فایل ورد کامل مقاله ارزیابی نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران دانشگاهی استان خوزستان؛ بررسی علمی و آموزشی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله ارزیابی نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران دانشگاهی استان خوزستان؛ بررسی علمی و آموزشی دارای ۳۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله ارزیابی نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران دانشگاهی استان خوزستان؛ بررسی علمی و آموزشی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله ارزیابی نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران دانشگاهی استان خوزستان؛ بررسی علمی و آموزشی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله ارزیابی نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران دانشگاهی استان خوزستان؛ بررسی علمی و آموزشی :

نام مقاله: بررسی نیروی انسانی ونیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی استان خوزستان

نام نشریه: فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
شماره نشریه: ۳۵ _ شماره سوم، جلد ۹
پدیدآور: دکترعبدالحمید معرف زاده،پزستو صانعی دهکردی
مترجم:

چکیده
این تحقیق با توجه به تحولات مداوم رشته کتابداری و در نتیجه تغییر نیازهای آموزشی کتابداران، به بررسی وضعیت نیروی انسانی و نیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان پرداخته است. در این پژوهش، تعداد ۱۷۲ نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد در حال حاضر بیشترین دوره‌های مورد نیاز این کتابداران، فناوریهای نوین است و آنها برای اینکه خود را با این تغییر و تحولات حاصل از فناوریهای مدرن هماهنگ سازند و بتوانند بهترین و مفیدترین خدمات را در کمترین زمان ممکن به شکلی مطلوب ارائه دهند، باید در این زمینه‌ها آموزشهای لازم را ببینند؛ که لازمه آن برنامه‌ریزی و تدارک این آموزشها توسط مسئولان ذی‌ربط می‌باشد.
کلیدواژه‌ها: کتابداران، کتابخانه دانشگاهی، آموزش ضمن خدمت، فناوری اطلاعات،

مقدمه
کتابخانه‌ها به عنوان حافظ و اشاعه دهنده دانش بشری در طول تاریخ همواره دستخوش تغییر و تحول بوده‌اند. آینده کتابخانه‌ها بویژه کتابخانه‌های دانشگاهی، در گرو همگامی و سازگاری با تغییرات جاری در دانشگاههای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوریهای مربوط به آن است. این امر، مستلزم یادگیریهای مکرر و آموزشهای مستمر در حین کار می‌باشد. «چاتیما ساکنناد» آموز

ش در محیط کار را این‌گونه تعریف کرده است: «گستره‌ای از مفاهیم، فرایندها و فعالیتهایی که کارکنان در محیط کار به دست می‌آورند. حاصل این یادگیری باید به توسعه دانش، مهارت، ارزشها، رفتارها و فعالیتهای کارمند در محیط کار بینجامد. قبل از اینکه درباره آنچه باید یاد گرفته شود بحث کنیم، باید بدانیم به چه مهارتهایی نیاز است و چه کسانی به این مهارتها نیاز دارند و چه کسانی باید این مهارتها را بیاموزند؟ این تحقیق در همین راستا و در سراسر کتابخانه‌های دانشگاهی خوزستان انجام شده است.

سؤالهای پژوهش
– کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان از نظر جنسیت، سن، سابقه کار، تجربه کاری در مدیریتها و بخشهای مختلف کتابخانه، نوع مدرک و میزان تحصیلات، چه وضعیتی دارند؟
– کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان، به لحاظ شرکت در دوره‌های آموزش مختلف در چه وضعیتی قرار دارند؟
– از دیدگاه کتابداران، نقش دوره‌های آموزشی در ارتقای مهارتها و ارتقای شغلی آنها به چه میزانی است؟
– لزوم برقراری دوره‌های آموزشی در بخشهای مختلف کتابخانه از دیدگاه کتابداران به چه میزانی است؟
– از دیدگاه کتابداران، نقش انجمنها و سازمانهای علمی کتابداران، در امر برقراری دوره‌های آموزشی به چه میزانی است؟

– از نظر کتابداران، بهتر است آموزش ضمن خدمت به چه شکلی برگزار شود؟
– مشکلات آموزش ضمن خدمت از دیدگاه کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان چیست؟
فرضیه‌ها
۱ بین نوع و میزان تحصیلات با نیازهای آموزشی کتابداران رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
۲ بین دوره‌های آموزشی طی شده و نیازهای مهارتی کتابداران رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
۳ بین جنسیت کتابداران و نیازهای مهارتی کتابداران تفاوتی معنادار وجود دارد.

پیشینه تحقیق
مزینانی (۱۳۷۷) در بررسی نیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی و مراکز اطلاع‌رسانی ایران، نیازهای مهارتی کتابداران و مدیران دارای مدارک تحصیلی گوناگون در مقاطع مختلف را بر اساس ۲۸ اولویت مورد پیمایش قرار داده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد از نظر کل جامعه کتابداران، نیازهای مهارتی اولویتهای اول تا پنجم عبارتند از: فناوری اطلاعات، نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای، آشنایی با مراجع تخصصی، آشنایی با بانکهای اطلاعاتی و مبانی رایانه.

فتاحی (۱۳۷۷: ۶۳ ـ ۴۹) با تأکید بر برخی از زمینه‌‌های تأثیرگذار فناوری نوین بر کار کتابخانه‌ها و کتابداران، فناوری اطلاعات را مهمترین جنبه از فناوری جدید پیوسته و در حال تحول و پیشرفت می‌داند که کتابداران برای حفظ جایگاه خود، باید فعالانه با آن آشنا شوند و تأکید دارد که به موازات کاربرد فناوری نوین در کتابخانه‌ها، دانسته‌های مربوط به این فناوریها را در کلاسها، همایشها و نمایشگاهها به کارکنان منتقل کنند.

نیک‌کار و فرزین (۱۳۷۹: ۵۸ ـ ۴۷) در بررسی آموزش تکنولوژی جدید اطلاعات به کتابداران و تأثیر آن بر بهره‌وری، آموزش را یکی از عوامل مهمی می‌دانند که تأثیری قابل توجه در بهره‌وری دارد. آنها نشان داده‌اند ۵/۸۷% از کتابداران در انجام امور خود از فناوری جدید استفاده می‌کنند، ۹۶% آنها نسبت به کسب مهارتهای جدید احساس نیاز می‌کنند، آنها سواد رایانه‌ای و آشنایی نبودن کامل با پایگاههای اطلاعاتی و شبکه‌های رایانه‌ای را مهمترین نیاز آموزشی خود تشخیص داده‌اند.

رزام و الجو[۴] (۱۹۹۸) در بررسی آموزش فناوری اطلاعات به نسل تازه کتابداران در کشورهای در حال رشد، بیان می‌کنند که برای فایق آمدن بر چالشهای جامعه اطلاعاتی و برآورده کردن خواسته‌های آن، به تربیت نسل جدیدی از کتابداران در حوزه روشهای نوین ذخیره و بازیابی اطلاعات نیاز است. تولید و عرضه بی‌حد و حصر اطلاعات، گسترده‌ شدن افقهای فکری و فرهنگی، ظهور فناوریهای نوین، پیشرفتهای فناوری پردازش اطلاعات و افزایش روزافزون حوزه‌های موضوعی و

رشته‌های جدید، مشخصه‌های دنیای امروز هستند که مسائل اطلاعاتی متعددی را با خود همراه کرده‌اند. حل این مسائل تنها از طریق درک صحیح موقعیت و آگاهی از چگونگی تولید و زایش اطلاعات، ذخیره، بازیابی، اشاعه و استفاده آن میسر است.
واتکینز[۵] و مارسیل[۶] خاطرنشان می‌کنند: «یادگیری در محیط کار شامل شرایطی از قبیل کارآموزی و توسعه منابع انسانی است. بویژه بازآموزی که شرط برتر است و به آموزش شغلی بازمی‌گردد. موارد بالا همه بر اهمیت آموزش بویژه آموزش حین کار کارکنان کتابخانه تأکید دارند. تحقیق حاضر نیز با روش پیمایشی اهمیت، ضرورت و نوع این آموزش را در استان خوزستان مورد بررسی قرار داده است.

روش پژوهش و ابزار گردآوری اطلاعات
جامعه مورد پژوهش
جامعه مورد پژوهش، ۱۷۲ نفر از کتابداران شاغل در ۵۲ کتابخانه دانشگاهی استان خوزستان ـ اعم از دانشگاه دولتی، آزاد و پیام نور ـ است. این تحقیق کتابخانه‌های دانشگاهی استان خوزستان (دولتی، آزاد، پیام نور) را شامل می‌شود.

نوع پژوهش پیمایشی است و بر آن است تا با شناخت وضعیت موجود، شیوه‌هایی را برای ارتقای سطح مهارت و دانش کتابداران دانشگاهی استان خوزستان ارائه نماید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه، حاوی ۲۲ سؤال است. این سؤالها به دو قسمت تقسیم می‌شوند؛ قسمت اول مربوط به اولویتهای نیازهای آموزشی با ۲۰ پرسش است و قسمت دوم اولویتهای نیازهای مهارتی است

که سه محور نیاز به علوم پایه رایانه، نیاز به علوم تخصصی کتابداری و نیاز به علوم فناوری اطلاعات را در نظر دارد. پاسخهای سؤال ۲۱ بر اساس یک مقیاس پنج درجه‌ای (طیف لیکرت) از ۲۷ مورد از نمونه مورد بررسی، ارزیابی گردید. پرسشنامه میان ۱۷۲ کتابدار دانشگاهی در استان خوزستان توزیع شد. ۱۸ نفر از کتابداران به پرسشنامه پاسخ ندادند. ۱۰۷ نفر پاسخ‌دهندگان در دانشگاه دولتی، ۳۷ نفر در دانشگاه آزاد و ۱۰ نفر در دانشگاه پیام نور کار می‌کردند.

دامنه تحقیق
کتابخانه‌های دولتی در این استان شامل کتابخانه‌های مرکزی و اقماری دانشگاه شهید چمران، کتابخانه‌های اقماری و مرکزی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و چندین کتابخانه تابعه در شهرستانهای استان و همچنین شامل کتابخانه دانشگاه صنعت نفت، کتابخانه آموزشکده فنی سازمان آب و برق و کتابخانه ضمن خدمت آموزش و پرورش است.

خلاصه یافته‌‌ها و تحلیلهای نهایی
۵/۶۹% کتابداران زن و ۵/۳۰% مرد هستند. این امر غالب بودن جامعه زنان در کتابخانه‌های دانشگاهی را نشان می‌دهد. بیشترین تعداد پاسخ‌دهندگان در گروه سنی ۳۰ـ۲۶ سال قرار دارند که نشان‌دهنده جوان بودن این جامعه است و کمترین تعداد آنها در گروه سنی ۴۰ـ۳۵ سال قرار دارند. افرادی که در گروه سنی ۳۰ـ۲۶ سال قرار دارند احتمالاً انگیزه بیشتری برای یادگیری و آموزش مستمر دارند. بیشترین کتابداران مدرک تحصیلی لیسانس دارند. از این تعداد، فقط ۸/۵۵% در رشته علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و بقیه تحصیلات غیرکتابداری داشته یا دیپلم هستند. نتیجه اینکه، بیش از نیمی از کتابخانه‌های دانشگاهی مورد بررسی، در بخشهای تخصصی خود از افرادی با تحصیلات غیرکتابداری بهره می‌گیرند.
توزیع فراوانی رشته دانش‌آموختگی
رشته فارغ‌التحصیلی فراوانی درصد
علوم کتابداری ۸۶ ۸/۵۵
علوم تربیتی ۳ ۹/۱
علوم مدیریت ۷ ۵/۴
زبان خارجه ۵ ۲/۳
علوم پزشکی ۳ ۹/۱
دیپلم ۱۹ ۳/۱۲
سایر ۳۱ ۱/۲۰
جمع ۱۵۴ ۱۰۰

بیش از ۸/۴۶% کتابداران زیر ۵ سال سابقه کار دارند، لذا بخش عمده‌ای از کتابداران مورد بررسی از دانش‌آموختگان جوان هستند. دانش‌آموختگان جوان اغلب مایلند تجارب و مهارتهای خود را گسترش دهند و برای آموزش اهمیت خاصی قائلند.

۴/۵۸% از کتابداران به صورت رسمی در کتابخانه‌ها استخدام هستند و ۵/۱۹% آنها به صورت پیمانی کار می‌کنند. در مجموع حدود ۹/۷۷% از کتابداران به صورت بلندمدت در کتابخانه‌ها استخدام هستند. این امر نشانگر این واقعیت است که سرمایه‌گذاری بر روی آموزشهای ضمن خدمت کتابداران این کتابخانه‌ها در درازمدت از نظر کیفی و بهره‌وری نیروی انسانی بسیار مقرون به صرفه است.
بیشترین کتابداران شاغل در نمونه مورد بررسی، در بخشهای مختلف کتابخانه از جمله مدیریت کتابخانه، خدمات مرجع، خدمات عمومی، تهیه و سفارشها، سازماندهی مواد و نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی، کمتر از ۵ سال تجربه کار دارند. فقط ۵۹% از آنان در دوره‌های آموزشی ضمن خدمت شرکت کرده‌اند.
۲/۱۶% یک نوبت، ۹/۱۶% دو تا سه نوبت و ۹/۱% بیش از سه نوبت در دوره‌های آموزشی علوم کتابداری شرکت کرده‌اند.
۱/۹% یک نوبت، ۴/۱۰% دو تا سه نوبت و ۱۳% بیش از سه نوبت در دوره‌های آموزشی علوم رایانه شرکت کرده‌اند.
۸/۱۸% یک نوبت، ۱۱% دو تا سه نوبت در دوره‌های آموزش نرم‌افزارهای کتابداری شرکت کرده‌اند.
۹/۳% یک نوبت، ۳/۱% آنان دو تا سه نوبت در دوره‌های آشنایی با بانکهای اطلاعاتی شرکت کرده‌اند.
نتایج نشان می‌دهد بیش از نیمی از کتابداران در نمونه بررسی هیچ‌گونه دوره آموزشی را طی نکرده‌اند، که این خود ضرورت طراحی و برنامه‌ریزی جدی برای آموزشهای ضمن خدمت را برای این کتابداران نشان می‌دهد. بنابراین توجه به نیازهای آموزش کتابداران برای ارائه خدمات بهتر توسط آنها، خواسته‌ای کاملاً توجیه‌پذیر است.

از این تعداد شرکت‌کننده در دوره‌های آموزشی، ۸/۵۷% دوره‌های آموزشی را مفید ذکر کرده‌اند و ۴/۳۴% میزان کسب مهارتهای جدید از این دوره‌ها را تا حدودی بیان کرده‌اند. این نتیجه بیانگر این موضوع است که اگر دوره‌های آموزشی مطابق با نیازهای کتابداران و با توجه به تغییر و تحولات حاصل از فناوری ارائه شوند، مطمئناً ثمربخش خواهند بود.
۱/۹۶% از کتابداران نیاز به ارتقا و افزایش دانش و اطلاعات حرفه‌ای و کسب مهارتهای جدید را یک ضرورت دانسته‌اند. بنابراین، مناسب است نهادهای ذی‌ربط و مدیران کتابخانه‌ها در جهت برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای دوره‌های ضمن خدمت اقدامهای لازم را انجام دهند، زیرا هرگاه قبل از به کارگیری فناوری، آموزشهای لازم ارائه گردد، از بسیاری دوباره‌کاریها جلوگیری می‌شود.
این کتابداران مجموعه عوامل تحولات فناوری اطلاعات، ارتقای علمی و شغلی، تنوع و افزایش نیازهای استفاده‌کنندگان و نقص برنامه‌های رسمی دانشگاهها را به ترتیب، دلایل اصلی ضرورت کسب مهارتهای جدید قلمداد کرده‌اند. بنابر یافته‌های پژوهشی، تحولات فناوری اطلاعات مهمترین عامل در احساس نیاز کتابداران به کسب مهارتهای جدید است. بنابراین، مسئولان باید سیاستی را برگزینند تا دوره‌های آموزشی بیشتر در زمینه‌ فناوری‌های نوین برای کتابداران فراهم شود و اینکه درصد کمی از این کتابداران ضرورت کسب مهارتهای جدید را نقص برنامه‌های رسمی دانشگاهی ذکر کرده‌اند. به نظر می‌رسد سرفصلهای درسهای کتابداران مناسب باشد و عامل اصلی، نحوه ارائه و نبود امکانات لازم برای تدریس آنهاست.

۲/۹۴% جامعه مورد پژوهش در صورتی که دوره‌های آموزشی ضمن خدمت تشکیل ‌شود، در آن دوره‌ها شرکت خواهند کرد. این کتابداران لزوم برقراری آموزش در بخشهای مختلف کتابخانه از جمله: آشنایی با اینترنت (اطلاع‌رسانی)، خدمات مرجع، سازماندهی مواد، نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی، تهیه و سفارشها و خدمات عمومی را به ترتیب از جمله بخشهایی ذکر کرده‌اند که لزوم برقراری آموزش در آنها ضروری است. با توجه به ضرورت روزآمدسازی دانش کتابداران، مناسب است مراکز آموزشی مرتباً دوره‌های بازآموزی و آموزش ضمن خدمت را برای کتابداران شاغل برگزار کنند.
کتابداران تشکیل کارگاه آموزشی را در اولویت قرار داده‌اند، زیرا این دوره‌های عملی موجب ارتقای مجموعه‌ای خاص از مهارتها می‌شود. تشکیل دوره‌های آموزش رسمی، آموزش از راه دور، استفاده از روش خودآموزی و سمینار و کنفرانس به ترتیب در اولویتهای بعدی قرار دارند. بعضی از کتابداران آموزشهای رسمی را ترجیح می‌دهند تا بدین‌وسیله تجارب و مهارتهای خود را گسترش داده و

بعضی به دلیل کمبود وقت و مشکلات دیگر، آموزش از راه دور و استفاده از روش خودآموزی را ترجیح می‌دهند. بنابراین، مسئولان نهادهای ذی‌ربط باید به این نکته توجه کنند که آموزشهای ضمن خدمت را به صورتهای گوناگون ارائه دهند تا حتی کتابدارانی که مشکل حضور در این کلاسها را دارند، بتوانند از آموزشهای غیرحضوری استفاده کنند.

این کتابداران به ترتیب گروههای کتابداری، کتابخانه ملی، دانشگاههای مربوط و انجمن علمی کتابداران را بهترینها برای تشکیل کارگاههای ضمن خدمت و کلاس تشخیص داده‌اند.
عمده‌ترین مشکلات در راه ایجاد دوره‌های آموزشی به ترتیب عبارتند از: نبود حمایت سازمان متبوع، مشکلات اداری، کمبود نیروی انسانی، کمبود بودجه و محل تشکیل دوره. بنابر یافته‌های پژوهش، اگر سازمان متبوع این کتابداران را برای تشکیل در دوره‌های ضمن خدمت حمایت کند، کمبود نیروی انسانی را جبران، کمبود بودجه را رفع و محل تشکیل دوره را در مکانی قرار دهند که افراد به راحتی بتوانند شرکت کنند، مطمئناً همه کتابداران از آموزشهای ضمن خدمت استقبال خواهند کرد. بنابراین، مسئولان باید در جهت رفع این مشکلات اقدامهایی اساسی انجام دهند.
شایان ذکر است، از میان دوره‌های آموزشی نام برده شده در صفحه آخر پرسشنامه جهت اولویت‌بندی این دوره‌ها توسط جامعه مورد پژوهش بر اساس نیازهای آموزشی و مهارتی خود، ۸۳% این کتابداران آشنایی با پایگاههای اطلاعاتی پیوسته، ۸/۶۸% آنها فناوری اطلاعات، ۱/۵۹% آنها آشنایی با نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای، ۸/۵۷% آنها آشنایی با شیوه‌ها و ابزارهای جستجو و ۱/۵۷% آشنایی با بانکهای اطلاعاتی را به ترتیب خیلی مهم ذکر کرده‌اند.
در ادامه، به ارائه نتایج حاصل از یافته‌های مربوط به فرضیه‌های تحقیق می‌پردازیم. گفتنی است، هر فرضیه به تعدادی فرضیه فرعی تقسیم شده است که در اینجا به بیان نتایج حاصل از این فرضیه‌ها می‌پردازیم.

فرضیه فرعی۱ـ۱ بین رشته‌ با تعداد دفعات شرکت در دوره کتابداری رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی۱ـ۲ بین رشته با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی۱ـ۳ بین رشته با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی۱ـ۴ بین رشته با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های بانکها رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
در بررسی فرضیه‌های ۱ـ۱ الی ۱ـ۴ از آزمون مربع کا استفاده شد. مشخص شد که بین رشته تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های علوم تخصصی کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های علوم پایه رایانه، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزارهای کتابداری و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های بانکهای اطلاعاتی، رابطه‌ای معنادار وجود ندارد.

برای بررسی تفاوت میانگین امتیازهای به دست آمده از اولویت‌ نیازهای مهارتی به بررسی سه حیطه نیاز به علوم پایه رایانه، نیاز به علوم تخصصی کتابداری و نیاز به علوم فناوری اطلاعات در رشته‌های تحصیلی متفاوت می‌پردازیم. فرضیه‌های مورد بحث در این خصوص عبارتند از:
فرضیه فرعی ۱ـ۵ بین رشته با اولویتهای نیاز به علوم پایه رایانه رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۶ بین رشته با اولویتهای نیاز به علوم کتابداری رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۷ بین رشته با اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
از طریق تحلیل واریانس یک دامنه تفاوت میانگین امتیازهای به دست آمده در رشته‌های تحصیلی مختلف مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.

تحلیل واریانس یک دامنه برای بررسی میانگین اولویتهای نیازهای مهارتی
جدول۱، تفاوت میانگین به دست آمده از اولویتهای نیازهای مهارتی علوم پایه رایانه، اولویتهای نیازهای مهارتی علوم تخصصی کتابداری و اولویتهای نیازهای مهارتی علوم فناوری اطلاعات را در رشته‌های تحصیلی مختلف نشان می‌دهد.
جدول۱ تحلیل واریانس یک دامنه برای بررسی تفاوت میانگین ۳ اولویت در رشته‌های تحصیلی مختلف
متغیرهای وابسته منابع تغییر مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات نسبتF سطح معناداری

اولویت مهارت علوم پایه رایانه بین گروهی ۹۹/۱۲۸ ۶ ۵/۲۱ ۷۲/۱ ۱۱/۰
اولویت مهارت علوم کتابداری بین گروهی ۲۹/۳۸۲ ۶ ۷۱/۶۳ ۱۶/۱ ۳۲/۰
اولویت مهارت علوم فناوری اطلاعات بین گروهی ۳۵/۱۸۲ ۶ ۳۹/۳۰ ۸۶/۰ ۵۲/۰

بنابراین، بین رشته تحصیلی با اولویتهای نیاز به علوم پایه رایانه، اولویتهای نیاز به علوم کتابداری و اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات رابطه‌ای معنادار وجود ندارد و این فرضیه‌ها رد می‌شود. نتایج نشان می‌دهد نیاز کتابداران با مدارک تحصیلی متفاوت به این آموزشها، یکسان و به یک میزان بوده است.
برای بررسی:
فرضیه فرعی ۱ـ۸ بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۹ بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۱۰ بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزارها رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۱۱ بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های بانکهای اطلاعاتی رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
آزمون «مربع‌ کا» نشان داد ارتباط معنادار بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های تخصصی کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های علوم تخصصی رایانه، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزاری و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های بانکهای اطلاعاتی، فقط فرضیه‌های ارتباط بین مدرک تحصیلی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزارها تأیید می‌شوند. نتایج نشان می‌دهند مقاطع تحصیلی بالاتر، تعداد دفعات بیشتری در دوره‌های کتابداری و دوره‌های نرم‌افزاری شرکت نموده‌اند و این به مفهوم آن است که رویکرد

آشنایی با دوره‌های کتابداری و دوره‌ای نرم‌افزاری باید بیشتر معطوف به مقاطع تحصیلی بالاتر باشد تا امکان آن را داشته باشیم که از تخصص تحصیلی شاغلان در کتابخانه‌ها در ارائه مطلوب‌تر خدمات استفاده نماییم.
در ادامه تحلیلهای پژوهش، فرضیه ۱ـ۱۲ الی ۱ـ۱۴ مطرح می‌گردد، که برای بررسی آنها از تحلیل واریانس یک راهه استفاده گردیده است. نتایج به شرح زیر ارائه می‌گردد:
فرضیه فرعی ۱ـ۱۲ بین مدرک تحصیلی با اولویتهای نیاز به علوم پایه رایانه رابطه‌ای معنادار وجود دارد.

فرضیه فرعی ۱ـ۱۳ بین مدرک تحصیلی با اولویتهای نیاز به علوم کتابداری رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۱ـ۱۴ بین مدرک تحصیلی با اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات رابطه‌ای معنادار وجود دارد.

بررسی میانگین اولویتهای نیازهای مهارتی در مدارک تحصیلی مختلف
جدول۲، بررسی میانگین اولویتهای نیازهای مهارتی علوم پایه رایانه، اولویتهای نیازهای مهارتی علوم تخصصی کتابداری و اولویتهای نیازهای مهارتی علوم فناوری اطلاعات در مدارک تحصیلی مختلف را با استفاده از تحلیل واریانس یک دامنه نشان می‌دهد.

جدول۲ تحلیل واریانس یک دامنه اولویتهای ۳ گانه در مقاطع تحصیلی مختلف
متغیرهای وابسته منابع تغییر مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات نسبتF سطح معناداری
اولویت مهارت علوم پایه رایانه بین گروهی ۳۲/۳۰ ۳ ۱/۱۰ ۷۸/۰ ۵/۰
اولویت مهارت علوم تخصصی کتابداری بین گروهی ۸۶/۲۸۲ ۳ ۲۸/۹۴ ۷۴/۱ ۱۶/۰
اولویت مهارت علوم فناوری اطلاعات بین گروهی ۵۸/۹۲ ۳ ۸۶/۳۰ ۸۷/۰ ۴۵/۰

فرضیه‌های ارتباط معنادار بین مدرک تحصیلی با اولویتهای نیاز به علوم پایه رایانه، اولویتهای نیاز به علوم تخصصی کتابداری و اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات، تأیید نمی‌شود. نتایج نشان می‌دهد احتمالاً نیاز به آموزش مهارت علوم پایه رایانه، نیاز به آموزش مهارت علوم تخصصی کتابداری و نیاز به آموزش مهارت علوم فناوری اطلاعات برای همه افراد با مدارک تحصیلی مورد بررسی، یکسان و به یک میزان بوده است.
برای بررسی فرضیه دوم از ضریب همبستگی ساده «پیرسون» که به بررسی ارتباط دو متغیر با یکدیگر می‌پردازد، استفاده گردیده است. سطح معناداری این همبستگی ۰۵/۰ در نظر گرفته شده است. این فرضیه به بررسی ارتباط بین اولویتهای ۳ گانه با دفعات شرکت در دوره‌های تخصصی می‌پردازد.
فرضیه فرعی ۲ـ۵ بین تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری با اولویتهای نیاز به علوم تخصصی کتابداری رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۲ـ۶ بین تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری با اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات رابطه‌ای معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۲ـ۷ بین تعداد دفعات شرکت در دوره‌های بانکها با اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات رابطه‌ای معنادار وجود دارد.

ارتباط بین اولویتهای نیازهای مهارتی با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های تخصصی
جدول۳، ارتباط بین اولویتهای نیازهای مهارتی علوم پایه رایانه، اولویتهای نیازهای مهارتی علوم تخصصی کتابداری و اولویتهای نیازهای مهارتی علوم فناوری اطلاعات را با تعداد دفعات شرکت در دوره‌های تخصصی با استفاده از ضریب همبستگی نشان می‌دهد.
جدول۳ ضرایب همبستگی بین اولویت نیازهای مهارتی سه گانه با تعداد دفعات

متغیرهای وابسته دفعات شرکت در دوره‌های رایانه دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری دفعات شرکت در دوره‌های بانکها
اولویت نیازهای مهارتی علوم پایه رایانه ۱۴/۰ = r
۳۲/۰ = p 09/0 = r
۵۲/۰ = p
اولویت نیازهای مهارتی تخصصی کتابداری ۱۶/۰ = r
۲۳/۰ = p
اولویت نیازهای مهارتی علوم فناوری اطلاعات ۰۶/۰ = r
۶۶/۰ = p 16/0 = r
۲۷/۰ = p 21/0 = r
۱۲/۰ = p 52/0 = r
۱۷/۰ = p

با بررسی جدول بالا، ضرایب همبستگی ارائه شده، نشان داده می‌شود که بین اولویتهای سه‌گانه مورد بحث و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های تخصصی ارتباطی معنادار وجود ندارد. نبود این ارتباط بین متغیرها نشان دهنده این است که احتمالاً هیچ تناسب مستقیمی بین دفعات شرکت در دوره‌ها و اولویت نیازهای مهارتی وجود نداشته است و می‌توان گفت که نمونه مورد بحث با اظهار نیاز به اولویتهای سه‌گانه نشان داده که دوره‌های کمتری را طی نموده و این مسئله، فقدان و یا به عبارتی کمبود یک نظام آموزشی برنامه‌ریزی شده حین خدمت را نشان می‌دهد.
برای بررسی فرضیه اصلی سوم و فرضیه‌های فرعی مربوط به آن، از آزمون t برای گروههای مستقل استفاده شده است. این آزمون میانگین متغیرهای مورد بررسی را در گروه زنان و مردان مقایسه می‌کند.
مقایسه گروه زنان در متغیرهای سه‌گانه اولویت مهارت علوم پایه رایانه، اولویت مهارت علوم کتابداری و اولویت مهارت علوم و فناوری اطلاعات

جدولهای ۴و۵، مقایسه بین گروه زنان و مردان در متغیرهای سه‌گانه اولویت مهارت علوم پایه رایانه، اولویت مهارت علوم کتابداری و اولویت مهارت علوم و فناوری اطلاعات با استفاده از آزمون t را نشان می‌دهد.
جدول۴ آزمون t برای مقایسه گروههای مستقل زن و مرد در متغیرهای سه‌گانه اولویت مهارت علوم پایه رایانه، اولویت مهارت علوم کتابداری و اولویت مهارت علوم و فناوری اطلاعات
متغیرهای مورد بررسی جنسیت تعداد میانگین انحراف معیار
اولویت مهارت علوم پایه رایانه زن ۱۰۶ ۴۹/۲۲ ۷/۳
مرد ۴۵ ۳۷/۲۲ ۲۹/۳
اولویت مهارت علوم تخصصی کتابداری زن ۱۰۶ ۶۴/۵۴ ۶۴/۷
مرد ۴۶ ۶۹/۵۳ ۸۸/۶
اولویت مهارت علوم فناوری اطلاعات زن ۱۰۷ ۳۵ ۶/۶
مرد ۴۶ ۵۸/۳۳ ۷۴/۳

جدول۵ نتایج آزمون t برای مقایسه میانگین اولویتهای سه‌گانه در گروههای زنان و مردان
متغیرهای مورد بررسی نتایج آزمون t
t مشاهده شده درجه آزادی سطح معناداری
اولویت مهارت علوم پایه رایانه ۱۷/۰ ۱۴۹ ۸۶/۰
اولویت مهارت علوم تخصصی کتابداری ۷۲/۰ ۱۵۰ ۴۷/۰
اولویت مهارت علوم فناوری اطلاعات ۳۵/۱ ۱۵۱ ۱۷/۰

با توجه به نتایج مندرج در جدولهای فوق، بین گروههای زنان و مردان از لحاظ اولویت مهارت علوم پایه رایانه، اولویت مهارت علوم تخصصی کتابداری و اولویت مهارت علوم فناوری اطلاعات، تفاوت میانگین معناداری مشاهده نگردید.
فرضیه فرعی ۳ـ۱ بین زنان و مردان از لحاظ اولویتهای نیاز به علوم رایانه تفاوتی معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۳ـ۲ بین زنان و مردان از لحاظ اولویتهای نیاز به علوم تخصصی کتابداری تفاوتی معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۳ـ۳ بین زنان و مردان از لحاظ اولویتهای نیاز به علوم فناوری اطلاعات تفاوتی معنادار وجود دارد.
لذا فرضیه ۳ـ۱ الی ۳ـ۳ مورد تأیید واقع نمی‌شوند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت در جهان امروز با وجود آنکه تغییرات و تحولات با شتاب رو به افزایش است، ناگزیر برای سازگاری و همگام شدن با این دگرگونیها، باید به دانش بالاتر در توسعه نوین دست یافت. بنابراین، چه زنان و چه مردان برای دستیابی به دانش بالاتر و همگام شدن با این تحولات، به بازآموزی و آموزش مستمر در همه زمینه‌ها نیاز دارند.

مقایسه متغیرهای تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزاری در گروههای جنسیتی زنان و مردان
جدولهای ۶و۷، مقایسه متغیرهای تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزاری در گروههای جنسیتی زنان و مردان با استفاده از آزمون t را نشان می‌دهد.

جدول۶ آزمون t برای مقایسه متغیرهای تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزاری در گروههای جنسیتی زنان و مردان
متغیرهای مورد بررسی جنسیت تعداد میانگین انحراف معیار
دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری زن ۳۸ ۷۳/۱ ۶/۰
مرد ۱۶ ۲۵/۱ ۴۴/۰
دفعات شرکت در دوره‌های رایانه زن ۴۰ ۳۲/۲ ۷۶/۰
مرد ۱۰ ۳۰/۱ ۴۸/۰
دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار زن ۴۰ ۴۲/۱ ۵۰/۰
مرد ۶ ۰۰/۱ ۳۰/۰

جدول۷ نتایج آزمون t برای مقایسه میانگین اولویتهای سه‌گانه در گروههای زنان و مردان
متغیرهای مورد بررسی نتایج آزمون t

t مشاهده شده درجه آزادی سطح معناداری
دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری ۹۱/۲ ۵۲ ۰۰۵/۰
دفعات شرکت در دوره‌های رایانه ۰۲/۴ ۴۸ ۰۰۰/۰
دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار ۰۶/۲ ۴۴ ۰۴/۰

فرضیه فرعی ۳ـ۴ بین زنان و مردان از لحاظ تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری تفاوتی معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۳ـ۵ بین زنان و مردان از لحاظ تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه تفاوتی معنادار وجود دارد.
فرضیه فرعی ۳ـ۶ بین زنان و مردان از لحاظ تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار تفاوتی معنادار وجود دارد.
بین زنان و مردان از لحاظ تعداد دفعات شرکت در دوره‌های کتابداری، تعداد دفعات شرکت در دوره‌های رایانه و تعداد دفعات شرکت در دوره‌های نرم‌افزار تفاوتی معنادار وجود دارد و تعداد دفعات شرکت زنان در دوره‌ها بیشتر است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که احتمالاً چون تعداد بیشتری از کتابداران را زنان تشکیل می‌دهند، تعداد آنان در میانگین دفعات شرکت در دوره‌ها بیشتر است.

نکته قابل ذکر دیگر این است که معمولاً زنان به ارتقای علمی و شغلی اهمیت بیشتری می‌دهند. در صورتی‌که مسئولان ذی‌ربط با به وجود آوردن انگیزه‌های متفاوت، هم زنان و هم مردان را به شرکت در دوره‌های آموزشی تشویق می‌کنند.

پیشنهادها
در این قسمت در دو جهت پیشنهادهایی ارائه خواهد شد: ابتدا روشهایی که می‌توان سطح تخصص کتابداران مورد بررسی را ارتقا داد و سپس پیشنهادهایی جهت انجام پژوهشهای آینده.

روشهای ارتقای کتابداران مورد بررسی
برای افزایش تواناییها و روزآمدکردن مهارتهای کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی در نمونه مورد بررسی، برای ارائه خدمات بهتر به شیوه‌های مختلف می‌توان عمل کرد:
۱ توجه به بازآموزی و تداوم آموزش از طریق افزایش تعداد دوره‌های تکمیلی و مستمر.
۲ آموزش کاربرد رایانه در کتابخانه‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط با خدمات کتابداری.
۳ تشویق این کتابداران و ایجاد انگیزه در آنها برای افزایش دانش و کارایی آنها.
۴ ترویج اهمیت و تأثیر آموزشهای ضمن خدمت در بهینه‌سازی فعالیتها و خدمات این کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی.

۵ برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت برای نیروهای رسمی، غیررسمی و قراردادی.
۶ به‌کارگیری کتابداران در انجام اموری که در آن زمینه مهارت و توانایی بیشتری دارند و استفاده از نیروهای مجرب در امور تخصصی.
۷ برگزاری دوره‌های آموزشی همه جانبه و متناسب با نیازهای خدماتی کتابداران.
۸ ارزیابی دوره‌های آموزشی برای حل مشکلات و مسائل بهره‌وری بالاتر از این دوره‌ها.

موضوعات پژوهشی تکمیلی
برای انجام پژوهشهای بعدی، پیشنهادهایی به شرح زیر ارائه می‌گردد:
۱ با توجه به تعیین نیمرخی از نیروی انسانی کتابخانه‌های دانشگاهی خوزستان و شناسایی نیازهای مهارتی آنها، پیشنهاد می‌شود پژوهشهای مشابهی در مورد کتابخانه‌های دیگر ـ اعم از کتابخانه‌های عمومی، مدارس و ; ـ و همچنین کتابخانه‌های دانشگاهی استانهای دیگر صورت گیرد تا در مجموع، نیازهای مهارتی نیروی انسانی شاغل در کتابخانه‌ها کشف شود.
۲ بررسی اثر تواناییها و مهارتهای کتابداران بر ارتقای بهره‌وری کتابخانه‌ها.

۳ پیشنهاد می‌شود تحقیقی در زمینه نحوه ارائه و امکانات لازم برای تدریس درسهای کتابداری و میزان استفاده از تجهیزات و کارگاههای آموزشی صورت گیرد.
۴ بیش از نیمی از کتابخانه‌های دانشگاهی مورد بررسی، در بخشهای تخصصی خود از افرادی با تحصیلات غیرکتابداری استفاده کرده‌اند، در صورتی که نظام آموزش عالی برای تربیت و آموزش کتابداران هزینه‌های زیادی متحمل شده است، چرا در هنگام احراز پستهای تخصصی و همچنین مدیریتی، از نیروهایی با تخصصهای دیگر استفاده کرده است؟ برای دسترسی به پاسخ این سؤال، باید پژوهشهایی در این زمینه انجام گیرد.

۵ بررسی کارایی کتابداران متخصص با کتابداران غیرمتخصص.
۶ بررسی اثر آموزشهای نظری در مقایسه با آموزشهای عملی در افزایش مهارتها و تواناییها.
منابع
ادواردز، کریستوفر (۱۳۸۱)، «دانش جانی: چالشی رویاروی کتابداران»، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، گزیده مقالات ایفلا ۲۰۰۰، (بیت‌المقدس: ۱۸ـ۱۳ اوت ۲۰۰۰) زیر نظر فریبرز خسروی، به همت‌ و ویراستاری تاج‌الملوک ارجمند، تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ص۱۴ـ۴
اسمیت (۱۳۶۱)، نقل از لنکستر، ویلفرد، کتابخانه‌ها و کتابداران در عصر الکترونیک، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
پولاک، میریام؛ براون، کارن، (۱۹۹۷)، «تغییر و تحول در حرفه کتابداری و آموزش کتابداران»، ترجمه علی مزینانی، گزیده مقالات ایفلا ۹۷ (دانمارک، ۳۱ ژون ـ ۵ سپتامبر۱۹۹۷)، ۱۳۷۸
جعفرنژاد، آتش (۱۳۷۹)، کاربرد و بهره‌وری فناوریهای اطلاعات در آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی، ارائه شده در پنجمین همایش سراسری کتابداری و اطلاع‌رسانی، (تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران ایران، ۱۱ـ ۹ مهرماه۱۳۷۹).

رینتجس (۱۹۶۷)، نقل از لنکستر، ویلفرد. کتابخانه‌ها و کتابداران در عصر الکترونیک، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، ۱۳۶۱
ساکچانناد، چاتیما (۱۳۸۱)، «آموزش حین خدمت برای متخصصان اطلاع‌رسانی در محیط متغیر کتابداری و اطلاعاتی»، ترجمه عبدالله نجفی، گزیده مقالات ایفلا۲۰۰۰ (بیت‌المقدس، ۱۸ـ ۱۳ اوت ۲۰۰۰).

فتاحی، رحمت‌الله (۱۳۷۷)، «برخی از زمینه‌های تأثیر فناوری نوین بر کار کتابخانه‌ها و کتابداران»، کتابداری و اطلاع‌رسانی.
لاین (۱۹۸۳)، نقل از لنکستر، ویلفرد. کتابخانه‌ها و کتابداران در عصر الکترونیک، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، ۱۳۶۱
لنکستر، ویلفرد (۱۳۶۱)، کتابخانه‌ها و کتابداران در عصر الکترونیک، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
مزینانی، علی (۱۳۷۷)، بررسی نیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی و مراکز اطلاع‌رسانی، فصلنامه کتاب، بهار۱۳۷۷
نیک‌کار، ملیحه؛ فرزین، فرزانه (۱۳۷۹)، «آموزش تکنولوژی جدید اطلاعات به کتابداران و تأثیر آن بر بهره‌وری»، ارائه شده در پنجمین همایش سراسری کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، (تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، ۱۱ـ ۹ مهرماه ۱۳۷۹).

والجو، رزام (۱۳۷۷)، «آموزش فناوری اطلاعات به نسل تازه کتابداران در کشورهای در حال رشد»، ترجمه فرامرز مسعودی، فصلنامه کتاب، پاییز و زمستان ۱۳۷۷

Crosby, Olivia (2000), “Librarians Experts in the Information Age”. Occupational Outlook Quarterly, Vol 44, No 4.

D.D.Cacey Illinois (2000). “Oral and web based visual presentations: 21st Professional Development for Librarians and Library Staff ”. Libraries. 82 (1).

E.Daniel, S.Lazinger and O. Harbo (2000). “Guidline for Professional Library/Information Educational Programs – 2000”. Education for Library and Information Services. 17(1-3), May-Dec 2000, P.23-7.

Gorrod. Penny (1999). “Survival Strategies in the learning age-Hybrid staff and hybrid libraries”. Aslib Proceeding. 51(6), June.

Gelik, Ahmet (2001). University librarians in Turkey: A state of the art review”. Information development. Vol.17, No.2.

Gunson, Nikey (1990). “Will Sofisticated Computer Systems Replace Proffestional Librarians or Complement their Sklls ” Aslib Proceedings. No.42, 1990.

J.Larue (2000). “What today’s Libraries really need”. Library Mosaics. 11(4), Jul/Aug 2000.

J.Peacock (2001). “Teaching Skills for Teaching Librarian: Postcards from the edge of the Education Pradigm”. Astralian Academic and Rrsearch Libraries. 32(1), Mar 2001.

Morgan, Steve (2001). “Changing of university libraries: Don’t Forgrt the people”. Library Management. 22 (1/2).

M.Y. Chaudhary (2001). “Continuing Professional Education of Librarians Working in the University Libraries of Pakistan and Azad Jumma and Keshmir”. Inspel. 35(1).