فایل ورد کامل مقاله نقش زنان در بازار کار؛ تحلیل اجتماعی و اقتصادی فرصت‌ها و چالش‌های اشتغال زنان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله نقش زنان در بازار کار؛ تحلیل اجتماعی و اقتصادی فرصت‌ها و چالش‌های اشتغال زنان دارای ۳۵۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله نقش زنان در بازار کار؛ تحلیل اجتماعی و اقتصادی فرصت‌ها و چالش‌های اشتغال زنان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله نقش زنان در بازار کار؛ تحلیل اجتماعی و اقتصادی فرصت‌ها و چالش‌های اشتغال زنان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله نقش زنان در بازار کار؛ تحلیل اجتماعی و اقتصادی فرصت‌ها و چالش‌های اشتغال زنان :

پایان نامه اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان

بخش اول

بررسی اشتغال زنان از دیدگاه‌های مختلف

فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
زنان به عنوان نیمی از منابع انسانی، نه تنها موضوع وهدف هر نوع توسعه‌ای هستند، بلکه اهرم مؤثری در پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی واجتماعی می‌باشند.تجهیز این منبع مهم وبه کارگرفتن صحیح و مطلوب آن، نه تنها نیل به اهداف توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی را آسان‌ترمی‌کند، بلکه از نظر تحقق هدف‌های مربوط به توزیع عادلانه‌تر درآمدها و بالابردن سطح رفاه خانواده تاثیرات مثبتی بر جای خواهد گذاشت.

ضرورت والزام اقتصادی- اجتماعی مشارکت مولد زنان دربرنامه های توسعه، در تکامل تاریخ و پیشرفت جوامع بشری، همیشه مطرح بوده است. لیکن هنوز در جوامع عقب‌مانده و در حال توسعه، در امر مشارکت عادلانه زنان ومردان در فعالیت‌های اقتصادی و استفاده منصفانه ازفرصت‌های مشارکت وبروز خلاقیت و استعداد برتر تعادل مطلوب و قابل قبول برقرار نشده است.( )

با آنکه آیین مقدس اسلام از ۱۴۰۰ سال قبل، استقلال اقتصادی زن را پیش‌بینی و اعلام کرده است و به تبعیت ازآن در متون حقوقی نیز بدان اشاره شده است، ولی زنان ایرانی از نظر وضعیت اقتصادی- به ویژه ورود به بازار کار- که شاخصه اصلی اتکای اقتصادی است حدود صد سال عقب‌تر اززنان در جوامع صنعتی می‌باشند.( ) از این رو برای دستیابی به استقلال اقتصادی، کافی نیست در متون حقوقی و مذهبی برای زنان حقوقی قائل شویم که تحقق آنها به راحتی امکان پذیر نباشد، بلکه این استقلال یاد شده نیازمند زمینه‌سازی‌های فرهنگی،اجرایی واجتماعی است که آن را از حد شعارهای آرمانی و مجموعه اندیشه‌های احساساتی بیرون آورده و به مرحله عمل برساند.
در این فصل، ابتدا در قالب گفتار اول به بررسی وضعیت آمار اشتغال زنان در دنیا وایران می‌پردازیم و سپس در گفتار دوم ،در مورد موانع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اشتغال زنان بحث می‌کنیم.

گفتار اول – وضعیت اشتغال زنان ازنگاه آمار

به طور سنتی نیروی کار شامل همه افرادی می‌شود که برای تهیه وتولید کالا وخدمات اقتصادی کارمی‌کنند. در عمل، این تعریف مشکلات خاصی را به ویژه درزمینه آمارگیری از کار زنان به وجود می‌آورد. مکرراً مشاهده شده است فعالیت‌هایی که نوعاً توسط زنان انجام می گیرد، به طور منظم از آمار نیروی کار و درآمد ملی خارج می‌شود. در بسیاری از نظام‌های اقتصادی، تمایل به نادیده گرفتن کار زنان وجود دارد و چنین تمایلی بر روش‌های جمع‌آوری اطلاعات آماری از فعالیت‌های زنان تاثیر می‌گذارد. مشکلات روش‌شناسی در تحقیقات، از قبیل زمان مراجعه (تعیین یک روز در یک هفته، عدم توجه به تغییرات فصلی واشتغال نوبتی) و همچنین مشکلات اجرایی کار از قبیل جنسیت آمارگیران و افراد مصاحبه شونده (اغلب با مردان مصاحبه می‌کنند واحتمالاًمردانی که رئیس خانواده هستند)و نیز مشکلات مربوط به فعالیت ‌های اقتصادی،همه این عوامل در کم تخمین زدن میزان اشتغال زنان درآمارهای رسمی بسیاری از کشورها موثر می‌باشند.

تا سال ۱۹۸۲، توصیه‌های سازمان ملل متحد و سازمان بین‌المللی کار بر این نکته تاکید داشتند که کار درمشاغل اولیه دارای دستمزد در درآمد ملی محاسبه و منظور گردد. اگر چه روش آمارگیری در کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارد، ولی اغلب دولت‌ها تمایل دارند تا بسیاری از فعالیت‌های بدون دستمزد زنان را حتی اگر اقتصادی بوده و در درآمد خانواده ودرآمد ملی موثر باشند، گزارش ندهند. کم تخمین زدن کار اقتصادی زنان در کشورهایی که فاقد بازار گسترده هستند وهمچنین درواحدهای زراعی کوچک وخود مصرف به صورت شدیدتری ملاحظه می‌شود.

مشکل محاسبه کارزنان به ویژه در دوبخش حاد می‌شود، یکی کار در کارگاه‌های خانوادگی ( بدون مزد) و دیگری کارهای خانگی است. در بسیاری از کشورها، کارگران خانوادگی بدون دستمزد در بخش‌های اقتصادی فعالیت می‌کنند ولی در کشورهای در حال توسعه این‌گونه کارگران در بخش کشاوزی نقش مهمی را عهده ‌دار می‌باشند. زنان روستایی نه تنها در تولیدات اولیه کشاوزی فعال هستند، بلکه حتی مسئولیت نگهداری و مراقبت از دام‌ها وتولید فرآورده‌های دامی با آنها است، ضمن اینکه مشغول فعالیت‌های مختلف غیرزراعی از قبیل فرابری، انبار کردن و بازاریابی محصولات کشاورزی نیز می‌باشند.

مشکل اساسی در محاسبه و بررسی کارهای خانوادگی بدون مزد آن است که این نوع کارها تفاوت آشکاری با کارهای خانگی ندارند. در واقع همه اعضای خانواده‌های کم‌درآمد( اعم از مرد، زن وفرزند) در تأمین احتیاجات اولیه خانواده خود مشارکت می‌کنند. حتی اگر مرد و زن به طور مساوی وقت خود را در فعالیت‌های اقتصادی صرف کنند، باز هم معمولاً زنان اداره خانه را برعهده دارند. در کشورهای در حال توسعه، زنان وقت وکار بیشتری را برای تهیه غذا و تامین آب و نیازهای سوختی خانواده مصرف
می کنند. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد کار روزانه زنان روستایی ۱۲ تا ۱۶ ساعت طول می‌کشد که این امر سلامتی آنان را به طور جدی تهدید می‌کند. از سوی دیگر با وجود اینکه در کشورهای صنعتی زنان کمتر کارمی‌کنند، ولی بیشتر کارهای خانه از قبیل آشپزی، نظافت، خرید و نگهداری از فرزندان بر عهده آنان است. کارهای خانگی اغلب بدون دستمزد باقی می‌مانند ومعمولاً به عنوان فعالیت اقتصادی درآمار مربوطه مورد محاسبه قرار نمی گیرند.( )

در سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی کارشناسان آمار کار که توسط دفتر بین‌المللی کار درسال ۱۹۸۲ برگزار گردید، به منظور حل مشکلات مذکور تعریف جدیدی از جمعیت فعال اقتصادی پذیرفته شد. طبق این تعریف که براساس سیستم محاسبات ملی سازمان ملل متحد می‌باشد، تولید کالاها وخدمات اقتصادی شامل تمام تولیدات و فرابری محصولات اولیه است، خواه برای بازار وداد وستد و خواه برای مصرف شخصی باشد. در این تعریف، کارگران معیشتی و کارگران خانوادگی فاقد مزد به عنوان خویش‌فرما درآمار منظور و محاسبه می‌شوند. اما وظایف خانوادگی، فعالیت اقتصادی محسوب نگردیده‌اند.( ) بدین ترتیب انتظار می‌رود با این تعریف جدید از فعالیت اقتصادی، در آینده عمل محاسبه وثبت اشتغال زنان بهتر انجام شود.

 

بند اول – اشتغال زنان در دنیا
الف – میزان اشتغال زنان در دنیا
این واقعیت که زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، نمی‌تواند مورد انکار باشد.مطالعات جمعیت شناسی و آمار وسرشماری‌های مختلف نیروی انسانی در نقاط مختلف گیتی، جایی برای شک باقی نمی‌گذارند. با این وصف از دیدگاه اقتصادی و آمارهای مربوط، همه زنان را جزو «جمعیت فعال» نمی‌شناسند. در برخی از گزارش‌های دفتر بین المللی کارنسبت زنان به کل «جمیعت فعال» بیش از یک سوم ذکر شده است. علاوه برآن برابر گزارش مزبور فقط ۴۶ درصد زنانی که در سن کارکردن هستند ( یعنی در سن بین ۱۵ تا ۶۴ ساله) عملاً به کار اقتصادی مشغول بوده وجزو نیروی کار محسوب شده اند.

هر چند برابر گزارش‌های جدیدتر از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵ رقم زنان شاغل ۱۰۰ میلیون افزایش را نشان می‌دهد (۶۷۵ میلیون در سال ۱۹۸۵) این رقم برابر پیش‌بینی‌های دفتر بین‌المللی کار تا سال ۲۰۰۰ هر ساله ۱۳ میلیون نفر افزایش خواهد یافت. با این حال ارقام مذکور نسبت به کل جمعیت زنان درصد بالایی به شمار نمی‌آید.( )

در همه جوامع، نیروی کار یکی از مهم‌ترین عوامل تولید به شمار می‌رود ودرآمد حاصل از آن همیشه بخش بزرگی از درآمد ملی هر کشور را تشکیل می‌دهد. نظر به اینکه جوامع مختلف در زمان رشد سریع اقتصادی نیاز به نیروی کار دارند،جمعیت زنان باید بخشی از نیروی کار مورد نیاز جامعه را تأمین کند. به طور کلی، نیروی کار زنان نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد و به همین دلیل کشورهای پیشرفته در روند صنعتی شدن به طور مداوم بر نرخ مشارکت زنان در تولید افزوده اند. در کشورایالات

متحده آمریکا در سال ۱۹۰۰، تنها ۲۰ درصد از زنان در تولید شرکت داشتند.این نسبت در سال ۱۹۷۲ به ۸/۴۳ درصد افزایش یافت. مدارک وشواهد موجود در کشور شوروی سابق نشان می‌دهد که در دوران رشد سریع صنعتی در دهه ۱۹۳۰، عدم شرکت زنان در امر تولید جرم محسوب شده و فقط زنان دارای فرزند کوچک از این قاعده معاف بودند،حتی زنان متخصص مشمول این معافیت نمی شدند. به همین جهت تقریباً تمامی نیروی فعال زنان در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت داشتند. در این دوره، با وجود اینکه رشد جمعیت شوروی کاهش یافته و در حدود یک درصد رسید، نرخ رشد نیروی کار جامعه که عامل مهم در رشد اقتصادی است، ۵/۲ درصد افزایش یافت. این امر به دلیل استفاده از نیروی کار بالقوه کشور؛ یعنی زنان بوده است.( )

درخصوص میزان اشتغال زنان در سطح جهان باید گفت که در کشورهای مختلف دنیا سهم مشارکت زنان درفعالیت‌های اقتصادی تفاوت زیادی با یکدیگر دارند. پژوهش‌های سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد در سال۱۹۸۰ از کل یک میلیارد وهشتصد هزارکارگر شاغل در جهان، بیشتر از ۶۰۰ میلیون نفر؛ یعنی بیش از یک سوم آنان زن بوده‌اند. براساس همین تحقیقات، بالاترین نرخ مشارکت زنان ۱۵ ساله به بالا، در کشور شوروی سابق (حدود ۶۰ درصد) بوده است.این نسبت در سایر کشورهای اروپایی

دارای اقتصاد برنامه‌ای متمرکز (حدود ۵۷ درصد) و در کشورهای آمریکای لاتین (حدود۲۴ درصد) و در کشورهای شمال آفریقا ( حدود ۴ درصد) مشاهده شده است. همچنین لازم به ذکر است در بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ درسراسر جهان، نرخ مشارکت زنان در نیروی کار افزایش چشمگیری داشته است، به طوری که در سال ۱۹۸۰ زنان سهم بیشتری از نیروی کار را به خود اختصاص داده‌اند.البته تغییرات و تحولات سال‌های۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰ الگوی واحدی را نشان نمی‌دهند؛ زیرا در حالی‌که نرخ مشارکت زنان درنیروی کار در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی و اقیانوسیه افزایش یافته است، در سایر نقاط دنیا این نرخ کاهش داشته است.
جدول شماره ۱:نرخ مشارکت نیروی کار به تفکیک جنس در کشورهای مختلف جهان

طی سالهای ۹۸-۱۹۸۹ (برحسب درصد)( )
۱۹۹۸ ۱۹۹۷ ۱۹۹۶ ۱۹۹۵ ۱۹۹۴ ۱۹۹۳ ۱۹۹۲ ۱۹۹۱ ۱۹۹۰ ۱۹۸۹ سال جنس کشور
۴/۶۳
۱/۷۳
۹/۵۳ ۴/۶۳
۳/۷۳
۷/۵۳ ۷/۶۳
۸/۷۳
۸/۵۳ ۸/۶۳
۱/۷۴
۸/۵۳ ۱/۶۳

۸/۷۳
۷/۵۲ ۸/۶۲
۹/۷۳
۹/۵۱ ۱/۶۳
۴/۷۴
۰/۵۲ ۴/۶۳

۹/۷۴
۱/۵۲ ۹/۶۳
۸/۷۵
۳/۵۲ ۴/۶۳
۷/۷۵

۳/۵۱ کل
مرد
زن استرالیا
۲/۶۵
۵/۷۲
۲/۵۸ ۹/۶۴
۶/۷۲
۵/۵۷ ۰/۶۵
۵/۷۲

۶/۵۷ ۹/۶۴
۷/۷۲
۴/۵۷ ۳/۶۵

۳/۷۳
۶/۵۷ ۵/۶۵
۵/۷۳
۹/۵۷ ۹/۶۵
۰/۷۴

۰/۵۸ ۷/۶۶
۱/۷۵
۵/۵۸ ۳/۶۷
۳/۷۶
۷/۵۸ ۵/۶۷
۱/۷۷
۳/۵۸ کل
مرد
زن کانادا
۳/۶۵

۶/۶۹
۰/۶۱ ۹/۶۴
۲/۶۹
۷/۶۰ ۵/۶۵

۹/۶۹
۲/۶۱ ۴/۶۵
۹/۶۹
۹/۶۰ ۱/۶۵
۸/۶۹
۵/۶۰ ۹/۶۵
۶/۷۰

۲/۶۱ ۷/۶۶
۵/۷۱
۱/۶۲ ۳/۶۸
۲/۷۳
۶/۶۳ ۷/۶۹
۹/۷۴
۷/۶۴ ۱/۷۰

۳/۷۵
۱/۶۵ کل
مرد
زن فنلاند
۰
۰
۰ ۸/۵۳

۸/۶۱
۳/۴۶ ۹/۵۳
۰/۶۲
۳/۴۶ ۰۷/۵۳
۸/۶۱
۱/۴۶ ۰/۵۴
۳/۶۲
۴/۴۶ ۱/۵۴

۵/۶۲
۲/۴۶ ۲/۵۴
۰/۶۳
۱/۴۶ ۴/۵۴
۷/۶۳
۸/۴۵ ۴/۵۴
۰/۶۴

۵/۴۵ ۴/۵۴
۲/۶۴
۴/۴۵ کل
مرد
زن فرانسه

۰
۰
۰ ۴/۵۷
۱/۶۸
۴/۴۷ ۶/۵۷
۵/۶۸
۵/۴۷ ۶/۵۷
۷/۶۸
۳/۴۷ ۹/۵۷

۵/۶۹
۲/۴۷ ۱/۵۸
۸/۶۹
۳/۴۷ ۵/۵۸

۶/۷۰
۴/۴۷ ۲/۵۹
۷/۷۱
۸/۴۷ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ کل
مرد
زن آلمان
۰
۰
۰ ۰

۰
۰ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۰/۵۸

۰/۷۲
۵/۴۴ ۶/۵۶
۶/۷۰
۱/۴۳ ۳/۵۷
۰/۷۱
۰/۴۴ ۱/۵۷

۱/۷۱
۴/۴۳ ۳/۵۷
۹/۷۰
۰/۴۴ ۸/۵۶
۹/۶۸
۰/۴۵ کل

مرد
زن اندونزی
۵/۵۶

۴/۶۹
۰/۴۴ ۷/۵۴
۸/۶۷
۰/۴۲ ۵/۵۴
۱/۶۸
۴/۴۱ ۶/۵۳
۰/۶۸

۷/۳۹ ۳/۵۳
۰/۶۸
۰/۳۹ ۸/۵۲
۹/۶۷
۱/۳۸ ۳/۵۲
۳/۶۸
۸/۳۶ ۳/۵۲

۵/۶۸
۱/۳۱ ۲/۵۲
۲/۶۹
۷/۳۵ ۵/۵۱
۴/۶۹

۳/۳۴ کل
مرد
زن ایرلند
۳/۶۳
۳/۷۷
۱/۵۰ ۷/۶۳

۷/۷۷
۴/۵۰ ۵/۶۳
۷/۷۷
۰/۵۰ ۴/۶۳
۶/۷۷
۰/۵۰ ۶/۶۳

۸/۷۷
۲/۵۰ ۸/۶۳
۰/۷۸
۳/۵۰ ۰/۶۴
۹/۷۷
۷/۵۰ ۸/۶۳
۶/۷۷

۷/۵۰ ۳/۶۳
۲/۷۷
۱/۵۰ ۹/۶۲
۰/۷۷
۵/۴۹ کل
مرد
زن ژاپن
۰
۰
۵/۴۷ ۰
۰
۹/۴۹ ۰
۰
۱/۴۹ ۰

۰
۷/۴۸ ۰/۶۳
۸/۷۷
۴/۴۸ ۴/۶۲
۲/۷۷
۷/۴۷ ۳/۶۲
۹/۷۶

۸/۴۷ ۹/۶۱
۱/۷۶
۹/۴۷ ۴/۶۱
۳/۷۵
۶/۴۷ ۳/۶۰
۲/۷۳
۵/۴۷ کل
مرد

زن جمهوری کره
۹/۷۲
۸/۸۲
۸/۶۲ ۱/۷۲
۰/۸۲

۹/۶۱ ۹/۷۰
۱/۸۱
۳/۶۰ ۱/۷۰
۷/۸۰
۱/۵۹ ۶/۶۸
۶/۷۹
۳/۵۷ ۰/۶۸
۳/۷۹

۴/۵۶ ۵/۶۷
۶/۷۹
۰/۵۵ ۶/۶۷
۳/۸۰
۵/۵۴ ۷/۶۶
۰/۸۰
۱/۵۳ ۶/۶۵
۷/۷۹
۱/۵۱ کل
مرد

زن هلند
۳/۶۵
۸/۷۳
۲/۵۷ ۷/۶۵
۵/۷۴

۳/۵۷ ۰/۶۶
۸/۷۴
۵/۵۷ ۰/۶۵
۴/۷۴
۰/۵۶ ۳/۶۴
۹/۷۳
۱/۵۵ ۵/۶۳
۴/۷۳
۰/۵۴ ۵/۶۳

۴/۷۳
۰/۵۴ ۹/۶۳
۰/۷۴
۳/۵۴ ۹/۶۳

۳/۷۴
۰/۵۴ ۷/۶۳
۹/۷۴
۰/۵۳ کل
مرد
زن نیوزیلند
۲/۷۳
۲/۷۸
۱/۶۸ ۵/۷۲

۶/۷۷
۲/۶۷ ۲/۷۱
۶/۷۶
۷/۶۵ ۶/۶۹
۲/۷۵
۰/۶۴ ۴/۶۸
۱/۷۴

۸/۶۲ ۲/۶۸
۱/۷۴
۳/۶۲ ۴/۶۸

۵/۷۴
۲/۶۲ ۵/۶۸
۶/۷۴
۳/۶۲ ۲/۶۹
۰/۷۶
۴/۶۲ ۸/۶۹
۱/۷۷
۳/۶۲ کل
مرد
زن نروژ
۴/۶۶
۲/۸۱
۹/۴۷ ۹/۶۴
۸/۸۱

۲/۴۸ ۲/۶۵
۸/۸۱
۵/۴۸ ۲/۶۴
۱/۸۱

۳/۴۷ ۷/۶۳
۹/۸۰
۷/۴۶ ۸/۶۳
۰/۸۱
۸/۴۶ ۲/۶۴
۹/۸۱
۰/۴۷ ۴/۶۶
۹/۸۳
۲/۴۹ ۶/۶۴
۹/۸۱
۲/۴۷ ۰/۶۶
۸/۸۳
۶/۴۸ کل
مرد
زن فیلیپین

۶/۶۳
۳۶/۷۱
۳/۵۶ ۸/۶۴
۵/۷۲
۷/۵۷ ۸/۶۴

۷/۷۲
۴/۵۷ ۲/۶۷
۳/۷۴
۵/۶۰ ۹/۶۳
۲/۷۱
۲/۵۷ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۰

۰
۰ کل
مرد
زن رومانی
۰/۶۰

۶/۶۶
۷/۵۳ ۱/۵۹
۷/۶۵
۹/۵۲ ۶/۵۷
۴/۶۴
۳/۵۱ ۷/۵۸

۱/۶۶
۰/۵۲ ۶/۵۷
۳/۶۴
۴/۵۱ ۷/۵۷
۹/۶۴
۲/۵۱ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۰

۰
۰ ۰
۰

۰ کل
مرد
زن اسلونی
۲/۵۰
۲/۶۳
۰/۳۸ ۱/۵۰
۵/۶۳
۵/۳۷ ۹/۴۹
۸۷/۶۳
۰/۳۷ ۴/۴۹

۲/۶۳
۴/۳۶ ۳/۴۹
۹/۶۳
۶/۳۵ ۳/۴۹

۷/۶۴
۹/۳۴ ۴/۴۹
۳/۶۵
۵/۳۴ ۷/۴۹
۶/۶۶
۹/۳۳ ۱/۵۰

۵/۶۷
۸/۳۳ ۰/۵۰
۲/۶۸
۰/۳۳ کل
مرد
زن اسپانیا
۱/۷۸
۷/۸۰
۴/۷۵ ۷/۷۸
۰/۸۱
۳/۷۴ ۵/۷۹
۸/۸۱
۲/۷۷ ۵/۷۹
۷/۸۱
۲/۷۷ ۲/۷۹
۴/۸۱
۰/۷۷ ۲/۸۰
۲/۸۲
۰/۷۸ ۱/۸۲
۱/۸۴
۰/۸۰ ۸/۸۳
۸/۸۵
۷/۸۱ ۶/۸۴
۷/۸۶
۵/۸۲ ۳/۸۴
۵/۸۶
۰/۸۲ کل
مرد
زن سوئد
۱/۶۸
۴/۷۸
۷/۵۵ ۹/۶۷
۸/۷۸
۴/۵۷ ۲/۶۸
۲/۷۹
۵/۵۷ ۷/۶۷
۴/۷۹
۴/۵۶ ۰/۶۸
۴/۷۹
۹/۵۶ ۴/۶۹
۸/۸۰
۸/۵۷ ۲/۶۹
۰/۸۱
۰/۵۸ ۷/۶۹
۴/۸۱
۹/۵۷ ۰
۰
۰ ۰
۰
۰ کل
مرد
زن سوئیس
۱/۴۹
۳/۷۱
۲/۲۷ ۹/۴۸
۷/۷۱
۶/۲۶ ۱/۵۱
۶/۷۲
۷/۲۹ ۷/۵۱
۲/۷۳
۵/۳۰ ۸/۵۱
۹/۷۳
۰/۳۰ ۵/۵۱
۰/۷۳
۲/۳۰ ۰/۵۳
۱/۷۵
۲/۳۱ ۳/۵۴
۱/۷۶
۷/۳۲ ۸/۵۴
۱/۷۷
۹/۳۲ ۳/۵۶
۱/۷۸
۸/۳۴ کل
مرد
زن ترکیه
۰
۰
۰ ۰
۰
۰
۰
۰ ۰
۰
۰ ۹/۶۶
۴/۷۵
۹/۵۷ ۶/۶۶
۸/۷۵
۰/۵۸ ۸/۶۶
۳/۷۶
۹/۵۷ ۵/۶۶
۳/۷۶
۵/۵۷ ۹/۶۶
۹/۷۶
۶/۵۷ ۸/۶۶
۹/۷۶
۵/۵۷ کل
مرد
زن ایالات متحده آمریکا
ب- اشتغال زنان دنیا در بخش‌های مختلف
تعداد زیادی از کارگران زن در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند که حدود آنان در بخش کشاورزی اشتغال دارند. در کشورهای صنعتی دارای اقتصاد بازار زنان در بخش خدمات، در بخش صنعت وکمتر از زنان کارگر‌در بخش کشاورزی شاغل بوده‌اند.

به طور کلی در طول سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ در سراسر جهان سهم مشارکت زنان در بخش کشاورزی کاهش یافته است، در حالی‌که مشارکت آنان در بخش خدمات،افزایش داشته است. این تغییرات در کشورهای صنعتی دارای اقتصاد برنامه‌ای چشمگیر بوده است. از طرف دیگر،در کشورهای در حال توسعه تعداد کارگران زن در بخش صنعت دو برابر شده است و در کشورهای صنعتی دارای اقتصاد برنامه‌ای، تعداد آنان به طور مداوم افزایش داشته است، در حالی‌که در کشورهای صنعتی دارای اقتصاد بازار تقریباً تغییری رخ نداده است.

در کشورهای صنعتی، مشارکت زنان در نیروی کار در طی دهه های اخیر افزایش یافته است. در سال۱۹۸۵ میانگین تعداد زنان شاغل حدود۴۰ درصد کل نیروی کار بوده است که بخش قابل ملاحظه‌ای از آنان به صورت نیمه وقت به کار مشغول بوده‌اند.
دربخش کشاورزی در طول چند دهه گذشته تعداد کارگران به طور قابل توجهی کاهش یافته است. کارگران کشاورز بدون زمین که اکثر زنان در این گروه قرار دارند، در برخی از این کشورها با مشکلات فراوان روبرو بوده ودر زیر خط فقر قراردارند. در تعدادی از کشورها نظیر دانمارک، بلژیک، انگلستان، فرانسه و ایرلند مدت کار هفتگی زنان کشاورز فاقد دستمزد برابر با مدت کار کارگران تمام وقت در کارخانه ها یا ادارات می‌باشد. در صورتی که مدت زمان کار در خانه نیز مورد محاسبه قرار گیرد، می‌توان نتیجه گرفت که برخی از این زنان در هفته بیش از هفتاد ساعت کار می‌کنند.

در بخش صنعت در سال ۱۹۸۰ زنان حدود یک چهارم نیروی کارصنعتی را تشکیل می‌دادند. قبلاً بیشتر زنان درصنایع کاربر مانند نساجی، خیاطی وتهیه فرآورده های غذایی کار می‌کردند، ولی هم اکنون به دلیل پیشرفت تکنولوژی و به علت محدودیتی که در این مشاغل برای آنها بوجود آمده است، فرصت‌های شغلی کمتری دارند و در مقابل روز به روز بیشتر به سوی کار درصنایع سرمایه بر مانند صنایع الکترونیک رو می‌آورند.

در کشورهای صنعتی بیش از کارگران زن در بخش خدمات کار می‌کنند. آنها در مشاغل خاصی به عنوان خدمه خانگی، فروشنده، پرستار ومعلم (خصوصاً در دوره ابتدایی) متمرکز شده اند. همچنین بخش‌های بانکداری، هتلداری و جهانگردی، زنان زیادی را جذب کار نموده اند. البته این احتمال وجود دارد که پیشرفت تکنولوژی به پاره‌ای از مشاغل زنان در بخش خدمات آسیب وارد سازد.

در این کشورها، در طول دهه ۱۹۸۰ زنان به مشاغل بخش دولتی دسترسی بیشتری پیدا کرده اند. قوانین ومقررات، آیین نامه ها، دستورالعمل‌ها واقدامات حمایتی (تبعیض مثبت)، نظیر روش سهمیه بندی در افزایش حضور زنان در بخش عمومی موثر بوده است. با این حال در مشاغل و پست‌های عالی از لحاظ تعداد، فاصله زیادی بین زنان و مردان وجود دارد. برای مثال در سال ۱۹۸۵ در ایالات متحده آمریکا، زنان که تقریباً نیمی از مستخدمان دولت را تشکیل می دادند، فقط حدود ۲/۶ درصد از پست‌های عالی را در اختیار داشته اند.

در کشورهای درحال توسعه، بیشتر جمعیت درمناطق روستایی زندگی می کنند و زنان در این مناطق به فعالیت‌های مختلف کشاورزی اشتغال دارند. در طول سه دهه اخیر، بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه دچار تحولات بسیاری گردیده است. آشنایی با فن آوری جدید و تغییر در ساختارتقسیم اراضی، افزایش تولید ورشد نابرابری در مناطق روستایی، تحرک وجابجایی زیادی را در مشاغل سنتی زنان ایجاد کرده است. در عین حال، توانایی و ظرفیت شغلی آنها را در برخی از کارهای کشاورزی افزایش داده است.

در بخش صنعت در این مناطق باید گفت با وجود اینکه صنعتی‌شدن، فرصت‌های شغلی زیادی را به همراه می‌آورد، ولی برای زنان چندان مفید نمی‌باشد زیرا آنان غالباً منابع درآمدزای سنتی خود را از دست می‌دهند، بدون اینکه مشاغل جدیدی را بدست آورند. مصادیق این حکم را می‌توان در کشورهای تازه صنعتی شده مانند برزیل، هند، مکزیک و نیجریه مشاهده نمود.

در بخش خدمات، زنان در محدوده قانون کار و سایر قوانین ذیربط از فرصت‌های شغلی مناسبی برخوردار هستند، اگر چه هنوز تعداد آنها خیلی کم است.
در کشورهای درحال توسعه، سهم اشتغال زنان دربخش دولتی بین ۵ و به ندرت تا ۵۰ درصد است. درآفریقا اشتغال زنان واستخدام آنها در بخش دولتی – غیرآموزشی – بعد از گذشت بیش از ده سال افزایش نیافته است، ولی در خاورمیانه وآمریکای لاتین افزایش وجود داشته است.( )

باید توجه داشت اگر چه زنان در کشورهای صنعتی توانسته‌اند تقریباً به طور برابر با مردان درجامعه مشارکت اقتصادی واجتماعی داشته باشند، لکن در کشورهای در حال توسعه، زنان فرصت‌های کمی برای اشتغال دارند به نحوی که نرخ مشارکت آنها به طور متوسط ۵۰% مردان است البته بالارفتن تحصیلات زنان، رشد اقتصادی و تغییر نگرش‌‌ها باعث شده در جهان شاهد گسترش فعالیت اقتصادی زنان در جوامع باشیم.

انگیزه‌های گوناگونی را می‌توان برای رشد اشتغال زنان در جهان برشمرد. از انگیزه‌های اقتصادی با هدف بهبود وضعیت اقتصادی خانواده گرفته تا انگیزه‌های روانی مانند حفظ استقلال فردی، احساس امنیت و گسترش روابط اجتماعی. انگیزه‌های اشتغال در طبقات مرفه اجتماعی، بیشتر انگیزه های روانی است. در حالی که در طبقات متوسط و کم درآمد، مهم‌ترین انگیزه اشتغال در زنان نیازهای مادی است.

گرچه وضعیت وفضای حاکم بر اشتغال زنان در کشورهای پیشرفته با وضعیت آنان در کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته متفاوت است اما وجوه مشترک بسیاری را در زمینه فرصت‌های برابر شغلی،دوگانگی در سیستم‌های پرداخت ودسترسی به مشاغل رده های بالای سازمانی ومدیریتی می‌توان مشاهده نمود.( )

بند دوم – اشتغال زنان در ایران

الف – میزان اشتغال زنان در ایران
با آنکه جمعیت زنان کشورمان از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۷۵ از حدود ۹ میلیون نفر به ۲۹ میلیون نفر افزایش یافته است، ولی نسبت اشتغال زنان از رشدی متناسب با این افزایش برخوردار نبوده و تحول چندانی در جمعیت زنان شاغل رخ نداده است. با توجه به آمارهای موجود زنان حدود ۴۸ تا ۴۹ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند؛ یعنی، در مقابل هر ۱۰۰ زن، حدود ۱۰۳ تا ۱۰۶ مرد در سال های مختلف وجود داشته است.( )

با توجه به آمارهای موجود که حاکی از روند افزایش جمعیت زنان است، بررسی آمارهای اشتغال رشد چشمگیری را در روند مشارکت زنان نشان نمی‌دهد. با استفاده از آمار حاصل از سرشماری‌های سالهای ۱۳۳۵ لغایت ۱۳۷۵ می‌توان نرخ مشارکت زنان( ) را در مقاطع زمانی ده ساله برحسب مناطق شهری و روستایی به دست آورد.
جدول شماره ۲: میزان فعالیت زنان (نرخ مشارکت) در مقاطع ده ساله در ایران (درصد)( )
روستا شهر کل کشور سال
۱۷/۹
۲۸/۱۴
۵۶/۱۶
۹۳/۷
۶۸/۱۰ ۳/۹
۹/۹
۰/۹
۳۵/۸
۱۲/۸ ۲۲/۹
۵۸/۱۲
۹۳/۱۲
۱۵/۸
۱۰/۹ ۱۳۳۵
۱۳۴۵
۱۳۵۵
۱۳۶۵
۱۳۷۵
براساس جدول فوق تا سال ۱۳۵۵ نرخ مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی سیرصعودی داشته و سپس در دهه ۶۵-۱۳۵۵ سیر نزولی داشته است، به طوری که در سال ۱۳۶۵، نرخ مشارکت زنان به میزان ۱۵/۸ درصد بوده که این نرخ حتی کمتر از سرشماری سال ۱۳۳۵ بوده است.این کاهش در مناطق شهری و روستایی وجود داشته است. در دهه ۷۵-۱۳۶۵ این روند تغییر یافته است، به طوری که در سال ۱۳۷۵ نرخ مشارکت با اندکی افزایش به میزان ۱/۹ درصد رسیده است. همچنین مشاهده می‌شود در دوسرشماری ۱۳۴۵ و ۱۳۵۵ نرخ مشارکت زنان در مناطق روستایی بیشتر از زنان شهری بوده است، در حالی‌که سرشماری سال ۱۳۶۵ عکس این حالت را نشان می‌دهد . درسرشماری ۱۳۷۵ وضعیت به حال سابق بازگشته ونرخ مشارکت زنان روستایی بیشتر از زنان شهری بوده است. مقایسه نرخ مشارکت زنان در ایران با کشورهای پیشرفته صنعتی نشان می‌دهد، که این نرخ مشارکت بسیار پایین‌تراز نرخ مشابه در کشورهای مذکور است.( )

جدول شماره ۳:توزیع نسبی جمعیت فعال بر حسب مناطق به تفکیک جنس
طی سالهای ۷۵-۱۳۵۵ (حسب درصد)( )
۱۳۷۵ ۱۳۶۵ ۱۳۵۵ شرح
بیکار
(جویای کار) شاغل بیکار
(جویای کار) شاغل بیکار
(جویای کار) شاغل
۱/۹
۵/۸
۳/۱۳ ۹/۹۰
۵/۹۱
۷/۸۶ ۲/۱۴
۹/۱۲
۴/۲۵ ۷/۸۵
۱/۸۷
۶/۷۴ ۲/۱۰
۱/۹
۴/۱۶ ۸/۸۹
۹/۹۰
۶/۸۳ مرد وزن
مرد
زن کل کشور
۹/۸
۴/۸
۵/۱۲ ۱/۹۱
۶/۹۱
۵/۸۷ ۳/۱۵
۶/۱۳
۲/۲۹ ۷/۸۴
۴/۸۶
۸/۷۰ ۱/۵
۰/۵
۰/۶ ۹/۹۴
۰/۹۵
۰/۹۴ مرد وزن
مرد
زن مناطق شهری
۴/۹
۶/۸
۴/۱۴ ۶/۹۰
۴/۹۱
۶/۸۵ ۹/۱۲
۵/۱۱
۵/۲۰ ۱/۸۷
۵/۸۸
۵/۷۹ ۲/۱۴
۵/۱۲
۶/۲۱ ۸/۸۵
۴/۸۷
۴/۷۸ مرد وزن
مرد
زن مناطق روستایی
ب- اشتغال زنان ایران در بخش‌های مختلف

در جامعه ما اگر چه به دلیل وظیفه نان‌آوری مردان، سهم اشتغال زنان پایین‌تر است ولی زنان در هر سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات فعالیت می‌کنند.( )
در سال ۱۳۷۵ حدود ۴۶ درصد از زنان شاغل دربخش خدمات و۵/۳۴ درصد در بخش صنعت و۱۷ درصد در بخش کشاورزی بوده اند.در حالی‌که در سال۱۳۵۵ بخش صنعت بیشترین تعداد زنان شاغل را به خود اختصاص داده وحدود ۵/۵۴ درصد زنان شاغل در این بخش و۵/۲۶ درصد در بخش خدمات و۱۹ درصد در بخش کشاورزی بوده‌اند.
در سال ۱۳۶۵ همزمان با جنگ تحمیلی، وجود شرایط خاص جنگی، ضربه دیدن کارخانجات و صنایع، موجب افزایش تعداد شاغلین زن روستایی در بخش کشاورزی گشته

ومیزان زنان شاغل را در این بخش به حدود ۲۸ درصد ارتقاء بخشیده است ودرمقابل نسبت زنان شاغل در بخش صنعت را از حدود ۵/۵۴ درصد به حدود ۲۴ درصد کاهش داده است.در سال ۱۳۷۵ مجدداً نسبت شاغلین زن در بخش کشاورزی کاهش پیدا کرده و به حدود ۱۷ درصد رسیده است. شاید بتوان گفت بخشی از این کاهش به علت افزایش درصد محصلین زن در سال ۱۳۷۵ نسبت به سال ۱۳۶۵ است که این محصلین احتمالا از بخش کشاورزی بوده اند.

درخصوص وضعیت اشتغال زنان در بخش خدمات باید گفت ساختار اقتصادی جامعه به نحوی بنیان نهاده شده که بخش خدمات بیشتر با مناطق شهری سازگاری داشته است. بر این اساس در سال ۱۳۵۵ تنها حدود ۴ درصد از زنان روستایی در بخش خدمات فعالیت می‌کردند، در صورتی که این نسبت در مناطق شهری حدود ۶۴ درصد بوده است.با این وصف در سال‌های اخیر، سیاست توسعه مناطق روستایی ورسیدگی به وضعیت بهداشتی، آموزشی،ارتباطات و سایر امکانات موجب شده بخش خدمات تا اندازه‌ای در مناطق روستایی توسعه یابد ودر سال ۱۳۷۵ نسبت زنان شاغل در این بخش به حدود ۱۰ درصد برسد. در عین حال بخش خدمات در مناطق شهری روند افزایشی خود را حفظ نموده ودر سال ۱۳۷۵ حدود ۷۳ درصد زنان شاغل در شهرها در این بخش مشغول به کار بوده اند.

جدول شماره ۴:توزیع نسبی جمعیت شاغل دربخش های عمده فعالیت برحسب مناطق به تفکیک جنس طی سال‌های ۷۵-۱۳۵۵( )
۱۳۷۵ ۱۳۶۵ ۱۳۵۵ شرح
زن مرد زن مرد زن مرد
۶۸/۱۶
۵۰/۳۴
۸۶/۴۵
۱۰۰ ۹۲/۲۳
۱۷/۳۰
۳۱/۴۴
۱۰۰ ۸۶/۲۷
۹۷/۲۳
۱۷/۴۸
۱۰۰ ۱۹/۳۰
۳۴/۲۶
۴۷/۴۳
۱۰۰ ۰۴/۱۹
۴۷/۵۴
۴۹/۲۶
۱۰۰ ۷۲/۳۶
۳۵/۳۱
۹۳/۳۱
۱۰۰ کشاورزی
صنعت
خدمات
جمع کل کشور
۰۹/۲
۲۲/۲۱
۶۵/۷۳
۱۰۰ ۶۴/۵
۹۲/۳۴
۵۸/۵۷
۱۰۰ ۵۸/۲
۲۷/۱۴
۱۵/۸۳
۱۰۰ ۷۴/۵
۴۴/۳۲
۸۲/۶۱
۱۰۰ ۳۶/۲
۹۹/۳۳
۶۵/۶۳
۱۰۰ ۰۹/۶
۰۱/۳۹
۹/۵۴
۱۰۰ کشاورزی
صنعت
خدمات
جمع مناطق شهری
۰۴/۳۵
۷۴/۵۱
۳۸/۱۰
۱۰۰ ۰۳/۵۲
۹۸/۲۲
۸۱/۲۳
۱۰۰ ۸۶/۵۵
۹۲/۳۴
۲۲/۹
۱۰۰ ۱۷/۵۸
۴۵/۱۹
۳۸/۲۲
۱۰۰ ۱۲/۲۹
۸۴/۶۶
۰۴/۴
۱۰۰ ۹۹/۶۴
۲۹/۲۴
۷۲/۱۰
۱۰۰ کشاورزی
صنعت
خدمات
جمع مناطق روستایی
درخصوص اشتغال زنان دربخش دولتی، براساس آمار رسمی تهیه شده توسط سازمان امور اداری واستخدامی کشور تعداد کل مستخدمان کشور در سال ۱۳۶۵ به میزان ۱۴۳۳۹۶۶ نفر بوده که از این تعداد، شمار مستخدمان زن ۴۱۹۵۴۴ نفر بوده که این عده۳/۲۹ درصد از کل مستخدمان کشور را تشکیل می دادند. در سال ۱۳۷۴ تعداد کل مستخدمان دولت در وزارتخانه ها و موسسات مشمول قانون استخدام کشوری ۱۹۵۵۰۸۳ نفر بوده و شمار مستخدمان زن نسبت به سال ۱۳۶۵ حدود ۴۷ درصد افزایش یافته و تعداد آنها به ۶۱۶۹۷۴ نفر رسیده است. بدین ترتیب نسبت آنان در میان کل مستخدمان دولت حدود ۶/۳۱ درصد بوده است.
جدول شماره ۵: توزیع مستخدمان کشوری در وزارتخانه ها وموسسات مشمول و غیرمشمول قانون استخدام کشوری برحسب جنس در سالهای ۱۳۶۵ و۱۳۷۴( )
مستخدمان زن مستخدمان مرد کل مستخدمان شرح
۴۱۹۵۴۴
۳/۲۹%
۶۱۶۹۷۴
۶/۳۱% ۱۰۱۴۴۲۲
۷/۷۰%
۱۳۳۸۱۰۹
۴/۶۸% ۱۴۳۳۹۶۶
۱۰۰%
۱۹۵۵۰۸۳
۱۰۰% ۱۳۶۵