فایل ورد کامل برآورد توابع هزینه تسهیلات اسلامی با تمرکز بر قرض‌الحسنه

۱- مقدمه :
یکی از ابزارهایی که در قانون بانکداری بدون ربا برای اعطای تسهیلات و جذب سپرده‌های اشخاص تجویز شده است، قرارداد قرض‌الحسنه می‌باشد.گر چه سهم این ابزار در مقایسه با سهم سایر عقودی که برای عرضه تسهیلات استفاده شده از سال اجرای قانون یاد شده روند کاهشی داشته است، معذلک همه بانک‌ها به استفاده از این ابزار ادامه داده و سهم قابل توجهی از داراییهای مالی آنان را همین تسهیلات قرض‌الحسنه تشکیل داده است. علی‌رغم عقودی مانند فروش اقساطی و اجاره که بازدهی معین و از پیش تعیین شده‌ای به تسهیلات آنها تعلق می‌گیرد، به تسهیلات قرض‌الحسنه هیچ مازادی تعلق نمی‌گیرد. در عین‌حال جذابیت این ابزار برای تامین مالی نیازهای جاری و مدت‌دار اشخاص و بنگاه‌ها به قدری زیاد است که بانک‌ها پیوسته از آن برای مقاصد یاد شده استفاده کرده‌اند.
بدیهی است که عرضه خدمت قرض‌الحسنه مانند تولید سایر خدمات مالی، اعم از تسهیلاتی که بازدهی ثابت یا متغیر دارند، فرآیندی هزینه‌بر است. هزینه متغیر این خدمت سهمی کم و هزینه ثابت آن سهم نسبتا زیادی از کل هزینه تولید را دارا می‌باشند. نیروی کار کارکنان در موسسه مالی و مواد مصرفی نظیر کاغذ و قلم هزینه متغیر تسهیلات قرض‌الحسنه را تشکیل می‌دهند، ولی هزینه ثابت آن شامل اجاره ساختمان، ماشین‌آلات،‌ دستگاه‌های رایانه و دریافت و پرداخت وجوه و ابزار و اثاثیه داخل ساختمان می‌باشد. سهم بالای هزینه ثابت عرضه این خدمت اهمیت محاسبه و تخصیص هزینه ثابت کل انواع تسهیلات و خدمات مالی را به تک تک عقود و سایر خدمات روشن می‌سازد. برای مثال اگر بانکی از پنج عقد یا ابزار برای ارائه تسهیلات و جمع‌آوری سپرده استفاده می‌کند و بیست نوع خدمات مالی دیگر به مشتریان خود عرضه می‌نماید، هزینه‌یابی هر یک از انواع ابزارها و خدمات یاد شده ایجاب می‌کند که سهم هزینه ثابت هر یک از ابزارها و خدمات مالی از مجموع هزینه ثابت همه آنها تفکیک و اندازه‌گیری شود تا هزینه متوسط و کل هر یک از آنها مستقلا قابل محاسبه شود. در تحلیل‌های اقتصادی هیچ روشی برای تخصیص هزینه ثابت میان محصولات مشترک ارائه نشده است. اما در حسابداری نحوه تخصیص مزبور کاملا مورد بحث قرار می‌گیرد و نحوه تعیین سهم هر یک از محصولاتی که در هزینه ثابت کل خود مشترک هستند، مشخص می‌گردد. هدف این مطالعه،‌ ارائه روشی است برای محاسبه هزینه ثابت تسهیلات قرض‌الحسنه و بالطبع تفکیک هزینه ثابت مشترک ابزارهای مالی عقود میان هر یک از آنها. برای رسیدن به مقصود، عملکرد بانک کشاورزی از سال ۱۳۶۳ که قانون عملیات بانکی بدون ربا به اجرا درآمد تا سال ۱۳۷۹ مورد مطالعه قرار گرفته و هزینه هر قرارداد قرض‌الحسنه برای هر سال محاسبه شده است. سپس، نتایج استفاده از روش پیشنهادی با نتایج روشی که پیش از این در بانک مزبور به کار رفته مقایسه و امتیازات آن نشان داده خواهد شد. همچنین برای اطمینان از نحوه محاسبه،‌ با استفاده از نتایج روش پیشنهادی،‌ توابع هزینه عرضه تسهیلات براساس الگوی هزینه تولید بنگاه برآورد شده و نشان داده می‌شود که  هزینه تولید یا عرضه تسهیلات قرض‌الحسنه و سایر عقود مطابق نظریه مزبور تابعی است از مقدار کل تولید و قیمت عوامل تولید آن.

فهرست منابع
۱-انصاری بهرخ، ساده‌سازی اعطای تسهیلات در بانک کشاورزی، اداره کل سازمان‌ها و روشها، بانک کشاورزی، تیرماه ۱۳۷۷.
۲-توتونچیان ایرج، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه داری، تهران، نشر توانگران، ۱۳۷۹.
۳-داودی پرویز، اقتصاد خرد جلد اول، تهران؛ انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. 
۴-سجادی‌نژاد حسن، اصول هزینه‌یابی و روش‌های حسابداری صنعتی نشریه ۷۷ جلد اول. تهران؛ سازمان حسابرسی، ۱۳۷۴.
۵-شباهنگ رضا، حسابداری مدیریت، نشریه ۱۳۱ ، تهران، سازمان حسابرسی، ۱۳۷۸.
۶-صدر سیدکاظم، اقتصاد صدر اسلام، تهران؛ انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۵.
۷-صدر سیدکاظم، بررسی مشکلات ناشی از عقود اسلامی در عملکرد بانکداری بدون ربا مطالعه موردی بانک کشاورزی، مجموعه سخنرانبهای سمبنار بانکداری اسلامی ۱۳۷۰.
۸-علی مدد مصطفی ، اصول حسابداری نشریه ۷۸ جلد اول ، تهران ، سازمان حسابرسی ۱۳۷۹
۹-علی مدد مصطفی ، اصول حسابداری نشریه ۸۶ جلد دوم ، تهران ، سازمان حسابرسی ۱۳۷۷
۱۰-کاشانی دکتر سید محمود ، بررسی حقوقی چارجوب قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب شهریور ۱۳۶۲ ، مجموعه سخنرانی ها و مقالات هشتمین سمینار بانکداری اسلامی ، منابع و مصارف در بانکداری اسلامی، ۱۰ و ۱۱ شهریور ۱۳۷۶.
۱۱-گجراتی دامودار ، مبانی اقتصاد سنجی ، ترجمه حمید ابریشمی ، تهران ؛ انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹.
۱۲-موسایی میثم ، تبیین مفهوم و موضوع ربا از دیدگاه فقهی (با توجه به روابط اقتصادی معاصر) موسسه تحقیقات پولی و بانکی ، تهران، تابستان ۱۳۷۷
۱۳-موسویان سید عباس ، بررسی فقهی- اقتصادی بازار ثانوی سپرده های مدت دار در بانکداری بدون ربا، مجموعه سخنرانی ها و مقالات نهمین سمینار بانکداری اسلامی ، بررسی مبانی و بهبود روش ها در بانکداری اسلامی، ۱۰ و ۱۱ شهریور ۱۳۷۷.
۱۴-مرکز تحقیقات حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی ، حسابداری صنعتی برنامه ریزی و کنترل جداول، تهران ۱۳۶۴  ، می ایران ۱۳۶۷.
۱۵-والی نژاد مرتضی ، مجموعه قوانین و مقررات بانکی ، مرکز آموزش بانکداری ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
۱۶-هدایتی علی اصغر و دیگران ، عملیات بانکی داخلی ، جلد دوم ، موسسه بانکداری ایران ، تهران ۱۳۷۰
۱۷-صدر سید کاظم، آثار اقتصادی رفتار و عقد قرض‌الحسنه، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات ششمین سمینار بانکداری اسلامی، نظام بانکی کشور و سنجش عملکرد آن، ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۴.
۱۸-کوپر، رابین، هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، نشریه ۱۴۰، ترجمه احمد عزیزی و احمد مدرس. تهران؛ ‌سازمان حسابرسی، ۱۳۷۹.
۱۹-نمازی محمد، تجزیه تحلیل متدهای هزینه‌یابی جذبی و متغیر،  مجله علوم اجتماعی و انسانی شماره ۱و۲، ۱۳۷۰.
۲۰. Eugene F Brigham Financial Management theory and practice Holtes -saunders international editions, 1982.
۲۱. Haim leavy and marshal sarnat principles of financial   management,  prentice Hall , Englewood Cliffs,N.J, 1988
۲۲. James C . Van Horne, Financial Management and Policy, Prentice Hall International Editions, 1989.
۲۳. Lawrence D. Schall, Activity Based Costiong System, Issue of the journal of cost management, Fall 1991.
۲۴. WayneBremser and Jim Mackey Cases from management accounting practice, Villanova universtiy and California state university Sacramenta, 1995.