فایل ورد کامل مقاله فرآیند ساخت بنا؛ بررسی علمی و مهندسی مراحل طراحی، اجرا و تکمیل ساختمان‌ها

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله فرآیند ساخت بنا؛ بررسی علمی و مهندسی مراحل طراحی، اجرا و تکمیل ساختمان‌ها دارای ۶۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله فرآیند ساخت بنا؛ بررسی علمی و مهندسی مراحل طراحی، اجرا و تکمیل ساختمان‌ها  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله فرآیند ساخت بنا؛ بررسی علمی و مهندسی مراحل طراحی، اجرا و تکمیل ساختمان‌ها،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله فرآیند ساخت بنا؛ بررسی علمی و مهندسی مراحل طراحی، اجرا و تکمیل ساختمان‌ها :

مراحل ساختن ساختمان

مقدمه
بدرستی قدمت استفاد بشر از سرپناه و یا بطور کلی به مفهوم امروزی قدمت استفاد بشر از مسکن معلوم نیست ولی تقریباَ آنرا می¬توان همزمان با پیدایش بشریت دانست ، زیرا چنین گمان می¬رود که بشر از همان ابتدا برای محصون ماندن ازبرف و باران و سرما و گرما و حمل حیوانات و همچنین حمل سایراقوام به غارها پناه برده و این غارها را می¬توان اولین محل سکونت برای بشر دانست و از آن زمان تا کنون انسانها همیشه بفکر آن بوده¬اند که مسکنی راحت¬تر و بهتر برای خود تهیه نمایند.

در قرون اخیر که رشد جمعیت در در دنیا و بطورچشمگیری رو به ازدیاد نهاد و بشر از لحاظ علمی و فنی مشکلات بسیاری را حل نمود، در ساختن مسکن نیز مانند سایر امور تحولات عمده¬ای بوجود آورد و دیگر ساختن خانه¬های تک واحدی جوابگوی احتیاجات جوامع بشری نبود. به همین علت سیستم خانه¬سازی بکلی دگرگون شده و استفاده از مصالح مقاوم نیز مانند فولاد و سیمان در ساختمان رایج گردید و در اثر دسترسی به این مصالح و امکانات دیگر گسترش شهرها از افقی به عمودی تبدیل شد و امر آپارتمان سازی در ساختمانهای چندین طبقه متدوال گردید.

با وجود اینکه هر ساله به مقدار زیادی به تعداد مسکن اضافه می¬شود و در بیشتر ممالک پیشر فته تخریب ساختمانهای قدیمی نیز در شر ایط معمولی مجاز نمی¬باشد. بعبارت دیگر بجای چند واحد جدید یک واحد مسکن قدیمی را خراب نمی¬کنند. هنوز در هیچ یک از ممالک دنیا مشکل مسکن حل نشده، بلکه هر روزه به تعداد متقاضیان مسکن اضافه می¬شود و هنوز حتی در هیچ یک از ممالک دنیا قسمت عمده¬ای از درآمد خانواده صرف سکونت می¬گردد.

بدین لحاظ در تمام دنیا خصوصاً در مملکت ما می¬باید به امر ساختن مسکن و استفاد هر چه بهتر و بیشتر از مصالح ساختمانی توجه مخصوص بشود و برای رسیدن به این هدف ابتدا باید بطور دقیق ساختمان و انواع آن و اجزاء تشکیل دهند آنرا بشناسیم.
مرحله اجرائی یک سازه را می¬توان یکی از اساسی¬ترین بخش-های ایجاد آن دانست که در حقیقت تکمیل کننده روند طراحی و محاسبات سازه¬¬ای بوده و تضمین کننده استفاده مطلوب و ایمن از ساختمان میباشد.

پروژه¬هایی که در جریان مراحل و روند اجرائی آن قرار داشتیم دارای اسکلت بتنی با سقف تیرچه بلوک بوده که طراحی، محاسبه و نظارت بر اجرای آن بعهده شرکت مهندسین مشاورطرح هفتم بوده است.
در تهیه و تنظیم این گزارش نهایت تلاش بعمل آمده است که در راستای نقطه نظرات ارشادی آن استاد محترم نکات و مواردی که در حین اجرای پروژه مشاهده گردیده است و طرق حل مسائل اجرائی ملحوظ گردد.

فصل ۱
مراحل مختلف ساختن یک ساختمان

۱-۱- بازدید زمین و ریشه¬کنی
قبل از شروع هر نوع عملیات ساختمانی باید زمین محل ساختمان بازدید شده و وضعیت و فاصله آن نسبت به خیابانها و جاده¬های اطراف مورد بازرسی قرار گیرد و همچنین پستی و بلندی زمین با توجه به نقشه ساختمان مورد بازدید قرارگرفته در صورتیکه ساختمان بزرگ باشد، همه پستی و بلندی و سایر عوارض زمین می¬باید به وسیله مهندسین نقشه بردار تعیین گردد و همچنین باید محل چاه-های فاضلاب و چاه¬آبهای قدیمی و مسیر قنات¬های قدیمی که ممکن است در هر

زمینی موجود باشد تعیین شده و محل آن نسبت به پی¬سازی مشخص گردد و در صورت لزوم می¬باید این چاه¬ها با بتن و یا شفته پرشود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه¬کنی (کندن ریشه¬های نباتی که ممکن است درزمین روئیده باشد) آن محل اقدام شود و خاکهای اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره باید شکل مهندسی زمین و زوایای آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.

۱-۲- پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید محل و ریشه¬کنی اولین قدم درساختن یک ساختمان پیاده کردن نقشه می¬باشد. منظوراز پیاده¬کردن نقشه یعنی انتقال نقش ساختمان از روی کاغذ بروی زمین با ابعاد اصلی(یک به یک) بطوریکه محل دقیق پی¬ها و ستون-ها و زیرزمین¬ها و عرض پی¬ها روی زمین بنحوی مشخص باشد . همزمان با ابعاد ریشه¬کنی و بازدید محل باید قسمتهای مختلف نقش ساختمان مخصوصاً نقش پی¬کنی کاملاً مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ قسمت نقط ابهامی

باقی نماند. بعداً اقدام به پیاده¬کردن نقشه بشود. باید سعی شود حتماً در موقع پیاده¬کردن نقش پی کنی استفاده گردد. برای پیاده کردن نقشه ساختمانهای مهم معمولاً از دوربین-های نقشه¬برداری استفاده کرد. برای پیا ده¬کردن نقش ساختمانهای معمولی و کوچک از متر و ریسمان بنائی که به آن ریسمان کار هم می¬گویند، استفاده می¬گردد. برای پیاده کردن نقشه با متر و ریسمان کار ابتدا باید محل کلی ساختمان را رو ی زمین مشخص نموده و بعد با کشیدن

ریسمان دریکی از امتدادهای تعیین شده و ریختن گچ یکی از خطوط اصلی ساختمان را تعیین می¬نماییم و بعد خط دیگر ساختمان را که معمولاً عمود بر خط اول می¬باشد با استفاده از خاصیت قضیه فیثاغورث (در مثلث¬های قائم¬الزوایه مجذور وتر مساوی است با مجموع مجذورات دو ضلع دیگر) رسم می-نمائیم. معمولاً در اصطلاح بنائی استفاده از این روش را ۳و۴و۵ می¬گویند.

زیرا در این طریق معمولاً اضلاع مثلث ۳متر و ۴متر و وترمثلث ۵ متراست و برای مکانهای کوچکتر یا بزرگتر می¬توان از مضربهای این اعداد استفاده نمود، مانند ۳۰و ۴۰ و ۵۰ سانتی¬متر و یا ۶متر و ۸متر و از ۱۰متر. بهرحال امتداد AY که عمود بر امتداد خطAX می-باشد بدست می¬آید.
آن گاه سایر خطوط را موازی با دو خط فوق¬الذکر رسم می-نمایند. ممکن است به علت قناس بودن زمین دو خط کناری نقشه برهم عمود نباشد. دراین صورت یکی ازخطوط میانی نقشه را که حتماً بر خط اول عمود است انتخاب و رسم می-نمائیم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنائی استفاده نمود. در این صورت دقت کار کمترمی¬باشد. در موقع پیاده کردن نقشه ب

رای جلوگیری از جمع شدن خطاها بهتر است اندازه¬ها را همیشه از یک نقط اصلی که آنرا مبدأ می¬نامیم، حساب نموده و روی زمین منتقل نمائیم بهتر است ابتدا از نقطA طول ۳متر را جدا نموده تا نقط Bبدست آید. آنگاه دوباره از نقط‌A طول ۷متر را (مجموع دو اندازه) جدا می¬نمائیم تا نقطه C بدست آید. برای سایر اندازه¬ها نیز همیشه باید از نقط A اندازه بگیریم.

بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه و قبل از اقدام به گود برداری یا پی¬کنی باید حتما ً مجدداً اندازه¬های نقش پیاده شده را کنترل نما ئیم تا حتی¬المقدور از وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری شود. برای اینکه مطمئن شویم زوایای بدست آمد اطاقها قائمه می¬باشد باید دو قطر هر اطاق را اندازه بگیریم. چنانچه مساوی بودند ، آن اطاق گونیا می¬باشد. به این کار اصطلاحاً چپ و راست می¬گویند. البته چنانچه در این مرحله اطاقها در حدود ۳ الی ۴ سانتی متر گونیا

باشد ندارد زیرا با توجه به اینکه پی¬ها همیشه قدری پهن¬تر از دیوارهای روی آن می¬باشند لذا در موقع چیدن دیوار می¬توان ناگونیائیها را برطرف نمود بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی حساس-ترین و مهم¬ترین قسمت اجرای یک طرح بوده و کوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می¬شود.

۱-۳- رُپر
با توجه به اینکه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمین دارای ارتفاع معینی می¬¬باشد که باید در طول مدت اجرا در هر زمان قابل کنترل باشد. برای جلوگیری از اشتباه قطعه بتنی با ابعاد دلخواه (مثلاً ۴۰×۴۰ با ارتفاع ۲۰سانتی¬متر) در نقطه¬ای دورتر از محل ساختما ن می¬سازند بطوریکه در موقع گودبرداری و یا پی¬کنی به آن آسیب نرسد و در طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات رابا آن می¬سنجند باین قطعه بتنی اصطلاحاً رپر می¬گویند. دربعضی از ساختمانهای کوچکتر روی اولین قسمتی که ساخته می¬شو (مانند اولین ستون) علامتی می¬گذارند و بقیه ارتفاعات را نسبت به آن می¬سنجند.
۱-۴-گودبرداری
بعداز پیاده¬کردن نقش و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداری می¬نمایند. گودبرداری برای آن قسمت از ساختمان انجام می¬شود که درطبقات پایین¬تر از کف طبیعی زمین ساخته می¬شود، مانند موتور خانه¬ها و انبارها و پارکینگ¬ها و غیره. در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسائل معمولی مانند بیل و کلنگ و فرقون (چرخ دستی) استفاده

می¬گردد. برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل و به بالا امکان پذیر است (مثلاً۲متر) عمل گودبرداری را ادامه می¬دهند و بعد از آن پله¬ای ایجاد نموده و خاک حاصله از عمق پائین¬تر از پله ایجاد شده ریخته و از روی پله دوباره به خارج منتقل می¬نمایند.
برای گودبرداریهای بزرگتر استفاده ازبیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود. در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گودبرداری و حمل آن به خارج کارگاه معمولاً از سطح شیبدار استفاده می¬گردد بدین طریق که درضمن گودبرداری سطح شیبدار در کنارگود برای عبور کامیون و غیره ایجاد می¬گردد که بعد از اتمام کار این قسمت به وسیله کارگر برداشته می¬شود.

۱-۵- تا چه عمقی گودبرداری را ادامه می¬دهیم:
ظاهراً حداکثرعمق مورد نیاز برای گودبرداری تا روی پی می¬باشد. بعلاوه چند سانتی¬متر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله¬ها (در حدود ۲۰سانتی متر که ۶سانتی متر برای فرش کف و ۱۴متر برای عبور لوله می¬باشد) که دراین صورت می¬باید محل پی¬های نقطه¬ای یا پی¬های نواری و شناژها را با دست خاک¬برداری نمود. ولی بهتر است که گودبرداری را تا زیر سطح پی¬ها ادامه بدهیم، زیرا در این صورت اولاً برای قالب بندی پی¬ها آزادی عمل بیشتری داریم. در نتیجه پی¬های ما تمیزتر و درست¬تر خواهد بود و در ثانی می¬توانیم خاک حاصل از چاه کنی و همچنین

نخاله¬های ساختمان را در فضای ایجاد شده بین پی¬ها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می¬باشد، زیرامعمولاً در موقع گودبرداری کاربا ماشین صورت می¬گیرد در صورتیکه برای خارج نمودن نخاله¬ها و خاک حاصل از چاه فاضلاب از محیط کارگاه می¬باید از وسایل دستی استفاده نمائیم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می¬باشد.
البته در مورد پی¬های نواری این کار عملی نیست زیرا معمولاً پی¬سازی در پی¬های نواری با شفته آهک می¬باشد که بدون قالب بندی بوده و شفته در محل پی¬های حفر شده ریخته می¬شود در این صورت ناچار هستیم در ساختمانهائی که با پی¬نواری ساخته می¬شود اگر به گود¬برداری نیاز داشتیم گودبرداری را تا روی پی¬ ادامه دهیم.

۱-۶- استفاده از دیوارهای مانع
چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کاراضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار است لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گودبرداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می¬نمایند. دیوارهای مانع دارای انواع مختلف می¬باشد.

۱-۷- دیوارهای مانع چوبی
این نوع دیوارها از تخته¬هایی بعرض ۲۰الی۳۰سانتی¬متر و ضخامت ۴الی ۵ سانتی¬متر تشکیل شده است این تخته¬ها را در اطراف محل گودبرداری می¬کوبند و عمل کوبیدن را معمولاً با چکشهای مکانیکی انجام می¬دهند و آنرا قدری بیشتر از عمق مورد نیاز در زمین می¬کوبند. نظر به اینکه این تخته¬ها در موقع عبور از لایه¬های مختلف زمین ممکن است به قطعات سنگی برخورد نموده و بشکند و به قسمتهای انتهایی این تخته¬ها صفحات فولادی نوک تیز نصب می¬نمایند تا هم از شکستن آنها جلوگیری نموده و هم عمل فرورفتن آسانتر شود.

۱-۸- دیوارهای مانع فلزی:
برای ایجاد دیوارهای مانع گاهی اوقات بجای استفاده از تخته¬ها از صفحات فلزی که دارای ضخامت کمتری بوده و در نتیجه بهتر در زمین فرو میرود و قدمت مقاومت آن نیز بیشتر است استفاده می¬نمایند.
۱-۹- خروج آب از محل گودبرداری:
چنانچه در موقع گودبرداری در زمینهایی که آبهای تحت الارضی در سطح¬های بالا قرار دارد در محل گودبرداری آب جمع شود بهتر است که حوضچه کوچکی در وسط گود حفر نموده و آبهای حاصله رابه این حوضچه هدایت نمائیم و بعداً آبهای جمع شده رابا توجه به سرعت جمع شدن بوسیله سطل و یا پمپ بخارج منتقل می¬کنیم.

فصل دوم
قالب بندی

در کارگاههای ساختمانهای بتنی سه کارگاه وجود دارد که هم زمان به کارخود ادامه می¬دهند این سه کارگاه عبارتند از کارگاههای بتن¬سازی-آرماتوربندی و قالب بندی از آنجا که بتن قبل از سخت شدن روان می¬باشد لذا برای شکل¬دادن به آن احتیاج به قالب داریم. قالبهائی که برای بتن ساخته می¬شود اغلب چوبی می¬باشد برای کارهای سری¬سازی از قالبهای فلزی نیز استفاده می¬شود.
قالبها و داربستهای زیر آن علاوه بر شکل دادن به بتن وزن آنرا نیز تا زمان سخت شدن تحمل می¬نمایند. بدین لحاظ اگر در اجرای آن دقت کافی نشود ممکن است در موقع بتن ریزی واژگون شده موجب خسارت شود در ساختمانهای بزرگ برای قالب¬¬بندی نیزمحاسبه انجام می¬گیرد و نقشه اجرائی تهیه می¬گردد ولی در ساختمانهای کوچک بعلت کمی حجم بتن احتیاج به محاسبه و تهیه نقشه برای قالب¬بندی و داربست آن ندارد

.
شکل قطعات بتنی به اندازه آنها که باید ریخته شود باید بوسیله قالب تهیه شود. تخته و چوبی که برای قالب-بندی مصر ف می¬شود باید کاملاً خشک بوده و در برابر رطوبت تغییر شکل ندهد زیراشکل قالب موجب تغییر شکل بتن گشته و در شکل تیرها و ستونها و همچنین ممانهای وارده بر آنها موثر می¬باشد. در ایران معمولاً از تخته¬¬ای که به نام چوب روسی معرو ف می¬باشد برای قالب¬بندی استفاده می¬نمائیم.

این تخته¬ها باید به تنداززه کافی نرم باشد تا در موقع نجاری دچار اشکال نشویم و از طرفی باید آن چنان محکم باشد که بتواند وزن بتن و آرماتورها و کارگران بتن¬ریزی و وسائل بتن¬ ریزی از قبیل چرخ دستی- ویبراتور و غیره را بنحوی تحمل نماید.
تخته¬هایی که برای قالب¬بندی مصرف می¬شوند باید از نوع چوبهای صمغدار (کاج) و (صنوبر) یا جنگلی و یا مشابه باشد و مصرف چوب سفید جز برای قالب شالوده و یا قالب بتن¬های بدون آرماتور مجاز نیست و داربست باید

به اندازه کافی انعطاف¬ناپذیر باشد بطوریکه بعد از ریختن بتن تغییر شکل ندهد. ¬ ¬
ضخامت تخته¬های مورد مصرف در مورد ستونها و کف تیرها حداقل ۳سانتی¬متر و ضخامت تخته¬های گونه تیرها و قالب دالها حداقل ۲ سانتی¬متر می¬باشد و پهنای تخته¬ها متناسب با ابعاد قطعه¬ای می¬باشد که قالب برای آن ساخته می¬شود مثلاً برای تیری به پهنای ۳۰ سانتی¬متر باید از دو عدد تخته به پهنای ۱۵ سانتی¬متر استفاده نمود. ولی معمولاً در

قالب¬بندی از تخته¬هائی به پهنای۱۵تا۲۰ سانتی¬متر و طول ۴ سانتی¬متر استفاده نمایند. معمولاً سطح تماس بتن و تخته قالب¬بندی را بوسیله روغن¬های معدنی خنثی شده ( بدون اسید و قلیا) چرب می¬نمایند در هرحال باید از روغنی استفاده نمود که درواکنشهای شیمیائی سیمان دخالت نداشته باشد.

۱-۲- قالب¬بندی با چوب¬
قالب چوبی دارای خاصیت شکل¬پذیری بوده و اجرای هر طرحی از آن بسادگی امکان¬پذیر است و ازطرفی از قالب فلزی بمراتب ارزانتر می¬باشد، در اکثر عملیات بتنی مورد استفاده قرار می¬گیرد.
در عین حال لازم است طراحی قالب با دقت هرچه بیشتر صورت گیرد تا با توجه به استفاده مکرر(حداقل سه بار) ضایعات و پرت آن به حداقل ممکن کاهش یابد.

جنس قالب سقف در این پروژه چوبی بوده و در حین اجراء تخته را بگونه¬ای با پشت بند مهار میکردند که قالب نه از اطراف خم شود و نه جداره¬های خارجی آن از هم دور شوند.
فواصل پشت بندها را به تناسب تنظیم می¬نمایند (معمولاً کمتر یا یکمتر) تا احتمال شکستن یا کمانی شدن قالب را ازبین ببرند.
جداره¬ داخلی قالب حتی¬المقدور باید صاف و روغن خورده باشد و نیز فواصل قالب¬ها باید درزگیری شود تا شیرابه بتن در حین اجراء خارج نگردد و همچنین برای نگهداری قالب زیر سقف از شمع و گوه استفاده می¬شود. گوه اغلب دوتائی و معکوس هم و برای محکم کردن شمع¬ها بکار می¬برند.

قبل از بتن¬ریزی باید شمع¬ها بدقت کنترل شوند که هیچیک آزاد نباشند، چون مکرر دیده شده که در اثر عبور و مرورکارگران و برخورد با شمع¬ها یا گوه¬ها شمع آزاد شده که در هنگام بتن¬ریزی ایجاد مشکلات عدیده می¬نماید.
چنانچه محل قرارگیری شمع روی زمین سست واقع گردد، زیر پایه شمع را یا تخته¬¬های عریض جهت تقسیم فشار تثبیت می-کنند.

یکی از نکات مهم حضور استادکار قالب¬بند در هنگام بتن-ریزی در محل می¬باشد چون ندرتاً اتفاق می¬افتد که در حین بتن¬ریزی یا ویبره کردن یکی از قالب¬ها از محل خود خارج شده و حضور نامبرده باعث تسریع دررفع مشکل می¬گردد.
برای اینکه آرماتورها به جداره¬ها قالب نچسبد از لقمه-های بتنی بفواصل معین استفاده می¬گردد.
جهت اجراء و کنترل قالب و سقف تیرچه بلوک، ابتدا گروه نقشه¬بردار روی تمامی ستونها، ارتفاعی را بعنوان تراز مشخص و علامت¬گذاری می¬نمایند، سپس با کمک این علائم و ریسمان کشی در تمام سطح طبقه، آن تراز در فواصل ستونها تعیین می¬گردد، آنگاه بوسیله چوب علامت¬دار فاصله زیر تیرچه¬ها تا ریسمان کنترل و با اضافه و کم کردن گوه¬ها و یا جابجائی آنها، ارتفاع مناسب بدست می¬آید.

۲-۲- قالب فلزی:
قالب¬های فلزی به مراتب از قالب¬های چوبی گرانتر تمام می¬شود و در ساختمانهای بتنی از قالب فلزی استفاده می-شود. اول آنکه بخواهیم از بتن اکسپز استفاده نمائیم. بعبارت دیگر بعد از قالب¬برداری روی بتن را با مصالح دیگر از قبیل گچ و خاک و یا سیمان و یا سنگ نپوشانیم در این حالت باید سطح بتن کاملاً صاف بوده و کرمو نباشد قالب¬چوبی سطح بتن را تا این حد صاف تحویل نمی¬دهد لذا مجبوراً در این قسمتها از ساختمان که بتن درنما دیده میشود از قالب فلزی استفاده می¬نمائیم.
گاهی نیز در مواردی

که بتن اکسپز می¬باشد مخصوصاً از قالب چوبی استفاده می¬نمایند تا نقش چوب روی بتن منقوش شود.
در حالت دوم قالب فلزی هنگامی مقرون به صرفه است که بخواهیم چندین ساختمان هم شکل را که اصطلاحاً هم¬ تیپ می-گویند در یک زمان بتن¬ریزی نمائیم در این حالت بهتراست ازقالب فلزی استفاده نمائیم. البته قالب فلزی انواع مختلف دارد که بعضی از آنها در نماسازی باقی می¬ماند و بعلت گران بودن تخته در اغلب ساختمانهای بتنی برای ریختن ستون از قالب فلزی استفاده می¬نمایند.
برای اجرای ستونهای پروژه از قالب فلزی استفاده گردید. با استفاده از این قالب شیره بتن تقریباً بطور حفظ شده و رویه بتن صاف و صیقلی می¬گردد.
از این قالب¬ها بدفعات می¬توان استفاده نمود و باید قبل از سوار نمودن، جداره داخلی آنرا کاملاً چرب نمود.
این قالب¬ها استحکام خوبی در هنگام بتن¬ریزی و ویبره زدن داشته و با پیچ و مهره بهم وصل می¬شوند. شاقول بودن قالب را با جابجا نمودن پشت بندها تنظیم می¬نمایند.
برای اینکه قالب بندی ساده¬تر و دقیق¬تر گردد و از پیچیدگی قالب جلوگیری شود بعضاً از رامکا استفاده می¬شود.

برای اینکار قالب چوبی یا فلزی بابعاد ستون موردنظر و بارتفاع حداکثر ۱۰تا۱۵سانتی¬متر در پای ستون بسته و درون آنرا با بتن پرسیمان بتن ریزی کرده و می¬کوبند.
پس از خشک شدن بتن قالب را باز کرده و قالب اصلی را به فرم ایجاد شده در پای ستون می¬بندند.
چون با این اقدام هماهنگی بتن در پای ستون از بین رفته و در محل تماس رامکا با بتن اصلی ستون اتصال کاملی بوجود نمی¬¬¬آید و دراثر تکان ناشی از زلزله امکان تخریب ستون ازاین نقطه زیاد است، لذا از اجراء رامکا در کارگاه جلوگیری بعمل می¬آمد.

۳-۲- قالب پله بتنی
این قالب باید با دقت زیادی ساخته شود و مختصات افقی مبدأ پله و ارتفاع چوب بست دقیقاً کنترل و طبق تقشه اجرا شود.
برای ساختن قالب پله بتنی ابتدا قالب لازم طبق مشخصات نقشه ساخته می¬شود و پس از استوار نمودن قالب توسط چوب بست آرماتورهای لازم داخل قالب قرارداده می¬شود. قالب و چوب بست تا زمانی که بتن پله کاملاً محکم نشده است باید در محل خود باقی نماند.
بتن ریزی پله¬های بتنی نیز با دقت مضاعف اجراء می¬شود، چون ضخامت بتن پله¬ها زیاد نیست و احتمال کرمو شدن آن می¬رود.

۴-۲- پایه زیر قالب (شمع¬ها)
شمع¬ها باید حتی¬الامکان یکبارچه و بدون وصله باشد، ولی چنانچه ارتفاع چهارتراش یا چوب گرد کم باشد باید اتصال بطریقی انجام شود تا بار وارده را بخوبی تحمل نماید. برای اتصال، دو سرقطعه را بهم جفت و بوسیله تخته¬هائی به طرفین پایه بطور مشترک میخ می¬نمایند.
۵-۲- باز کردن قالب
قالب را باید هنگامی باز کرد و از بتن جدا نمود که ستونها و یاتیرها و سقف¬های بتنی بتوانند وزن خود را تحمل نمایند.
بعضی قسمت¬های قالب را که فقط برای شکل دادن به بتن لازم هستند و باری جز در موقع بتن ریزی تحمل نمی¬کنند، مثل اطراف ستونها و یا گونه¬های تیر را می¬توان زودتر از مابقی قسمت¬ها بازکرد، ولی جز در مواقع ضروری این کار انجام نمی¬شود و علت آنست که در اثر کوچکترین برخورداری گوشه¬های بتن خواهد ریخت. معمولاً قالب ستون را حداقل سه روز بحال خود باقی می¬گذارند ولی قسمت زیرتیرها و دال سقف بدلیل بار زیادی که به آن وارد می¬شود لااقل ده روز تا دو هفته پس از بتن ریزی باز می¬شود.

در هوای سرد بتن دیرتر سخت می¬شود برای اینکه ازسخت شدن بتن و باربر نمودن آن مطمئن شویم بهتر است در موقع بتن ریزی چند نمونه از بتن را برداشته و در همان شرایط قطعه مورد نظر قرار دهیم و قبل از قالب برداری مقاومت نمونه¬ها را آزمایش کرده و در صورت رضایت بخش بودن اقدام به قالب برداری بنمائیم در این مورد هرگز نباید به مشاهدات چشمی اطمینان نمود در موقع قالب برداری باید از برداشتن کلیه پایه¬ها دریک مرحله خودداری نمود. بهتر است قالب¬ها را در مرحله اول یک در میان برداشته و در مراحل بعد نیز بتدریج به قالب برداری ادامه دهیم. طبق نظر موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مدت زمانی که باید از اجزاء مختلف ساختمان بتنی قالب برداری شود بقرار زیر می¬باشد.

قالب گونه تیرها- دیوارو ستون (قالب عمودی) ۲ روز
قالب دالهای دو طرفه ۸ روز
قالب دالهای یک طرفه و کف تیر و دالهای قارچی و سخت ۶ روز
قالب کف تیرهای بزرگ و شاه تیرهای بزرگ ۲۱ روز
پایه¬های اطمینان پس از برداشتن قالب ۱۴ روز
زمان¬های مذکو ر در فوق برای هوای مناسب که درجه حرارت آن از ۵ درجه سانتی¬گراد کمتر نباشد تعیین شده چنانچه پس از ریختن بتن یخبندان شود باید مدت نگهداری قالب را حداقل به اندازه مدت یخبندان اضافه کرد. قالب برداری باید جزءجزء با کشیدن میخ¬ها انجام شود و ضربه زدن به قالب و برداشتن ناگهانی آن مجازنیست.

فصل سوم
آرماتوربندی

آرماتوربندی یکی از دقیق¬ترین مراحل اجرای اسکلت بتن آرمه است که در طی آن با توجه به ابعاد تیر یا ستون و نقشه¬های اجرائی، آرماتورها را بگونه¬ای بهم می¬بندند که هم در حین بتن ریزی فرم خود را حفظ نماید و هم فواصل آن بطور منظم در تمام طول قطعه بتنی یکسان باشد.
برای حفظ فاصله عمودی آرماتورهای زیر و رو در فونداسیون از خرک و در پوترها از آرماتورهای اوتکا استفاده می¬شود.

ابتدا و انتهای آرماتورها بصورت قلاب خم می¬شود مگر در جاهائیکه طبق نقشه توصیه نگردیده است.
میزان اورلب را معمولاً چهل برابر قطر آرماتورها در نظرمی¬گیرند.
از خاموت که برای مقابله با تنش برشی بکار می¬رود برای حفظ فاصله آرماتورها نیز استفاده می¬شود و میبایست دو سرآن بطور حلقه¬ای خم ¬شود. برای نگهداری آرماتورها و خاموت¬ها از سیم آرماتوربندی که انعطاف زیادی دارد، استفاده می¬شود.
از وظایف ناظر، کنترل تعداد و قطرآرماتورها، تعداد و قطر خاموت¬ها و رعایت فواصل آن و نیز محکم بودن آرماتورها در جای خود می¬باشد.

از طرفی رعایت فاصله قالب و آرماتور از طریق قرار دادن لقمه¬های بتنی نیز کنترل می¬گردد.
کلیه نیروهای کششی در ساختمان بوسیله میل¬گردها تحمل می¬شود بدین لحاظ در اجرا آرماتوربندی ساختمانهای بتنی باید نهایت دقت به عمل آید. برای تعیین کننده وجود دارد اول محاسبه- دوم آئین نامه در مورد اول مهندسین محاسب با توجه به مشخصات قطعه بتنی قطر میل¬گرد را تعیین نموده و در نقشه¬های مربوطه مشخص می¬نماید آنچه که در این کتاب در مورد آرماتور توضیح داده خواهد شد فقط مربوط به آئین نامه¬هائی می¬باشد که توسط مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران پیشنهاد شده است. کارگاه آرماتوربندی باید در قسمتی جدا از کارگاه اصلی تشکیل گردد. در کارگاههای کوچک آرماتورها را با دست (آچار گوساله و کارگاه) خم می¬نمایند ولی در کارگاههای بزرگ خم کردن آرماتور بوسیله ماشین انجام می¬شود مسئول کارگاه آرماتور بندی باید از روی نقشه تعداد و شکل هر آرماتور را تعیین نموده و به کارگران مربوطه داده و خم کردن هرسری را دقیقاً زیر نظر داشته باشد تا طول آرماتور و محل خم کردن و زاویه خم کردن و طول قلابها طبق نقشه انجام می¬شود.

در کارگاههای بزرگ باید حد روانی تاب کشش و ازدیاد طول نسبی گسیختگی و غیره میله گردها بوسیله آزمایشگاه تعیین و به اطلاع مهندس محاسب و مهندس کارگاه برسد ولی در کارگاههای کوچک که مصرف کل آرماتور آن از ۵۰ تن بیشتر نیست آرماتورها باید تمیز بوده و در موقع کار فاقد گل و مواد روغنی و مواد رنگی باشد. میله گردها راباید قبلاً بطول¬های مناسب بریده و بوسیله کشیدن صاف نموده و آنگاه مصرف نمائیم آرماتورها باید طوری به هم بسته شود تا در موقع بتن¬ریزی از جای خود تکان نخورده و جابجا نشود و فاصله آنها از یکدیگرباید طوری باشد که بزرگترین دانه بتن براحتی از بین آنها و در جای خود قرار گیرد.

۳-۱-وصله کردن آرماتورها
با توجه به اینکه طول میله¬گرد که به بازار عرضه می¬شود ۱۲ متر می¬باشد در اغلب قسمتهای ساختمان مخصوصاً در شناژها میله گردهائی با طول بیشتر مورد نیاز و همینطور قطعات باقی مانده از شاخه¬های بلند که بالاخره باید مصرف شود. ناگزیر از وصالی میله گردها هستیم، بهتر است دقت شود حتی¬المقدور این وصالی به حداقل برسد یعنی در موقع برش کاری طوری اندازه¬ها را با هم جور کنیم که ریزش آرماتورها زیاد نباشد و در صورت اجبار این اتصالات با نظر مهندس ناظردر جائی باشد که تنش ها در آنجا حداقل است و باید توجه شود که در یک مقطع کلیه آرماتورها وصالی شده نباشد. اتصال دو آرماتوردر ساختمانهای بتن آرمه اغلب بصورت پوششی بوده و با روی هم آوردن دو قطعه انجام می¬شود.

این نوع اتصال برای آرماتورتا نمره ۳۲ مجاز می¬باشد و آن بدین طریق است که دو قطعه آرماتور را در کنار هم قرار داده و بوسیله سیم آرماتوربندی بهمدیگر متصل می-نماید طول روی هم آمدن دو قطعه باید با اندازه قید شده در نقشه باشد و چنانچه در نقشه¬ها قید نگردیده باشد باید بوسیله مهندس ناظر کارگاه تعیین شود این طول معمولاً با اندازه۴۰ برابر قطر میله¬گرد مصرفی است.
در قطعات تحت خمش و خمش توام با فشار نباید در یک مقطع بیش از نصف آرماتورها وصله¬دارباشد در قطعات تحت کشش و کشش توام با خمش نباید بیش از میله گردها در یک مقطع وصله¬دار باشد بجز اتصالات پوششی که در بالا توضیح داده شده است اتصالات جوشی و جوشی نوک به نوک و جوشی پهلو به پهلو و اتصال جوشی با وصله و غیره نیز انجام می¬شود.

فصل چهارم
اجرای بتن

۴-۱- ریختن بتن
در این کارگاه از بتن آماده جهت بتن ریزی استفاده می-گردد. پس از ورود میکسر بتن از طریق جرثقیل و باکت و یا دستگاه پمپ بتن به محل مصرف انتقال و ریخته می¬¬شود و هنگام ریختن باید بتن همگن باشد.

جداره درونی قالب فلزی را باید با روغن چرب نمود تا قالب براحتی از بتن جدا شده و نیز رویه قطعه بتن آسیب نبیند. قالب چوبی را نیز اغلب چرب می¬کنند. گرچه می¬توان قالب چوبی را نمناک نیز نمود. چرب نمودن قالب قبل از قرار گرفتن آرماتور انجام می¬شود.
بتن را نباید از فاصله زیاد بداخل قالب پرتاب نمود، چون باعث جدا شدن دانه¬های درشت و ریز بتن می¬گرد بنحوی که دانه¬های درشت در کف و دانه¬های ریز در رو قرار می-گیرند و بتن اصطلاحاً کرمو می¬شود.
حداکثر ارتفاع مجاز رها کردن بتن حدود دو متر می¬باشد و نیز در بتن ریزی ستونها دقت می¬شود که دانه¬های درشت روی آرماتورها گیر نکنند زیر آن خالی بماند.
قبل از بتن ریزی باید کلیه آرماتورها با نقشه کنترل شود، مخصوصاً دقت شود که آرماتورها بهم دیگر با سیم آرماتوربندی بسته شده باشد و اگر جائی فراموش شده باشد مجدداً بسته شود. فاصله آرماتورها یکنواخت باشد زیرا اغلب اتفاق می¬¬افتد که در تیرهای اصلی که آرماتورها نزدیک همدیگر بسته می¬شود فاصله بین آ‌رماتورها یکنواخت نیست، بعضی از آنها بهم چسبیده و بعضی با فاصله از همدیگر قرار می¬گیرند این موضو ع باعث می¬شود که بتن نتواند کلیه میله گردها را احاطه نموده و قطعه همگن و توپری به وجود بیاورد. باید محل بتن¬ریزی عاری از خاک و مواد زائد باشد، اگر بین اتمام کار آرماتوربندی و بتن-ریزی چند روز فاصله باشد حتماً می¬باید محل کار با دقت بیشتری بازدید شود.

کلیه قسمتهای قالب¬بندی باید با دقت بازدید شود از استحکام تیرها و دستک¬ها و قالب¬ها باید مطمئن بشویم زیرا همانطوریکه می¬دانیم تا چند روز کلیه وزن بتن و آرماتورهای آنرا همین قالب تحمل خواهد نمود و اگر نقطه ضعفی در آن باشد که نتواند بتن را تحمل نماید و در موقع بتن ریزی شکسته و فرو ریزد ضرر مالی بزرگی به کار وارد خواهد شد. زیرا در روز بتن ریزی که رفت و آمد روی قالب زیاد بوده و هرکس به کاری مشغول می¬باشد مشکل بتوان اقدام به تعمیر کفراژ نمود. در تمام روز بتن ریزی حتماً باید یک نفرکارگر با تجربه مداوم قالب¬ها را کنترل نموده و اثرات اضافه شدن وزن را روی آنها در نظر داشته باشد و در موقع بروز خطر فوری افراد دیگر را مطلع نماید.

وقتیکه قالب بندی چوبی است و رویه فلزی ندارد باید قبل از بتن ریزی از روغن کاری کلیه قسمتهای قالب مطمئن شویم. این روغن¬کاری اولاً باعث می¬شود که در موقع باز کردن، قالب براحتی از بتن جدا شود و درثانی قالب روغن کاری شده آب بتن را نمی¬مکد و باعث فساد بتن نمی¬گردد.
در موقع بتن¬ریزی باید از رفت و آمد زیاد روی آرماتورها جلوگیری نمود زیرا در این صورت در اثر وزن کارگران در آرماتورها انحنای موضوعی بوجود خواهد آمد. بهتر است ازقسمت جلو (آنطرف که به مرکز تهیه بتن نزدیک تر میباشد) شرو ع به بتن ریزی نمود زیرا در این صورت رفت و آمد کارگران از روی آرماتورها به حداقل خواهد رسید در اینصورت برای آنکه پای کارگران در بتن تازه ریخته شده فرو نرود باید در مسیرعبور و مرور کارگران از تخته¬های زیر پا استفاده شود. باید کاملاً مطمئن شویم که بتن تمام گوشه¬های قالب را پر نموده و کرمو نمی¬باشد در مورد ستونها با نواختن

ضربه¬های یکنواخت به بدنه قالب و کوبیدن بتن باید در آن ارتعاش ایجاد نمود تا بتن در قالب بخوبی جابجا شود. و در دالها و تیرها و سقفها باید با کوبیدن مداوم بتن آنرا به تمام گوشه¬های قالب راهنمائی نموده و جسم توپری بوجود آوریم دربتن ریزی با ارتفاع زیاد بهتر است آنرا در لایه¬های ۳۰ سانتی¬متری ریخته و هر لایه رابخوبی کوبیده و بعد لایه بعدی را بریزیم در بتن ریزی سقف باید سطح آنرا کاملاً ماله¬کشی نموده و در مو قع ماله¬کشی باید توجه داشت که کلیه میله-گردها و تنگها داخل بتن قرار گرفته و حداقل ۵/۲ سانتی-متر روی آن با بتن پوشیده شود این مقدار معمولاً در نقشه-های اجرایی قید شده است.
در موقع بتن¬ریزی¬های با ارتفاع زیاد مانند دیوارهای زیاد مانند دیوارها و سدها چنانچه آب اضافی بتن بالا بیاید باید بتن بعدی را قدری خشک¬تر ریخت تا این آب جمع شود باید حمل بتن بصورتی انجام گیرد تا اجزاء آن از همدیگر جدا نشود. در مواقعی که بتن باید به راههای دور حمل گردد باید حتماً از ماشینهائی که دارای منبع گردان می¬باشند استفاده نمود. در مواقعی که مشاهده کنیم اجزاء بتن دراثر حمل و نقل ازیکدیگر جدا شده است باید آنرا اصلاح نموده و یا از مصرف آن خودداری نمائیم.

تا آنجا که ممکن است بهتر است بتن ریزی بدون وقفه انجام گیرد. بطوریکه در موقع سخت شدن یکپارچه باشد ولی نظر باینکه این کار همیشه ممکن نیست و گاهی مجبور هستیم که بتن¬ریزی را تعطیل نموده و کار را در روز بعد شروع کنیم در چنین مواقعی می¬باید محل قطع بتن حتماً با نظر مهندس کارگاه انجام شود زیرا محل قطع بتن باید در جائی باشد که نیروهای وارده صفر بوده و یا حداقل باشد زیرا در مواقع بتن¬ریزی باید چند عدد فولاد کمکی در مقطع گذاشته شود بطوریکه نصف طول این میله گردها در بتن روز بعد قرار گیرد روز بعد باید سطح قطع شده کاملاً با آب شسته شده و از گرد و خاک و مواد اضافی پاک گردد آنگاه باید با قدری دوغاب سیمان خالص محل را اندود نموده آنگاه بتن ریزی جدید را شروع نمود و بهتر است حتی-المقدور از مصرف چسب و هرگونه مواد دیگر در بتن خودداری گردد.

حتی¬المقدور باید بتن به یکبار در محل نهائی ریخته شود و از جابجائی و تکرار حمل آن خودداری گردد اگر تراکم آرماتوردرگوری قابل ملاحظه و زیاد باشد باید ناودان و یا قیفهایی پیش¬بینی شود که بتن را به ته قالب برساند و فروریختن بتن از لابلای آرماتورها مجاز نیست زیرا ممکن است باعث جداشدن مواد متشکله بتن گردد. اگر تراکم آرماتور در کف قالب باشد باید در آن قسمت از بتن با مصالح ریز دانه¬تری استفاده شود و یا اگر ممکن باشد اول چند سانتی¬متر (طبق نقشه) در کف قالب بتن بریزیم آنگاه شبکه آرماتورها را در جای خود قرار دهیم ولی اینکار در اغلب مواقع امکان ندارد.
۴-۲- عمل آوری بتن
پس از ریختن بتن در جای مصرف باید آنرا عمل آورد. آب و هوای بجای مانده در بتن آنرا پوک کرده و از مقاومت آن می¬کاهد. ازاین رو نباید برای روان کردن بتن از آب اضافی استفاده شود.
برای تو پر کردن از ویبراتور استفاده می¬شود. در روی سقف معمولاً بتن سفت¬تر از ستونهاست و لذا بتن را در لایه-های ۱۵ الی ۲۰ سانتیمتری ریخته و ویبره می¬کنند تا جائیکه اصطلاحاً عرق نموده و دوغاب روی آن مشاهده شود.

کنج¬ها و کناره¬های قالب و تقاطع¬های تیر و ستون که تراکم آرماتور زیاد است با دقت بیشتری ویبره می¬شود.
انتخاب محل واریز که بتن¬ریزی در آن محل ختم می¬شود یکی از نکات مهم در اجرای بتن است. اغلب سعی می¬¬شود که بتن-ریزی به یکباره انجام می¬¬شود و درصورت عدم امکان حتی-المقدور بتن¬ریزی را روی تیرهای اصلی قطع نمی¬کنند و محل واریز را یک سوم دهانه دال انتخاب می¬کنند.
اگربتن ریزی می¬بایست روی تیر اصلی قطع شود سعی می¬گردد که مقطع آن عمود بر تیرباشد تا منطقه ضعیف هر چه بیشتر محدود گردد.
محل واریز را قبل از بتن¬ریزی مجدد با آب پرفشار و چکش کاری از حالت صیقلی خارج می¬¬کنند.