فایل ورد کامل مقاله معماری شهرستان مراغه؛ بررسی تاریخی و هنری ویژگی‌های ساختاری و فرهنگی بناهای شاخص منطقه

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله معماری شهرستان مراغه؛ بررسی تاریخی و هنری ویژگی‌های ساختاری و فرهنگی بناهای شاخص منطقه دارای ۳۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله معماری شهرستان مراغه؛ بررسی تاریخی و هنری ویژگی‌های ساختاری و فرهنگی بناهای شاخص منطقه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله معماری شهرستان مراغه؛ بررسی تاریخی و هنری ویژگی‌های ساختاری و فرهنگی بناهای شاخص منطقه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله معماری شهرستان مراغه؛ بررسی تاریخی و هنری ویژگی‌های ساختاری و فرهنگی بناهای شاخص منطقه :

معماری شهرستان مراغه

مقدمه

مراغه از شهرهای تاریخی و قدیمی آذربایجان و ایران است . در ۲۸۰ هجری فرمانروایی مراغه به محمد بن افشین بن دیوداد رسید . بعد از وی برادرش یوسف به جای او نشست و در سال ۲۹۶ هجری به نام خود در مراغه سکه زد . در سال ۳۱۷ هجری ، مسافریان دیلمی به مراغه دست یافتند . در سال ۴۲۰ هجری قشون غز وارد مراغه شد . در سال ۵۶۶ هجری مراغه جزو قلمرو سلجوقیان در آمد . در سال ۶۲۲ هجری جلال الدین خوارزمشاه بدون برخورد یا مقاومت مهمی به مراغه آمد . در سال ۶۲۸ هجری این شهر به تصرف سپاهیان مغول درآمد . در سال ۶۵۶ هجری مراغه مرکز فرمانروایی هلاکوخان مغول شد . خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری چند ستاره شناس مأمور تاسیس رصدخانه معروف مراغه شد . در سال ۷۵۹ هجری مراغه به دست تیموریان ویران شد . در سال ۱۱۴۲ هجری شهر مراغه و دهخوارقان به دست نادر شاه گشوده شد . گرچه شیخ عبیدالله کرد در سال ۱۲۹۷ هجری خود را به حوالی مراغه رسانید ولی هجوم وی و همراهانش دفع شد و سکون و آرامش به مراغه بازگشت .

مراغه قطب گردشگری شمال غرب کشور
پیوند تاریخ و طبیعت، باغ موزه مزارع سرسبز دامنه‌های سمند، دیار سهند و کوهستان، شهر برج‌های تاریخی، دیاری برخوردار از روستاهای شگفت و اعجاب انگیز، شهر رصد‌خانه بزرگ جهان، دربرگیرنده بزرگ‌ترین مناطق فسیلی جهان، منطقه‌ای که مبدا شکل‌گیری نخستین نصف النهار جهان بوده است، آن‌جا که نخستین سکوسنگاه‌ها و معابد بشری شکل گرفته‌اند. اگر جایگاه جاذبه‌های تاریخی و تمدنی مراغه در دستیابی به اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله گردشگری را برجسته کرده و سپس نیم‌نگاهی به وضعیت وخیم این آثار داشته باشیم، آنگاه باید در رویای خیس یک باور زنده اذعان داشت که در سایه سه عنصر «جهل، بی‌توجهی و عدم برنامه‌ریزی» دوران افول حیات آثار تاریخی مراغه فرا رسیده و اکنون برج‌های باشکوه ایلخانیان در‌آستانه‌ی فرو پاشی کامل قرار گرفته‌اند.

اکنون مراغه این کهن شهر تاریخی و نخستین پایتخت ایلخانیان، دیگر نایی برای بازگشت به گذشته پر افتخار وتجدید حیات هنری ندارد. این مدعا را می‌توان از اظهار تاسف‌هایی که جهانگردان پس از دیدار آثار مراغه پیرامون بی‌توجهی به این جاذبه‌ها ابراز می‌دارند، به خوبی دریافت. یافته‌های باستان شناسی وجود تمدن اوراتورها و ماد در آذربایجان بزرگ که مراغه جزیی لاینفک از آن است را به اثبات رسانیده و اینک «مهر» این معبد ناشناخته و پهنان مانده از انظار مردم و مسوولان که نخستین داده‌ها نشانگر پیش از تاریخ بودن این سایت دارد، می‌تواند با بررسی‌های مجدد دیرینه شناختی و اتنومولوژی وجود تاریخ و شکل گیری نخستین تمدن‌های بشری در آتروپاتکان را هزاران سال به گذشته باز گرداند. معبد مهر، ‌گویا استوانه‌ای است که تاریخ در دورن آن دوران داشته و اکنون با زبان بی‌زبانی روایتگر نخستین سکونتگاه‌هایی است که در فلات ایران شکل گرفته‌اند. جای جای کلنگ‌هایی باقی مانده بر روی سنگ‌ها، محراب‌ها و امامزاده‌ای که به روایت تصاویر تا ۷۰ سال پیش موجود بوده و اکنون به یمن جهالت به میراث پدری از بین رفته، آیات حکاکی شده قرآن بر روی سنگ‌ و تنها کلمه ” الله ” که به حرمت قداستش از تخریب بازمانده، اکنون تاریخ را برایمان بازگو کرده و روایت ظلم و جوری را که بر آثار تاریخی مراغه سایه افکنده، با زبان بی زبانی روایت می‌کنند. آن‌ها می‌خواهند فریاد بزنند که مغولان سا‌ختند و شما ویران کردید!
درباره‌ی مراغه چه می‌دانید؟

مراغه یک منطقه ویژه کشاورزی است که تنوع محصولات و فرآورده‌های کشاورزی آن را به یکی از مناطق مهم آذربایجان شرقی تبدیل کرده است. از همین رو در صورت برنامه‌ریزی این شهرستان می‌تواند به منطقه مطرحی در جذب گردشگران کشاورزی – آگروتوریسم- تبدیل ‌شود. شهر مراغه با یک جاده آسفالته با کیفیت مناسب در ۱۳۰ کیلومتری جنوب تبریز در کمتر از دو ساعت قابل دسترسی است .گفته می‌شود در زمان داریوش، آذربایجان شرقی یکی از ساتراپ‌های ایران و پایتخت آن شهر شیز بوده که در جنوب خاوری مراغه قرار داشته است.

از نظر کشاورزی و باغ‌داری این شهرستان وضع بسیار خوب و پر رونقی داشته و نوع کشت آن آبی و دیمی است. مراغه در زمینه صنایع وابسته به کشاورزی نیز فعالیت داشته و بیشتر کارخانه‌های موجود در آن به کار تهیه خشکبار اشتغال دارند. شهر مراغه از معدود شهرهایی است که سابقه پایتختی دارد، اما آثار تاریخی و هویت تاریخ فرهنگی آن در ایران شناخته شده نیست. این شهر تاریخی در جنوب کوه اسطوره‌ای سمند و جنوب شرقی دریاچه ارومیه قرار دارد. برخی مورخان نام قدیمی ‌مراغه را مراوا یا ماراوا نوشته و آن را جایگاه ماد به شمار آورده‌اند.

طبق مدارک و اسناد کشف شده مراغه میلیون‌ها سال پیش در دوره‌ی دوم و سوم زمین شناسی محل استقرار حیوانات عظیم الجثه بوده و کشف ۳۲ گونه از پستانداران باعث شده تا این شهرستان در خارج از کشور شناخته شده‌تر باشد. این شهر پیش از اسلام و دوره‌های اسلامی ‌مرکز آذربایجان بوده و پس از فتح بغداد نخستین پایتخت ایلخانیان بوده است. چشم اندازهای زیبا و منحصر به فرد دامنه‌های جنوبی سهند و هوای مطبوع و روح افزای حاشیه سد علویان, سالیانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را روانه مراغه می‌کند. گنبد سرخ‌, گنبد کبود و مدور، قلعه‌های باستانی، خانه‌های تاریخی، رصد خانه مراغه و ده‌ها اثر تاریخی و طبیعی از دیدنی‌های این شهراست. شهرستان مراغه با داشتن بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی و طبیعی و تپه‌های باستانی جزو ۱۰شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در ایران است. وجود آثار و ابنیه باستانی متعلق به دوره‌های تاریخی و اسلامی موجب شده که این شهر همه ساله مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.

همچنین وجود آب‌های معدنی مانند قره پالچوق، شورسو، گشایش، ‌ساری‌سو و نیز دریاچه‌ی سد علویان در حاشیه‌ی شمالی شهر و رودخانه‌ی صوفی‌چای که از مرکز شهر می‌گذرد، بر جاذبه‌های گردشگری آن افزوده است. تاسیسات قابل سرمایه‌گذاری در سد علویان، ایجاد مراکز تفریحی،‌ قایقرانی،‌ کمپ و ویلا و در دره‌ی گشایش ایجاد کمپ و رستوران سنتی است. هم اکنون نیز مراغه با ویژگی‌های خاص اکوموزه باعث شهر و شهر موزه تاریخی می‌تواند با داران بودن عناصر کامل منشور توسعه پایدار به پایلوت توریستی و اقتصادی غرب کشور تبدیل شود.

احیای جاده ابریشم به منزله احیای تاریخ مراغه خواهد بود
درباره جاده ابریشم بسیار گفته و بسیار شنیده شده است. هرچند که به لحاظ پژوهشی تحقیقات زیادی در ایران انجام نشده و مباحث توریستی نیز در این حوزه مغفول مانده است، اما کشورهایی چون چین و تاجیکستان تلاش دارند تا از دستاوردهای این جاده نهایت بهره‌برداری را به عمل آورند. چندی پیش مسوولان استان‌های شمال غربی چین در جلسه همکاری‌های بین شرق و غرب چین اعلام کردند که گردشگری در مسیر جاده ابریشم را توسعه خواهند داد و آن‌ها برنامه‌ای دارند تا این مسیر را به خطی گردشگری در سطح جهانی تبدیل کنند. سال گذشته نیز پس از سال‌ها تحقیق و مطالعه، دفتر گردشگری جاده‌ی ابریشم در سمرقند ازبکستان افتتاح شد.

گشایش دفتر گردشگری جاده‌ی ابریشم ۱۰ سال پس از صدور اعلامیه‌ی تاریخی سمرقند از سوی سازمان گردشگری جهانی صورت گرفت. جاده‌ی ابریشم از دیرباز نه تنها از لحاظ اقتصادی و مبادله‌ی کالا اهمیت داشته، بلکه از نظر فرهنگی هم اکنون نیز به لحاظ جاذبه‌های گردشگری در خور توجه است. به این ترتیب از منظر کارشناسان انتظار می‌رفت که این دفتر یا دیگر مباحث استراتژیک جاده ابریشم در ایران پی‌گیری شود، اما پایگاه گردشگری این نقطه علیرغم موقعیت ممتاز ایران به عنوان حلقه‌ی اتصال آسیای دور به اروپا، در شهر سمرقند ازبکستان افتتاح شد!. کارشناسان بر این باورند که احیای جاده‌ی ابریشم، مراغه را از بن‌بست خارج می‌کند، چون مراغه شهری است سرشار از اماکن و آثار باستانی بسیار گرانقدر که لازم است توجه بیشتری به این پتانسیل صورت گیرد. جاده‌ی ابریشم از مهم‌ترین قسمت‌های این شهر است که ارزش فوق‌العاده‌ای از لحاظ اجتماعی و اقتصادی دارد و اگر بتوان به طور کامل قسمتی از جاده‌ی ابریشم را که از مراغه عبور کرده است، شناسایی و مستندسازی کرد، آنگاه خواهیم توانست هویت و اهمیت این جاده را احیا کنیم.

معبد مهر، گنبد سرخ، گنبد غفاریه، رصد خانه مراغه، مقبره‌ی آقالار، گنبد مدور، گنبد کبور و مسجد ملا رستم از مشهورترین بناهای تاریخی مراغه هستند که وجه مشترک همه آنها در برهه کنونی نزدیک شدن آنها به آستانه تخریب است، طوری که طبق شواهد موجود چیزی به فرو ریختن ستون‌های باشکوه مسجد ملارستم نمانده است. در این میان تاثربارترین وضعیت متعلق به معبد مهر است که باید آن را در ردیف یکی از نخستین سکونتگاه‌های و معابد بشر پیش از تاریخ محسوب کرد. این معبد که در زیر یک گورستان تاریخی قرار دارد، با خاک‌برداری، بخش‌هایی از خود را نمایان کرده، اما همچنان بخش عمده‌ای ازآن در زیر خاک قرار دارد. میراث فرهنگی نیز در عملکردی ناشیانه در بخشی از این بنای سنگی با سازه فلزی و آجر مرمت‌هایی را انجام داده که به همراه ‌انباشت زباله‌ها هر بازدید‌کننده‌ای را متاثر می‌سازد. روستاییان نیز به دلیل فقدان آموزش، سنگ‌های تاریخی گورستان در کنده و یا به جای دیگری منتقل می‌کنند.

رصدخانه، شاهکار خواجه نصیرالدین طوسی
رصدخانه مراغه که نخستین مرکز بازدید برای گردشگران ورودی مراغه به شمار می‌آید، حال و روزی مناسبتر از معبد مهر ندارد، این بنای باشکوه که به همت خواجه نصیر الدین طوسی بنیان گذاشته شد، در زمان خود از بزرگترین رصد خانه‌های جهان به شمار می‌رفت که بعدها با الهام از این اثر، رصدخانه‌هایی در چین و سمرقند شکل گرفتند، اما اکنون از این بنای باشکوه جز تلی خاک که مدام توسط حفاران غیر مجاز کند و کار می‌شود و برخی بخش‌ها، چیزی به جای نمانده است.
طی سال‌های اخیر برای پوشش بقایای برج مرکزی رصدخانه گنبدی تبدیل شده و ظاهرا قرار است که در آینده نمایشگای از ابزار آلات نجومی ‌برپا شود.

غارهای مجاور رصدخانه به همراه پوشش سرسبزی که در روستاهای اطراف به چشم می‌خورد، محیط دلپذیری را برای بازدیدکنندگان فراهم ساخته است.
برج‌های تاریخی مراغه نیز عمدتا از تخریب و رطوبت دیدگی رنج می‌برند. تنها کاری هم که برای به‌سازی آن‌ها انجام شده، پروژه‌ی ساماندهی گنبدهای کبود و مدور است که توسط شهرداری مراغه در حال انجام است، اما با این حال، علیرغم سرمایه‌گذاری میلیاردی و موافقیت اولیه و مکتوب میراث فرهنگی اکنون این اداره جلوی ادامه‌ی کار را گرفته و سردرگمی‌عجیبی را به وجود آورده است.

مراغه، شهر گنبدهای تاریخی
برج‌ها و گنبدهای متعدد باقی مانده از تمدن پیش از دوره اسلامی و پس از آن شهر مراغه را امروزه به مکانی ویژه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مبدل کرده است.
گنبد سرخ، قدیمی‌ترین گنبد باقی‌مانده در مراغه است که در سال ۵۴۲ هجری قمری در دوره سلجوقیان و بصورت مربع‌القاعده در دو طبقه ساخته شده است. این گنبد از نظر ساخت و نوع تزئینات موجب الهام در ساخت برج‌های دیگر بوده است، برج مدور در کنار گنبد سرخ از سایر برج‌های مراغه است که در بافت مرکزی شهر احداث شده و پلانی مدور شامل دو طبقه سردابه و نمازگاه دارد و هریت فرد دفن شده در سردابه آن تاکنون شناسایی نشده است، این برج در سال ۵۶۳ هجری قمری با سنگ‌های متخلخل آهکی و حجاری شده و آجرهای خشتی و ساروج ساخته شده است.

برج غفار مراغه متعلق به ”ابوسعید بهادرخان ایلخان” برخلاف سبک معماری سلجوقیان از آجر لعابدار در آن استفاده شده و کاشیکاری در این بنا به وفور دیده می‌شود، وجه تمایز این برج با دیگر برج ها وجود پنجره‌های کاذب است، به این علت که کسی در این برج ساکن نبوده سازنده آن برای القاروشنایی و نور به صورت سمبلیک پنجره‌ها را به‌صورت کاذب ایجاد کرده است.

قلعه و غار قیز لار قالاسی مراغه
قیز لار قلعه سی (قلعه دختران) یکی از مهم ترین آثار تاریخی و طبیعی شهرستان مراغه است. این قلعه و غار در ۲۰ کیلومتری جنوب باختری مراغه و در سمت جنوبی دره بسیار عمیق کوه های گوی داغ (کوه کبود) واقع شده است. دهانه غار به قطر ۳۰×۲۰ متر و درازای آن در ابتدا ۳۵ متر و پهنایش ۲۴ متر و ارتفاعش حدود ۲۰ متر است. ارتفاع کلی غار و قلعه نسبت به دره عمیق مقابل حدود ۱۸۰۰ متر تخمین زده شده است. داخل غار دالان های متعدد تنگ و تاریکی وجود دارد که در بعضی از آن ها اقسام استالاکتیت های آهکی به چشم می خورد. در ارتفاعات پشت قلعه، باقیمانده یک دیوار خشتی به چشم می خورد که از بقایای قلعه ای قدیمی است که پایین آن چند دخمه وجود دارد که آثار کندوکاوهای غیر مجاز در آن ها مشهود است.

کلیسای هوانس مراغه
این کلیسا در روستای پرآباد بین مراغه و میانه واقع شده است. البته هنوز هم مورد استفاده اقلیت شهر قرار می گیرد. این کلیسا مربوط به دوره ایلخانان است، مدخل آن در ضلع باختری است و ورود به داخل از طریق درگاه زیر طاق گنبدی صورت می گیرد. فضای اصلی کلیسا به شکل مستطیل است که عبادتگاه یا محراب، در ضلع خاوری آن واقع شده که مرکب از سه طاقنما با قوس جناغی است. طاق نمای میانی از طاق نماهای طرفین بزرگ تر است و در داخل این طاقنما ها دو پنجره مستطیل شکل با تزیین جالب و شیشه های رنگی دیده می شود. طاق نمای میانی دارای طاق جناغی و طاقنماهای طرفین دارای گنبد کوچکی است. در دیوار، طاقچه ها و نغول های کم عمقی جهت عکس های یادبود تعبیه شده است. نور داخل کلیسا از درب ورودی و پنجره‌های کوچک ضلع خاوری، شمالی و جنوبی تامین می‌شود. سر در ورودی کلیسا دارای گنبد هرمی با روکش شیروانی است و ناقوس کلیسا نیز در این محل قرار دارد

جلوه‌ای ماندگار از هنر اسلامی به نام مساجد
مساجد تاریخی و قدیمی ”شیخ بابا، ملا معزالدین و ملا رستم“ مراغه جلوه‌هایی دیدنی از هنر معماری گذشتگان است
مساجد تاریخی و قدیمی «شیخ بابا» ، «ملا معزالدین» و «ملا رستم»، شهر مراغه جلوه‌هایی دیدنی از هنر معماری گذشتگان هستند.
بنای اولیه مسجد تاریخی ”شیخ بابا” در مراغه مربوط به قرون هشتم و نهم هجری است که بر پایه‌های آن، مسجد کنونی بازسازی شده است.
آنچه امروزه از مسجد جامع شیخ بابا باقی مانده یک ستون سنگی و دو ستون چوبی مقرنس کاری شده می‌باشد، این ستون سنگی استوانه‌ای شکل و مرکب از ۲۰ قطعه سنگ مدور است که روی هم گذاشته شده و در مجموع ارتفاع آن به ۵ متر و محیط آن به ۱۸۶ سانتیمتر می‌رسد، ۶۰ سانتیمتر از پایین ستون صاف و بدون نوشته است.

بخش بالایی این ستون کتیبه‌ای به خط ثلث در اندازه ۱۶۰ سانتیمتر وجود دارد،‌ تاریخی که در ستون نوشته شده ۸۶۴ هجری قمری است که و متن کتیبه شامل اسمای متبرکه حضرت رسول اکرم (ص) و حضرت علی (ع) و نیز نام مشایخ و مرادهای شیخ بابا و نام بانی بنا و حجار آن می‌باشد و اخیرا این ستون سنگی برای حفاظت بیشتر به موزه مراغه منتقل شده است و این ستون سنگی مدور به شماره ثبتی ۷۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مسجد ملامعزالدین، یادگار تاریخی از دوره صفویه
این مسجد تاریخی در خیابان خواجه نصیر مراغه واقع شده و بنای مسجد مربوط به دوره‌ی صفویه است، به موجب کتیبه مرمری موجود در دیوار جنوبی، مسجد در دوره شاه طهماسب اول در تاریخ ۹۷۶ هجری قمری بازسازی شد و دوره‌ی قاجاریه نیز مجددا مرمت گردید.
مسجد بزرگ این بنا ۳۶ ستون چوبی در چهار ردیف دارد که از دیوار شمالی وارد محوطه مقبره شیخ معزالدین می‌شود، سنگ قبرهای موجود در محوطه حیاط و مقبره داخل مسجد دارای کتیبه‌های تاریخی نفیسی هستند. از جمله سنگ مرمرین شیخ معزالدین که در حیاط شمالی بنا جای دارد.

در صفه‌ی جلوی مسجد سنگ قبرهای دیگر مرمری قرار دارد که تاریخ‌های ۸۷۱ و ۷۷۲ هجری قمری را نشان می‌دهند، این سنگ نبشته‌ها مشخص می‌سازد که از قرن هشتم تا روی کار آمدن شاه اسماعیل صفوی، خاندان معزالدین در مراغه صدارت و نفوذ داشته‌اند. این مسجد تاریخی با شماره ثبتی ۶۴۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مسئولیت فرو ر‌یختن احتمالی مسجد ملارستنم با چه ارگانی است؟
این مسجد در میدان ملارستم در خیابان اوحدی شهر مراغه واقع شده است. سردر بلند ورودی مسجد دارای قوس جناقی و مقرنس کارس‌های گچی است. در حاشیه‌ی سردر مسجد از گچ‌بری‌های شبکه‌ای و تزیینات مهندسی استفاده شده و کتیبه‌ای از سنگ مرمر در کنار این سردر ورودی به چشم می‌خورد.
شبستان مسجد ملارستم دارای ۳۵ ستون چوبی در ۵ ردیف است که سقف چوبی مسجد را نگه داشته‌اند، ستون‌ها و سرستون‌های چوبی مسجد از تزیینات زیبایی برخوردار است.

این مسجد کتیبه تاریخی ندارد، در کتاب ”دافع الغرور” بنای مسجد به ”حاجی علیخان مقدم مراغه (حاجب‌الدوله)” نسبت داده شده، ولی می‌توان بنای آن را متعلق به دوره صفویه دانست که در دوره‌ی قاجاریه نیز مرمت و بازسازی شده است.
مسجد ملارستم نیز یکی از جالب ترین مسجدها مراغه و منطقه بوده و تصور می‌رود که این مسجد یکی از نخست ترین بناهای شاه طهماسب باشد که دارای ۳۵ ستون زیباست. اهالی محل بر این باورندکه ۴۰ ستون اصفهان و شماری از بناهای ستون دار ایران در دوران صفوی با الهام از مسجد ملارستم ساخته شده اند، تزیننات زیبا و دلپذیری که روی سر ستون‌ها و زیر سقف انجام شده به خوبی معید اهمیت این منطقه در دوران صفوی بوده است با این حال کل بنای مسجد به شدت آسیب دیده و عمده ستون‌ها بازگشت زمان و عدم مرمت ورسیدگی دچار ترک خوردگی شده اند.

تمام تمدن ایلخانیان تنها در چهار ویترین غیر استاندار جا خوش کرده است!
موزه‌ی ایلخانی مراغه تخصص ترین موزه‌ی دوران ایلخانی بوده و آثار به دست آمده از نقاط مختلف کشور دراین موزه نگه داری می‌شود و ساختمان موزه مراغه روی مزار اوحدی مراغه‌ای به وسیله انجمن آثار ملی اجرا شده است.

این موزه هر چند آثار باارزشی از دوران ایلخانی را به نمایش گذاشته، اما در قیاس با موزه‌های بین اللملی و تعریفی که ایکوم از موزه ارایه داده، هیچ کدام از بخش‌های این موزه اعم از نورپردازی، چیدان اشیاء، ویترین‌ها و; با استانداردهای جهانی مطابقت ندارند.
سفالینه‌های فقاع و کتیبه‌های رصد خانه در ویترین اول، کاسه‌های سفالین با نقاشی از زیر لعاب و لعاب فیروزه‌ای در ویترین دوم، بشقاب‌های زرین فام و سفالینه‌های مینایی در ویترین سوم و کاسه‌های شیشه‌ای در ویترین چهارم به نمایش در‌آمده‌اند.

همچنین سکه‌های ایلخانی از دوران منگو خان تا ساتی بیک خان و سلیمان خان نیز در این موزه قابل مشاهده هستند.
نخستین ترجمه‌های قران کریم هم زینت بخش این موزه بوده و در مجموع می‌توان گفت بسیاری از آثار دوران ایلخانی نیز به دلیل محدودیت فقط به نمایش در نیامده و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید موزه‌ای را همشان با این آثار طراحی کند.
موزه ایلخانی مراغه تنها موزه تخصصی دوره ایلخانان در ایران است که در آن حدود ۴۰۰ قطعه اشیاء با ارزش شامل انواع سفال , آبگینه , نسخه های خطی قرآن و سکه های ضرب دوره ایلخانان نگهداری می شود.

مجموعه سکه‌ها و سفال‌های این موزه کاملترین مجموعه سکه و سفال در ایران است، به طوری که سکه های دوران ۱۷ ایلخان مغول که در ایران حکومت کرده اند در این موزه وجود دارد.
در این میان تاثربارترین وضعیت متعلق به معبد مهر است که باید آن را در ردیف یکی از نخستین سکونتگاه‌های و معابد بشر پیش از تاریخ محسوب کرد.
این معبد که در زیر یک گورستان تاریخی قرار دارد، با خاک‌برداری، بخش‌هایی از خود را نمایان کرده، اما همچنان بخش عمده‌ای ازآن در زیر خاک قرار دارد.
میراث فرهنگی نیز در عملکردی ناشیانه در بخشی از این بنای سنگی با سازه فلزی و آجر مرمت‌هایی را انجام داده که به همراه ‌انباشت زباله‌ها هر بازدید‌کننده‌ای را متاثر می‌سازد.

روستاییان نیز به دلیل فقدان آموزش، سنگ‌های تاریخی گورستان در کنده و یا به جای دیگری منتقل می‌کنند.
کلیسای هوانس
کلیسای هوانس تنها کلیسای موجود در شهرستان مراغه و یکی از معدود کلیساهاءی است که امروزه نیز مورد استفاده اقلیت ارامنه این شهر می باشد. کلیسای قدیمی مزبور در روستای پیرآباد بین مراغه و میانه قرار دارد ومربوط به دوران ایلخانان می باشد . مدخل این کلیسا در ضلع غربی است و ورود به داخل آن از طریق در گاه زیر طاق گنبدی صورت می گیرد. فضای اصلی کلیسا به شکل مستطیل است که عبادتگاه یا محراب در
ضلع شرقی آن واقع شده و مرکب از سه طاقنما با قوس جناغی می باشد . طاقنمای میانی از دو طاقنمای طرفین بزرگتر است و در داخل این طاقنما دوپنجره مستطیل شکل موجود است که

با شیشه های رنگی جالب تزءین شده است. طاق نمای میانی دارای طاق جناغی و طاق
نماهای طرفین دارای گنبد کوچکی می باشد . در ضلع شمالی و جنوبی بر روی دیوارها ، طاقچه ها و نغول های کم عمقی جهت عرضه عکسهای یادبود تعبیه شده است . نور داخل کلیسا از درب ورودی و پنجره های کوچک ضلع شرقی و شمالی و جنوبی تامین می گردد .