص موجود در کود اوره محاسبه و در کرت های آزمایشی با مساحت ۵۰ متر مربع برای تیمار صفر ، ۵۰ ، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار بترتیب صفر ، ۵۴۵/۰ و ۰۸۵/۱ و ۶۳/۱ کیلوگرم اندازه گیری و بین ردیف های کاشت بطور مساوی تقسیم شد . برای اعمال تیمارهای کودی ، ابتدا شیارهایی در داخل جویچه های آبیاری در هر کرت بر اساس تیمارها ، بین ۷ جوی تقسیم و بطور یکنواخت در داخل شیار قرار داده شد . سپس روی شیارها را با خاک پوشانیده و بلافاصله آبیاری گردید . به این ترتیب از جابجائی افقی ( سطحی ) کود ( به علت محلول بودن در آب ) جلوگیری به عمل آمد.

برای تخمین درصد خسارت دانه توسط پرندگان ، بعد از مرحله گرده افشانی ، طبق های دو ردیف میانی از هر کرت بطور سه متر به طور یک در میان با کیسه های پارچه ای ( تنظیفی ) پوشیده شد . در موقع رسیدگی فیزیولوژیک علاوه بر برداشت طبق های محافظت شده ، نمونه هایی از طبق های بدون پوشش نیز برداشت شدند . با مقایسه عملکرد دانه طبق های پوشش دار و بدون پوشش ، درصد خسارت پرندگان محاسبه گردیدند وزن ۱۰۰ دانه ، تعداد دانه در طبق ، درصد مغز و پوست دانه ، سرعت رشد محصول در مرحله گرده افشانی ،

درصد روغن برای تیمارهای حداقل و حداکثر عملکرد دانه نیز محاسبه شد . همچنین شاخص برداشت و راندمان مصرف آب نیز در طی فصل رشد برای تمیارهای مختلف با استفاده از فرمولهای HI = ( GY / BY ) * 100 و WUE = GY / ET محاسبه و مورد تجزیه آماری قرار گرفت . جهت محاسبه آماری و تجزیه و تحلیل داده ها ، از نرم افزارهای MSTAT – C و استاف گراف و برای ترسیم نمودارها از نرم افزار Quattro – Pro استفاده شد .
نتایج و بحث

نتایج حاصل از این تحقیق که در سال زراعی ۱۳۷۴ به اجرا درآمد ، مورد بحث قرار می گیرد :
تغییرات درجه حرارت هوا در طی فصل رشد نشان می دهد که متوسط هفتگی درجه حرارت هوا طی دوره رویش از ۴/۱۷ تا ۲۸ درجه سانتی گراد به ترتیب متعلق به هفته چهارم ( اواسط خرداد ) یازدهم ( اواخر تیر ) در نوسان بود . هفته دوم ( اواخر اردیبهشت ) و هفته یازدهم پس از کاشت بترتیب با حداقل و حداکثر مطلق ۷ و ۵/۴۲ درجه سانتیگراد ، سردترین و گرمترین هفته های فصل رشد بودند .

ظهور طبق ، ۵۰ درصد گرده افشانی ، گرده افشانی کامل و رسیدگی فیزیولوژیک گیاه به ترتیب در ۵۰ ، ۷۳ ، ۷۶ و و ۱۱۱ روز پس از سبز شدن و با ۶۶۲ ، ۱۰۱۰ ، ۱۰۶۰ و ۱۵۶۸ درجه – روز رشد تجمعی انجام گردید .
۱ – تغییرات رطوبتی خاک

برای تعیین درصد رطوبت وزنی خاک در طی فصل رشد به صورت قبل و بعد از آبیاری ، محاسبه و از روی آن درصد تخلیه خاک بدست آمد . متوسط مقادیر تخلیه خاک در نسبتهای ۴۵/۰ ، ۵۵/۰ ، ۶۵/۰ و ۷۵/۰ آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A بترتیب برابر ۶۱ ، ۵۴ ، ۴۵ و ۴۳ درصد بدست آمد . با توجه به مقادیر یاد شده ، درصد تخلیه آب در نسبت ۴۵/۰ بیشتر از سایر نسبت های آبیاری بود . با افزایش مقدار آب از نسبت ۴۵/۰ به ۶۵/۰ ، میزان آب قابل دسترس بالا رفته و گیاه از حالت کمبود آب خارج شده و تحت شرایط مطلوب آبی قرار گرفت .

وجود همبستگی منفی و قوی بین عملکرد دانه و درصد تخلیه آب قابل دسترس گیاه ( ۹۳/۰ – = r ) بیانگر این واقعیت است که علت پایین بودن عملکرد دانه در تیماری آبــیاری ۴۵/۰ ، تخـلیه رطوبت بیش از حد مجاز ( ۴۰ درصد ) می باشد . در هر صورت ، درصد تخلیه رطوبتی این تیمار در طول فصل رشد همواره کمتر از ۶۵ درصد بوده که توانسته است عملکردی حدود ۵ تن در هکتار تولید نماید . مقدار آب در تیمارهای ۴۵/۰ ، ۵۵/۰ ، ۶۵/۰ و ۷۵/۰ نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A بترتیب برابر ۲۸۳۵ ، ۳۴۶۵ ، ۴۰۹۵ و ۴۷۲۵ متر مکعب در هکتار بود که با احتساب آب قبل از اعمال تیمارها بترتیب برابر ۳۹۹۰ ، ۴۶۲۰ ، ۵۲۵۰ و ۵۸۸۰ متر مکعب گردید . لازم به ذکر است که مقدار آب مصرفی در دو مرحله : الف) مرحله کاشت تا ۷۵ درصد سبز شدن – ب )– از ۷۵ درصد سبز شدن تا مرحله ۱۲ برگی ( قبل از اعمال تیمار و آبیاری ) به ترتیب ۳۸۵ و ۷۷۰ متر مکعب در هکتار محاسبه شده بود . پس از محاسبه مقدار آب آبیاری بعد از اعمال تیمارها ، اعداد مذکور بدست آمد که مجموع مقدار آب مصرفی را به تفکیک هر تیمار نشان می دهد .

۲ – عملکرد و اجزاء عملکرد دانه
نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین های عملکرد و اجزاء عملکرد دانه تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک در جداول( ۱ و ۲) ارائه شده است . نتایج حاکی از معنی دار بودن اثر سطوح مختلف آبیاری و مقادیر کود ازته سرک در سطح احتمال ۱ درصد می باشد .

جدول۱- تجزیه واریانس عملکرد و اجزا عملکرد دانه آفتابگردان تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک منابع تغییر درجه آزادای میانگین مربعات

عملکرددانه تعداد دانه در طبق وزن صد دانه
تکرار ۳ ۳۳/۱۹۳۰۴۱ ۵۴/۱۳۸۷۸ ۱۲۹%
سطح ابیاری ۳ ۹۴/۵۲۰۶۷۱۸ ۵/۵۳۸۶۴ ۰۳۷/۳
خطای الف ۹ ۷۰۴/۱۷۸۲۷۶ ۵۴/۳۷۰۴ ۳۰۱ %

مقدار کود ۳ ۹۳۶/۲۱۳۹۵۷۳ ۶۲/۳۱۶۸ ۵۱۷/۱
سطح آبیاری* مقدار کود ۹ ۴۹۷/۵۵۲۹۸۶ ۸۵/۱۸۸۷ ۴۳۳%
خطای ب ۳۶ ۰۳۴/۸۵۵۳۴ ۶۸/۳۶۱۸ ۲۲۱%
معنی دار در سطح احتمال ۱ درصد

مقایسه میانگین های عملکرد دانه نشان می دهد که تفاوت عملکردهای دانه در تیمارهای I1 , I2 , I3 . بترتیب ۶۵/۰ ، ۵۵/۰ و ۴۵/۰ نسبت آب آبیاری به تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A از نظر آماری در سطح احتمال ۵ درصد معنی دار بوده و میانگین عملکرد دانه از تیمار I3 به I2 کاهش یافت . بر اساس نتایج بدست آمده مشخص می شود که با افزایش میزان آب مصرفی عملکرد نیز افزایش می یابد ولی این افزایش مقدار آب تا حدی که گیاه بتواند از آن استفاده کند ، موثر است و بیش از آن نقشی در افزایش عملکرد نداشته و راندمان مصرف پایین می آید جدول ۲ مقایسه میانگین ها عملکرد دانه در سطوح کود ازته را نیز نشان می دهد.اختلاف معنی داری بین تیمارهای بدون کود و ۵۰ کیلوگرم در هکتار،با تیمارهای ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار در سطح احتمال ۵% وجود دارد . ولی در هر کدام از دو گروه مورد نظر از لحاظ آماری دارای اختلاف معنی دار نبوده و تفاوت محسوسی نداشتند تیمارهای ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم کود ازته عملکرد بالاتری از دو تیمار دیگر داشته و افزایش کود ازته از ۱۰۰ به ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار نقشی در افزایش عملکرد نداشته است .

متعادل بودن مقدار کود ( ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار ) و سطح آبیاری نشان دهنده این مطلب است که افزایش کود و بالا بردن سطح آبیاری بیش از حد معین نمی تواند در بهبود عملکرد دانه موثر واقع شود و این نهادهای بیشتر ، تنها می توانند زیاده روی و عدم بازده اقتصادی برای محصول را به همراه داشته باشند . نیاز آبی آفتابگردان در مناطق مختلف ، متفاوت بوده و فاصله زمانی آن حدوداً ۱۰ روز است ولی پس از گل دهی به آب و هوای خشک نیاز است (۳).

جدول ۲- مقایسه میانگین های عملکرد و اجزا عملکرد دانه آفتابگردان رقم رکورد تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری و کود ازته سرک