فایل ورد کامل تأثیر روش‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک برنج

فهرست مطالب

مقدمه     1
فصل اول – کلیات     3
۱-۱- سطح زیر کشت و میزان تولید در دنیا و ایران     4
۱-۲- سابقه کشت برنج در ایران     6
۱-۳- گیاه‎شناسی برنج     6
۱-۳-۱- نوع ژاپونیکا     7
۱-۳-۲- نوع ایندیکا     7
۱-۳-۳- نوع جاوائیکا     7
۱-۴- سیستم‎های کشت برنج     7
۱-۵- فیزیولوژی و مراحل رشد برنج     10
۱-۶- فنولوژی و مراحل رشد برنج     11
۱-۶-۱- مرحله رویشی     11
۱-۶-۲- مرحله‌ زایشی     12
۱-۶-۳- مرحله رسیدگی     13
۱-۷- آب در گیاه     14
۱-۸- آبیاری در برنج     15
۱-۸-۱- روش آبیاری غرقاب دائم     15
۱-۸-۲- روش آبیاری متناوب     16
۱-۸-۳- آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد     17
۱-۹- اثر کمبود آب     19
فصل دوم – بررسی منابع     24
۲-۱- عملکرد     25
۲-۲- اجزای عملکرد     29
۲-۳- عملکرد بیولوژیکی     34
۲-۴- راندمان مصرف آب     34
۲-۵- شاخص برداشت     37
۲-۶- فتوسنتز     37
۲-۷- ماده خشک     40
۲-۸- سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی     41
 2-9- فواصل آبیاری و مقدار آب مصرفی     43
۲-۱۰- مقاومت به خشکی     46
۲-۱۱- کیفیت و پروتئین دانه     48
۲-۱۲- شاخص سطح برگ     49
– منابع     51

مقدمه:
برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار می‎آید و به همین دلیل این محصول یکی از مهمترین منابع اصلی تأمین کننده نیاز غذایی جهان است (۵۶،۷۱). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در کشورهای مختلف بین ۲/۴ تا ۱/۱۰۲ کیلوگرم متغیر است و معمولاً کشورهای عمده تولید کننده برنج مصرف کنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در کشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین کشور تولید کننده برنج، سومین وارد کننده در جهان است (۱۱). برنج در کشور ما بعد از گندم دومین کالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غله‎ای است که منحصراً برای تغذیه انسان کشت می‎شود و در حدود نصف جیره غذائی ۱/۶ میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشکیل می‎دهد (۱۱) و در بخش عظیمی از قاره آسیا تأمین کننده بیش از ۸۰% کالری و ۷۵% پروتئین مصرفی مردم است. در کشور ما نیز به طور متوسط، روزانه ۱۴% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین می‎شود (۱۱). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف  آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسی‎ترین عامل محدود کننده تولید  محصولات کشاورزی است. کمبود آب که به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاش‎های وسیعی را در جهت یافتن راه حل‎های مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.
با توجه به محدودیت منابع آبی در کشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است که برنامه‎ریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرف‎ترین گیاه و رایج‎ترین کشت در شمال کشور که ۸۰ تا ۸۵% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل می‎دهد قابل توجه و تقدیر است.

منابع
۱. اخوت، محمد. ‌دانش، ‌وکیلی. ۱۳۷۶. کاشت، داشت و برداشت برنج. انتشارات فارابی. صفحه ۲۱۲.
۲. اصفهانی. مسعود. ۱۳۷۷. مقدمه‎ای بر فیزیولوژی و اکولوژی برنج. انتشارات دانشگاه گیلان.
۳. بی‎نام. ۱۳۷۷. غلات در آئینه آمار (۷۶-۶۷). انتشارات معاونت برنامه‎ریزی و بودجه آداره کل آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی. چاپ اول.
۴. پورصالح، مسعود. ۱۳۷۳. غلات. انتشارات صفار. ۱۷۴ صفحه.
۵. توکلی،‌حسین. مهدی، کریمی. سید فرهاد، موسی. ۱۳۶۸. اثر رژیمهای مختلف آبیاری بر رشد رویشی و زایشی ذرت. مجله علوم کشاورزی ایران. شماره‎های ۳ و ۴.
۶. جاراللهی، رقیه. مرضیه، مهدویان. واکنش عملکرد محصول نسبت به آب. سری نشریات آبیاری و زه‎کشی. نشریه شماره ۳۳.
۷. خدابنده، ناصر. ۱۳۶۸. غلات. انتشارت مرکز نشر سپهر. ۵۰۶ صفحه.
۸. خدام باشی. محمود. مهدی، کریم. محمدرضا، خواجه‎پور. ۱۳۶۹. اثر رژیمهای مختلف آبیاری بر روند رشد سویا. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد ۲۱. شماره‎های ۱ و ۲.
۹. خرمی وفا، محمود. ۱۳۷۸. بررسی اثرات تنش کم آبی بر برخی ویژگیهای فیزیولوژیک و مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه گیلان.
۱۰. دوازده امامی، سعید. حسینعلی، عابدی. ۱۳۷۵. مرفولوژی برنج. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان.
۱۱- راهب، جعفرقلی. ۱۳۸۰. برنج و امنیت غذایی. زیتون. ماهنامه علمی – تخصصی کشاورزی. انتشارات اداره کل روابط عمومی. شماره ۵۰.
۱۲. رضایی، مجتبی. مجید، نحوی. ۱۳۸۱. اثر دور آبیاری بر مقدار مصرف آب و عملکرد برنج (رقم هاشمی) در گیلان. (منتشر نشده است)
۱۳. رضوی‎پور، تیمور. ۱۳۷۳. بررسی کاهش درصد رطوبت خاک در مراحل مختلف رشد. برنج رقم بینام. موسسه تحقیقات برنج کشور.
۱۴. سرمدینا، غلامحسین. عوض، کوچکی. ۱۳۷۲. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۴۶۷ صفحه.
۱۵. سرمدینا، غلامحسین. عوض، کوچکی. ۱۳۷۶. جنبه‎های فیزیولوژیکی زراعت دیم. انتشارت جهاد دانشگاهی مشهد. ۴۲۴ صفحه.
۱۶. سیات، حمید. ۱۳۵۱. بررسیهای خاک و آب در زراعت برنج در ایران. نشریه شماره ۲۵۶. مؤسسه خاکشناسی و حاصلخیزی خاک.
۱۷. سیاوش مقدم، سینا. ۱۳۷۷. بررسی اثرات مراحل مختلف رسیدگی و کاهش رطوبت بر قدرت بذر برنج. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان.
۱۸. شاکری، منصور. ۱۳۸۱. خشکسالی حادثه‎ای مترقبه. زیتون. ماهنامه علمی – تخصصی کشاورزی. شماره ۱۵۲.
۱۹. علیزاده، امین. عوض، کوچکی. ۱۳۶۸. کشاورزی و آب و هوا. انتشارات جاوید. مشهد. ۴۶۲ صفحه.
۲۰. فرداد. حسین. عظیم. شیردلی. ۱۳۷۴. اثر دور آبیاری بر عملکرد محصول دانه جو و رشد آن. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد ۲۶ شماره ۱.
۲۱. فرشی،‌ علی اصغر. محمدرضا، شریعتی. رقیه، جاراللهی. محمدرضا، قائمی. مهدی، شهابی‎فر. میر مسعود، تولائی. ۱۳۷۶. برآورد آب مورد نیاز گیاهان عمده زراعی و باغی کشور. جلد اول. گیاهان زراعی. انتشارات نشر آموزش کشاورزی. ۹۰۰ صفحه.
۲۲. قائمی، محمدرضا. ۱۳۶۸. نتایج بررسی تأثیر رژیم آبیاری بر عملکرد محصول برنج (رقم بینام). موسسه خاکشناسی و حاصلخیزی خاک.
۲۳- کافی، محمد. عبدالمجید، مهدوی دامغانی. ۱۳۷۹. مکانیسم‎های مقاومت گیاهان به تنش‎های محیطی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. ۴۶۷ صفحه.
۲۴- کرمی،‌ فرهاد. ۱۳۷۷. واکنش‎های فیزیولوژیکی گیاهان به تنش‎های رطوبتی. ماهنامه زیتون. شماره ۱۳۸.
۲۵- کریمی، مهدی. ۱۳۷۸. جزوه فیزیولوژی گیاهان زراعی تکمیلی.
۲۶- کریمی،‌ هادی. ۱۳۶۷. گیاهان زراعی. انتشارات دانشگاه تهران. ۷۱۴ صفحه.
۲۷- کوچکی، عوض. افشین،‌ سلطانی. مهدی،‌ عزیزی. ۱۳۷۶. اکوفیزیولوژی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۲۷۱ صفحه.
۲۸- کوچکی، عوض. محمد حسن، راشد محصل. مهدی،‌ نصیری. رضا، صدرآبادی. ۱۳۷۴. مبانی فیزیولوژی رشد و نمو گیاهان زراعی. انتشارات آستان قدس رضوی. ۴۰۴ صفحه.
۲۹- کوچکی،‌ عوض. محمد، بنایان اول. ۱۳۷۳. فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۳۸۰ صفحه.
۳۰- کوچکی،‌ عوض. محمد، حسینی. ۱۳۷۴. بوم‎شناسی کشاورزی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. ۳۶۶ صفحه.
۳۱. کوچکی، عوض. محمد،‌ حسینی. مهدی، نصیری محلاتی. ۱۳۷۲. رابطه آب و خاک در گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۵۰۶ صفحه.
۳۲. مؤدب شبستری، محمد. مسعود، ‌مجتهدی. ۱۳۶۹. فیزیولوژی گیاهان زراعی. مرکز نشر دانشگاهی. ۴۳۲ صفحه.
۳۳- مرادی، فواد. ۱۳۷۶. بررسی فیزیولوژی تنش گرما در ۶ رقم برنج در شرایط اهواز. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
۳۴- مظاهری، داریوش. مجید، آقاعلیخانی. ۱۳۷۷. بوم‎شناسی گیاهان گرمسیری. انتشارات دانشگاه تهران. ۵۰۶ صفحه.
۳۵. نحوی،‌ مجید. ۱۳۷۹. تعیین مناسب‎ترین فاصله‌ دور آبیاری براساس آنالیز شاخصهای رشد و عملکرد برنج (رقم خزر). پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
۳۶. نورمحمدی، قربان. سید عطااله، سیادت. علی، کاشانی. ۱۳۸۰. زراعت (جلد اول، غلات). انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. ۶۴۰ صفحه.
۳۷. هاشمی دزفولی، ابوالحسن. عوض، کوچکی. محمد، بنایان اول. ۱۳۷۵. افزایش عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۳۸۷ صفحه.
۳۸- یزدانی، محمدرضا. ۱۳۷۸. آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد. از سری مجموعه ترویجی مؤسسه تحقیقات برنج کشور.
۳۹.Doorenbos , G.Kassam , A.H. Yield response to water . F.A.O Irrigation and Drainage . Pager . No. 33 , rome . 1979 .
۴۰.Duvick, D. K. 1984. Genetic diversity in major farm crops on the farm and in reserve . Econ. Bot. 38: 161-178.
۴۱.Ekanayake , I. J. Steponkus , P. L. and Dedatta , S. K. 1989. Spikelet sterilty and flowering respons of rice to water stress at anthesis . Ann. Bot 63: 257-267.
۴۲.Fukai , S. Pantuwan, G.Jongdee , B. Cooper , M. 1999. Screening for drought resistance in rainfed lowland rice . Field crops research. 64: 61-74.
۴۳.Garrity , D.P. Sullivan, C. Y. and watts, D.G. 1983. Moisture , deficits and grain sorghum performance drought stress conditioning. Agron. J. 75: 997-1004 .
۴۴.Garrity, D.P. O”Toole, J.C. 1995. Selection for reproductive stage drought avoidance in rice using infrared thrmometry . Agron . J. 87, 773-779.
۴۵.Goel, A. C. and Verma, K. S. 1988. Effect of different water regimes on transplanted rice . Agricultural-science-Digest karnal. 8: 2, 74-46.
۴۶.Frist, D. H. 1989. Int. Rice Res. Inst. Los Banos, Philipines. P:377.
۴۷.Huke, R. Geography and climate of rice, in climate and rice. IRRI, Los Banos, Philippines. 1976. Pp:31-50
۴۸.Hwang, C.J. Kim, K. T. O.H.N.K. and Jeong, J.U. 1989. The effect of drought at the reproductive stage on the degeneration , Sterility, ripening and nutrient uptake of rice.. 31:1 , 36-42