فایل ورد کامل امنیت در شبکه‌های حسگر بی‌سیم

چکیده

 تحمل پذیری خطا در شبکه های حسگر بی سیم به دلیل چالشهای فنی و مفهومی منحصربفرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در این مقاله با توجه به محدودیت ها و شرایط عملیاتی ویژه ی
شبکه های حسگر، روشی را برای بهبود تحمل پذیری خطا مانند تشخیص خطا در این نوع شبکه ها مورد بررسی قرار می دهیم.روش پیشنهادی به صورت روشی جدید قابلیت تشخیص خطا در شبکه های حسگر را بهبود می بخشد.در این روش با استفاده از گره های ذخیره شده در ساختاری خوشه ای تحمل پذیری خطا مانند تشخیص صحیح خطا و ترمیم آن را افزایش داده ایم.ارزیابی روش پیشنهادی و مقایسه ی آن با روش دیگر، بهبود روش پیشنهادی را نشان می دهد.

واژه های کلیدی :

 شبکه های حسگر بی سیم ، تحمل پذیری خطا ، ترمیم خطا  ، مدیریت شبکه.
فهرست مطالب

مقدمه۱
فصل اول
شبکه های حسگربی سیم    2
چرا شبکه های حسگر؟    2
تاریخچه شبکه های حسگر    3
ساختار کلی شبکه حسگر بی سیم    4
ساختمان گره    6
ویژگی ها    7
موضوعات مطرح    7
•تنگناهای سخت افزاری    8
•توپولوژی    8
•قابلیت اطمینان    8
•مقیاس پذیری    8
•قیمت تمام شده    9
•شرایط محیطی    9
•رسانه ارتباطی    9
•توان مصرفی گره ها    9
•افزایش طول عمر شبکه    10
•ارتباط بلادرنگ و هماهنگی    10
•امنیت و مداخلات    11
عوامل پیش بینی نشده    11
نمونه ی  پیاده سازی شده شبکه حسگر    12
بررسی نرم ا فزارهای شبیه سازی شبکه    14
خصوصیات لازم برای شبیه سازهای شبکه    15
شبیه ساز NS(v2)    16
معماری درونی NS    16
مدل VuSystem    16
شبیه ساز  OMNeT++    17
شبیه ساز  Ptolemy II    18
مدل سازی شبکه های بی سیم    20
اجرای یک مدل پیش ساخته    20
تغییر پارامترها    22
ساختار یک مدل پیش ساخته    23
•نمایش بصری(آیکون ها)    23
•کانال ها    26
•اکتور های  مرکب    27
•کنترل اجرا    28
•ساخت یک مدل جدید    29
•به کارگیری اکتور plot    39
قابلیت های مدل سازی    41
•شبیه سازی رویداد گسسته    41
•مدل های کانال    42
•مدل های گره بی سیم    42
•مثال هایی از قابلیت مدل سازی    42
۱.ساختار بسته ها    42
۲.اتلاف بسته ها    42
۳.توان باتری     43
۴.اتلاف توان    43
۵.برخورد ها    44
۶.بهره آنتن دهی ارسال    47
ساختار نرم افزار    50
چند مثال و کاربرد    54
فهمیدن تعامل (واکنش) در شبکه های حسگر    54
نقایص شبکه های حسگر    54
توانایی های توسعه یافته شبکه های حسگر    54
طراحی ومدل کردن ناهمگن پتولومی    54
مدل شبکه حسگر    55
نمونه های ایجاد شده توسط نرم افزار    55
•غرق سازی    55
•مثلث بندی    56
•نظارت بر ترافیک    57
•گمشده جنگی در منطقه دشمن و تعقیب کننده    58
•جهان کوچک    60
فصل دوم   
امنیت در شبکه های حسگر بی سیم    61
مقدمه    61
چالش های ایمنی حسگر    63
استقرار نیرومند    63
محیط مهاجم    64
نایابی منبع    64
مقیاس بزرگ    64
حملات و دفاع    64
لایه فیزیکی    65
تراکم    65
کوبش    66
لایه اتصال    67
برخورد    67
تخلیه    67
لایه شبکه    68
اطلاعات مسیر یابی غلط    68
عملیات انتخابی حرکت به جلو    68
حمله چاهک    69
حمله سایبیل    69
حمله چاهک پیچشی    69
حمله جریان آغازگر    69
اعتبار و رمز گذاری    70
نظارت    70
پروب شدن    71
فراوانی    71
راه حل های پیشنهادی    71
پروتکل های ارتباط    71
معماری های مدیریت کلیدی    75
LEAP    75
LKHW    75
پیش نشر کلیدی به صورت تصادفی    76
Tiny PK    76
نتیجه گیری    77
فصل سوم
بهبود تحمل پذیری خطا در شبکه های حسگر بی سیم    78
کارهای انجام شده    78
سازمان دهی گره ها و عملکرد سیستم    79
روش پیشنهادی    81
۴-۱ شبیه سازی دو روش    83
۴-۲ ارزیابی    83
نتیجه گیری    84
فصل چهارم
مقاله انگلیسی SECURITY IN WIRELESS SENSOR NETWORKS    96
منابع    98

 مقدمه
   شبکه های حسگر بی سیم به عنوان یک فناوری جدید از پیشروترین فناوری های امروزی می باشند. این شبکه ها محدودیت ها، توانایی ها ,ویژگی ها، پیچیدگی ها و محیط عملیاتی خاص خود را دارند که آنها را از نمونه های مشابه، همچون شبکه های  موردی متفاوت می کند [ ۱] .امروزه قابلیت اطمینان و تحمل پذیری خطا در شبکه های حسگر، با درنظر گرفتن کیفیت بهتر یکی از زمینه های مهم تحقیقاتی است. دستیابی به اطلاعات با کیفیت با محدودیت های درنظر گرفته شده در هنگامی که خطا وجود دارد یکی از چالش های شبکه های حسگر است[ ۲,۳].
خطا در شبکه های حسگر به صورت یک رویداد طبیعی به شمار می آید و برخلاف شبکه های معمولی و سنتی یک واقعه ی نادر نیست. برای تضمین کیفیت سرویس در شبکه های حسگر ضروری است تا خطاها را تشخیص داده و برای جلوگیری از صدمات ناشی از بروز خطا، عمل مناسب را در بخش هایی که آسیب دیده اند انجام دهیم[ ۴].
دو بخش مهم در تحمل پذیری خطا یکی تشخیص خطاو دیگری ترمیم خطا است. در مرحله ی تشخیص خطا مهم این است که بتوان با صرف هزینه ی کم و با دقت بالا به این نتیجه رسید که واقعا خطایی رخ داده است و گره های آسیب دیده را شناسایی نمود. در مرحله ی ترمیم مهم است که پس از تشخیص خطا، بتوان گره های آسیب دیده را به وضعیتی که قبل از بروز خطا داشتند، رساند. در شبکه های حسگر تشخیص خطا می تواند در مواردی همچون امنیت و کارایی به کار گرفته شود.
در این مقاله با توجه به اهمیت تشخیص خطا و کاربرد تحمل پذیری خطا در شبکه های حسگر و با توجه به مدل واقعه گرا برای جمع آوری داده ها در شبکه های حسگر، روشی جدید برای تشخیص خطا با توجه به ساختاری خوشه ای پیشنهاد شده است. هدف اصلی، بهبود و تشخیص درست گره های آسیب دیده در شبکه های حسگر است .
بخش های مختلف این مقاله به صورت زیر تقسیم بندی شده است. در بخش ? در مورد روش ها و کارهای انجام شده برای افزودن تحمل- پذیری خطا در شبکه های حسگر توضیح داده می شود. در بخش ? سازماندهی گره ها در ساختار خوشه ای و نحوه ی عملکرد آنها برای افزودن روش پیشنهادی توضیح داده می شود. در بخش ? روش پیشنهادی توضیح داده می شود و در انتها شبیه سازی و ارزیابی روش پیشنهادی و مقایسه ی آن با روش [ ۴] انجام می شود و بهبود روش پیشنهادی نسبت به این روش نشان داده می شود

فصل اول : شبکه های حسگر بی سیم

شبکه حسگر/کارانداز (حسگر)  شبکه ای است متشکل از تعداد زیادی گره کوچک. در هر گره تعدادی حسگر و/یا کارانداز وجود دارد. شبکه حسگر بشدت با محیط فیزیکی تعامل دارد. از طریق حسگرها اطلاعات محیط را گرفته و از طریق کار انداز ها واکنش نشان می دهد. ارتباط بین گره ها بصورت بی سیم است. هرگره بطور مستقل و بدون دخالت انسان کار میکند و نوعا از لحاظ فیزیکی بسیار کوچک است ودارای محدودیت هایی در قدرت پردازش, ظرفیت حافظه, منبع تغذیه, … می باشد. این محدودیت ها مشکلاتی را بوجود می آورد که منشأ بسیاری از مباحث پژوهشی مطرح در این زمینه است. این شبکه از پشته پروتکلی شبکه های سنتی  پیروی می کند ولی بخاطر محدودیت ها و تفاوتهای وابسته به کاربرد, پروتکل ها باید باز نویسی شوند.

چرا شبکه های حسگر؟
     امروزه زندگی بدون ارتباطات بی سیم قابل تصور نیست.پیشرفت تکنولوژی CMOS و ایجاد مدارات کوچک و کوچکتر باعث شده است تا استفاده از مدارات بی سیم در اغلب وسایل الکترونیکی امروز ممکن شود.این پیشرفت همچنین باعث توسعه ریز حسگر ها شده است.این ریز حسگر ها توانایی انجام حس های بی شمار در کارهایی مانند شناسایی صدا برای حس کردن زلزله را دارا می باشند همچنین جمع آوری اطلاعات در مناطق دور افتاده ومکان هایی که برای اکتشافات انسانی مناسب نیستند را فراهم کرده است. اتومبیل ها می توانند از ریز حسگر های بی سیم برای کنترل وضعیت موتور, فشار تایرها, تراز روغن و… استفاده کنند.خطوط مونتاژ می توانند از این سنسورها برای کنترل فرایند مراحل طول تولید استفاده کنند.در موقعیت های استراتژیک ریز حسگرها می توانند توسط هواپیما بر روی خطوط دشمن ریخته شوند و سپس برای رد گیری هدف(مانند ماشین یا انسان) استفاده شوند. در واقع تفاوت اساسی این شبکه ها ارتباط آن با محیط و پدیده های فیزیکی است شبکه های سنتی ارتباط بین انسانها و پایگاه های اطلاعاتی را فراهم می کند در حالی که شبکه ی حسگر مستقیما با جهان فیزیکی در ارتباط است  با استفاده از حسگرها محیط فیزیکی را مشاهده کرده, بر اساس مشاهدات خود تصمیم گیری نموده و عملیات مناسب را انجام می دهند. نام شبکه حسگر بی سیم یک نام عمومی است برای انواع مختلف که به منظورهای خاص طراحی می شود. برخلاف شبکه های سنتی که همه منظوره اند شبکه های حسگر نوعا تک منظوره هستند.در هر صورت شبکه های حسگر در نقاط مختلفی کاربرد دارند برخی از این کاربرد ها به صورت فهرست وار آورده شده است:
•    نظامی (برای مثال ردگیری اشیاء)
•    بهداشت(برای مثال کنترل علائم حیاتی)
•    محیط(برای مثال آنالیززیستگاه های طبیعی)
•    صنعتی(برای مثال عیب یابی خط تولید)
•    سرگرمی(برای مثال بازی مجازی)
•    زندگی دیجیتالی(برای مثال ردگیری مکان پارک ماشین)

تاریخچه شبکه های حسگر:

  در شکل (۱) طرح ها و ایده های اولیه شبکه های حسگر نشان داده شده است.
 

 اگرچه تاریخچه شبکه های حسگر را به دوران جنگ سرد و ایده اولیه آن را به طراحان نظامی صنایع دفاع آمریکا نسبت می دهند ولی این ایده می توانسته در ذهن طراحان ربات های متحرک مستقل یا حتی طراحان شبکه های بی سیم موبایل نیز شکل گرفته باشد.

ساختار کلی شبکه حسگر بی سیم:
      قبل از ارائه ساختار کلی ابتدا تعدادی از تعاریف کلیدی را ذکر می کنیم.
حسگر : وسیله ای که وجود شیئ  رخداد یک وضعیت یا مقدار یک کمیت فیزیکی را تشخیص داده و به سیگنال الکتریکی تبدیل می کند. حسگر انواع مختلف دارد مانند حسگرهای دما, فشار, رطوبت, نور, شتاب سنج, مغناطیس سنج و…
کارانداز : با تحریک الکتریکی یک عمل خاصی مانند باز و بسته کردن یک شیر یا قطع و وصل یک کلید را انجام می دهد
گره حسگر: به گره ای  گفته می شود که فقط شامل یک یا چند حسگر باشد.
گره کارانداز: به گره ای  گفته می شود که فقط شامل یک یا چند کارانداز باشد.
گره حسگر/کارانداز: به گره ای  گفته می شود که مجهز به حسگر و کار انداز باشد.
شبکه حسگر : شبکه ای که فقط شامل گره های حسگر باشد. این شبکه نوع خاصی از شبکه حسگر است. در کاربردهایی که هدف جمع آوری اطلاعات و تحقیق در مورد یک پدیده می باشد کاربرد دارد. مثل مطالعه روی گردبادها.
میدان حسگر/کارانداز : ناحیه کاری که گره های شبکه حسگر در آن توزیع میشوند.
چاهک : گرهی که جمع آوری داده ها را به عهده دارد. و ارتباط بین گره های حسگر و گره مدیر وظیفه  را برقرار می کند.
گره مدیر وظیفه: گرهی که یک شخصی بعنوان کاربریا مدیر شبکه از طریق آن با شبکه ارتباط برقرار میکند. فرامین کنترلی و پرس و جو ها  از این گره به شبکه ارسال شده و داده های جمع آوری شده به آن بر میگردد
شبکه حسگر: شبکه ای متشکل از گره های حسگر و کار انداز یا حسگر/کارانداز است که حالت کلی شبکه های مورد بحث می باشد. به عبارت دیگر شبکه حسگر شبکه ای است با تعداد زیادی گره که هر گره می تواند در حالت کلی دارای تعدادی حسگر و تعدادی کارانداز باشد. در حالت خاص یک گره ممکن است فقط حسگر یا فقط کارانداز باشد. گره ها در ناحیه ای که میدان حسگر نامیده می شود با چگالی زیاد پراکنده می شوند. یک چاهک پایش  کل شبکه را بر عهده دارد. اطلاعات بوسیله چاهک جمع آوری می شود و فرامین از طریق چاهک منتشر می شود. شکل(۲) را ببینید. مدیریت وظایف میتواند متمرکز یا توزیع شده باشد. بسته به اینکه تصمیم گیری برای انجام واکنش در چه سطحی انجام شود دو ساختار مختلف خودکار و نیمه خودکار وجود دارد. که ترکیب آن نیز قابل استفاده است.
 

ساختار خودکار : حسگر هایی که یک رخداد یا پدیده را تشخیص می دهند داده های دریافتی را به گره های کارانداز جهت پردازش و انجام واکنش مناسب ارسال می کنند. گره های کارانداز مجاور با هماهنگی با یکدیگر تصمیم گیری کرده و عمل می نمایند. در واقع هیچ کنترل متمرکزی وجود ندارد و تصمیم گیری ها بصورت محلی انجام میشود.شکل(۳) را ببینید.
ساختار نیمه خودکار:  در این ساختار داده ها توسط گره ها به سمت چاهک هدایت شده و فرمان از طریق چاهک به گره های کار انداز صادر شود. شکل(۳) را مشاهده کنید

شکل(۳) ساختار خودکار

شکل(۴) ساختار نیمه خودکار

از طرف دیگر در کاربردهای خاصی ممکن است از ساختار بخش بندی شده یا سلولی استفاده شود که در هر بخش یک سردسته  وجود دارد که داده های گره های دسته خود را به چاهک ارسال می کند. در واقع هر سردسته مانند یک مدخل  عمل میکند.
ساختمان گره:
شکل(۵) ساختمان داخلی گره حسگر را نشان می دهد. هر گره شامل واحد حسگر/ کارانداز, واحد پردازش داده ها, فرستنده/گیرنده بی سیم و منبع تغذیه می باشد بخشهای اضافی واحد متحرک ساز, سیستم مکان یاب و تولید توان نیز ممکن است بسته به کاربرد در گره ها وجود داشته باشد.
واحد پردازش داده شامل یک پردازنده کوچک و یک حافظه با ظرفیت محدود است داده ها را از حسگرها گرفته بسته به کاربرد پردازش محدودی روی آنها انجام داده و از طریق فرستنده ارسال می کند. واحد پردازش مدیریت هماهنگی و مشارکت با سایر گره ها در شبکه را انجام می دهد. واحد فرستنده گیرنده ارتباط گره با شبکه را برقرار می کند. واحد حسگر شامل یک سری حسگر و مبدل آنالوگ به دیجیتال است که اطلاعات آنالوگ را از حسگرگرفته و بصورت دیجیتال به پردازنده تحویل می دهد. واحد کارانداز شامل کارانداز و مبدل دیجیتال به آنالوگ است که فرامین دیجیتال را از پردازنده گرفته و به کارانداز تحویل می دهد. واحد تامین انرژی, توان مصرفی تمام بخشها را تامین می کند که اغلب یک باطری با انرژی محدود است. محدودیت منبع انرژی یکی از تنگناهای اساسی است که در طراحی شبکه های حسگر همه چیز را تحت تاثیر قرار می دهد. در کنار این بخش ممکن است واحدی برای تولید انرژی مثل سلول های خورشیدی وجود داشته باشد در گره های متحرک واحدی برای متحرک سازی وجود دارد. مکان یاب موقعیت فیزیکی گره را تشخیص می دهد. تکنیکهای مسیردهی  و وظایف حسگری به اطلاعات مکان با دقت بالا نیاز دارند. یکی از مهمترین مزایای شبکه های حسگر توانایی مدیریت ارتباط بین گره های در حال حرکت می باشد.

 
شکل(۵) ساختمان داخلی گره  حسگر/کارانداز

ویژگی ها:

وجود برخی ویژگی ها در شبکه حسگر/ کارانداز, آن را از سایر شبکه های سنتی و بی سیم متمایز می کند. از آن جمله عبارتند از:
•    تنگناهای سخت افزاری شامل محدودیتهای اندازه فیزیکی, منبع انرژی, قدرت پردازش, ظرفیت حافظه
•    تعداد بسیار زیاد گره ها
•    چگالی بالا در توزیع گره ها در ناحیه عملیاتی
•    وجود استعداد خرابی در گره ها
•    تغییرات توپولوژی بصورت پویا و احیانا متناوب
•    استفاده از روش پخش همگانی  در ارتباط بین گره ها در مقابل ارتباط نقطه به نقطه
•    داده محور  بودن شبکه به این معنی که گره ها کد شناسایی  ندارند
•   
موضوعات مطرح:

عوامل متعددی در طراحی شبکه های حسگر موثر است و موضوعات بسیاری در این زمینه مطرح است که بررسی تمام آنها در این نوشتار نمیگنجد از این رو تنها به ذکر برخی از آنها بطور خلاصه اکتفا می کنیم.

۱- تنگناهای سخت افزاری: هرگره ضمن اینکه باید کل اجزاء لازم را داشته باشد باید بحد کافی کوچک, سبک و کم حجم نیز باشد بعنوان مثال در برخی کاربردها گره یاید به کوچکی یک قوطی کبریت باشد و حتی گاهی حجم گره محدود به یک سانتیمتر مکعب است و از نظر وزن آنقدر باید سبک باشد که بتواند همراه باد در هوا معلق شود. در عین حال هر گره باید توان مصرفی بسیار کم, قیمت تمام شده پایین داشته و با شرایط محیطی سازگار باشد. اینها همه محدودیتهایی است که کار طراحی و ساخت گره های حسگر را با چالش مواجه میکند. ارائه طرح های سخت افزاری سبک و کم حجم در مورد هر یک از اجزای گره بخصوص قسمت ارتباط بی سیم و حسگرها از جمله موضوعات تحقیقاتی است که جای کار بسیار دارد. پیشرفت فن آوری ساخت مدارات مجتمع با فشردگی بالا و مصرف پایین, نقش بسزایی در کاهش تنگناهای سخت افزاری خواهد داشت.
۲- توپولوژی: توپولوژی ذاتی شبکه حسگر توپولوژی گراف است. بدلیل اینکه ارتباط گره ها  بی سیم و بصورت پخش همگانی است و هر گره با چند گره دیگر که در محدوده برد آن قرار دارد ارتباط دارد.  آلگوریتم های  کارا  در جمع آوری داده  و کاربردهای ردگیری اشیاء  شبکه را درخت پوشا در نظر می گیرند.  چون ترافیک اصولا بفرمی است که داده ها از چند گره به سمت یک گره حرکت می کند. مدیریت توپولوژی باید با دقت انجام شودیک مرحله اساسی مدیریت توپولوژی راه اندازی اولیه شبکه است گره هایی که قبلا هیچ ارتباط اولیه ای ندشته اند در هنگام جایگیری و شروع بکار اولیه باید بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. الگوریتم های مدیریت توپولوژی در راه اندازی اولیه باید امکان عضویت گره های جدید و حذف گره هایی که بدلایلی از کار می افتند را فراهم کنند. پویایی توپولوژی از خصوصیات شبکه های حسگر است که امنیت آن را به چالش می کشد. ارائه روشهای مدیریت توپولوژی پویا بطوری که موارد امنیتی را هم پوشش دهد از موضوعاتی است که جای کار زیادی دارد.

۳- قابلیت اطمینان: هر گره ممکن است خراب شود یا در اثر رویدادهای محیطی مثل تصادف یا انفجار بکلی نابود شود یا در اثر تمام شده منبع انرژی از کار بیفتد. منظور از تحمل پذیری یا قابلیت اطمینان این است که خرابی گره ها نباید عملکرد کلی شبکه را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع می خواهیم با استفاده از اجزای غیر قابل اطمینان یک شبکه قابل اطمینان بسازیم. برای گره k با نرخ خرابی ?k قابلیت اطمینان با فرمول(۱) مدل می شود. که در واقع احتمال عدم خرابی است در زمان t بشرط اینکه گره در بازه زمانی (۰,t) خرابی نداشته باشد. به این ترتیب هرچه زمان می گذرد احتمال خرابی گره بیشتر می شود.

                                                                                        (1)
۴- مقیاس پذیری : شبکه باید هم از نظر تعداد گره و هم از نظر میزان پراکندگی گره ها, مقیاس پذیر باشد. بعبارت دیگر شبکه حسگر از طرفی باید بتواند با تعداد صدها, هزارها و حتی میلیون ها گره کار کند و از طرف دیگر, چگالی توزیع متفاوت گره ها را نیز پشتیبانی کند. چگالی طبق فرمول (۲) محاسبه می شود. که بیانگر تعداد متوسط گره هایی است که در برد یک گره نوعی (مثلادایره ای با قطر۱۰ متر) قرار می گیرد. A: مساحت ناحیه کاری N:تعداد گره در ناحیه کاری و R: برد ارسال رادیویی است. در بسیاری کاربردها توزیع گره ها اتفاقی صورت می گیرد و امکان توزیع با چگالی مشخص و یکنواخت وجود ندارد یا گره ها در اثر عوامل محیطی جابجا می شوند. بنابراین چگالی باید  بتواند از چند عدد تا چند صد گره تغییر کند. موضوع مقیاس پذیری به روشها نیز مربوط می شود برخی روشها ممکن است مقیاس پذیر نباشد یعنی در یک چگالی یا تعداد محدود از گره کار کند. در مقابل برخی روشها مقیاس پذیر هستند.                                                                                                                                                                                                     

۵- قیمت تمام شده : چون تعداد گره ها زیاد است کاهش قیمت هر تک گره اهمیت زیادی دارد. تعداد گره ها گاهی تا میلیونها میرسد. در این صورت کاهش قیمت گره حتی به مقدار کم تاثیر قابل توجهی در قیمت کل شبکه خواهد داشت.

۶- شرایط محیطی : طیف وسیعی از کاربرد ها ی شبکه های حسگر مربوط به محیط هایی می شود که انسان نمی تواند در آن حضور داشته باشد. مانند محیط های آلوده از نظر شیمیای, میکروبی, هسته ای ویا مطالعات در کف اقیانوس ها و فضا ویا محیط های نظامی بعلت حضور دشمن ویا در جنگل و زیستگاه جانوران که حضور انسان باعث فرار آنها می شود. در هر مورد , شرایط محیطی باید در طراحی گره ها در نظر گرفته شود مثلا در دریا و محیط های مرطوب گره حسگر در محفظه ای که رطوبت را منتقل نکند قرار می گیرد.

۷- رسانه ارتباطی: در شبکه های حسگر ارتباط گره ها بصورت بی سیم و از طریق رسانه رادیویی, مادون قرمز, یا رسانه های نوری دیگر صورت می گیرد. اکثرا از ارتباط رادیویی استفاده می شود. البته ارتباط مادون قرمز ارزانتر و ساختنش آسانتر است ولی فقط در خط مستقیم عمل می کند.

۸- توان مصرفی گره ها: گره های شبکه حسگر باید توان مصرفی کم داشته باشند. گاهی منبع تغذیه یک باتری ۲/۱ ولت با انرژی ۵/. آمپر ساعت است که باید توان لازم برای مدت طولانی مثلا ۹ ماه را تامین کند. در بسیاری از کاربردها باتری قابل تعویض نیست. لذا عمر باطری عملا عمر گره را مشخص می کند. بعلت اینکه یک گره علاوه بر گرفتن اطلاعات(توسط حسگر) یا اجرای یک فرمان(توسط کارانداز) بعنوان رهیاب  نیز عمل می کند بد عمل کردن گره  باعث حذف آن از توپولوژی شده و سازماندهی مجدد شبکه و مسیردهی مجدد بسته عبوری را در پی خواهد داشت. در طراحی سخت افزار گره ها استفاده از طرح ها و قطعاتی که مصرف پایینی دارند و فراهم کردن امکان حالت خواب  برای کل گره یا برای هر بخش بطور مجزا مهم است.

۹- افزایش طول عمر شبکه: یک مشکل این است که عمر شبکه های حسگر نوعاً کوتاه است. چون طول عمر گره ها بعلت محدودیت انرژی منبع تغذیه کوتاه است. علاوه بر آن گاهی موقعیت ویژه یک گره در شبکه مشکل را تشدید می کند مثلاً در گره ای که در فاصل یک قدمی چاهک قرار دارد از یکطرف بخاطر بار کاری زیاد خیلی زود انرژی خود را از دست می دهد و از طرفی از کار افتادن آن باعث قطع ارتباط چاهک با کل شبکه می شود و از کار افتادن شبکه می شود. برخی راه حل ها به ساختار برمی گردد مثلا در مورد مشکل فوق استفاده از ساختار خودکار راهکار مؤثری است.(به بخش ۲ مراجعه شود) بعلت اینکه در ساختار خودکار بیشتر تصمیم گیری ها بطوری محلی انجام می شود  ترافیک انتقال از طریق گره بحرانی کم شده, طول عمر آن و در نتیجه طول عمر شبکه افزایش می یابد. مشکل تخلیه زود هنگام انرژی در مورد گره های نواحی کم تراکم  در توزیع غیر یکنواخت گره ها نیز صدق می کند (به ۴ مراجعه کنید) در اینگونه موارد داشتن یک مدیریت توان در داخل گره ها و ارائه راه حل های توان آگاه بطوری که از گره های بحرانی کمترین استفاده را بکند مناسب خواهد بود. این نوعی به اشتراک گذاری منابع محسوب می شود لذا در صورت داشتن مدیریت وظیفه و مدیریت توان مناسب توزیع با چگالی زیاد گره ها در میدان حسگر/ کارانداز طول عمر شبکه را افزایش میدهد.  ارائه الگو های ساختاری مناسب و ارائه روشهای مدیریتی و آلگوریتم ها توان آگاه با هدف افزایش طول عمر شبکه حسگر از مباحث مهم تحقیقاتی است.

۱۰- ارتباط بلادرنگ  و هماهنگی  : در برخی کاربردها مانند سیستم تشخیص و جلوگیری از گسترش آتش سوزی یا سیستم پیش گیری از سرقت سرعت پاسخگویی شبکه اهمیت زیادی دارد. در نمایش بلادرنگ فشار بر روی مانیتور  بسته های ارسالی باید بطور لحظه ای روزآمد باشند. برای تحقق بلادرنگ یک روش این است که برای بسته های ارسالی یک ضرب العجل تعیین شود و در لایه کنترل دسترسی رسانه   بسته های با ضرب العجل کوتاهتر زودتر ارسال شوند مدت ضرب العجل به کاربرد بستگی دارد. مسئله مهم دیگر تحویل گزارش رخدادها به چاهک, یا کارانداز ناحیه, به ترتیب وقوع آنهاست در غیر این صورت ممکن است شبکه واکنش درستی انجام ندهد. نکته دیگر هماهنگی کلی شبکه در ارتباط با گزارشهایی است که در مورد یک رخداد از حسگرهای مختلف به کاراندازهای ناحیه مربوطه داده می شود. بعنوان مثال در یک کاربرد نظامی فرض کنید حسگرهایی جهت تشخیص حضور یگان های پیاده دشمن و کاراندازهایی جهت نابودی آن در نظر گرفته شده چند حسگر حضور دشمن را به کار اندازها اطلاع می دهند شبکه باید در کل منطقه, عملیات را به یکباره شروع کند. در غیر این صورت با واکنش اولین کارانداز, سربازان دشمن متفرق شده و عملیات با شکست مواجه می شود. بهرحال موضوع بلادرنگ و هماهنگی در شبکه های حسگر بخصوص در مقیاس بزرگ و شرایط نامطمئن از مباحث تحقیقاتی است.

۱۱- امنیت  و مداخلات   : موضوع امنیت در برخی کاربردها بخصوص در کاربرد های نظامی یک موضوع بحرانی است و بخاطر برخی ویژگی ها شبکه های حسگر در مقابل مداخلات آسیب پذیر ترند. یک مورد بی سیم بودن ارتباط شبکه است که کار دشمن را برای فعالیت های ضد امنیتی و مداخلات آسانتر می کند. مورد دیگر استفاده از یک فرکانس واحد ارتباطی برای کل شبکه است که شبکه را در مقابل استراق سمع آسیب پذیر می کند. مورد بعدی ویژگی پویایی توپولوژی است که زمینه را برای پذیرش گره های دشمن فراهم می کند. اینکه پروتکل های مربوط به مسیردهی, کنترل ترافیک و لایه کنترل دسترسی شبکه سعی دارند با هزینه و سربار  کمتری کار کنند مشکلات امنیتی بوجود می آورد مثلا برای شبکه های حسگر در مقیاس بزرگ برای کاهش تأخیر بسته هایی که در مسیر طولانی در طول شبکه حرکت می کنند یک راه حل خوب این است که اولویت مسیردهی به بسته های عبوری داده شود. همین روش باعث می شود حمله های سیلی  مؤثرتر باشد. یکی از نقاط ضعف شبکه حسگر کمبود منبع انرژی است و دشمن می تواند با قرار دادن یک گره مزاحم که مرتب پیغام های بیدار باش بصورت پخش همگانی با انرژی زیاد تولید می کند باعث شود بدون دلیل گره های همسایه از حالت خواب  خارج شوند. ادامه این روند باعث به هدر رفتن انرژی گره ها شده و عمر آنها را کوتاه می کند. با توجه به محدودیت ها باید دنبال راه حل های ساده و کارا مبتنی بر طبیعت شبکه حسگر بود. مثلا اینکه گره ها با چگالی بالا می توانند توزیع شوند و هر گره دارای اطلاعات کمی است یا اینکه داده ها در یک مدت کوتاه معتبرند از این ویژگی ها  می توان بعنوان یک نقطه قوت در رفع مشکلات امنیتی استفاده کرد. اساسا‏ً چالشهای زیادی در مقابل امنیت شبکه حسگر وجود دارد. و مباحث تحقیقاتی مطرح در این زمینه گسترده و پیچیده است.
۱۲- عوامل پیش بینی نشده: یک شبکه حسگر کارانداز تابع تعداد زیادی از عدم قطعیت هاست. عوامل طبیعی غیر قابل پیش بینی مثل سیل زلزله, مشکلات ناشی از ارتباط بی سیم و اختلالات رادیویی, امکان خرابی هر گره, کالیبره نبودن حسگرها, پویایی ساختار و مسیردهی شبکه, اضافه شدن گره های جدید و حذف گره های قدیمی, جابجایی گره ها بطور کنترل شده یا در اثر عوامل طبیعی و غیره. سؤالی که مطرح است این است که در این شرایط چگونه میتوان چشم اندازی فراهم کرد که از دیدگاه لایه کاربرد شبکه یک موجودیت قابل اطمینان در مقیاس بزرگ دارای کارایی عملیاتی مشخص و قابل اعتماد باشد. باتوجه به اینکه شبکه های حسگر کارانداز تا حدود زیادی بصورت مرکزی غیر قابل کنترل هستند و بصورت خودکار یا حداقل نیمه خودکار عمل میکنند باید بتوانند با مدیریت مستقل بر مشکلات غلبه کنند. از این رو باید ویژگی های خود بهینه سازی  خود سازماندهی  و خود درمانی   را داشته باشند. اینها از جمله مواردی هستند که بحث در مورد آنها آسان ولی تحقق آن بسیار پیچیده است. بهرحال این موضوعات ازجمله موارد تحقیقاتی می باشند

نمونه ی  پیاده سازی شده شبکه حسگر
   ذره ی میکا  :
یک نمونه از پیاده سازی سخت افزاری گره های حسگر ذره میکا دانشگاه برکلی امریکا است.این نمونه, یک واحد حسگر کوچک (چندین اینچ مکعب) با یک  واحد پردازنده مرکزی ,منبع تغذیه,رادیو و چندین عنصر حسگر اختیاری می باشد. پردازشگر آن یک پردازنده ۸- بیتی از خانواده ی اتمل  می باشد همراه با ۱۲۸ کیلو بایت حافظه ی برنامه, ۴کیلوبایت RAM برای داده ۵۱۲کیلوبایت حافظه ی فلش .این پردازنده فقط یک کمینه از مجموعه دستورالعمل های ریسکRISK) )را بدون عمل ضرب, شیفت با طول متغیر و چرخش پشتیبانی می کند.رادیوی آن یک رادیوی مصرف پایین۹۱۶  مگاهرتز با پهنای باند۴۰ کیلو در ثانیه روی یک کانال تسهیم شده منفرد با محدوده ی نزدیک به ۱۲ متر می باشد. رادیو در حالت دریافت ۴.۸ میلی آمپر, در حالت ارسال تا ۱۲میلی آمپر ودر حالت خواب ۵ میکرو آمپر مصرف می کند.            

            
شکل(۶) ذره میکا

ذره میکا در اندازه های مختلف وجود دارد,کوچکترین آن اغلب به عنوان غبار هوشمند  شناخته می شود.طرح پژوهشی غبار هوشمند که به وسیله ی پروفسور پیتستر وکان  رهبری و هدایت می شود موفق به دستیابی حدی برای اندازه ومصرف توان  در گره های حسگر خود مختار شده است.کاهش اندازه برای ساختن گره های ارزان و البته تسهیل گسترش آن  بسیار مهم است.گروه تحقیقاتی امیدوارند که ضمن حفظ موثر توانایی های حسگری وارتباطی می توانند موارد لازم حسگری , مخابره اطلاعات و محاسبات سخت افزاری  همراه با منبع تغذیه را در اندازه ای در حدود چند میلیمتر مکعب فراهم کنند. این گره میلیمتر مکعبی غبار هوشمند نام دارد که حقیقتاَ قلمرو چیزهای ممکن شدنی است.چنان که نمونه های آتی آن می تواند به قدری کوچک باشد که معلق در هوا باقی مانده و به وسیله جریان هوا شناور شود و برای ساعت ها یا روزها موارد حس شده را ارسال کند. غبار هوشمند می تواند اطلاعات را با استفاده از یک تکنولوژی بازتابنده ی نوری جدید, به صورت غیر فعال  ارسال کند این یک راه معقول وارزان برای پراب  یک سنسور یا تایید دریافت اطلاعات را فراهم می کند ارسال نوری فعال  نیز ممکن است اما اتلاف انرژی بیشتری دارد.
                                                        
                                 
شکل(۷) ساختار داخلی غبار هوشمند

بررسی نرم ا فزارهای شبیه سازی شبکه

امروزه تکنولوژی شبیه سازی به طرز موفقیت آمیزی در جهت مدل سازی ، طراحی و مدیریت انواع سیستم های هوشمند به کار گرفته شده و در این راستا ابزارها و تکنیک های متعددی خلق شده که به طور مثال می توان به تکنیک شبیه سازی رویدادگردان اشاره کرد که اساس عملکرد بسیاری ازشبیه سازهای نوین می باشد. کاربرد شبیه سازی در مورد شبکه های ارتباطی نیز سابقه ای ۱۵ ساله دارد که هنوز هم در حال رشد می باشد ، دلایل استفاده از شبیه سازی در این حوزه را می توان در دو مورد خلاصه کرد :
۱-پیدایش و گسترش شبکه هایی باتکنولوژی پیچیده
۲-خلق ابزار ها و نرم افزارهای خاص شبیه سازی شبکه ها
نرم افزارهای شبیه ساز شبکه توانایی شبیه سازی شبکه های ارتباطی را بدون نیاز به کد نویسی و معمولآ از طریق واسط های گرافیکی فراهم می کنند. وجود عناصر  شبیه سازی شده ای متناظر با عناصر واقعی ( روترها و سوئیچ ها ، … ) در این گونه موارد علاوه بر بالا بردن دقت ، باعث افزایش سهولت و سرعت در فرآیند شبیه سازی می شود و به این ترتیب برای کاربران ناآشنا با فن برنامه نویسی بسیار مناسب می باشد.

خصوصیات لازم برای شبیه سازهای شبکه:
    خصوصیاتی که شبیه سازهای شبکه باید داشته باشند عبارتند از :
۱-انعطاف در مدل سازی :
کاربر باید قادر باشد انواع جدیدی از منابع معمول شبکه همچون گره ها ، لینک ها و پروتکل ها را به مجموعه موجود در شبیه ساز بیفزاید.
۲-سهولت در مدل سازی :
وجود واسط گرافیکی و امکان مدلسازی به صورت ساخت یافته ، به شکلی که مدل های پیچیده بر اساس مدلهای ساده طرح شوند و همچنین قابلیت استفاده مجدد از ماژول ها از خصوصیاتی می باشد که باعث تسریع در فرآیند شبیه سازی می گردند.
۳-اجرای سریع مدل ها :
زمان پردازش در شبیه سازی های بزرگ برای شبکه هایی با تعداد زیاد گره بسیار مهم می باشد که لازمه آن مدیریت صحیح حافظه می باشد.
۴-قابلیت مصور سازی :
نمایش گرافیکی عناصر شبکه در حال تبادل پیغام ها با یکدیگر به رفع خطاهای شبیه سازی و درک نحوه کارکرد آن بسیار کمک می کند. در برخی نرم افزارهای شبیه ساز اجرای مصور سازی همزمان با اجرای شبیه ساز و در برخی دیگر پس از انجام آن و به صورت Play Back انجام می گیرد.
۵- قابلیت اجرای مجدد و تکراری شبیه سازی :
هدف از انجام شبیه سازی به طور عمده تحقیق تآثیر یک یا چند پارامتر (برای مثال متوسط طول بسته ها و یا ظرفیت بافرها) بر کارایی شبکه می باشد و به همین خاطر تکرار پذیری یک شرط لازم برای این نرم افزارها می باشد. در مجموع باید توجه داشت که خلق یک شبیه ساز شبکه دقیق و معتبر  مستلزم بکارگیری تکنولوژی شبیه سازی در کنار دانش شبکه و پروتکل های آن می باشد.البته در کنار خصوصیات فوق وجود برخی قابلیت ها بر ارزش هر ابزار شبیه ساز خواهد افزود که از آن میان  می توان به چند مورد اشاره ذیل اشاره کرد :
۱- وجود ماژول های درونی از پیش آماده شده متناظر با عناصر و پروتکل های شبکه .
۲-وجود یک مولد عدد تصادفی و در شکل های پیشرفته تر قابلیت خلق کمیت های با توزیع های تصادفی گوناگون چرا که اغلب رخدادها در یک فرآیند شبیه سازی اعم از تولید و ارسال بسته ها و یا ایجاد خرابی در آنها ، از نوع فرآیندهای تصادفی می باشند.
۳-حمایت از کاربران به بهنگام سازی های به موقع (بخصوص در مورد پروتکلهای جدید) بهمراه مستندات کامل و گویا.
۴- ارائه گزارشهایی از پارامتر های کارایی شبکه (نرخ خروجی، بهره وری ، تآخیر انتقال،…) در قالب ارقام و منحنی ها به همراه امکان انجام عملیات آماری روی نتایج از دیگر ویژگی های مثبت یک شبیه ساز می باشد.
شبیه ساز NS(v2):
   شروع به کار این نرم افزار به پیش از پروژه VINT مربوط می گردد.شبیه ساز NS در سال ۱۹۸۹توسط گروه تحقیقاتی شبکه NRG در آزمایشگاه LBNL و بر اساس شبیه ساز شبکه دیگری موسوم به REAL طراحی شده است که توسعه آن تا امروز ادامه داشته و بخصوص پس از انتخاب شدن به عنوان ابزار شبیه ساز پروژه VINT جدیت و سرعت یافته است.آخرین نسخه آن NS 2.1b8 روی شبکه اینترنت قابل دسترسی می باشد.

معماری درونی NS:
NS2 از گونه شبیه سازهای رویدادگردان می باشد و از طریق پیگیری رخدادها در طول زمان های گسسته ، شبیه سازی را پیش می برد این شبیه ساز در دو محیط برنامه نویسی C++ و OTCL و بصورت شیئ گرا طرح شده .NS بر اساس مدلی موسوم به VuSystem کار می کند که در ادامه به طور خلاصه در مورد آن توضیح می دهیم.

مدل VuSystem:
   شبیه سازهای شبکه عمدتآ از دو بخش با تمایلات گوناگون تشکیل یافته اند :
۱-گروهی از بلاک های سازنده که عناصری همچون گره ها ، لینک ها ، صف ها ، مولدهای ترافیک و پروتکل ها را شبیه سازی می کنند.
۲-یک رابط که معمولآ از آن تحت عنوان زبان تشریح شبیه سازی یا SDL یاد می شود و وظیفه دارد بلوک های سازنده فوق را در فرآیند شبیه سازی به یکدیگر متصل کند.
در مورد این دو بخش یک مشکل اساسی پیش روی طراحان شبیه سازهای شبکه وجود دارد. در حالی که برای بلوک های سازنده کارایی و سرعت اجرا هدف اصلی می باشد.SDL نیازمند انعطاف و سهولت تغییر در پیکر بندی می باشد و نیل به این دو هدف با یک محیط برنامه نویسی واحد مشکل مینماید.بنابراین مدل VuSystem که توسط David Wetherall در دانشگاه MIT پیشنهاد شده ، راه حل را در استفاده از دو محیط برنامه نویسی جداگانه برای دو بخش فوق می داند.مطابق این مدل بلوک های سازنده با یک زبان کامپایلی (برای مثال C++ ) و بخش رابط آنها در یک محیط مفسری (مانند OTCL) پیاده سازی می شوند.
طراحان NS-2 با بکار گیری مجموعه ای از اشیاء موسوم به اشیاء دو تکه موفق به اعمال مدل VuSystem در شبیه ساز خویش گشته اند . مطابق این مدل NS-2 متشکل از مجموعه ای از اشیاء می باشد که در دو محیط دوگانه کامپایلی/ مفسری و از طریق فراخوانی متدهای یکدیگر ، ارتباط برقرار می کنند.

شبیه ساز  :OMNeT++

OMNeT++  یک شبیه ساز شیئ گرا می باشد و از دسته نرم افزارهای discrete event  است. ++ OMNeT مخفف Objective Modular Network است و مبتنی بر C++ است. چون این نرم افزار در محیط C++ نوشته شده است در اغلب محیط ها باکامپایلر C++ قابل اجرا می باشد. به وسیله  DoS و X-   windowپشتیبانی شده و به  Win3.1 و Win95 و WinNT قابل حمل است. نویسنده این نرم افزار با یک  شرکت مجارستانی توزیع کننده   OPNETهمکاری داشته است. این فرد عضو چندین پروژه شبیه سازی شبکه بوده و مدل شبیه سازی سیستم VSAT در OPNET را نوشته است. از لحاظ ساختاری این نرم افزار سلسله مراتبی از ماژول های تو در تو می باشد که ماژول ها از طریق تبادل پیغام با یکدیگر در ارتباط هستند. در پائین ترین سطح این سلسله مراتب ماژول های خود کاربر قابل ایجاد می باشند. می تواند اجرای شبیه سازی را به صورت موازی پیش ببرد.با این نرم افزار هر نوع مکانیزم زمانبندی قابل بکار گیری است.زبان متنی برای توصیف توپولوژی دارد که به آن NED گویند و بوسیله هر ابزار پردازشگر متنی (مانند perl و awk) قابل ایجاد است. همین فرمت بوسیله ادیتور گرافیکی قابل بکار گیری است. ++OMNeT واسط قوی برای دیباگ کردن و تریس کردن فراهم می کند.
همان طور که ذکر شد OMNeT++ ساختار ماژولی دارد بنابراین تمام ابزار مورد نیاز در قالب ماژول هستند.این ماژول ها ساختار سلسله مراتبی دارند. در بالاترین سطح ماژول سیستم قرار دارد. ماژول سیستم حاوی زیر ماژول ها می باشد.که این زیر ماژول ها می توانند حاوی زیر ماژول های دیگری باشند الی آخر.شمایی از ساختار ماژولی در شکل آمده است.عمق ماژول های تو در تو محدود نیست.بنابراین کاربر می تواند مدل منطقی سیستم واقعی خود را پیاده سازی کند.
 
شکل(۸)

دو نوع ماژول داریم ماژول های مرکب و ساده .ماژولهای مرکب همانطور که از نامش پیداست به ماژول هایی گفته می شود که زیر ماژول ها را در بر دارند.ماژول های ساده ماژول هایی هستند که بوسیله خود کاربر ایجاد می شوند.در حقیقت ماژول های ساده الگوریتم های مدل هستند.
همه ماژول های سیستم در قالبی به نام module type هستند. کاربر برای توصیف مدل modul type ها را به کار می گیرد ( نمونه هایی از  module type را برای ایجاد module type های پیچیده تر بکار می گیرد). در مجموع ماژول سیستم نمونه ای از module type های از پیش تعریف شده است.زمانی که module type به عنوان بلاک سازنده بکار گرفته شود تفاوتی بین ماژول ساده و ماژول مرکب نیست. بدین مفهوم که کاربر برای سادگی می تواند یک ماژول ساده را به چندین ماژول ساده بشکند و در قالب یک ماژول مرکب بگنجاند یا برعکس قابلیت های یک ماژول مرکب را در یک ماژول ساده خلاصه کند.
همان طور که ذکر شد ماژول ها از طریق تبادل پیغام با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.در شبکه واقعی پیام ها می توانند فریم ها یا بسته ها باشند. ماژول های ساده از طریق ارسال مستقیم پیغام یا به کمک مسیرهای از پیش تعریف شده با یکدیگر در ارتباط هستند.گیت ها واسط های ماژول ها هستند که دارای بافر می باشند و عامل اتصال دهنده لینک ها به یکدیگرند.لینک ها تنها در یک سطح از سلسله مراتب ماژول قابل ایجاد هستند. بدین معنا که در یک ماژول مرکب دو زیر ماژول می توانند از طریق گیت های متناظر متصل شوند ویا یک زیر ماژول با ماژول مرکب خود مرتبط شود.
در ساختار سلسله مراتبی پیام ها از طریق لینک ها یا اتصالات قابل انتقال هستند که مبدأ و مقصد پیغام ها ماژول های ساده می باشند.به سری لینک ها یا اتصالاتی که از یک ماژول ساده شروع و به یک ماژول ساده ختم می شود مسیر (route) گویند.
پارامترهای زیر را می توان برای یک لینک مقداردهی نمود:
۱-(sec) Propagation Delay
۲-(errors/bit) bit error rate 
۳- (bits/sec) data rate

:REFERENCES

C. T. Ee, N. V. Krishnan and S. Kohli, “Efficient Broadcasts
in Sensor Networks,” Unpublished Class Project Report, UC
Berkeley, Berkeley, CA, May 12, 2003.

 Agrawal, Dharma P.; Qing-An Zeng. 2003. Introduction to Wireless and Mobile Systems. Brooks/Cole – Thompson, Pacific Grove, CA.
Chan, H., A. Perrig, and D. Song. Random Key Predistribution Schemes for Sensor Networks. IEEE Symposium on Security and Privacy (SP) (May 11 – 14, 2003).
Hill, Jason, Robert Szewczyk, Alec Woo, Seth Hollar, David Culler, and Kristofer Pister. System architecture directions for networked sensors. In Proceedings of the Ninth International Conference on Architectural Support for Programming Languages and Operating Systems (ASPLOS IX) (November 2000).
Hu, Y.C., A. Perrig, and D.B. Johnson. Rushing Attacks and Defense in Wireless Ad Hoc Network Routing Protocols. Proceedings of the ACM Workshop on Wireless Security (WiSe”03) (San Diego, California, September 19, 2003).
Huang, Q., J. Cukier, H. Kobayashi, B. Liu, and J. Zhang. Fast Authenticated Key Establishment Protocols for Self-Organizing Sensor Networks. Proceedings of the Workshop on Wireless Sensor Networks and Applications, (WSNA”03) (San Diego, California, September 19, 2003).
Jolly, G., M.C. Kuscu, P. Kokate, and M. Younis. A Low-Energy Key Management Protocol for Wireless Sensor Networks. IEEE Symposium on Computers and Communications (ISCC”03). (Kemer – Antalya, Turkey, June 30 – July 3 2003).
Karlof C. and D. Wagner. Secure Routing in Wireless Sensor Networks: Attacks and Countermeasures. Proceedings of the First IEEE Internat