فایل ورد کامل مقاله ارتباط سود و قیمت سهام در بورس تهران؛ تحلیل علمی عوامل مالی و تأثیر آن بر بازار سرمایه

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله ارتباط سود و قیمت سهام در بورس تهران؛ تحلیل علمی عوامل مالی و تأثیر آن بر بازار سرمایه دارای ۷۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله ارتباط سود و قیمت سهام در بورس تهران؛ تحلیل علمی عوامل مالی و تأثیر آن بر بازار سرمایه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله ارتباط سود و قیمت سهام در بورس تهران؛ تحلیل علمی عوامل مالی و تأثیر آن بر بازار سرمایه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله ارتباط سود و قیمت سهام در بورس تهران؛ تحلیل علمی عوامل مالی و تأثیر آن بر بازار سرمایه :

۱-۱- مقدمه:
تکامل ساختارپولی ومالی اقتصادهایی که عصر انقلاب صنعتی را پشت سرگذاشته اند و درروایتی خود در این شکل بخشیدن به این تحول چنان دست داشته اند که امروز آنها را کشورهای صنعتی می نامیم ، با توجه به نیازها یی بوده که در جریان تغییر شکل این اقتصادها پدید آمده است.اگرچه بسیاری ازاین ساختارها ، به صورت اولیه ، در اغلب کشورهای جهان وجود داشته است . اما آنچه شکل امروزی این ساختارها را ایجاد کرده مسیری است که اقتصادهای توسعه یافته در جریان گذر از شکلی ساده به شکلی پیچیده و پیشتاز، آن را پیموده اند.

بطور خلاصه بورس اوراق بهادار وظیفه دارد بازاری برای خرید و فروش انواع سهام و اوراق بهادار پدید آورد تا واحدهای خصوصی و دولت بتوانند سرمایه لازم را از این طریق و با استفاده ازمنابع مصرف نشده عموم فراهم آورند. چنین بازاری باید به صورت رقابت کامل عمل کند و از درجه تخصص بالایی برخوردار باشد .

ازعمده ترین استفاده کنندگان اطلاعات شرکتهای سهامی دربورس ، سرمایه گذاران بالقوه در سهام شرکتها میباشند ، به دست آوردن اطلاعات کافی جهت استفاده کنندگان فوق معمولا از کانال بورس اوراق بهادار انجام میشود. تصمیم گیری سرمایه گذاران بالقوه اساسا به خرید سهام شرکت مربوط می شود و این تصمیمات ممکن است بر مبنای عوامل زیر باشد:

۱- سود سهامی که سرمـایـه گذاران در آینده دریافت خواهند نمود کی، به چه میزان ، و به چه نحوی خواهد بود، به عبارت دیگر، سود سهام مزبور در چه تاریخی و به چه مبلغی به صورت نقد یا غیر نقد پرداخت خواهد شد

۲- در زمان فروش ســهام خریداری شده ، حاصل ازفروش آن چه خواهد بود ؟ سود سهام ، توزیع پول نقد یا سایر داراییها بین سهامداران یک شرکت سهامی است.توزیع سود سهام، فراهم کننده بازده سرمایه گذاری سهامداران است. متداولترین نوع سود سهام برای سهام عادی ، توزیع به شکل نقدی ، غیرنقدی و سهمی می باشد.شرکتها زمانی سود نقدی توزیع میکنند

که سود تحصیل شده داشته باشند وهمچنین وجوه نقد مورد نیاز برای توزیع سود نیز کافی باشد تا شرکت بتواند سود نقدی پرداخت نماید . از نظر تئوری تاثیر توزیع سود به شکل نقدی در قیمت سهام ، قیمت سهام باید به اندازه توزیع سود نقدی کاهش یابد . پرداخت سود سهام موجب کاهش داراییها و همچنین کاهش حقوق صاحبان سهام میگردد و ارزش شرکت به همان اندازه کاهش می یابد .

در این تحقیق سعی خواهد شد که از طریق تجزیه و تحلیل روابط بین سود تقسیمی مصــوب مجمع شرکتهای پذیرفته شده در بازاربـــورس اوراق بهادار تهران و همچنین روابط بین سود تقسیمی پرداخت شده به سهامداران با قیمت سهام شرکتهای مزبور و همچنین به بررسی محتوای اطلاعاتی سود تقسیمی پرداخته شود.

۲-۱- تعریف موضوع:
از نظر تئوریک ارتباط بین سود و قیمت سهام امری بدیهی می باشد و سرمایه گذاران به صورتی آشکار سود مورد گزارش شرکتها را مورد توجه قرار می دهند. شاید یکی از عوامل مهم تاثیرسود برقیمت سهام این باشد که سود پیش بینی شده و سود مورد گزارش به سهامداران کمک میکند تا بر آن اساس سود تقسیمی آینده را که یکی از فاکتورهای موثردرتعیین قیمت سهام می باشد پیش بینی کنند.
گاهی برخی از شرکتها که سود خود را با دیدگاهی بدبینانه پیش بینی می کنند ،که موجب افت ناگهانی قیمت سهام خود می شوند .
یکی از فرضیات کلی بیانیه حسابداری سال ۱۹۶۰،این است که گزارشات حسـابداری ، تـنها منبع اطلاعاتی شرکتها برای استفاده بازار می باشند و چون ایـن گزارشات ، تنها منبع اطلاعاتی هسـتند و مـدیران دارای انـعطاف و قدرت زیادی در انتخاب رویه حسابداری جهت محاسبه سود می باشند ، لذا مدیران میتوانند با انتخاب یک رویه خاص ، گزارشهای دلخواه خود را ارائه کرده و لذا بازار را گمراه کنند. مدیران می توانند با بیشتر نشان دادن سود ، باعث شوند، ارزش سهام شرکت ، بیش از واقع ارزیابی گردد . این فرض که گزارشهای حسـابداری تـنها مـنبع اطلاعاتی بازار می باشند منجر به اهمیت یافتن محاسبات سود حسابداری گردید . چون سود حسابداری به روشهای مختلف قابل محاسبه می باشد ، لذا به تنهایی برای سرمایه گذاری نمی توان به سودها تکیه کرد.
جهت بـررسی وجود ارتباط بین سـود سـهام و قیمت سـهام شرکتهای پذیرفته شـده در بـورس اوراق بهادار تهران و در نتیجه میزان توجه سرمایه گذاران دربازار بورس اوراق بهادار تهران به سود گزارش شده اقدام به انجام این تحقیق نمودم
بطورخلاصه باید گفت مساله اصلی تحقیق این است که مشخص شود که آیا درارتباط با قیمت سهام خریداری شده سود نقدی وسود سهام نقشی دارد یا خیر.بعبارت دیگربحث اساسی این است که آیا افزایش سود نقدی وسود سهام منجر به افزایش در قیمت سهام و بر عکس،کاهش آن،منجر به کاهش قیمت سهام در بازار سرمایه خواهد شد ؟

۳-۱- اهمیت تحقیق :
اهمیت این تحقیق از دیدگاههای مختلف مورد توجه می باشد که مهمـترین این دیدگاهها عبارتند از :
۱- از دیـدگـاه شرکتهای پذیرفته شده در بــورس اوراق بهادار تهران و سایر شرکتهای سهامی عام : شرکتها با اتخـاذ سیاستهای مخـتـلف تقسیم سود ، اعتبار شرکت و همــچنین ثـروت سهامداران را افزایش می دهند.ازطرف دیگر،شرکتها با اتخاذ سیاستهای توزیع سودمناسب ترین راه تامین مالی مورد نیاز خود را اتخاذ می کنند.
۲- از دیدگاه سرمایه گذاران : سیاستهای مختلف تقسیم سود دارای اهمیت می بــاشـد . برخی از سهامداران به توزیع سود نقدی علاقه دارند بدلیل اینکه به وجه نقد نیاز دارندو برخـــی دیگر از سهامداران به عدم توزیع سود و یا توزیع سود سهمی و یا سایر مزایا (حق تقدم) تمایـــل دارند.سرمایه گذاران گروه دوم به سود سرمایه ای علاقه دارند و خواهان افزایش ارزش شرکت هستند .
۳- سازمان بورس اوراق بهادار : به علت اینکه سازمان بورس اوراق بهادار در حال رشــد می باشــد این گـونه تـحـقـیـقـات در فعالتر کردن بازار بورس اوراق بهادار تهران از نظر اطلاع رسانی موثر می باشد.
۴- به عنوان یک تحقیق نسـبتا جدیدی برای استـفاده دانشـجویان و سـرمایه گذاران : به علت آنکه این گونه منابع در داخل تقریبا کم می بـاشند جمع آوری و نوشتن این گونه موضوعات برای دانشجویان و استفاده سرمایه گذاران حائز اهمیت می باشد .

۴-۱- هدف و علت انتخاب موضوع :
وجود بازار بورس یکی از علائـم توسـعه اقتصادی و فـعـال بـودن آن موجب سـهولت تـامین مالی شرکتها ،هدایت سرمایه های کوچک سرمایه داران خرد در مسیر تولید و جلوگیری از راکد مـانـدن احتمالی سرمایه های کـوچـک و کـسب درامـد برای عموم سـایرمـزایای مربوط به بازار بورس خواهد بود . از جمله دلایلی که باعث گرایش مردم به سرمایه گذاری میگردد و شاید دلیل اصلی سرمایه گذاری افزایش می باشد . یکی ازراههای این افزایش،کسب بازده مـناسب از محل سرمایه گذاری و یکی از شقوق بازده ، سود حاصل ازسرمایه گذاری است. به عبارت دیگر یکی ازدلایل اصلی خرید اوراق بهادار کسب سود می بـاشد . یـکـی از دلایـل انـتـخاب ایـن مـوضوع، شناسایی رفتار قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران می باشد .
ارزیابی مفید بودن سود که محصول اولیه مقررات افشای مالی است ، بطور آشکـاراهـمـیـت قابل توجهی دارد. چنانچه تغییر در قیمت سهام،فراهم کننده شواهدی درباره فوائد سود باشد، پس واضح است که تغییر بیشتر ، متضمن فوائد بیشتر خواهد بود ، لذا میزان فایده سود را میتوان از براورد ارتباط ما بین بازده سهام (قیمت) وسود استنتاج کرد . اگر سود، پیش بینی بـازده سـهام را تسهیل نماید ، حوزه ارتباط سود-بازده واقعی می تواند معیار با اهمیتی از فوائد سود باشد .
برای تعیین میزان و نوع ارتباط سودهر سهم (EPS) وسود نقدی هر سهم (DPS)با ارزش و قیمت اوراق بهادار، همچنین میزان توجه سرمایه گذاران به سـود و همـچـنین آشنایی بیشتر با بورس و ویژگیهای آن و ارائه کمکی ناچیز در شناساندن آن به دیگران ، موضوع کـنونی را بــه عنوان موضوع پایان نامه خود برگزیدم . در صورت وجود چنین ارتباطی ، میتـوان با اطلاع از وضعیت سودهای آتی شرکتها ، و در نتیجه پیش بینی رفتار قیمت سهام آنها ، اقدام به خرید و یا فروش سهام آنها نمود . به عبارت دیگر ، پیش بینی می گردد که در نتیجه وجود ارتـبـاط بـیـن قیمت و سود سهام در بورس اوراق بهادار تهران ،می توان الگویی جهت انتخاب سهام ارائه داد. لذا هدف این پژوهش ، تحقیق در زمینه رابطه سود و قیمت سهام می باشد .

۵-۱- سوابق مربوط :
در زمینه بررسی ارتباط سود و قیمت سهام و تعیین محتوای اطلاعاتی سـود حسـابـداری ، تحقیقات متعددی در داخل و خارج از کشور انجام شده است که خـلاصـه ای از آنـها در فـصـل دوم ارائه گردیده است .

۶-۱- فرضـیات تحقیق :
فرضیه تحقیق با توجه به آنچه گفته شد به صورت زیر قابل ارائه می باشد :
” تغییر در قیمت سهام با تغییر در سود ، وابستگی و ارتباط دارد”

۷-۱- قلمرو مکانی تحقیق :
قلمرو مکانی تحقیق شامل کلیه شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران می باشد.

۸-۱- قلمرو زمانی تحقیق :
از نـظر زمانی ، اطـلاعات مربـوط به EPS و DPS وقیـمـت ســهام در تــاریــخ مـجــمـع مـربوط به سالهای ۱۳۸۰تا ۱۳۸۳ جمع آوری شده است . هـمچنین سـعی شده شرکتهایی انتخاب شوند که مجامع آنها در فاصله خــرداد ماه تا تیــرماه بـرگـزار شــده اسـت تـا از لـحـاظ شـرایـط اقتصادی کشور در شراسط یکسانی باشند .

۹-۱- روش تحقیق :
روش تحقیق ، توصیفی بوده و اطلاعات مورد نیاز برای تایید فرضیه یا رد آن ، از کتابخانه بورس و همچنین نرم افزار تدبیر ،صحراو همچنین سایت سازمان بورس استخراج شده است . با محاسبه ضریب همبستگی بین دو متغیر (تغییر در EPS و تغییر قیمت از سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳ وهمچنین تغییردر DPS و تغییر قیمت از سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳) و آزمون فرض مربوطه به بـررسـی فرضیـه تـحـقـیـق خواهیم پرداخت .

۱۰-۱- سـاختار تحقیق :
در فصل اول ، طرح تحقیق شامل تعریف موضوع، اهـمیـت موضوع ، اهداف تـحـقـیـق، فرضیه تحقیق ، قلمرو مکانی و زمانی تحقیق و روش تحقیق ارائه شده است .
در فصل دوم ، مبانی نظری مربوط به مفاهیم واصطلاحا ت مربوط به موضوع تـحـقـیـق و خلاصه ای از تحقیقات انجام شده ارائه گردیده است .
در فصل سوم ، روش تحقیق ، روشهای جمع آوری اطلاعات ، روشهای تـجـزیه و تـحـلـیـل اطلاعات و آزمون فرضیات بیان می شود.
در فصل چهارم ، به تجزیه و تـحـلـیل آماری اطلاعات جـمـع آوری شده پرداخـتـه و نـتـایـج آزمونهای فرضیات و همچنین آمار توصیفی مربوط به مـیـزان اهمیـت هـر یـک از پـارامــترهای تحقیق ارائه می شوند .
در فصل پنجم ، محدودیتهای تحقیق ، یافته های نهایی و پـیـشـنهادات تحقـیق بیان می گردند.

۱-۲- مقدمه :
از دیدگاه سرمایه گذاران ، نقش بورس از جنبه سود مناسب ، مشارکت در مالکیت ، اداره امور شرکت از طریق اعمال حق رأی ، نقدینگی دارایی ، پوشش در مقابل تورم و معافیت های مالیاتی ، قابل تأمل می باشد .
هدف اولیه ازسرمایه گذاری در سهام شرکتها ، همچون بسیاری دیگر از فرصت ها و امکانات سرمایه گذاری کسب سود می باشد . سرمایه گذاری در سهام شرکت ها می توانداهداف زیر را محقق سازد :
۱- افزایش ارزش سهام capital gain))
۲- سود سهام ((dividend
با توجه به اهداف فوق ، تعیین صحیح ارزش اوراق بهادار برای سرمایه گذاران از اهمیت بالایی برخوردار است . در زمینه ارتباط بین سود سهام و قیمت سهام تحقیقات متعددی صورت گرفته و نتایج متفاوتی نیز حاصل شده است . در این تحقیق ، اقدام به بررسی ارتباط بین سود سهام و قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می نمائیم .

۲-۲- کلیات :
گاهی چنین استدلال می شود که سود شرکت ، آنگونه که حسابداران محاسبه می کنند ، نمی تواند عامل تعیین کننده ارزش سهام باشد . همانگونه که میدانید با تغییر شیوه محاسبه موجودی کالا ، استهلاک و ثبت درآمد ، به راحتی می توان میزان سود شرکت را تغییر داد . بنابراین مدیران می توانند از سود حسابداری برای گمراه کردن بازار استفاده کنند . حال این پرسش مطرح می شود که با توجه به اینکه سود شرکت بوسیله حسابداران قابل دستکاری است و مقدار آن به میل و خواسته مدیران شرکت تغییر می یابد ، آیا سود سود شرکت می تواند ارزش اقتصادی داشته باشد یا خیر؟در مورد سودی که حسابداران برای شرکت محاسبه میکنند، این مسئله مطرح است که شرکت نمی تواند با این سود صورتحسابهای خود را پرداخت یا دارایی هایی را خریداری کند . انجام چنین کارهایی به پول نقد نیاز دارد . به همین ترتیب ، سهامداران نمی توانند سود مورد گزارش را خرج کنند که به عنوان سود تقسیمی به آنها پرداخت شده است .(در اینجا سود تقسیمی شامل پولهایی که در سایه فروش سهم بدست می آید نیز می شود ).از اینرو میتوان استدلال کرد که سود شرکت نمی تواند رقم با اهمیتی باشد .
حال این پرسش مطرح میشود که از دیدگاه تئوریک ، چگونه می توانیم این واقعیت را بپذیریم که تنها جریان سود تقسیمی و ریسکهای مربوطه می تواند تعیین کننده قیمت سهام باشد، در حالیکه سرمایه گذاران به صورتی آشکار به سود شرکت توجه زیادی نشان میدهند ؟ شاید ساده ترین پاسخ این باشد که سود مورد گزارش و سود تقسیمی ، به سهامدارا ن کمک میکند تا بتوانند بر اساس آن ، جریان سود تقسیمی آینده را پیش بینی نمایند .
در این تحقیق به بررسی رابطه بین سود حسابداری و قیمت سهام پرداخته میشود . بعبارت دیگر تأثیر اعلان سود حسابداری و پرداخت سود نقدی بر قیمت سهام مطالعه خواهد شد . در این بررسی به این نکته نیز توجه میشود که آیا سهامداران و یا سرمایه گذاران ، اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق اعلان سود بدست می آورند و این رقم از ارقام حسابداری میتواند مبنای مناسبی برای تصمیم گیری این دسته از استفاده کنندگان از گزارشهای مالی باشد .

۳-۲- بازار سرمایه در ایران :
بازار سرمایه در ایران کم و بیش در بورس اوراق بهادار تهران می گنجد که پیشینه تأسیس آن به سال ۱۳۴۶باز می گردد بورس اوراق بهادار در ایران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶فعالیت خود را با نام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی – بعنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی ان زمان آغاز کرد و در پی آن سهام شرکت نفت پارس ، اوراق قرضه دولتی ، اسناد خزانه ، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.در این میان،اعطای معافیتهای مالیاتی به شرکتها و موسسات پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام انها نقش مهمی داشته است . همچنین به تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت ۱۳۵۴ می توان اشاره کرد که به موجب ان موسسات خصوصی و دولتی مکلف شدند که به ترتیب ۴۹و ۹۹درصد سهام خود را به مردم عرضه کنند . در طی یازده سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران ،تعداد شرکتها ، بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از شش بنگاه اقتصادی با ۶/۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۵۷افزایش یافت همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیارد ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. هر چند بورس اوراق بهادار تهران در این مدت از رونق چشمگیری برخوردار نبوده ولی رشد شتابان محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش صنعت و نیز حضور اوراق قرضه دولتی و اصلاحات ارضی ، افزایش حجم معاملات را در بورس اوراق بهادار تهران در پیش داشت . در دوره مذکور ، نسبت حجم معاملات بورس به تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی در حدود ۴/۲درصد بوده است که موقعیت ضعیف بورس را در آن دوره بخوبی نشان می دهد. یا وجود این در همین دوره ، ۷بانک تخصصی ، ۱۷ بانک تجاری، ۶شرکت سیمان ، ۱۱شرکت تولید مواد غذایی ، ۱۳شرکت تولید لوازم خانگی و محصولات ساختمانی ، ۱۰شرکت تولیدات محصولات صنعتی ، ۱۱شرکت تولید مواد شیمیایی ، ۵ شرکت سرمایه گذاری ،۵شرکت تولید و وسایل حمل و نقل، ۱۱شرکت نساجی ، ۵ شرکت خدماتی ، ۴ شرکت تولید محصولات کاغذی از جمله فعالترین بنگاههای اقتصادی کشور بودند که سهام انها در بورس دادوستد می شد و در رونق اقتصادی و بازرگانی کشور تأثیری مثبت بر جا می گذاشت.

۴-۲- مزایای وجود بورس اوراق بهادار :
۱- از دیدگاه کلان :
از دیدگاه کلان اقتصادی ، سازمان بورس عمدتا”در راستای اجرای سیاستهای پولی و اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد .
– هدایت پس اندازهای کوچک در جهت خرید و فروش و از آن طریق کمک به گسترش مالکیت مردمی و ایجاد زمینه جهت مشارکت عامه در فعالیت های اقتصادی
– تجهیز پس انداز های کوچک در امر تولید
– کنترل حجم پول و نقدینگی جامعه
– تأمین مالی دولت یا سایر موسسات منتشر کننده ی اوراق بهادار
– نقدینه نگاه داشتن سرمایه و ثروت مردم
– کمک به حفظ تعادل اقتصادی کشور
– فراهم نمودن توزیع عادلانه ثروت از طریق گسترش مالکیت مردمی
– مهار تورم و رشد تولید ملی .
۲- از دید شرکتهای پذیرفته شده در بورس :
از نظر شرکتها ، بورس اوراق بهادرا بیشتر از جهت تأمین مالی مورد توجه قرار می گیرد .
۳- از دید افراد و سرمایه گذاران :
از نظر سرمایه گذاران ، وجود بورس ، امکانات و تسهیلاتی را فراهم می کند که امر سرمایه گذاری را راحت می نماید :
۱- ایجاد مکان یا ترتیباتی مشخص برای خرید و فروش (در صورتی که بورس فاقد یک مکان جغرافیایی خاص باشد ).
۲-نقش داده های موجود در گزارشهای مالی :

داده های موجود در گزارشهای مالی ، دو نقش اطلاعاتی مشخص و مرتبط به یکدیگر را بازی میکنند :
نقش اول : تسهیل تصمیم گیری در انتخاب بهترین عمل از بین راه حل های موجود است .
نقش دوم : تسهیل انعقاد قرار داد بین دو گروه است.بعنوان مثال،مدیریت و سرمایه گذار از طریق عمل کردن تحت شرایط قرار داد ، که بطور خلاصه با اطلاعات گزارشگری مالی تعریف می شود .
نقش اول را نقش پیش قرار دادی و نقش دوم را نقش پس قراردادی می نامند .

۵-۲- سودمندی در پیش بینی معیاری برای ارزیابی اطلاعات حسابداری :
ایجیری و جدیک بر این باورند که حسابداری ، با استفاده از روشهای متفاوت اندازه گیری موجود ، فلج شده است . سالهاست که حسابدارها ، در پی معیاری هستند که بتوانند با استفاده از آن بهترین روش اندازه گیری را انتخاب نمایند .
سودمندی در پیش بینی یکی از معیارهای مورد قبول می باشد که متکی بر تحقیقات تجربی است . با توجه به این معیار، اندازه گیریهای حسابداری بر حسب توان پیش بینی رویدادهای مورد نظر تصمیم گیرنده ، مورد ارزیابی قرار میگیرند .بهترین اندازه گیری ، روشی است که برای هدفی خاص ، دارای بالاترین توان پیش بینی از نظر رویداد مورد نظر باشد . این معیار تا کنون در موارد مختلف به کار برده شده است .
براون ، سودمندی روشهای اندازه گیری سود را در پیش بینی ارزش بازار شرکت ، مورد تحقیق ، قرار داده است .
گرین و سگال ، گزارشهای میاندوره ای را با توجه به مثمره ثمر بودن آنها در پیش بینی سود سالانه ، ارزیابی کرده اند .
هوریگن ، توان پیش بینی داده های حسابداری را با توجه به نسبتهای مالی و تغییرات در درجه بندی اوراق قرضه ، تحقیق کرده است .
بیور اندازه گیریهای حسابداری را به عنوان معیارهای پیش بینی کننده ورشکستگی و عدم پرداخت بموقع بدهی ها ، مورد مطالعه قرار داده است .

۶-۲- استفاده کنندگان گزارشهای مالی :
گزارشهای مالی بطور کلی توسط دو گروه اساسی از افراد اجتماع مورد استفاده قرار میگیرند :
دسته اول : افراد و گروه هایی هستند که به دلایل مختلف در واحد اقتصادی منافع مستقیم دارند ، که عمدتا” شامل سرمایه گذاران و بستانکاران ، مدیریت، دولت ، کارکنان و مشتریان و سایر اشخاص ذینفع به واحد می باشد .
دسته دوم : افراد و گروه هایی هستند که بدون داشتن منافع مستقیم در فعالیت مورد نظر ، به لحاظ پرداختن به مسائل اقتصادی و علاقه مندی به کسب اطلاعات و آگاهیهای مربوطه به فعالیتهای مختلف اقتصادی ، بطور اعم از گزارشهای مالی استفاده میکنند .
استفاده کنندگان گزارشهای مالی را نیز ، می توان از نظر اختیار دریافت اطلاعات به دو گروه طبقه بندی کرد :
یک گروه به موجب قانون یا عرف می تواند اطلاعات مالی مورد نیاز خود را به صورتهای مختلف (از جمله گزارشهای مالی ) تأمین کند ، همانند دولت در نقش اعمال حاکمیت خود و یا در نقش تأمین کننده منابع اقتصادی ، سهامداران شرکتهای سهامی ، شرکای شرکتهای تضامنی و ; .
گروه دیگر ، با وجود نیاز و یا تمایل به استفاده از گزارشهای مالی ، اختیار دریافت آن را ندارند .(لازم به ذکر است که ضرورت دارد قوانین تجاری کشور، به نحوی انتشار صورتهای مالی را حداقل برای شرکتهای سهامی و واحدهای بزرگ اجباری کند تا استفاده کنندگان ، به اطلاعات اولیه مالی به راحتی دسترسی داشته باشند ).

۷-۲- هدفهای گزارشگری مالی :
گروههای استفاده کننده از گزارشهای مالی از اقشار و افراد مختلف اجتماع با هدفها و سطوح آگاهی متفاوت هستند . به این ترتیب ، تنظیم گزارشهای مالی به نحوی که بتواند اطلاعات مورد نیاز تمام استفاده کنندگان را فراهم آورد ، میسر نیست . با این آگاهی که گزارشهای مالی می بایست در حد امکان در جهت برآوردن نیاز بیشتر گروهها باشد ، و با توجه به هدفهای کلی عنوان شده ، هدفهای گزارشگری مالی به شرح خلاصه زیر ، ارائه میگردد:
گزارشگری مالی می باید تأمین کننده اطلاعاتی باشد که برای تصمیم گیری اقتصادی سرمایه گذاران و طلبکاران بالفعل و بالقوه و تجزبه و تحلیل عوامل و پارامتر های مختلف اقتصادی در زمینه مشارکت و تشویق سرمایه گذاری مفید بوده و همچنین نیازهای اطلاعاتی مدیریت و سایر استفاده کنندگان را فراهم آورد ، لذا:
۱- گزارشگری مالی ، می بایست اطلاعات مربوط به عملکرد مالی واحد اقتصادی را طی یک دوره مالی بصورتی مطلوب ارائه کند .
۲- ارزیابی کارایی و حفظ امانت و ایفای نقش مباشرتی مدیران واحدهای اقتصادی ، از جمله موارد اساسی مورد توجه دولت ، کارکنان و سایر استفاده کنندگان است و لذا گزارشگری مالی باید در بردارنده اطلاعاتی باشد که این ارزیابی را هر چه بیشتر و بهتر میسر سازد .
۳- گزارشگری مالی می باید اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی و محل تأمین این منابع ، همچنین تاثیر معاملات ، حوادث و شرایطی را که منجر به تغییر این منابع میگردد ، نشان دهد.
۴- ارزش افزوده در واحد های اقتصادی ، از جمله اطلاعات با ارزش در عملکرد مالی و تولیدی است که بیشتر استفاده کنندگان گزارشهای مالی برای تأمین اهداف مختلف به آن نیاز دارند ، لذا گزارشگری مالی ، می بایست در بردارنده اطلاعات کامل در زمینه ارزش افزوده در تولیدات و خدمات باشد (شامل ارزبری ، صرفه جویی ارزی و ارزش افزوده داخلی ).
۵- گزارشگری مالی می باید ارائه کننده اطلاعاتی در زمینه منافع کارکنان ، کارایی آنها و همچنین اطلاعات مربوط به تأمین ایمنی و سلامت آنها باشد .
۶- گزارشگری مالی می باید در بردارنده اطلاعاتی در زمینه کوششهای موسسه در جهت حفظ محیط زیست و سایر فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی باشد .
۷- گزارشگری مالی می باید شامل توضیحات لازم درباره اطلاعات ارائه شده باشد ، تا استفاده کننده را در درک اطلاعات یاری نماید . با توجه به اینکه مدیریت واحدها به دلیل حضور مستقیم در جریان فعالیت واحد اقتصادی ، نسبت به سایر استفاده کنندگان ، از اطلاعات بیشتری برخوردار می باشند ، اغلب می توانند با تکیه و تأکید بر موارد خاص از طریق ارائه شرح و گسترش کاملتر حوادث و شرایطی که تأثیر قابل توجهی بر وضعیت مالی دارند ، درجه اهمیت و ارزش اطلاعات را افزایش داده و یا مورد تأثیر قرار دهند .

۸-۲- انتخاب نظریه سود :
سه نظریه اصلی در زمینه اندازه گیری سود و جود دارد .
۱- نظریه دارایی ها – بدهی ها
۲- نظریه درآمد و هزینه
۳- نظریه استقلال تراز نامه و سود و زیان

نظریه دارایی ها – بدهی ها :
این نظریه که دیدگاه تراز نامه ای یا نگهداری سرمایه ثابت نیز نامیده می شود ، بر این مبنا استوار است که درآمد وهزینه فقط درنتیجه تغییردارایی هاایجاد میگردد .درآمد، افزایش دردارائیها وکاهش دربدهی ها ست و هزینه ، کاهش در دارائیها و افزایش در بدهیهاست .
(برخی از افزایش ها وکاهش ها در خالص دارایی ها از تعریف سود مستثنی شده اند ).
لذا این نظریه ، بر ارزش گذاری دارایی ها و بدهی ها تأکید دارد و تطابق هزینه و درآمد مستلزم تعریف دقیق دارایی ها و بدهیهاست .

نظریه درآمد و هزینه :
این نظریه که به دیدگاه سود و زیانی یا تطابق نیز نامیده شده ، بر این مبنا استوار است که سود فقط اختلاف بین درآمد در یک دوره و هزینه هایی که موجب کسب آن درآمد ها شده است، می باشد .لذا ، تطابق به عنوان اساسی ترین جریان اندازه گیری است ، که شامل دو مرحله است :
۱- تشخیص درآمد براساس معیارهای خاص
۲- تشخیص هزینه از طریق رابطه علت و معلول، تسهیم سیستماتیک یا منطقی و تشخیص فوری .
بنا براین برعکس نظریه اول، این نظریه ، بر سود واحد اقتصادی تأکید دارد و نه بر افزایش یا کاهش خالص دارایی ها .

نظریه استقلال ترازنامه و سود زیان :
درنظریه دارایی ها – بدهی ها و درآمد – هزینه ، صورت وضعیت مالی و صورت سود و زیان به هم پیوسته بوده و هر دو ، بخشی از یک جریان اندازه گیری هستند و تفاوت بین درآمد و هزینه ، در نهایت مساوی افزایش (کاهش )خالص داراییهاست . ولی نظریه سوم ، یعنی استقلال ترازنامه و سود و زیان ، بر این مبنا استوار است که بهم پیوستگی صورتهای مالی،موجب حشو و زواید می گردد ، زیرا همه و قایع هم در صورت سود و زیان و هم در ترازنامه گزارش می گردد ، اگر چه در جهات مختلف هستند . لذا تعریف های دقیق دارایی ها و بدهی ها در ترازنامه ، و تعریف های درآمد و هزینه، در تعیین سود حاکمیت دارند و این دو صورت ، استقلال و اندازه گیری جداگانه دارند و دو روش اندازه گیری میتواند مورد استفاده قرار گیرد (مثل استفاده از روش fifo در محاسبه سود و استفاده از روش lifo در ترازنامه ).

۹-۲- استدلال انتخاب نظریه سود :
با توجه به اینکه اوضاع اقتصادی و سیاسی ایران اقتضا می کند ، حتی الا مکان باید از روشهای یکنواختی در تهیه صورتهای مالی استفاده شود، تا اعمال کنترل ، عملی تر گردد . از سوی دیگر ، حرفه حسابداری در ایران با نظریه سوم آشنایی کامل ( به اندازه آشنایی با نظریه های اول و دوم )ندارد .لذا این نظریه فعلا” نباید در تدوین استانداردها مورد استفاده کامل قرار گیرد .
انتخاب بین یکی از دو نظریه اول و دوم در تعیین چارچوب نظری استانداردهای حسابداری و گزارشهای مالی نقش اساسی خواهد داشت .به علاوه انتخاب هر یک از دو نظریه فوق تاثیرقابل توجهی درتعریف عوامل صورتهای مالی میگذارد(تعریف دارایی ها ، بدهی ها، درآمد ، هزینه و نظایر آن ).
نظریه دارایی ها – بدهی ها بر ارزش این اقلام تأکید دارد و از طرفی ، همانگونه که توضیح داده شد یکی از معیار های اصلی و اولیه اطلاعات مالی مرتبط بودن اطلاعات با تصمیم گیری است . بکارگیری این معیار مستلزم استفاده از ارزش روز دارایی و بدهیهاست . مکانیزم بازار در کشور ( در حال حاضر ) کارا و کامل نیست .لذا مفهوم ارزش نمیتواند به خوبی تعریف گردد و به خوبی منعکس کننده علایق افراد نیست . در برخی از موارد نیز ، ممکن است قیمت بازار اصلا” وجود نداشته باشد و در بسیاری موارد دیگر قیمت بازار ، (به علت عدم کارایی) منعکس کننده ارزش نیست . در چنین وضعیتی انگیزه یکسانی بین سهامداران یک واحد وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد ، احتمالا” به حداکثر رساندن ارزش بازار منابع اقتصادی نخواهد بود . در نتیجه ، خصوصیات قیمت مشخص نبوده و لذا سودی هم که بر مبنای چنین قیمت هایی تعیین گردد ، روشن نیست .
پس این نظریه آنچنان که در بازار موثر وکامل کاربرد دارد ، در بازار غیر موثر و ناکامل کاربرد ندارد .
علاوه بر استدلال فوق با توجه به اینکه مالکیت اکثر واحدهای اقتصادی در حال حاضر ، متعلق به دولت ( ملت ) است . و یکی از اصلی ترین هدف ها ، سنجش کارایی و نقش مباشرتی مدیریت است ، به حداکثر رساندن ارزش منافع اقتصادی در بازار ، کاربرد چندانی در سنجش این کارایی ندارد .
با توجه به دلایل فوق ، انتخاب نظریه دوم ( درآمد و هزینه ) در اوضاع فعلی کشور به منظور تدوین استاندارد های حسابداری برتری داشته و حتی با توسعه و رشد بازار اوراق بهادار ، می توان روابط معقولی بین قیمت اوراق بهادار و تقسیم سود در اینده از یک طرف و بین تقسیم سود در آینده و سود های آینده و نیز بین سودهای آینده و سودهای جاری مشخص کرد .

۱۰-۲- مکاتب فکری پیرامون اندازه گیری سود :
همانطور که قبلا” ذکر شد ، سود از جنبه های مختلف دارای معانی متفاوتی باشد . از نظر بلکویی اساسا”چهار مکتب فکری پیرامون اندازه گیری سود وجود دارد :
۱- مکتب کلاسیک ها :
مشخصه این گروه ، پذیرش و اندازه گیری پولی و اصل بهای تمام شده تاریخی میباشد .
منظور کلاسیکها از سود ، سود حسابداری برمبنای بهای تمام شده تاریخی است .
۲- مکتب نئو کلاسیکها :
پذیرش واحداندازه گیری پول تعدیل شده بر اساس سطح عمومی قیمتها ، مهمترین ویژگی این گروه می باشد .منظور نئوکلاسیکها از سود ، سود حسابداری تعدیل شده بر اساس سطح عمومی قیمت ها است .
۳- مکتب رادیکالها :
استفاده از ارزشهای جاری ، مشخصه این گروه می باشد . البته این مکتب به دو شاخه تقسیم شده است . در حالت اول این مکتب ، که حسابداری بر مبنای ارزش جاری خوانده میشود ، صورتهای مالی بر اساس سطح عمومی قیمتها تعدیل نشده و بر اساس قیمت جاری تهیه میشود ، منظور است گروه از سود حسابداری سود جاری می باشد . در شکل دوم مکتب، صورتهای مالی بر اساس ارزشهای جاری تعدیل شده براساس سطح عمومی قیمت ها خوانده میشود . منظور این گروه از سود واحدتجاری ، سود جاری تعدیل شده است .
لذا سود یکی از اقلام مهم و اساسی صورتهای مالی است که در زمینه های مختلف استفاده های متعدد دارد . از جمله ، مبنایی برای مالیات ، راهنمای سرمایه گذاریها و تصمیم گیریها و عیار کارایی مدیریت و همچنین عنصر اساسی جهت پیش بینی سودها و رویدادهای اقتصادی آتی بوده و برای تعیین سیاست تقسیم سود به کار میرود .

۱۱-۲ سود تحققی و غیر تحققی :
سود حداقل از دو دیدگاه قابل بررسی میباشد :
۱- سود بر مبنای ارزش فعلی .
۲- سود بر مبنای بهای تمام شده تاریخی یا سود حسابداری .
برای روشن تر شدن موارد فوق ، به تعریف ۲مفهوم تحققی و غیر تحققی می پردازیم :
واژه تحققی ، به طرح ، تصمیم یا روشی نسبت داده می شود که مبتنی بر واقعیات یا اطلاعات خاصی ، که آن واقعیات یا اطلاعات قبلا” تحقق یافته اند ، باشد .
واژه غیر تحققی ، به طرح ، تصمیم یا روشی نسبت داده میشود که مبتنی بر امور یا اطلاعات فرضی باشد که آن امور یا اطلاعات هنوز تحقق نیافته باشد .
محاسبه سود بر مبنای ارزش فعلی ، یک مفهوم غیر تحققی و اندازه گیری سود بر مبنای بهای تمام شده تاریخی ، یک مفهوم تحققی است ، که اولی از دیدگاه اقتصادی و دومی از دیدگاه حسابداری به مسئله سود می پردازد .
نکته قابل ذکر در این مبحث ، این است که بهای تمام شده جایگزینی داراییها و ارزش فعلی داراییها ، دو مفهوم کاملا” متفاوت می باشند .
در گستره فعالیتهای تجاری ، علی الخصوص در بازار های موثر سرمایه ، به حداکثر رساندن ارزش خالص داراییها هدف بدیهی و منطقی هر موسسه تجاری است تا بتوانند از این راه ثروت مالکان را به بیشترین مقدارممکن افزایش دهند . از آنجا که هدف مالکین از سرمایه گذاری در موسسه نیز حداکثر کردن ثروت خود است ، ضروری است که ثروت توسط حسابداران مورد اندازه گیری قرار گیرد .
سود بر مبنای مفهوم غیر تحقیقی ( ارزش فعلی )، ایده آل ترین مفهوم تئوریک را جهت استفاده در حسابداری به خود اختصاص داده و مشکل اندازه گیری عملی تنها مانع متداول شدن آن است .
هیکس ، در یکی از مقالات خود تحت عنوان ارزش و سرمایه سود را چنین تعریف نموده است :
سود عبارت است از حداکثر مبلغی که یک موسسه قادر است در سال بصورت سود سهام بین مالکان خود توزیع نماید و در عین حال هنوز انتظار داشته باشد که می تواند همان مبلغ را در سالهای بعد نیز توزیع کند .
پرفسور سولمانز ، صورت مغایرت زیر را بین سود حسابداری تهیه نموده است :
سود حسابداری
+۱- تغییرات تحقق نیافته در ارزش دارایی های مشهود در طول دوره ( پس از کسر استهلاک و کاهش قیمت موجودیها ).
-۲- تغییرات تحقق یافته در ارزش دارائیها مشهود که مربوط به دوره های قبل بوده ولی در همان ردوره شناسائی نشده ست .
+۳- تغییر در ارزش دارائیها نا مشهود
= سود اقتصادی

تعدیلات شماره یک و دو ناشی از این است که سود حسابداری در برگیرنده آن بخش از سود حاصل از نگهداری داراییها می باشد که دارای های مربوطه ، در آن فروخته شده است و سود حاصل از اقلام موجود ، شناسایی نشده است .
تعدیل شماره ۳، محاسبه تغییر در ارزش دارایی های نا مشهوداست که در محاسبه سودحسابداری منظورنمیشود .
سولمانز با توجه به صورت مغایرت فوق می گوید : بطور مشخص ، اساس اختلاف میان دو مفهوم سود حسابداری و سود اقتصادی ، در معیار تحقق از دید حسابداران نهفته است .
در اقتصاد ، لازمه تحقق ، تغییر در ارزش است ، هر چند که در معاملات و رویدادها منعکس نشده باشد ولی در حسابداری ، تحقق عبارت است از تغییر ایجاد شده در ارزش دارایی ها یا بدهیها که بطور موثر قابل تعیین بوده و جهت ثبت در حسابها محقق شده باشد .
علاوه بر مغایرتهای موجود میان سود اقتصادی و سودحسابداری بخاطر اختلاف در شناسائی سود و زیان حاصل از نگهداری دارایی ها ، تفاوت اساسی تر بین این دو ، رابطه ای است که هر یک با رویدادهای گذشته و رویدادهای مورد انتظار آینده دارند .
همانطور که قبلا” اشاره شد ، سود حسابداری یک مفهوم تحققی (ex post)است و در هر مقطع زمانی ، دستاوردهای همان تاریخ را اندازه گیری می کند . این مفهوم از سود مبتنی است بر رویدادها و معاملات بازار که در گذشته بطور عینی اتفاق افتاده است . سود با این مفهوم ، میتواند از طریق اندازه گیری افزایش در خالص داراییهای مشهود یک موسسه تعیین شود و محاسبات آن ، هم می تواند بر مبنای بهای تمام شده تاریخی و هم بر مبنای قیمت های جاری بازار انجام شود.
سود اقتصادی از طریق اندازه گیری افزایش در دارائیهای غیر پولی تعیین میشود و افزایش در دارائیهای پولی مشهود را مد نظر قرار نمی دهد .
هر یک از مفاهیم سود حسابداری و سود اقتصادی به یک دوره زمانی متفاوت با دیگری و همچنین به یک رویداد خاص مربوط می شود . این یک تفاوت اساسی است که کمتر به آن توجه می شود .با بررسی ماهیت سود اقتصادی بهتر می توان به تفاوتهای میان این دو مفهوم پی برد .
الف – در تعریف گفته میشود ، سود اقتصادی عبارت است از خالص ارزش فعلی موسسه .این مفهومی از سود است که به کل افق زمانی برنامه ریزی شده مربوط میشود و قابل اطلاق به دوره زمانی خاص نیست .
ب- سود بر مبنای ارزش فعلی (سود اقتصادی )برای مدت زمان قابل درک توسط مدیریت شناسایی می شود و در اندازه گیری آن ، اصولا” زمان وقوع هیچگونه رویداد و معامله واقعی در بازار ،مد نظر قرار نمی گیرد و چون بر اساس انتظارات پایه ریزی می شود ، تا حدودی مبنای پیش بینی و احساسی خواهد داشت . آگاهی نادرست از آینده سبب می شود انتظارات و احتمال تحقق پیش بینی ها ناچیز شمرده شود ، در نتیجه سود اقتصادی تعیین نشدنی جلوه میکند . افزایش اطمینان تجاری و بهبود شرایط مورد انتظار در بازار ، اطمینان به سود اقتصادی را تقویت می کند و بر عکس هر گونه بدبینی نسبت به آینده ، باعث کم ارزش تر شدن آن میشود .
ج- سود اقتصادی به مهارت و کوشش مدیریت ، برآورد میزان سودآوری فعالیتهای تجاری آینده ، میزان ریسک پذیری و همچنین به سایر عواملی که ماهیتا”می توانند مفهوم غیر تحققی سود را تحت تأثیر قرار دهند ، بستگی دارد .
د- سود اقتصادی طبق تعریف ، تنها به سود خالص اطلاق می شود و محاسبه آن مبتنی بردرنظر گرفتن جریان عایدات قبل از کسر بهره می باشد . در حالی که سود حسابداری ، تمایزی میان سود عادی و سود خالص قائل نمی شود و بهره و سود را از هم متمایز می نماید .
اطلاعات مبتنی بر قیمتهای بازار (ارزش جایگزینی یا قیمت خرید )، موقعیت حاضر موسسه را نشان میدهد . درحالیکه اطلاعات ارزش فعلی ، با فرض انجام فعالیتهای تعیین شده و صحت پیش بینی های بعمل آمده موقعیت آینده موسسه را منعکس می کند .
در این تحقیق ، منظور از سود ، سود حسابداری می باشد که در گزارشهای مالی سالانه موسسات ، تعیین گردیده است .
سرمایه گذاران ،برای سود حسابداری به عنوان ابزار پیش بینی جایگاه خاصی در نظر دارند . بهای جاری هر واحد تجاری – قیمت سهام – با جریان سود مورد انتظار پیوند خورده است و سرمایه گذار معمولا”بر مبنای انتظاراتش از سود آتی ، نسبت به نگهداری یا فروش سهام تصمیم می گیرد . بیانیه مفهومی شماره ۱هیأت تدوین استاندارد های حسابداری مالی معتقد است :
سرمایه گذاران و اعطا کنندگان وام و اعتبار و سایرین ، به ارزیابی دورنمای خالص جریان نقد آتی واحد تجاری علاقمندند و غالبا”سود بدست آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سود آوری ، پیش بینی سودهای آتی ،برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه گذاری واحد تجاری ، بکار می گیرند .