فایل ورد کامل مقاله مسجد جامع نیشابور؛ بررسی تاریخی و معماری جایگاه این بنا در فرهنگ اسلامی ایران

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله مسجد جامع نیشابور؛ بررسی تاریخی و معماری جایگاه این بنا در فرهنگ اسلامی ایران دارای ۱۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله مسجد جامع نیشابور؛ بررسی تاریخی و معماری جایگاه این بنا در فرهنگ اسلامی ایران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله مسجد جامع نیشابور؛ بررسی تاریخی و معماری جایگاه این بنا در فرهنگ اسلامی ایران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله مسجد جامع نیشابور؛ بررسی تاریخی و معماری جایگاه این بنا در فرهنگ اسلامی ایران :

این مسجد تاریخی از روزگار سلطان حسین بایقرا آخرین امیر صاحب تاج و تخت تیموری به جا مانده است . و ان بزرگوار مردی به نام پهلوان علی کرخی فرزند بایزید که مقبره وی نیز در این مسجد است . ساخته و تاریخ بنای آن را بسال ۸۹۹ ه۰ق نوشته اند عرض مسجد ۷۷ متر و طول آن ۹۴۵ متر و مساحت کل باضافه ۴۴ متر مربع جلو آمده جنوب مسجد ۷۳۲۰۵ متر مربع است که ۴۹۹۵ متر مربع ان زیر بناست و در بزرگی رو به شمال دارد . درازای ایوان در شمال آن ۱۳ متر و ارتفاع ایوان جنوبی آن شبستان روبرو ۱۹۵ متر است و درب های شرقی و غربی نیز دارد .

و به محض قبول دعوت اسلام در سال ۳۱ ه.ق خراسان بزرگ بویژه نیشابور تمام توان و تجربه فرهنگی و تاریخی خود را با صداقت تمام در خدمت پیام قرآن قرار داد . مدارس و دانشگاهها و مساجد بیشمار و حلقه های درس و بحث و دویره ها و مدرس های علم و ادب و عرفان فراوانی که در این شهر به حیاط فرهنگی خود اشتغال داشت از مهم ترین مصادیق و جلوه های ویژه این اهتمام مقدس است . مسجد جامع نیشابور با بیش از ۷۰۰۰ متر مربع وسعت در ادامه سنت دینی بود که در سال ۸۹۹ ه.ق به پایمردی زنده یاد پهلوان علی کرخی احداث گردید .
سخن اول: نقش و کارکرد مسجد

آموزش اسلامی با دعوت پیامبر نخستین معلم و مربی مسلمانان و از مسجد که در واقع پایگاه تعلیمات اسلامی بود، آغاز گردید.
مسجد که در عصر نبوت و دوره خلفای راشدین بنایی بسیار ساده و ابتدایی داشت مجمع نو مسلمانانی بود که برای حل و فصل مسایل جدید درآن آمد و شد داشتند.
اقامه نماز، استماع سخنان پیامبر(ص) در باب آیاتی که وحی می‌شد، تبلیغ دین و ابلاغ احکام شرعی، اعلان جنگ و جهاد و عقد صلح، تقسیم غنایم جنگی ، ارسال نامه‌ها، تشییع جنازه و مسایلی از این قبیل که بیشتر آنها در زندگی نو مسلمانان تازگی داشت از جمله فعالیت‌های آغاز حیات مسجد بود.

مسجدالنبی همزمان با هجرت رسول خدا به مدینه بنیاد گردید و درواقع کهن- ترین دانشگاه اسلامی و پایگاه اساسی‌ترین تعلیمات در تاریخ آموزش اسلامی بوده است.
آموزش اسلامی نخستین مرحله پیدایی فعالیت خود را از مسجد به عنوان یک پایگاه تعلیماتی آغاز کرد و از این مکان به ادای وظیفه و انجام رسالت خویش پرداخت و چندان نپائید که مسجد به منزله پایگاه اساسی تعلیم در جامعه اسلامی درآمد و نخستین هسته دانشگاه‌اسلامی بر این اساس شکل گرفت.
برای مسجد کارکردها و نقش های زیادی قائل شده اند، از آن جمله اند؛

• مسجد خانه خداست
وقتی شما به عنوان دارالقضاء، دارالافتاه و دارالاماره در مسجد که خانه خداست، فعالیت می کنید، قداست معنوی خاص مسجد بر ذهن و روح شما تاثیر می گذارد و فضای خانه خدا را تداعی می کند. اصطلاح خانه خدا یک اصطلاح کاملا تاویلی است، یعنی محل تجلی و حضور خدا. وقتی شما وارد چنین فضایی می شوید و در آن به فعالیت می پردازید مطمئنا بر شما تاثیر می گذارد و جنبه معنوی خاصی برای آن در نظر می گیرید.

• مسجد پناهگاه مردم
یکی دیگر از نقش های کلیدی مسجد، پناهگاه بودن مردم بخصوص افراد ضعیف و مستضعف است. در گذشته اگر حتی فرد گنهکار و مجرمی به مسجد پناه می آورد، کسی نمی توانست متعرض او شود، چرا که معنی کار او این بود که به خانه خدا پناه آورده است و خانه خدا محل امنی برای مردم است.

• مرکز آموزش و پرورش مردم
در زمان حضرت رسول اکرم (ص) مسجد تنها یک مرکز عبادی نبود، بلکه تمام معارف و احکام اسلامی اعم از آموزشی و پرورشی، در آنجا گفته می شد و همه گونه تبلیغات دینی و علمی و حتی امور مربوط به خواندن و نوشتن در آنجا انجام می گرفت و تا آغاز قرن چهارم هجری قمری غالبا مساجد در غیر اوقات نماز، حکم مدارس را داشت و بعدا مراکز آموزشی صورت خاصی به خود گرفت و بسیاری از بزرگان علم و دانش، فارغ التحصیلان حلقه تدریس هایی هستند که در مساجد برگزار می شد.

• مسجد اصلی ترین مکان در تمدن اسلامی
به گفته دکتر حسن بلخاری، مسجد اصلی ترین مکان در تمدن اسلامی است، چه در دوران صدر اسلام که یک مکان چند منظوره به حساب می آمد و چه در این دوره که باز به عنوان اصلی ترین مکان در شهری که هویت اسلامی دارد، محسوب می شود.

سخن دوم: مسجد تبلور معماری ایرانی

زمانی می‌گفتند، تبلور بهترین آثار معماری ایران را در مساجد می‌توان یافت، مساجدی با شبستان‌های زیبا، حوضی بزرگ برای وضو گرفتن و به آسمان نگاه کردن. آسمانی که از حوض آبی مسجد دیده می‌شد. و چشمک ماه و خورشید در ورای آن و آن وسوسه کودکانه برای به حرکت در آوردن آب حوض، با تلنگر انگشتان، باشد که ماه زیبای آسمان، در میانش شکسته شود.

سردری زیبا، کاشی‌هایی با طراحی گل مرغ، گل‌های شاه‌عباسی و اسلیمی‌های توپر و توخالی، با یک رنگ لاجوردی زیبا که مختص ایران زمین است و بس.
آجرهای منظم که در آن روح معمار دمیده شده‌ است. به یاد آن زمان که معمار عارف با کارگران مشتاقش به هنگام آغاز کار روزانه، نخست، وضو گرفته پس از آن با هر “سبحان‌الله” و ذکر خدا، آجری روی آجر گذاشتند تا مسجدی بنا شود، پناهگاه پناهجویان پردرد.
می‌گویند گاهی آن عارف معمار، مصیبت امام حسین را زمزمه می‌کرد و با چیدن هر آجر، قطره اشکی بر گونه‌های روحانی‌اش نمایان می‌شد که تا ابد، هر رهگذری را برای لحظه‌ای هم که شده بسوی مسجدش بخواند.
بی‌جهت نیست که می‌گویند تبلور معماری ایرانی را در مساجد می‌توان یافت و آن عشق. آن عشقی که درهیچ کاخی از کاخ‌های به ‌جا مانده از پادشاهان پیشین نمی‌توان یافت.

سخن سوم: مسجد جامع
مسجد جامع را اینگونه تعریف کرده اند: «مسجد جامع، مسجدى است که در شهر براى اجتماع همه اهل شهر بنا شده است، بدون این که اختصاص به گروه و قشر خاصى داشته باشد.»

سخن چهارم: مسجد جامع نیشابور

این بنا در شهر نیشابور واقع گردیده و بر اساس کتیبه تاریخی آن که بر روی یکی از جرزهای ایوان جنوبی نصب شده ‚ در سال ۸۸۹ ه . ق توسط پهلوان علی بن بایزید – معاصر سلطان حسین بایقرا – ساخته و بر اساس کتیبه بالای محراب ‚ در دوره صفوی بازسازی شده است . بازسازی های دوره صفوی به اندازه ای است که مانع می شود اطلاعات دقیقی از مسجد دوره تیموری به دست آید . بنای کنونی مسجد با نقشه دو ایوانی دارای چهار شبستان در جهات مختلف و سه در در اضلاع شمالی ‚ شرقی و غربی است . مساحت کل مسجد حدود ۷۰۸۳ و زیر بنای آن ۴۳۷۷ متر مربع است ورودی اصلی مسجد از جانب شمال و پشت ایوان شمالی است . این ورودی از بیرون دارای سردری با تزیینات مقرنس کاری است که ساختمان آن مربوط به تعمیرات دوره های بعدی است . بر دو طرف این سر در ‚ دو سنگ نبشته از شاه عباس اول مورخ ۱۰۲۱ ه . ق و متضمن فرامینی نصب شده است . بعد از این ورودی ‚ هشتی واقع شده که در سمت چپ آن ‚ قبر بانی بنا درون زیر زمینی قرار دارد صحن مسجد به ابعاد ۵۹*۴۵ متر در وسط دارای حوض آب و در جانب شمال و جنوب ‚ ایوان و در جهات دیگر ‚ رواق و شبستان است . در بنای حاضر هیچ اثری از ایوان های شرقی و غربی دیده نمی شود .

ایوان جنوبی به ارتفاع ۱۹/۵ متر ‚ بزرگترین و اصلی ترین بخش مسجد است که از آن به عنوان مقصوره و شبستان تابستانی استفاده می شود . این ایوان در بالا دارای دو گلدسته بوده که ظاهرا در تعمیرات دوره اخیر بر چیده شده است . در دیواره ایوان ‚ هم تراز با بام رواق های صحن ‚ یک راهروی غلام گردش مانند تعبیه گشته و هم سطح با آن ‚ سه طاقنما در دیواره جنوبی ایوان ساخته شده است . در وسط دیواره جنوبی ایوان ‚ محراب مسجد در یک طاقنمای عمیق با قوس مقرنس کاری شده قرار دارد . طاقنمای محراب فعلی ‚ یک نیم هشت ضلعی با ازاره ای مرکب از کاشی آبی و سفید است که احتمالا مربوط به دوره صفوی است بر بالای محراب ‚ بر لوح سنگی ‚ قطعه شعری طولانی نوشته شده که بر اساس محتوای آن ‚ این مسجد در سال ۱۱۲۶ ه . ق توسط عباسقلی خان بیات – حاکم نیشابور – تعمیر و بازسازی شده است .

همچنین در همین محل ‚ قطعاتی از یک کتیبه قرآنی به خط ثلث درشت محفوظ مانده که احتمالا از دوره تیموری است نمای ایوان های از طرف صحن ‚ با طاقنماها و تزیینات آجری ساده تزیین و نماسازی شده است . مطالعه ساخت دیوارهای ایوان جنوبی و ارتباط آنها با شبستان های مجاور ‚ حکایت از چند مرحله ساختمانی دارد در چهار جهت مسجد ‚ شبستان هایی با ستون ها و سقف های ضربی آجری قرار دارد که علی رغم تعمیرات و بازسازی ها ‚ اصالت خود را حفظ کرده اند . شبستان های مجاور دیوار جنوبی ‚ در طرف راست ‚ شش دهانه در عرض و چهار دهانه به موازات ایوان دارند ‚ با این تفاوت که دهانه های شبستان سمت چپ بسیار بزرگتر از دیگری است . ابعاد پایه طاق ها در همه جای مسجد یکسان نیست

. بر روی این پایه ها ‚ قوس هایی با آجرچینی جناغی و بر روی آنها طاق های گنبدی قرار گرفته است که در میان آنها حداقل یک نمونه از طاق بخش بخشی با باریکه های متقاطع ( کاربندی ) وجود دارد . ظاهرا بقیه طاق ها همگی مربوط به دوره پس از تیموری هستند. نمای شبستان ها از طرف صحن بازسازی شده و فاقد اصالت تاریخی و هنری است .