فایل ورد کامل مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه؛ بررسی علمی چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه؛ بررسی علمی چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی دارای ۷۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه؛ بررسی علمی چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه؛ بررسی علمی چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه؛ بررسی علمی چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی :

فقر روستایی و تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه
جعفر توکلی _ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
پس از جنگ جهانی دوم با رهایی بسیاری از کشورهای جهان سوم از استعمار و دستیابی آنها به استقلال سیاسی ، فاصله و شکاف اقتصادی بین کشورهای فقیر و غنی بیش از پیش آشکار شد . در پی آن استراتژی رشد اقتصادی در راستای رسیدن به توسعه از طریق انتقال سرمایه ، فن آوری و تجربیات کشورهای توسعه یافته در دهه ۱۹۶۰ اتخاذ گردید . در آن زمان عقیده بر این بود که رشد اقتصادی موجب افزایش اقتدار کشور شده و توسعه اقتصادی را فراهم می کند . اما پس از یک دهه و در آغاز دهه ۱۹۷۰ میلادی نه تنها رشد اقتصادی مورد انتظار در بسیاری از کشورهای جهان سوم محقق نشد بلکه در برخی کشورها نیز که رشد اقتصادی مناسب و قابل توجهی داشتند منجر به توسعه نگردید و رشد فزاینده فقر و نابرابری از یک سو و آثار سوء زیست محیطی و بوم شناختی حاصل از رشد اقتصادی از سوی دیگر موجب بالندگی و گسترش تفکرات چند بعدی در مورد توسعه گردید و پایداری توسعه برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ مورد توجه قرار گرفت . بدین معنا که توسعه بایستی دربرگیرنده بهبود گسترده در تمامی سطوح زندگی جوامع و رفاه همگانی آنها بوده ، سرمایه گذاری در تمامی بخشهای اقتصاد را مدنظر قرارداده و به ابعاد و جوانب زیست محیطی نیز توجه داشته باشد . ( جنیفر.آ. الیوت . ۱۳۷۸ص ۸ )

براین اساس یکی از چالشهای مهم دنیای امروز نابرابری بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از یک سو و نابرابری منابع و امکانات در سطوح ملی به ویژه در کشورهای جهان سوم می باشد این مسئله سبب شده است که فقر روستایی در اینگونه کشورها به عنوان یکی از مسائل حاد و بحرانی جلوه نماید . روستائیان در این کشورها کمترین سهم را از منابع ، سرمایه ها و امکانات ملی دارند و بدین لحاظ فقر روستایی به یک چالش بزرگ توسعه انسانی و نیز یک معضل عمده زیست محیطی بدل شده است . اعتقاد بسیاری از صاحبنظران بر این است که فقر و به ویژه فقر روستایی که موضوع مورد بحث ماست ، امکان و توان بهره برداری صحیح و پایدار از منابع محیطی را از بین می برد و از این رو موجب تشدید روند تخریب محیط زیست می گردد .

چنانچه از یک نگاه سیستمی و جامع به مسئله بیندیشیم تخریب محیط زیست نیز به نوبه خود از طریق کاهش بهره وری منابع محیطی یا از بین رفتن آنها در دراز مدت موجب تشدید فقر می شود و چنانچه این چرخه شوم متوقف نشود روند فزاینده فقر و تخریب محیط زیست تشدید خواهد شد .
مسئله دیگری که نباید مورد غفلت قرار گیرد تأثیر نابرابریهای موجود بین کشورها و ملتها در تخریب محیط زیست می گردد .

چنانچه از یک نگاه سیستمی و جامع به مسئله بیندیشیم تخریب محیط زیست نیز به نوبه خود از طریق کاهش بهره وری منابع محیطی یا از بین رفتن آنها در درازمدت موجب تشدید فقر می شود و چنانچه این چرخه شوم متوقف نشود روند فزاینده فقر و تخریب محیط زیست تشدید خواهد شد .
مسئله دیگری که نباید مورد غفلت قرار گیرد تأثیر نابرابریهای موجود بین کشورها و ملتها در تخریب محیط زیست می باشد . به بیان دیگر تخریب وسیع منابع محیطی از یک طرف ناشی از افزایش مصرف ، بالا بودن استانداردهای زندگی و یا بهتر بگوییم اسراف در بهره گیری از منابع در کشورهای پیشرفته بوده و از طرف دیگر ناشی از فقر ، محرومیت و ابتدایی بودن سطح زندگی بسیاری از ملل جهان است . به طوری کشاورزی UNDP . 1991 . p . 12 که هنوز سه چهارم مردم دنیا برای سوخت عمدتاٌ به چوب نیازمندند . ( از طریق سوزاندن و کشت اراضی جنگلی هنوز رواج دارد و فشار shifting cultivation گذرا مضاعفی بر محیط زیست در جریان تغییر کاربری اراضی به شهری ، زراعی جاده و ; وارد می شود . آنچه بر شدت این عوامل می افزاید افزایش سریع جمعیت کشورهای در حال توسعه در دهه های اخیر می باشد .

در هر حال باید توجه داشت که مفهوم فقر پیچیده بوده و دارای ابعاد و جوانب گوناگون می باشد و از دیدگاههای مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و ; پیرامون آن بحث شده است . از این رو تعامل بین فقر و محیط زیست و انواع فقر روستایی و تأثیر آن بر تخریب محیط زیست نیز یکسان نبوده و در این زمینه دیدگاههای متفاوتی وجود دارد .
تعریف و مفهوم فقر
مروری بر منابع و مطالعات انجام شده در زمینه فقر حاکی از آن است که تعاریف و مفاهیم متعددی از فقر از ابعاد گوناگون اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و ; وجود دارد که دستیابی به مفهومی واحد از فقر را مشکل می سازد .

می یه و رابی از فقر تعریف وسیعی به دست می دهند زیرا در فقر : فقدان نسبی درآمد ، دارایی ، خدمات پایه ، منزلت ، امکانات آموزشی و تحرک اجتماعی و نیز عدم حضور و مشارکت در تصمیم گیریها به اشکال گوناگون ، را می بینند . ( آ .ال . هاگان . ۱۳۷۴ ص ۳۲۴ ) متداولترین تعریف فقر تعریف اقتصادی آن است . اکثر منابع در تعریف اقتصادی اتفاق نظر دارند و آن را ناتوانی در برآورده ساختن حداقل نیازهای انسان تعریف نموده اند .

اما بلافاصله این سوال مطرح می گردد که حداقل نیازهای یک انسان چیست ؟ و شامل چه مواردی می شود ؟ آیا منظور از حداقل نیاز غذا ، مسکن و سرپناه است ، یا اینکه نیازهای اجتماعی و فرهنگی فرد را نیز دربرمی گیرد ؟ اینجاست که مفهوم فقر مطلق و فقر نسبی مطرح می شود : « فقر مطلق زمانی رخ می دهد که افراد یا خانواده ها از تأمین حداقل نیازهای ضروری برای ادامه باز مانند و تداوم زندگی یعنی گذشتن از امروز به فردا را مشکل و غیرممکن یابند و این بدان معناست که نیازهای اساسی مانند ، غذا ، پوشاک ، سرپناه ارضا نگردد و لذا انحطاط همه جانبه افراد یا خانواده ها آغاز گردد و در انحطاط جسمانی و وضع ظاهری منعکس شود و افراد و خانواده ها به معنای واقعی کلمه درمانده شوند و راه به جایی نبرند .

اما فقر نسبی فاصله ای کم یا زیاد از ملاکهای معین شده ای را می رساند . هرچه چنین فاصله ای زیاد شود ، فقر نسبی به فقر مطلق نزدیکتر می گردد . با این حساب فقر نسبی با ارزش گذاری همراه است یعنی به هر تقدیر امروز به فردا می پیوندد . اما افراد یا خانواده ها از معیار تعیین شده به وسیله جامعه برای حداقل نیازهای لازم برای یک زندگی سالم با حفظ کرامت انسانی و رشد تعالی فاصله دارند . ۱ « ( پیران ، پرویز، ۱۳۷۵ ص ۱۰۱ ) برنامه در گزارش توسعه انسانی سال ۱۹۹۷ خویش که با تأکید برمسئله فقر UNDP توسعه سازمان ملل متحد تهیه شده است فقر را پدیده ای چند بعدی می شناسد و معتقد است که «فقر چهره هایی متعددی دارد و چیزی بیش از عدم تکاپوی درآمد می باشد . فقر در قالب وضعیت بهداشتی و آموزشی نامناسب ، محرومیت از دانش و ارتباطات ، ناتوانی در به دست آوردن حقوق انسانی و سیاسی و نداشتن احترام و اعتماد به نفس جلوه می کند . علاوه بر این تخریب زیست محیطی و ناتوانی ملی هر جا که افراد در فقر زندگی می کنند دیده می شود .

در پشت این چهره های فقر واقعیت خشن زندگی یأس آور بدون امکان انتخاب و دولتهایی که فاقد ظرفیت ( جنبه های فقر از دید برنامه UNDP . HDR . 1997 . p . iii پاسخگویی به این وضعیت هستند قرار دارد . ) »
توسعه سازمان ملل متحد شامل موارد زیر می باشد :
۱ـ عمر کوتاه
۲ـ بیسوادی
۳ـ محرومیت
۴ـ فقدان ابزار و امکانات مادی

این ابعاد و جنبه ها می تواند در قالبهای مختلف با یکدیگر هم پوشانی داشته و ترکیب شوند . ( همان . ص ۵ )
آرنولد و بیرد در رابطه با تعریف فقر معتقدند که «فقر عموماٌ در ارتباط با درآمد یا مصرف در مقایسه با خط فقر تعیین شده مورد ارزیابی قرار می گیرد . اما این توافق وجود دارد که تعاریف مبتنی بر درآمد ناکافی بوده و تلاشهای مختلفی برای تعیین متغیرهای بیشتری برای تعریف فقر در حال انجام است و در بعضی موارد به کیفی نظیر برابری و آزادی نیز کشیده می شود . »آنان می گویند در زمینه محیط زیست و جنگل که موضوع تحقیق ایشان بوده است ، برخی ابعاد گسترده تر فقر مهمتر به نظر می رسند و توجه به درآمد یا (j.e.m Arnold and et al.1999.p2) مصرف کافی نمی باشد .

فقر روستایی

نگاهی به وضعیت فقر در جهان سوم گویای آن است بیش از یک چهارم از جمعیت دنیای در حال توسعه در فقر بسر می برند ، و در حدود یک سوم ( ۱/۳ میلیارد نفر ) جمعیت جهان در شرایط درآمدی کمتر از یک دلار در روز زندگی می کنند . جنوب آسیا با ۵۱۵ میلیون جمعیت فقیر بیش از همه تحت تأثیر فقر انسانی ( از طرفی بررسیهای انجام شده حاکی از آن است که ۶۳ UNDP . HDR . 1997 . P3 می باشد. )

درصد آمار مربوط به فقر در سراسر جهان مربوط به فقرای روستایی است . در کشورهایی نظیر بنگلادش ۹۰ درصد جمعیت فقیر را روستائیان تشکیل می دهند . این رقم درمورد آفریقای جنب صحرایی بین ۶۵ تا ۹۰ درصد می باشد . تقریباٌ در تمام کشورها در زمینه مصرف شخصی ، دسترسی به آموزش ، مراقبت بهداشتی ، آب قابل شرب ، دفع بهداشتی فاضلاب ، مسکن ، حمل و نقل و ارتباطات شرایط Mahmood Hasan برای فقرای روستایی خیلی ناگوارتر و سخت تر از فقرای شهری است .( Khan . 2001. p2 )

این در حالیست که ریشه فقر شهری و پیآمدها ، مسایل و معضلات ناشی از آن در شهرهای بسیاری از کشورهای در حال توسعه ناشی از مهاجرت فقرای روستایی به شهر می باشد . بدین لحاظ بسیاری از صاحبنظران توسعه با تکیه بر نظریات مکتب وابستگی و بهره گیری از مدلهایی نظیر مدل مرکز _ پیرامون فریدمن که بر ماهیت استعماری رابطه مرکز و پیرامون به ویژه در مقیاس ملی و ناحیه ای که رابطه مبادله را به سود مرکز سیاسی و کلانشهرهای مهم این کشورها و به زیان شهرهای کوچک و مراکز روستایی می داند ، معتقدند که پیآمد این وضعیت دوگانگی اقتصاد و در نتیجه عدم تعادلهای اقتصادی ، فضایی و آمایشی است که در نهایت موجب تشدید فقر در نواحی روستایی کشورهای جهان سوم خواهد شد .

از این رو فقر روستایی به عنوان یکی از عمده ترین معضلات و چالشهای اینگونه کشورها مطرح می باشد که ویژگیها ، علل و پیآمدهای متفاوتی نسبت به فقر شهری داشته و بدین لحاظ بایستی متناسب با این تمایزات مورد بررسی قرار گیرد . توجه به فقر روستایی به ویژه از این نقطه نظر حائز اهمیت مضاعف می شود که بین فقر روستایی و مسایل و بحرانهای ( Holistic ) زیست محیطی یک رابطه معنی دار و تعاملی وجود دارد . این رابطه از یک نگاه سیستمی و کل نگرکنش و واکنش و تأثیر و تأثر متقابل فقر روستایی و محیط زیست را در بر دارد . فقر روستایی به واسطه فشار بر منابع محیطی و بهره برداری غیراصولی و ناپایدار از این منابع موجب تشدید تخریب محیط زیست می شود . تخریب محیط زیست و بحرانهای زیست محیطی نیز به واسطه تحلیل و از بین بردن منابع مورد استفاده روستائیان ، بر شدت فقر آنان می افزاید .

با این وصف ضروری است که فقر روستایی
~qdWJ=0
p_N_=,
}‹l^P^PBP
yhyWF5

، ویژگیها و ابعاد آن را بشناسیم و بدانیم که فقرای روستایی چه کسانی هستند . محمود حسن خان می گوید« فقرای روستایی عمدتاٌ به کشاورزی ، ماهیگیری ، جنگلداری و صنایع کوچک مقیاس مرتبط با فعالیتهای فوق وابسته اند . آنان یک گروه یکسان نیستند و یک ملاک مهم برای طبقه بندی آنها دسترسی به زمین کشاورزی می باشد که شامل گروههای زیر می شوند : ۱_ کشاورزان که در قالب خرده مالکان و اجاره داران به زمین دسترسی دارند . ۲_ غیرکشاورزان که کارگران فاقد زمین و بی مهارت هستند . » (همان،ص۳)

بانک جهانی در بررسی که در مورد ۱۱۴ کشور نمونه انجام داده است گروههای آسیب پذیر روستایی را به شرح زیر طبقه بندی نموده است :
« کشاورزان خرده پا ( خانوارهایی که دارای سه هکتار زمین زیرکشت هستند ) ، بی زمینان ( خانوارهای فاقد زمین زیرکشت ) ، عشایر کوچنده ( خانوارهایی که ساکن نقطه خاصی نیستند و همراه دامهای خود به سرزمینهایی که درآمد آنها را تأمین می نماید کوچ می کنند ، در ضمن درآمد و هزینه زندگی آنها تنها از این راه تأمین می شود . ) قبایل ( خانوارهایی که برطبق قوانین و سنتهای کشوری هویت یافته باشند ) ، ماهیگیران کوچک ( خانوارهایی که بدون تجهیزات موتوری و در ابعاد کوچک به صید ماهی می پردازند ) ، جمعیت های بی خانمان و آواره ( مردمی که در کنوانسیون ۱۹۵۱ سازمان ملل آواره تعریف شده اند و عبارتند از گروههایی که به طور موقت از اقامتگاه همیشگی خود دور افتاده باشند ) و خانوارهایی که تحت سرپرستی زنان قرار دارند . بعضی از خانوارها ممکن است مشمول شرایط دو یا چند طبقه باشند . ) جزایری ، ادریس و همکاران ، ۱۳۷۳ ص ۶۶

جدول شماره ۱ : فقیران روستایی در کشورهای در حال توسعه به درصد از کل جمعیت روستایی ( همان ، ص ۶۷ )
گروهها
مناطق جمعیت
کشاورزان
خرده پا بی زمینان جمعیت
عشایر جمعیت
بومیان جمعیت
ماهیگیران
کوچک جمعیت
بی خانمان
و آوره خانوارهای
تحت سرپرستی
زنان
آسیا ۴۹ ۲۶ ۲ ۵ ،۴ ۴ ۵ ۹
آسیا بدون چین و هند ۵۱ ۲۰ ۲ ۴ ،۲ ۷ ۵ ۱۴
جنوب صحرای آفریقا ۷۳ ۱۱ ۱۳ ۹ ،۰ ۳ ۶ ۳۱
خاور نزدیک و شمال آفریقا ۴۲ ۲۳ ۵ _ ۲ ۱۸ ۱۷
آمریکای لاتین و حوزه کارائیب ۳۸ ۳۱ _ ۱،۲۷ ۵ ۱ ۱۷
جمع ۱۱۴ کشور ۵۲ ۲۴ ۶ ۳،۷ ۴ ۶ ۱۲
کشورهای کمتر توسعه یافته ۶۷ ۱۸ ۱۶ ۱،۱ ۵ ۷ ۲۳

آنگونه که از جدول شماره ۱ برمی آید ۷۳ درصد فقرای روستایی در جنوب صحرای آفریقا،۴۹ درصد در آسیا و ۴۲ درصد در خاور نزدیک و شمال آفریقا را کشاورزان خرده پا تشکیل می دهند . خرده مالکان در تولید بسیاری موارد نیز کشاورزان خرده پا در حد کشاورزی معیشتی فعالیت می نمایند و در مجموع نسبت به تغییرات اقلیمی، بحرانهای محیطی ، نوسانات بازار آسیب پذیر هستند . آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کارائیب با ۳۱ درصد از جمعیت فقرای روستایی بیشترین درصد جمعیت بی زمین را به خود اختصاص داده اند . بی زمینی دارای دلایل زیادی است که از آن جمله می توان از فشار افزایش جمعیت ، توزیع نابرابر زمین ، محرومیت و تنزیل ساختار محیط زیست نام برد .

در بسیاری از کشورها نیز ساختار کشاورزی و اقتصادی به نحوی است که به ضرر کشاورزان کوچک و حاشیه نشین است و آنها را در درازمدت مجبور به پیوستن به خیل بی زمینها می کند . به طور خلاصه می توان گفت که در مناطق روستایی بی زمینی به عنوان یکی از شاخصهای مناسب برای شناسایی فقر می باشد . همچنین جمعیت عشایر با آنکه درصد زیادی از جمعیت این کشورها را شامل نمی شود یکی از محرومترین و آسیب پذیرترین گروههای فقیر آنها را تشکیل می دهد که از بسیاری از امکانات و خدمات رفاهی محروم می باشند . این گروه علاوه بر این که در معرض انواع بلایای محیطی از قبیل خشکسالی ، سیل ، سرما و ; هستند و بدین واسطه آسیب پذیر می باشند به دلیل وابستگی بیش از حد به منابع محیطی و محرومیت از امکانات و خدمات موردنیاز از قبیل سوخت و ; تأثیر قابل توجهی در تخریب محیط دارند .

رابرت چمبرز در کتاب خود به نام توسعه روستایی مسئله فقر روستایی را از یک دیدگاه نظام مند مورد بررسی قرار می دهد و آن را ثمره پیوند عوامل متعددی می داند که به برخی از آنها اشاره می شود : وی فقر روستایی را ناشی از عدم توانایی مدیریت و ضعف سیاسی روستاییان ، پراکندگی جغرافیایی روستاها و محدودیت دسترسی آنها به امکانات ، فقر سرمایه و امکانات زیربنایی ، مهاجرت و رکورد جمعیت فعال روستایی و بهره وری کم سیستم تولید در روستاها می داند . عوامل دیگری که به فقر روستایی کمک می کنند ، جهت گیری سیاستهای توسعه ای به سود شهرهاست . زیرا آنها به مراکز قدرت سیاسی نزدیکترند و به راحتی خواسته های خود را ابراز میدارند و به عنوان تشکل و نیروی سیاسی در مقابل سیاستهای دولت موضع گیری می کنند . ( رضوی ، سیدحسن و همکاران ، ۱۳۷۷ ص ۵۸ )

در حالی که روستاها حتی در بیان و مطرح کردن نیازها و خواسته های خویش مشکل دارند و برای احقاق حقوق خویش فاقد هرگونه اهرم قدرت و تشکل می باشند . نهایتاٌ به همین دلیل مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه از حیث شاخصهای فقر در وضع بدتری نسبت به شهرها قرار دارند .
دیدگاههای موجود در رابطه با فقر و محیط زیست

در زمینه رابطه فقر و محیط زیست دیدگاهها و نظرات گوناگونی وجود دارد . برای مثال «آ . ک . دورایاپا » پس از مطالعه و جمع بندی نظرات مختلف ، روابط بین فقر و تخریب محیط زیست را به شکل زیر دسته بندی می نماید :

۱ـ فقر خارجی موجب تخریب محیط زیست می شود . منظور وی از فقر خارجی عوامل بیرونی مؤثر در ایجاد فقر می باشند نظیر نوسانات بازار ، سیاستهای دولت و ; که از بیرون بر جامعه روستایی تحمیل می شوند . ۲- قدرت ، ثروت و طمع ورزی عامل تخریب محیط زیست است . ۳- نارسائیهای اداری عامل اولیه و اصلی تخریب محیط زیست می باشد . ۴- نارسائیهای بازار عامل اصلی تخریب محیط زیست است . ۵- فقر داخلی عامل اصلی تخریب محیط زیست است .
بررسیهای انجام شده توسط وی در مورد جنگلها در کشورهای جهان سوم حاکی از آن است که یک توافق همگانی در این مورد وجود داشت که شرکتهای تجاری بهره برداری از چوب جنگل و نیز گسترش فعالیتهای کشاورزی و چرای دام عمده ترین عوامل تخریب جنگلها بوده اند . همچنین نارسائیهای بازار و نواقص سازمانی و مدیریتی محرکهای اصلی هر دو گروه در اتخاذ روشهای ناپایدار در بهره برداری از جنگل بوده اند . در تحلیل نهایی وی معتقد است که دو عامل اخیر عمده ترین عوامل اتخاذ روشهای ناپایدار در بهره برداری از محیط زیست توسط هر دو گروه فقر و اغنیاء به شمار می روند و لذا معتقد است که برای هر A.K.Duraiappah.1998.p2170-2172 دو گروه به فراخور حال بایستی سیاستهای مناسب اتخاذ شود .

برخی معتقدند که در تبیین رابطه فقر و محیط زیست ترکیبی از همه عوامل فوق مؤثرند و در واقع عوامل گوناگون مذکور در یک رابطه سیستمی با یکدیگر قرار گرفته و با تعاملها و کنش و واکنشهای مختلف فرآیند تخریب محیط زیست را شکل می دهند و سیستم را به سوی فرسایش و زوال سوق می دهند .

برای مثال رینبرگ در سال ۱۹۸۲ براساس یک مدل سیستمی به تحلیل فاجعه زیست محیطی منطقه ساحل و فرآیند صحرایی شدن آن پرداخته است . براساس مدل وی تئوریهای مبتنی براستفاده بیش از حد از زمین به نحو بهتری گویای پیچیدگی عوامل تخریب محیط زیست در منطقه فوق می باشند . برخی از عناصر باطرق سنتی زندگی در منطقه مترادفند . خیلی از قبایل ثروت خود را برحسب تعداد دام محاسبه می کنند و لذا به چرای بیشتر تمایل دارند . دیگر سنتها ممکن است مشتمل بر روشهای بریدن و سوزاندن برای بهبود چراگاه و زمین کشاورزی ، جمع آوری هیزم و تولید ذغال باشد . تا زمانی که تأثیرات خارجی کوچک باشند ، نوعی توازن طبیعی بدست می آید که از طریق مرگ و میر در دوره های خشکسالی تنظیم می گردد . تأثیرات خارجی ( امپریالیسم ) استفاده از مناطق حاصلخیز منطقه را برای تولید محصولات نقدی جهت فروش در کشورهای صنعتی شده تشویق می نماید . آن دسته از نواحی کشاورزی که به گذران معاش مشغولند کمتر شده است و فشار روی این نواحی افزایش می یابد

. اقدامات خیرخواهانه غربی نظیر فراهم آوردن امکانات پزشکی و کنترل دامپزشکی ، افزایش جمعیت انسان و حیوان را اجازه داده اند که این امر مشکل فشار روی زمین را دو چندان می نماید . کمک برای توسعه در اشکال حفرچاه به منظور فراهم آوردن منابع آب تمیز منجر به تکه هایی از چرای بیش از حد در اطراف چاهها شده است . نباتات نابود می شوند و صحرا هر روز گسترش می یابد .
یک مشکل به خصوص تراژدی ( جامعه ) مشترک است . در زمانهای گذشته اراضی تحت مالکیت قبیله ای بوده است . هیئت اجرایی غربی غالباٌ زمینی را که تحت استفاده فعلی قرار نداشت ملک مشترک تعریف می کرد و لذا مسئولیت محلی برای توازن اکولوژیکی از دست رفت . ( هولت جنسن ، آریلد ، ۱۳۷۶ ، ص ۱۷۹ )

شارا چاندرام با ترسیم نمودار شماره ۱ تبیین رابطه فقر و محیط زیست می پردازد به اعتقاد وی فقر دارای ابعاد محیطی مهمی است به گونه ای که هر دو بر یکدیگر اثر می گذارند ، فقر بر محیط اثر می گذارد و محیط نیز فقر را متأثر می سازد . فقر سبب می شود افراد با سرعتی بیش از آنچه از نظر اجتماعی مطلوب است به بهره برداری از منابع محیط بپردازند و این امر می تواند ضد انگیزه ای برای سرمایه گذاری در منابع ارضی باشد که پیآمدهای آن چند سال بعد آشکار می شود و نهایتاٌ منجر به تخریب محیط زیست می گردد .( م ، شارا چاندرام ، ص ۳۴ )
نمودار شماره ۱ : رابطه فقر و محیط زیست
اسون ووندر می گوید سرنوشت جنگل و سرنوشت مردم فقیر مناطق جنگلی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارد . وی اضافه می کند که « بسیاری از فقرای مناطق جنگلی برای قرنها جنگلهای خویش را حفظ کرده اند ، لذا فقر در ترکیب با عوامل داخلی و خارجی دیگری موجب تخریب جنگل می شود از جمله این عوامل می توان به رشد جمعیت ، رقابت برای زمین و مداخلات خارجی اشاره کرد . فقرا از روند تخریب جنگل ناآگاه نیستند و بر پیامدهای آن نیز نابینا نمی باشند بلکه آن ها اگر درختی را قطع می کنند به دلیل نیاز و از سر ناچاری است . » در عین حال نتایج تحقیقات توماس در ۲۶ کشور گویای آن است که بین فقر و تخریب جنگل رابطه ( Wunder . sven . 2001 . p1819 ) مثبتی وجود دارد .

وارونه تبعیت می کند . U برخی معتقدند که رابطه بین درآمد و تخریب جنگل از یک منحنی کوزنتس یا منحنی بدین معنی که افزایش درآمد در وهله اول موجب افزایش تخریب جنگل می شود اما در سطوح درآمدی بالاتر یا افزایش بیشتر درآمد تخریب جنگل کاهش می یابد . اما گروهی دیگر از صاحبنظران نظیر انگلسن و سایرین معتقدند که چنین رابطه ای به ویژه در کشورهای جهان سوم وجود ندارد و تجارب ناشی از تحقیقات انجام شده گویای آن است که رشد مجدد پوشش جنگل در این مناطق ناشی از عملیات جنگل کاری یا ترک زمینهای کم بازده توسط کشاورزان و تبدیل مجدد آنها به جنگل می باشد . ( همان ، ص ۱۸۲۰ )
مطالعات دکتر ویلیام کاوندیش در آفریقا حاکی از آن است که منابع زیست محیطی سهم عمده ای درآمد خانوارهای فقیر روستایی را تشکیل می دهند و تقریباً ۳۵ درصد درآمد خانوارها بر این منابع متکی است .

دیگر اینکه خانوارهای روستایی معمولاً از منابع زیست محیطی متنوعی استفاده می کنند . وی همچنین دریافت که بین سهم درآمد خانواده از منابع زیست محیطی با کل درآمد خانوار رابطه ای منفی وجود دارد به طوری که فقرا بیش از ثروتمندان به این منابع وابسته هستند . اما این نکته نیز حائز اهمیت است که تقاضا برای مصرف این منابع با افزایش درآمد فزونی می یابد و خانوارهای مرفه از نظر کمی مهمترین مصرف کننده منابع زیست محیطی هستند . علاوه بر این متوجه شد که متغیرهای اجتماعی ، اقتصادی نظیر جنسیت ، سن و ترکیب خانوار بر استفاده از منابع زیست محیطی اثر می گذارند و خانوارهای مختلف منابع متنوعی را به دلایل متفاوت و در زمانهای گوناگون مورد بهره برداری قرار ( Cavendish.William.1999.p11 ) می دهند .

آرنولد و بیرد معتقدند که جنگل برای مردم فقیر روستایی به عنوان یک ذخیره و منبع درآمد در شرایط سختی نظیر از بین رفتن محصول ، خشکسالی ، کمبود دستمزد و … به شمار می رود . همچنین روستاییان فقیر برای موارد ویژه مانند پرداخت شهریه مدرسه و یا هزینه ازدواج از جنگل به عنوان یک محل درآمد کمکی استفاده می کنند . بخشی از نیازهای ایشان به ساخت و ساز ، کشاورزی ، منابع انرژی ، غذا ، دارو و … نیز از جنگل تأمین می شود . آمار نشان می دهد که معمولاً فقرا درصد بیشتری از کل نیازهای خویش را از محصولات Arnold.j.E.M and et al.1999.p7 جنگلی و فعالیت در جنگل تأمین می کنند .