فایل ورد کامل مقاله راهبردهای توسعه پایدار در آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ بررسی علمی سیاست‌ها و رویکردهای نوین

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله راهبردهای توسعه پایدار در آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ بررسی علمی سیاست‌ها و رویکردهای نوین دارای ۲۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله راهبردهای توسعه پایدار در آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ بررسی علمی سیاست‌ها و رویکردهای نوین  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله راهبردهای توسعه پایدار در آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ بررسی علمی سیاست‌ها و رویکردهای نوین،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله راهبردهای توسعه پایدار در آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ بررسی علمی سیاست‌ها و رویکردهای نوین :

راهبردهای توسعه پایدار در بخش آموزش و پرورش و آموزش عالی

آموزش و پرورش و آموزش عالی در ایران
در برنامه‌های توسعه کشور ما نیروی انسانی جایگاهی ویژه و نقشی محوری دارد و سهمی به‌سزا در توسعه پایدار ایفا می‌کند. آموزش و پرورش متولیان اصلی تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد در میان سایر بخش‌ها، موقعیتی خاص و مأموریتی ویژه در برنامه‌های بلندمدت توسعه دارند. از این رو، تدوین و تنظیم برنامه‌های پنج‌ساله در این دو بخش از حساسیت بالایی برخوردار است.

مجموعه حاضر سند ملی توسعه آموزش و پروش و همچنین آموزش عالی نام دارد و در تهیه آن، چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، قانون برنامه چهارم و قانون اهداف وظایف و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش و همچنین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان مهم‌ترین اسناد فرابخشی برای تعیین سیاست‌ها و تشخیص اولویت‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

در این بررسی به تعداد دانش‌آموزان و همچنین تعداد دانشجویان در پایان برنامه سوم توسعه و وظایف و تکالیف برنامه چهارم، تهدیدها و محدودیت‌های آن اشاره شده است.

تعداد دانش‌آموزان در پایان برنامه سوم توسعه
پیش‌بینی عملکرد سال تحصیلی ۸۴-۸۳ که شامل نوآموزان دوره آمادگی یک‌ساله، دانش‌آموزان ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش‌دانشگاهی، استثنایی و نظیر آن در جدول زیر آمده است.
ردیف عنوان شاخص یا هدف کمی واحد متعارف پیش‌بینی عملکرد سال ۸۴-۸۳ (سال پایانی برنامه)

۱ تعداد نوآموزان دوره آمادگی یک‌ساله هزار نفر ۴۷۰
۲ دانش‌آموز ابتدایی هزار نفر ۶,۴۰۰
۳ دانش‌آموز راهنمایی هزار نفر ۴,۵۰۰
۴ دانش‌آموز متوسطه و پیش‌دانشگاهی هزار نفر ۴,۷۰۰
۵ دانش‌آموز استثنایی هزار نفر ۸۰
۶ جمع دانش‌آموزان هزار نفر ۱۶,۱۵۰
۷ دانش‌آموز تیزهوش (سرآمد) هزار نفر ۳۹
۸ تعداد سوادآموزان در دوره مقدماتی نفر ۴۶۷,۱۶۵

۹ تعداد سوادآموزان در دوره تکمیلی نفر ۴۳۱,۶۷۵
۱۰ تعداد سوادآموزان در دوره پایانی نفر ۳۷۰,۵۸۳
۱۱ تعداد سوادآموزان پایه پنجم ابتدایی هزار نفر ۲۸۴
۱۲ کل سوادآموزان هزار نفر ۱,۵۵۴
۱۳ پوشش تحصیلی ظاهری ایتدایی درصد ۵/۱۱۰
۱۴ پوشش تحصیلی ظاهری راهنمایی درصد ۲/۱۱۲
۱۵ پوشش تحصیلی ظاهری متوسطه (۱۶-۱۴ ساله) درصد ۸۳

۱۶ سهم متوسط نظری از پوشش ظاهری ۱۶-۱۴ ساله درصد ۶۱
۱۷ پوشش تحصیلی ظاهری پیش‌دانشگاهی (۱۷ ساله) درصد ۷/۳۵
۱۸ تعداد باسوادان جمعیت ۶ ساله و بالاتر هزار نفر ۵۱,۷۹۸
۱۹ سهم باسوادان در کل جمعیت ۶ ساله و بالاتر درصد ۵/۸۶
۲۰ تعداد بی‌سوادان جمعیت ۶ ساله و بالاتر هزار نفر ۸,۰۷۶

تعداد دانشجویان در پایان برنامه سوم توسعه
دانشجویان مؤسسات آموزش عالی کشور شامل دو بخش دولتی و غیردولتی می‌باشند که آمار آن در جدول زیر آمده است.
جدول وضع بخش آموزش عالی در پایان برنامه سوم توسعه سال ۱۳۸۳ (جمعیت دانشجویی)
مقطع تحصیلی بخش دولتی بخش غیردولتی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت بهداشت،‌ درمان و آموزش پزشکی دانشگاه پیام نور دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی دستگاه‌های اجرایی وزارت آموزش و پرورش جمع دانشگاه آزاد اسلامی مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی جمع جمع کل

روزانه شبانه جمع روزانه شبانه جمع

کاردانی
۸,۳۶۵ ۸,۰۰۰ ۱۶,۳۶۵ ۲۱,۷۰۰ ۶,۴۰۰ ۲۸,۱۰۰ ۰ ۱۸۰,۳۰۰ ۶,۲۳۵ ۱۷۲,۰۰۰ ۴۰۳,۰۰۰ ۲۹۱۰۰۰ ۲۶,۰۰۰ ۳۱۷,۰۰۰ ۷۲۰,۰۰۰

کارشناسی
۲۰,۶۰۰۰ ۱۰۰,۰۰۰ ۳۰,۶۰۰۰ ۲۵,۷۰۰ ۷,۸۰۰ ۳۳,۵۰۰ ۳۶۹,۱۶۵ ۹,۷۰۰ ۳۲,۲۸۵ ۳,۰۰۰ ۷۵۳,۶۵۰ ۶۳۱۲۵۰ ۲۴,۱۰۰ ۶۵۵,۳۵۰ ۱,۴۰۹,۰۰۰

کارشناسی ارشد
۳,۶۰۰۰ ۷,۷۰۰ ۴۳,۷۰۰ ۳,۰۰۰ ۰ ۳,۰۰۰ ۸۲۰ ۰ ۱,۴۸۰ ۰ ۴۹,۰۰۰ ۲۷۶۰۰ ۱,۴۰۰ ۲۹,۰۰۰ ۷۸,۰۰۰

دکترای حرفه‌ای
۲,۰۰۰ ۳۰۰ ۲,۳۰۰ ۳,۰۵۰ ۰ ۳۰,۰۵۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۳۲,۳۵۰ ۱۲۶۵۰ ۰ ۱۲,۶۵۰ ۴۵,۰۰۰

دکترای تخصصی
۷,۶۳۵ ۰ ۷,۶۳۵ ۷,۳۵۰ ۰ ۷,۳۵۰ ۱۵ ۰ ۰ ۰ ۱۵,۰۰۰ ۲۵۰۰ ۵۰۰ ۳,۰۰۰ ۱۸,۰۰۰

جمع کل

۲۶۰,۰۰۰ ۱۱۶,۰۰۰ ۳۷۶,۰۰۰ ۸۷,۸۰۰ ۱۴,۲۰۰ ۱۰۲,۰۰۰ ۳۷۰,۰۰۰ ۱۹۰,۰۰۰ ۴۰,۰۰۰ ۱۷۵,۰۰۰ ۱,۲۵۳,۰۰۰ ۹۶۵۰۰۰ ۵۲,۰۰۰ ۱,۰۱۷,۰۰۰ ۲,۲۷۰,۰۰۰

بخش دولتی دانشگاه‌ها و مؤسسات زیر را شامل می‌شود:
۱ دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
۲ دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

۳ دانشگاه پیام نور
۴ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی
۵ دانشگاه‌های جامع علمی ـ کاربردی
بخش غیردولتی دانشگاه‌ها و مؤسسات زیر را شامل می‌شود:
۱ دانشگاه آزاد اسلامی
۲ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی
۳ مراکز آموزشی علمی ـ کاربردی
۴ مؤسسه‌های آموزش عالی آزاد

اهداف آرمانی آموزش و پرورش و آموزش عالی در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور
الف) اهداف آرمانی آموزش و پرورش کشور
اهداف و جهت‌گیری‌های اساسی بخش آموزش و پرورش از چهار محور تشکیل شده است که عبارتند از:

عدالت (فرصت‌های برابر یادگیری و دسترسی به آموزش و پرورش برای همه)
کیفیت
تقویت هویت دینی و ملی دانش‌آموزان
مشارکت بخش‌های غیردولتی در امر آموزش و پرورش
ب) اهداف آرمانی آموزش عالی کشور
اهداف آرمانی عبارتند از:
هدف اول ـ دستیابی به جامعه برخوردار از ویژگی دانش پیشرفته و توانا در تولید علم و فناوری با اهداف کیفی زیر:‌

کارآمد کردن نظام آموزش عالی کشور
توسعه منابع انسانی مورد نیاز در جهت تحقق اهداف چشم‌انداز
توسعه دسترسی به آموزشی عالی

کارآمد کردن نظام حمایت مالی از دانشگاهیان مبتنی بر دیدگاه عدالت اجتماعی
هدف دوم ـ دستیابی به جایگاه اول علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با اهداف کیفی زیر:
حمایت ویژه از آموزش‌های مرتبط با فناوری‌های نو و پیشرفته
حمایت از استعدادهای فنی پژوهشی و تقویت روحیه کار و ابتکار و کارآفرینی
تقویت نهضت نرم‌افزاری و توسعه مرزهای دانش
هدف سوم ـ دستیابی به جامعه توسعه‌یافته متکی بر اصول اخلاقی، ارزش‌های اسلامی و هویت ملی با اهداف کیفی زیر:
گسترش و تعمیق معرفت دینی، روحیه خودباوری، پویایی فکری و التزام اجتماعی
ارتقای بهداشت روانی و جسمانی دانشگاهیان

سیاست‌های آموزش و پرورش در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور
ارتقای سطح علمی و تخصصی و افزایش انگیزه شغلی مدیران
بهبود مدیریت آموزشگاهی با رویکرد مدرسه محوری و تقویت نقش هیأت‌های امنا در اداره مدرسه

افزایش سطح علمی و انگیزه شغلی معلمان و توسعه مهارت‌های حرفه‌ای آنان
توسعه فعالیت‌های پژوهشی و همکاری با دانشگاه‌ها
پژوهش‌مدار شدن تصمیم‌گیری‌های اصلی آموزش و پرورش در کلیه سطوح
برنامه‌ریزی درسی متناسب با رویکرد دانش‌آموز پژوهنده و توسعه فناوری اطلاعات
تقویت رویکرد تلفیق و توأم‌سازی فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و افزایش مهارت‌های تربیتی معلمان
ارتقای بهره‌وری منابع و افزایش سرمایه‌گذاری دولتی برای تأمین امکانات آموزشی و افزایش پوشش
توسعه مشارکت مردم و تقویت حمایت از بخش‌های غیردولتی در آموزش و پرورش
توسعه کمی و کیفی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و ایجاد انگیزه‌های لازم برای جذب و هدایت استعدادهای مناسب و تأمین تسهیلات، ظرفیت و منابع لازم جهت ایجاد و جلب امکانات جامعه برای توسعه این قبیل آموزش‌ها

توسعه و بهبود وضعیت آموزش و پرورش عمومی و دوره پیش دبستانی بر اساس سند برنامه ملی آموزش برای همه
توسعه تربیت بدنی و ورزش و ارتقای سطح سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان با اولویت دختران و منابع انسانی
توسعه و بهبود فضاهای آموزشی، پرورشی و آموزشی

منعطف ساختن ساعات در برنامه‌های درسی برای ایجاد زمینه جهت تقویت و توسعه تربیت بدنی، مهارت‌های زندگی و برنامه‌های فرهنگی و هنری

تهدیدها، محدودیت‌های توسعه بخش آموزش و پرورش
الف) تهدیدها
جهانی شدن و تأثیر آن در تربیت بدنی و هویت ملی و نقش خانواده و پیدایش نیازهای مهارتی جدید شغلی و شهروندی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات
تولید فزاینده و خیره‌کننده علم در دنیا، کهنه شدن سریع دانش و عدم تغییر در محتوای آموزش و توانمندی معلمان متناسب با این تحولات
گسترش امکانات ارتباطی در جامعه و تأثیرپذیری نامطلوب
عدم نگرش سرمایه‌ای به آموزش منابع انسانی و آموزش و پرورش از طرف سازمان‌ها و مراجع سیاستگذار کشور و مبادی توزیع و تخصیص منابع

عدم گسترش دامنه آموختن به حیطه‌های آموزش برای زیستن و آموزش برای همزیستی با دیگران
مشارکتی بودن ماهیت تعلیم و تربیت و فقدان نظام برنامه‌ریزی متناسب این ویژگی
عدم انعطاف در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی از جهت تأمین آموزش با کیفیت با تکیه بر نیازهای آینده و تفاوت‌های فردی، فرهنگی، منطقه‌ای و جنسیتی
کاهش تدریجی انگیزه ادامه تحصیل در دروه‌های بالاتر به‌ویژه در میان پسران به سبب شرایط اقتصادی خاص در جامعه
تأثیر منفی شیوه گزینش دانشجو در دانشگاه‌ها بر فرایند تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش
عدم تناسب مهارت‌های حرفه‌ای و سطح تحصیلات معلمان با نیازهای شغلی آنان
کاهش انگیزه لازم در معلمان برای خدمت مورد انتظار

ب) محدودیت‌ها
تأثیرپذیری آموزش و پرورش از قوانین، مصوبات و مقررات عمومی و عدم برخورداری از اختیارات کافی و مورد نیاز
عدم تناسب ساختار بخش با اندازه آن، تمرکز بیش از حد در تصمیم‌گیری و فقدان اختیار کافی مدیران واحدهای آموزشی
فقدان و یا ضعف آمایش سرزمین در الگوی توسعه کشور
عدم نگرش نظام‌مند به منابع انسانی آموزش و پرورش به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت توسعه کشور
عدم توجه و همراهی لازم از سوی مراجع سیاستگذاری و تصمیم‌گیری در زمینه رفع مشکلات معیشتی و رفاهی فرهنگیان

محدودیت منابع برای پاسخ‌گویی به تقاضای اجتماعی به آموزش و پرورش با کیفیت مورد نظر
نبود ظرفیت‌های کافی در بخش غیردولتی برای توسعه روش‌های مشارکتی
نابرابری در دستیابی به فرصت‌های آموزشی
عدم توجه لازم به دوره آمادگی به عنوان پایه و اساس آموزش در دوره‌های بالاتر

تأثیر فعل و انفعالات جمعیت دانش‌آموزی بر نیاز به سایر عوامل آموزشی و عدم تناسب منابع و امکانات موجود با این تغییرات

فرصت‌ها و قابلیت‌های توسعه بخش آموزش و پرورش
الف) فرصت‌ها
توجه به جنبه‌های علمی و پژوهشی و گرایش به مدیریت علمی در آموزش و پرورش
رشد سازمان‌ها و نهادهای غیردولتی (NGOها) و اقبال و حساسیت عامه مردم برای تعلیم و تربیت شایسته و بهینه فرزندان خود و پیشگامی آنان در کارهای خیر و اقدامات عام‌المنفعه

خروج (بازنشستگی) قابل ملاحظه نیروی انسانی رسمی و پیمانی و امکان جایگزینی با نیروهای توانمندتر
کاهش نوسانات تند و شدید در آمار لازم‌التعلیمان و جمعیت دانش‌آموزی
توسعه تشکل‌های صنفی و انجمن‌های علمی معلمان و امکان بهره‌گیری مطلوب و مناسب از این ظرفیت‌ها برای آموزش و پرورش

ب) قابلیت‌ها
پوشش تحصیلی نسبتاً کامل دوره ابتدایی
توسعه سوادآموزی و کاهش جمعیت بی‌سواد کشور
امکان فرهنگ‌سازی و تحقق اهداف و برنامه‌های فرهنگی از طریق آموزش و پرورش به عنوان گسترده‌ترین و مؤثرترین بستر ارتباطی با خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی

دسترسی به فناوری نسبتاً مناسب برای مبادله اطلاعات در فرایند آموزش
برخورداری آموزش و پرورش از صدها مرکز آموزش عالی مصوب و دانشکده‌ها و دانشگاه مستقل قابل بهره‌برداری در زمینه ارتقای علمی منابع انسانی
برخورداری آموزش و پرورش از نیروی انسانی با میانگین سطح تحصیلات نسبتاً مطلوب و واجد انگیزه برای ادامه تحصیل و ارتقای سطح تحصیلات

محدودیت‌ها و تنگناهای توسعه بخش آموزش عالی
الف) محدودیت‌ها و تنگناها
ناکافی بودن سهم آموزش عالی از اعتبارات عمومی
کافی نبودن امکانات نظام آموزش عالی برای حفظ و جذب نخبگان
ناکافی بودن سرانه فضا، امکانات و منابع اطلاعات در دانشگاه‌ها
کمبود اعضای هیأت علمی و الزام اشتغال بیش از حد آنان به تدریس
نبود سازوکار مؤثر برای آموزش مداوم اعضای هیأت علمی

نبود نظام جامع نظارت، ارزیابی و اعتبارگذاری در عرصه آموزش عالی
کافی نبودن پویایی در نظام آموزش عالی برای پاسخگویی متناسب به نیازهای جامعه
کم‌توجهی به پرورش مهارت‌ها، کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری در نظام آموزشی
کافی نبودن ارتباطات دانشگاه‌ها با مؤسسه‌های تحقیقاتی
ناکافی بودن پژوهش‌های مربوط به برنامه‌ریزی آموزشی کشور

ناکافی بودن تسهیلات اعطایی برای توسعه آموزش عالی غیردولتی ـ غیرانتفاعی
نارسایی قوانین و مقررات مرتبط با نظام آموزش عالی غیردولتی ـ غیرانتفاعی
ناکافی بودن حمایت‌های مالی دولت و نامشخص بودن جایگاه آموزش‌های علمی ـ کاربردی
ناکافی بودن مدرس و منابع ویژه نظام آموزشی علمی ـ کاربردی
فقدان جهت‌گیری‌های مرتبط با آمایش سرزمین در برنامه‌ریزی‌های توسعه آموزش عالی
فقدان زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی و فناوری‌های نوین در شیوه‌های آموزشی (مانند آموزش الکترونیکی)
ناکافی بودن نگرش مردم نسبت به مشارکت در آموزش عالی
ضعف سیاست‌های کلان و الگوهای رفتار فرهنگی در سطح کشور
ناچیز بودن سرانه فعالیت‌های فرهنگی دانشجویی
روشن نبودن مفهوم فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها

امکانات و قابلیت‌های توسعه آموزش عالی
سلامت فضای فرهنگی نظام آموزش عالی و گرایش عمومی به سوی توسعه فرهنگ و معنویت
وجود دانش‌آموختگان توانمند و علاقه‌مند به آموزش و پژوهش در داخل و خارج کشور
وجود داوطلبان باهوش، مستعد، دارای خلاقیت و نوآوری

اقبال جامعه زنان کشور به آموزش عالی
وجود زمینه مساعد فرهنگی برای افزایش حمایت‌های مردمی از توسعه آموزش عالی
امکان سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در توسعه آموزش عالی
امکان بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و سایر فناوری‌های نو برای توسعه آموزش عالی
وجود شیوه‌های متنوع برای دسترسی به آموزش عالی
عرضه گسترده و توسعه دانش در کشور
توزیع امکانات آموزش عالی در سراسر کشور
وجود فرصت‌ و قابلیت ارائه و صدور خدمات آموزش عالی به متقاضیان خارج از کشور
روند رو به رشد حضور دانشگاهیان در مجامع علمی و بین‌المللی
امکان ارائه آموزش مداوم برای دانش‌افزایی جامعه علمی کشور (دوره‌های مکمل و کوتاه‌مدت)
شکل‌گیری و فعالیت قطب‌های علمی در رشته‌های مختلف
دیدگاه حمایتی سازمان‌های جهانی مانند یونسکو از توسعه آموزش عالی

چالش‌های پیش روی توسعه آموزش عالی
پاسخگویی به تقاضای اجتماعی فزاینده برای ورود به دوره‌های آموزش عالی
لزوم تغییر نگرش مسئولان به آموزش عالی از یک بخش خدماتی به یک بخش زیربنایی و سرمایه‌ای

لزوم بازتعریف نقش و کارکرد آموزش عالی در عصر اطلاعات
تأثیرپذیری دانشگاه از بحران‌های جامعه و ضعف نقش تأثیرگذاری دانشگاه بر جامعه
ضرورت اصلاح فرایند پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی کشور

لزوم حفظ و ارتقای کیفیت در عین افزایش کمیت در آموزش عالی
ضرورت تربیت نیروی انسانی دانش‌مدار و مهارت‌یافته منطبق با نیازهای فناوری‌های جدید و نهضت نرم‌افزاری
کم‌توجهی به یافته‌های تحقیقات به‌ویژه تحقیقات علوم انسانی
کافی نبودن تعامل دانشگاه‌ها با سایر نهادهای اجتماعی
کمبود فرصت‌های شغلی مناسب برای جذب دانش‌آموختگان دانشگاهی

خروج هدایت‌نشده جوانان ایرانی از کشور برای تحصیل و بروز گسیختگی فرهنگی
مقابله با جذب برنامه‌ریزی‌شده استعدادهای کشور در کشورهای حوزه خلیج فارس
توجه به پدیده جهانی شدن و عوارض ناشی از آن در عرصه فرهنگی

وضعیت بخش آموزش عالی در سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و مضامین دوازده‌گانه برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور

سند چشم‌انداز‏، ایران آینده را در جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی تصویر کرده است. سیاست‌های کلی و مضامین دوازده‌گانه برنامه چهارم توسعه مواردی را همچون «بسترسازی برای رشد سریع اقتصادی»، «حفظ محیط زیست»، «ارتقای سلامت و بهبود کیفیت زندگی»، «توسعه فرهنگی»، «توسعه فضایی»، «توسعه مبتنی بر دانایی» را عنوان کرده است که تأمین همه موارد پیش‌گفته مبتنی بر توسعه دانایی است

و توسعه دانایی از اهم وظایف، کارکردها و مأموریت‌های بخش آموزش عالی است. به بیان دیگر، می‌توان گفت که دستیابی به اهداف مذکور مستقیم و غیرمستقیم به عملکرد بخش آموزش عالی مربوط است که در وجه مستقیم تأمین‌کننده نیروی انسانی متخصص در همه زمینه‌ها و بخش‌های اقتصادی و اجتماعی محسوب می‌شود. با این توضیح که بسترسازی برای رشد

سریع اقتصادی، ‌ارتقای سلامت و بهبود کیفیت زندگی و یا توسعه فرهنگی و توسعه فضایی جز در سایه وجود افرادی آگاه، دانش آموخته وآگاه به مسائل روز در عرصه‌های پیشگفته امکان‌پذیر نمی‌تواند باشد، بلکه در حد خود به عنوان شرط لازم حصول به نتیجه محسوب است و آنچه که این شرط را محقق می‌سازد، بسترسازی و فراهم آوردن زمینه اجرای برنامه است که باید به عنوان شرط کافی مورد توجه قرار گیرد.

نظر به این‌که ایجاد بستر و زمینه اجرای برنامه‌های توسعه یا به عبارت دیگر فرهنگ‌سازی در هر بخش به آموزش نیازمند است. بنابراین، بخش آموزش عالی ناگزیر باید به صورت غیرمستقیم ایفای نقش کند و زیرساخت‌های فرهنگی لازم را برای تحول در تمامی بخش‌ها فراهم سازد.

به این ترتیب، تکلیف بخش آموزش عالی در برنامه چهارم توسعه را می‌توان به این نحو خلاصه کرد که توسعه همه بخش‌ها در گرو توسعه دانایی است و توسعه دانایی نیز تکلیف بخش آموزش عالی است. به بیان دیگر نگاه محوری برنامه چهارم توسعه بخش آموزش عالی مؤید این حقیقت است که توسعه آموزش عالی پیش‌شرط توسعه سایر بخش‌ها است.

راهبردهای مربوط به آموزش در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور

دولت موظف است، نظر به اهمیت نقش دانش و فناوری و مهارت، به عنوان اصلی‌ترین عوامل ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد نوین، اقدام‌های زیر را به عمل آورد:
الف) نوسازی و بازسازی سیاست‌ها و راهبردهای پژوهشی، فناوری و آموزشی، به منظور توانایی پاسخگویی مراکز علمی، پژوهشی و آموزشی کشور به تقاضای اجتماعی، فرهنگی و صنعتی و کارکردن در فضای رقابت فزاینده عرصه جهانی.
ب) تهیه برنامه‌های جامع توسعه علمی و فناوری کشور (به‌ویژه فناوری با سطوح عالی علوم و فناوری روز جهانی) در بخش‌های مختلف.

ج) پیش‌بینی تمهیدات لازم به منظور بهره‌برداری حداکثر ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای حوزه‌های فناوری اطلاعات، فناوری زیستی و ریز فناوری، زیست محیطی، هوا فضا و هسته‌ای.
د) بازنگری در ساختار و نوسازی فرایندهای تحقیقات و آموزش علوم انسانی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی، به منظور توسعه کیفی و حرفه‌ای شدن پژوهش در حوزه مذکور و ایجاد توانایی نظریه‌پردازی در حوزه‌های اجتماعی در سطح جهانی و پاسخگویی به نیازهای تصمیم‌سازی در دستگاه‌های اجرایی کشور.

دولت موظف است به منظور استقرار جامعه اطلاعاتی و تضمین دسترسی گسترده امن و ارزان شهروندان به اطلاعات مورد نیاز اقدام‌های ذیل را به عمل آورد:
الف) حمایت از سرمایه‌گذاری در تولید و عرضه محتوی و اطلاعات به زبان فارسی در محیط رایانه‌ای با تکیه بر توان بخش خصوصی و تعاونی.

ب) اتخاذ تدابیر لازم به منظور کسب سهم مناسب از بازار اطلاعات و ارتباطات بین‌المللی استفاده از فرصت منطقه‌ای ارتباطی ایران از طریق توسعه مراکز اطلاعاتی اینترنتی ملی و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی با تکیه بر منابع و توان بخش‌های خصوصی و تعاونی و جلب مشارکت بین‌المللی.
ج) تهــیه و تصویب سند راهبردی برقراری امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور در محیط‌های رایانه‌ای.
دولت موظف است، به منظور گسترش بازار محصولات دانایی محور دانش بنیان، تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و نوآوری و گسترش نقش بخش خصوصی و تعاونی در این قلمرو، اقدام‌های ذیل را به انجام برساند:

الف) طراحی و استقرار کامل نظام جامع حقوق مالکیت معنوی، ملی و بین‌المللی و پیش‌بینی ساختار‌های اجرایی لازم.
ب) تأمین و پرداخت بخشی از هزینه‌های ثبت جواز امتیاز علمی (patent) در سطح بین‌المللی و خرید جوازهای امتیاز علمی ثبت شده داخلی، توسط تولیدکنندگان.
ج) اتخاذ تدابیر لازم، جهت بیمه قراردادهای پژوهشی، فنی و فعالیت‌های تولیدی و خدماتی که بر اساس دستاوردها و نتایج یافته‌های پژوهشی داخلی، انجام می‌گیرد.

د) حمایت از کلیه پژوهش‌های سفارشی (دارای متقاضی) از طریق پیش‌بینی اعتبار در بودجه سنواتی، مشروط به اینکه حداقل چهل درصد (۴۰%) از هزینه‌های آن را کارفرما تأمین و تعهد کرده باشد.