فایل ورد کامل تحقیق طراحی و آزمون مقیاس مقدماتی سنجش عقل؛ تحلیل علمی ابزارهای روان‌سنجی و اعتبارسنجی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل تحقیق طراحی و آزمون مقیاس مقدماتی سنجش عقل؛ تحلیل علمی ابزارهای روان‌سنجی و اعتبارسنجی دارای ۲۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل تحقیق طراحی و آزمون مقیاس مقدماتی سنجش عقل؛ تحلیل علمی ابزارهای روان‌سنجی و اعتبارسنجی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه فایل ورد کامل تحقیق طراحی و آزمون مقیاس مقدماتی سنجش عقل؛ تحلیل علمی ابزارهای روان‌سنجی و اعتبارسنجی

مقدمه  
مفهوم عقل  
طرح تحقیق  
جامعه آماری، گروه نمونه و روش نمونه‌گیری  
ابزار پژوهش  
الف. پرسش‌نامه سنجش عقل:  
ب ـ سؤال‌ها و مواد پرسش‌نامه  
زیرمقیاس‌ها یا نمرات فرعی عبارت‌اند از:  
ج. اعتبار و روایی آزمون  
روش جمع‌آوری اطلاعات  
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها  
توصیف و تحلیل داده‌ها  
الف. توصیف داده‌ها  
ب. تجزیه و تحلیل داده‌ها  
نتایج فرعی: محاسبه همبستگی هر ماده با کل تست  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه فایل ورد کامل تحقیق طراحی و آزمون مقیاس مقدماتی سنجش عقل؛ تحلیل علمی ابزارهای روان‌سنجی و اعتبارسنجی

ـ آلن، جی. مری و ین، ام. وندی، مقدمه‌ای بر نظریه‌های اندازه‌گیری (روان‌سنجی)، ترجمه علی دلاور، تهران، سمت، ۱۳۷۴

ـ آمدی تمیمی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، بیروت، موسسه اعلمی مطبوعات، ۱۴۰۷ق

ـ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸

ـ ابن شعبه حرانی، حسن، تحف العقول (با شرح و ترجمه فارسی)، تهران، اسلامیه، ۱۳۸۴

ـ ابن منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، مؤسسه احیاء تراث عربی، ۱۴۱۶ق

ـ اسلامی، محسن، رابطه عقل و قلب در قرآن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف،قم، مؤسسه امام حمینی€، ۱۳۷۸

ـ افروز، غلامعلی و حیدرعلی هومن، روش تهیه آزمون هوش، تهران، دانشگاه تهران، چ دوم، ۱۳۸۰

ـ الصالح، صبحی، نهج البلاغه، بیروت، [بی ناشر]، ۱۳۸۷

ـ امین‌زاده، محمدرضا، عقل در نظام دین، قم، انصاری، ۱۳۸۳

ـ ایمانی، محسن، تربیت عقلانی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۸

ـ بیانی، احمد، روش‌های تحقیق و سنجش در علوم تربیتی و روان‌شناسی، تهران، رهیافت، ۱۳۷۸

ـ بی‌ریا، ناصر و همکاران، روان‌شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، تهران، سمت، ۱۳۷۵

ـ پاشا شریفی، حسن و نجفی زند، جعفر، روش‌های آماری در علوم رفتاری، تهران، سخن، چ هشتم، ۱۳۷۶

ـ پاشا شریفی، حسن، اصول روان‌سنجی و روان آزمایی، تهران، رشد، چ سوم، ۱۳۷۴

ـ ثرندایک، ال. رابرت، روان‌سنجی کاربردی، ترجمه حیدرعلی هومن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۵

ـ جعفری، اباذر، مفهوم عقل در کتاب العقل و الجهل اصول کافی با تاکید بر شرح ملاصدرا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف، قم، مؤسسه امام حمینی€، ۸۰ـ۱۳۷۹

ـ جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، اسراء، ۱۳۸۶

ـ چورمقی، محسن، کارکردهای عقل نظری و عقل عملی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فلسفه، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام حمینی€، ۱۳۸۳

ـ حسن‌زاده، رمضان و مداح، محمدتقی، روش‌های آماری در علوم رفتاری، تهران، نشر ویرایش، چ دوم، ۱۳۸۶

ـ حسن‌زاده، رمضان، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری( راهنمای عملی تحقیق)، تهران، ساوالان، چ دوم، پاییز ۱۳۸۲

ـ حسینی، سیدحسین، رسالت عقل از دیدگاه قرآن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی€، ۱۳۷۹

ـ حسینیان، محمدجعفر، روش پژوهش، قم، فجر ولایت، ۱۳۸۲

ـ دلاور، علی، احتمالات و آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران، رشد، چ یازدهم، ۱۳۸۴

ـ دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۷

ـ رحیمی اردستانی، مصطفی، ترجمه المنجد، تهران، صبا، ۱۳۷۷

ـ رشیدپور، مجید، رشد عقلی، تهران، انجمن اولیا و مربیان، چ سوم، ۱۳۷۸

ـ سالاری‌فر، محمدرضا و همکاران، «مبانی نظری مقیاس‌های دینی» در: گزیده مقالات همایش مبانی نظری و روان‌سنجی مقیاس‌های دینی)، قم و تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۴

ـ سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، آگاه، چ دوازدهم، ۱۳۸۵

ـ سیدعباس‌زاده، میرمحمد، روش‌های علمی تحقیق در علوم انسانی، ارومیه، دانشگاه ارومیه، ۱۳۸۰

ـ شیخ الاسلامی، سیدحسین، گفتار امیرالمومنین (ترجمه غررالحکم)، قم، انصاریان، چ چهارم، ۱۳۷۸

ـ طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسه اعلمی مطبوعات، ۱۴۱۷ق

ـ عزیزی، عباس، نهج البلاغه موضوعی، تهران، صلاه،

ـ عیسوی، عبدالرحمن، آشنایی با مقدمات روش تحقیق در روان‌شناسی، ترجمه و تحقیق نجیب الله نوری، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی€،

ـ غفاری ساروی، حسین، عقل در آینه نقل، ساری، شوق، ۱۳۸۳

ـ قمی، شیخ عباس، سفینه البحار، قم، اسوه، چ دوم، ۱۴۱۶ق

ـ کاپلان، ام. روبرت و ساکوزو، پ. دنیس، روان آزمایی، ترجمه علی دلاور و همکاران، تهران، ارسباران، ۱۳۸۶

ـ کرلینجر، ان. فرد، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمه حسن پاشاشریفی و جعفر نجفی زند، تهران، آوای نور، ۱۳۷۴

ـ کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، با ترجمه و شرح محمدباقر کمره ای، تهران، اسوه، ۱۳۷۲

ـ کورتز، نورمن، مقدمه ای بر آمار در علوم اجتماعی، ترجمه حبیب‌الله تیموری، تهران، نی، چ چهارم، ۱۳۸۴

ـ گراث، گری و مارنات، راهنمای سنجش روانی، ترجمه حسن پاشاشریفی و محمدرضا نیکخو، تهران، رشد، چ دوم،

ـ گرین، جودیت و الیویرا، دی. مانوئلا، کاربرد آزمون‌های آماری در پژوهش‌های علوم رفتاری، ترجمه علی دلاور و مهرداد پرثان، تهران، ارسباران،

ـ گرینون، ژیل و ویو، سوزان، آمار کاربردی، ترجمه حمزه گنجی و مهدی گنجی، تهران، ساوالان، چ دوم،

ـ گنجی، حمزه و ثابت، مهرداد، روان سنجی(مبانی نظری آزمون‌های روانی)، تهران، ساوالان، ۱۳۷۹

ـ گنجی، حمزه، آزمون‌های روانی مبانی نظری و عملی، تهران، ساوالان، چ نهم،

ـ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، چ دوم، ۱۴۰۳ق

ـ محمدعلی‌زاده، محمدرضا، نقش عقل در اجتهاد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام حمینی€، ۱۳۷۸

ـ محمدی ری شهری، محمد، خردگرایی در قرآن و حدیث، ترجمه مهدی مهریزی، قم، دارالحدیث،

ـ محمدی ری شهری، محمد، علم و حکمت در قرآن و حدیث، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قمک دارالحدیث،

ـ محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، چ سوم، ۱۳۸۱

ـ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ترجمه حمیدرضا شفیعی، قم، دارالحدیث، چ هشتم، ویرایش دوم، ۱۳۸۶

ـ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۳۷۵

ـ مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا، چ بیست و ششم، ۱۳۷۴

ـ مهدی‌زاده، حسین، آئین عقل‌ورزی، قم، مؤسسه امام خمینی€، ۱۳۸۳

ـ مهدی‌زاده، حسین، بررسی جایگاه عقل در تربیت از دیدگاه امام موسی کاظم€ در روایت هشام بن حکم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، قم، مؤسسه امام حمینی€، ۱۳۷۷

ـ موحد، فریناز، بررسی تطبیقی عقل و هوش در قلمرو روان‌شناسی و تعلیم و تربیت، کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۷۵-۱۳۷۴

ـ موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ترجمه تفسیر المیزان، قم، اسلامی(جامعه مدرسین)،۱۳۶۴

ـ نکونام، جعفر، روش تحقیق کتابخانه‌ای با تاکید بر علوم اسلامی، قم، دانشگاه قم، چ دوم، ۱۳۸۲

ـ نیکزاد، عباس، عقل و دین از دیدگاه ملاصدرا، تهران و قم، امیرکبیر و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۶

ـ هومن، حیدرعلی، استنباط آماری در پژوهش رفتاری، تهران، سمت، چ سوم، ۱۳۸۵

ـ هومن، حیدرعلی، پایه‌های پژوهش در علوم رفتاری (شناخت روش علمی)، تهران، سلسله، ۱۳۶۶

ـ هومن، حیدرعلی، تحلیل داده‌های چند متغیری در پژوهش رفتاری، تهران، پارسا، ۱۳۸۰

ـ هومن، عباس، راهنمای عملی پژوهش‌های تربیتی، تهران، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت، ۱۳۸۲

Barnet, Ronald and Maxwell, Nicholas, Wisdom in the University, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group,

Brace, Nicola, Kemp, Richard and Snelgar, Rosemary, SPSS for Psychologists, China: Palgrave MacMillan,

Clements, E. Ronald, Wisdom in Theology, Michigan: The Paternoster Press,

Cohen, Louiss, Manion Lawrence and Morrison, Keitk, Research Methods in Education, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group, 6th Edition,

Colman, M. Andrew, A Dictionary of Psychology, UK and USA: Oxford University Press,

Corsini, J. Raymond, The Dictionary of Psychology, UK and USA: Taylor & Francis Group,

Flanagan, Owen, The Science of the Mind, London: The MIT Press,

Gardner, Howard, The mind’s New Science A History of the Cognitive Revolution, New York: Basic Books, INC. Publishers,

Haugeland, John, Mind Design, USA: Bradford Books Publishers Inc,

Hornby, Albert and et al, Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, London: Oxford University Press, 7th edition,

Jacobson, W. John, Mulick, A. James and Rojahn, Johannes, Handbook of Intellectual and Developmental Disabilities, USA: Springer,

Kekes, John, Moral Wisdom and Good Lives, Ithaca and London: Cornell University Press,

Lucas, Caro, Intelligence and Cognitive Systems, Iran: Institute for Studies in Theorical Physics and Mathematics(IPM),

Mesbah, Ali, Human Gognifive Development in the TransCendental Philosophy of Sadr al-Din Shirazi and the Genetic Epistemology of Jean Piaget, M.A, Institute of Islamc Studies, McGill, Montereal,

Murray, A.H. James,Bradly, Henrey, Craigie,W.A and Onions, C.T, The Oxford English Dictionary A New English Dictionary on Historical Principles, London: Clarendon Press Oxford( Oxford University Press), volume 1-13,

Reber, Arthurs and Reber, Emily, The Penguin Dictionary of Psychology, London: Penguin Books, Third Edition,

Reber,S. Arthur and Reber,S. Emily, The Penguin Dictionary of Psychology, London and New York: Penguin Books,third edition,

Reber,S. Arthur, Dictionary of Psychology, Tehran: Roshd Press,

Strenberg, Robert, Wisdom its Nature, Origins, and Development, New York: Combridge University Press,

چکیده

با توجه به اینکه عقل در فرهنگ و معارف اسلامی و ادبیات دینی ما اهمیت، ارزش و جایگاه ویژه‌ای دارد، ملاک بسیاری از امور، شرط تکلیف و موضوع بسیاری از مسائل فقهی، حقوقی، قضایی و معرفتی است، از این‌رو، مطالعه علمی و دقیق آن، ساخت ابزار و مقیاسی جدید و بومی برای سنجش آن، اعتباریابی و اثبات روایی این مقیاس و در نهایت، به کارگیری آن در مشاغل و بسیاری از امور دیگر، می‌تواند از ارزش فراوان و ضرورت خاصی برخوردار باشد. این مقاله، با هدف ساخت و ارائه یک مقیاس بدیع اسلامی، برای سنجش و اندازه‌گیری میزان عقل افراد نگاشته شده است. مواد و آیتم‌های خام این مقیاس جدید بر اساس آیات و روایات، تهیه و تدوین گردیده است. میزان روایی آن، به روش خبره به صورت کمی و کیفی، به کمک صاحب‌نظران و متخصصان اسلامی و میزان اعتبار آن، با اجرا روی ۵۳ آزمودنی و به کمک فرمول‌ها و محاسبات آمارتوصیفی و استنباطی، از جمله نمودارها، شاخص‌های پراکندگی، روش همبستگی اسپیرمن و پیرسون، آزمون آلفا کرنباخ، آزمون خی دو، آزمون f و سایر آزمون‌های معناداربودن ضرایب همبستگی، محاسبه و تعیین شده است.پ

کلیدواژه‌ها: عقل، مقیاس سنجش عقل، معارف اسلامی

مقدمه

همه انسان‌ها به طور فطری کنجکاو و کاوش‌گر آفریده شده‌اند، به همین دلیل انسان همواره به منظور شناخت خویش و ناشناخته‌ها و اسرار حیات و هستی، از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است. انگیزه و تلاش مداوم انسان در شناخت هر چه بیشتر خویش و جهان هستی، مناسب‌‌‌ترین بستر را برای رشد تفکر، استدلال منطقی و دست‌یابی به روش‌های علمی فراهم آورده است.^۱ انسان برای رسیدن به اهداف گوناگون در زندگی خویش، دارای ابزارهای متعددی است که شناخت و تمایز این ابزارها، او را به بهره‌مندی بیشتر از آنها هدایت می‌کند. عقل در تربیت دینی، جایگاه رفیع و منیعی دارد. در حوزه روان‌شناسی و تعلیم و تربیت و به طور کلی در زندگی، نقش هوش و عقل بسیار مهم و مورد توجه است؛ چراکه انسان به کمک و با به‌کارگیری این دو عنصرشناختی، می‌تواند زندگی خود را اداره کند و به اهداف خود برسد. از آغاز روان‌شناسی تا کنون، تحقیقات زیادی در مورد هوش صورت گرفته است و روانشناسان گوناگون برای سنجش و اندازه‌گیری آن، ده‌ها آزمون را ساخته و یا در دست ساخت دارند. برخلاف هوش، واژه «عقل» تا کنون در حیطه روان‌شناسی، کمتر مورد تحقیق و تدقیق قرار گرفته است. طبیعی است که برای سنجش و اندازه‌گیری آن مقیاس معتبری، به ویژه یک مقیاس بومی اسلامی وجود ندارد. هدف عمده و اساسی این پژوهش، ساخت و ارائه یک مقیاس مقدماتی کاملاً جدید با تکیه بر منابع اسلامی (آیات و روایات) برای سنجش و اندازه‌گیری میزان عقل افراد می‌باشد

مفهوم عقل

اگرچه عقل در لغت و اصطلاح به معنای قوه شناخت و تشخیص است و از ظاهر منابع دینی و اسلامی نیز به صورت اولیه چنین برداشتی می‌شود، ولی با نگاهی عمیق، دقیق و همه‌جانبه به آیات و روایات مربوط به عقل و با مطالعه و بررسی دقیق عقل و عاقل و ویژگی‌های آن دو به شیوه استنباطی و اجتهادی، به دست می‌‌آید که عقل فقط جنبه شناختی و ادراکی ندارد، بلکه دارای جنبه‌های التزامی، کاربردی و ارزشی نیز می‌باشد؛ از این‌رو، تعریف عملیاتی عقل این است: عقل یک نیروی شناختی آمیخته با التزام وتعهد نسبت به کاربردها و ویژگی‌های آن است. بنابراین، شخص عاقل کسی است که هم از قوه درک و شناخت برخوردار است و هم در عمل و زندگی عملی، به آثار و ویژگی‌های مربوط به آن شناخت، ملتزم و متعهد است؛ به عبارت دیگر، می‌توان گفت: عقل از دیدگاه اسلامی، فقط دارای بعد شناختی نیست، بلکه علاوه بر بعد شناختی، دارای بعد انگیزشی( تحریک و تشویق نسبت به عمل خوب و پسندیده و منع و بازدارندگی از عمل زشت و ناپسند) و بُعد کنشی( تعهد و التزام عملی نسبت به اصول، ارزش‌ها و اعمال خوب و پسندیده و دوری‌کردن از کارهای زشت و ناپسند) نیز می‌باشد. با توجه به مفهوم، آثار، کاربردها و ویژگی‌های عقل، بر پایه این تحقیق، میزان عقل هر شخص برابر است با نمره‌ای که از مقیاس سنجش عقل به دست می‌آورد

طرح تحقیق

پژوهش حاضر که برای بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سنجش عقل صورت گرفته است، جزء پژوهش‌های توصیفی از نوع همبستگی است. مراد از همبستگی در این پژوهش، همبستگی بین دو یا چند متغیر نیست، بلکه مرادْ همبستگی بین مواد آزمون با هم و همبستگی هر ماده با کل تست است. در بخش بررسی و مطالعه شاخص‌ها و ویژگی‌های عقل و عاقل، اطلاعات به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری و تحلیل گردیده است

جامعه آماری، گروه نمونه و روش نمونه‌گیری

در هر پژوهش علمی، جامعه مورد مطالعه که به زبان دقیق‌تر «جامعه آماری» نامیده می‌شود، باید به دقت تعریف و مشخص شود. مقصود از جامعه، مجموعه معینی از اشخاص یا چیزهایی است که دست‌کم دارای یک صفت مشترک می‌باشند.^۲ در پژوهش‌های روان‌شناختی، عناصر یک جامعه معمولاً شخص یا اشخاصی هستند که عمل اندازه‌گیری در مورد آنها انجام می‌شود و جامعه، همه عناصری را که با مسئله پژوهش، ارتباط و مناسبت داشته باشند دربرمی‌گیرد.^۳در این پژوهش، جامعه آماری ما اساتید، محققان و اعضای هیأت علمی مؤسسه امام خمینی€ می‌باشد، که تعداد آنان ۲۵۰ نفر است. حجم گروه نمونه با توجه به ماهیت پژوهش، ۵۳ نفر تعیین گردید. گروه نمونه این پژوهش، گروه در دسترس می‌باشد، که از بین جامعه آماری به روش تصادفیِ ساده، انتخاب شده است

ابزار پژوهش

الف. پرسش‌نامه سنجش عقل:

پرسش‌نامه سنجش عقل، برای اولین بار توسط محقق جهت بررسی خصوصیات و ویژگی‌های عقل و عاقل، بر مبنای منابع اسلامی (آیات و روایات) طراحی و ساخته شده است. فرایند ساخت این مقیاس به شرح ذیل است

۱ شناسایی منابع اسلامی مربوط به عقل و عاقل، به ویژه قرآن و احادیث، دسته‌بندی، اولویت‌بندی و ثبت آنها؛

۲ مطالعه و استخراج شاخص‌ها و ویژگی‌های عقل و عاقل و مقوله‌بندی آنها؛

این مرحله خود دارای زیرمرحله‌هایی به شرح ذیل است

الف. استخراج تعداد ۱۴۰شاخص و ویژگی عام مربوط به عقل، از آیات و روایات و دسته‌بندی آنها؛

ب. استخراج تعداد ۱۳۰ شاخص و ویژگی عام و کلی مربوط به عاقل و دسته‌بندی آنها؛

ج. استخراج و استنباط ۳۷۶ شاخص و ویژگی خاص برای عقل و عاقل، از ۲۷۰ ویژگی عام و کلی مربوط به عقل و عاقل؛

د. دسته‌بندی این ۳۷۶ ویژگی برپایه ۷ مؤلفه و محور اساسی به نام‌های محور ارتباط شخص با خدا یا محور ایمان و اعتقاد شامل ۳۷ ویژگی، محور ارتباط شخص با خودش یا محور اخلاق و صفات شخصی با ۱۵۱ ویژگی، محور ارتباط شخص با دیگران یا محور اخلاق و صفات اجتماعی شامل ۹۵ ویژگی، محور ارتباط شخص با دانش و حکمت با ۱۹ ویژگی، محور ارتباط شخص با دین و مذهب شامل ۲۰ ویژگی، محور ارتباط شخص با حق و باطل با ۱۴ ویژگی و در نهایت، محور ارتباط شخص با دنیا و آخرت شامل ۴۰ ویژگی

۳ ترکیب، ادغام و حذف مشترکات شاخص‌ها و ویژگی‌های عقل و عاقل، به کمک روش استنباط محقق و رساندن این ویژگی‌ها به ۱۸۰ ویژگی، که در نهایت منجر به تهیه یک پرسش‌نامه ۱۸۰سؤالیِ ۵ گزینه‌ای، بر اساس مقیاس لیکرت (کاملاً موافق، تا حدودی موافق، نه موافق نه مخالف، تاحدودی مخالف و کاملاً مخالف) گردید؛

۴ پرسش‌نامه تهیه‌شده برای بررسی اولیه و انطباق برداشت‌های محقق در مورد ویژگی‌های عقل و عاقل با آیات و روایات، برای ده نفر از محققان و متخصصان علوم دینی و اسلامی، که در حد اجتهاد بودند ارسال گردید و مورد تأیید آنان قرار گرفت؛

۵ پس از بررسی و اعمال نظر صاحب نظران، پرسش‌نامه نهایی جهت اجرای آزمایشی و بررسی مشخصات روان‌سنجی آن(اعتبار و روایی آن)، آماده گردید. بدین ترتیب، پرسش‌نامه سنجش عقل که شامل۱۸۰ سؤال از نوع ۵ گزینه‌ای می‌باشد، تهیه گردید. حداقل نمره در این مقیاس، ۱۸۰ و حداکثر آن ۹۰۰ می‌باشد؛ هرچه نمره شخص بیشتر باشد، نشان‌دهنده بهره‌مندی بیشتر وی از ویژگی‌های عقل( میزان عقل) است

ب ـ سؤال‌ها و مواد پرسش‌نامه

این آزمون دارای ۱۸۰ جمله کوتاه ۵ گزینه‌ای است. گزینه کاملاً موافق برابر با ۵، تاحدودی موافق برابر با ۴، نه موافق نه مخالف برابر ۳، تاحدودی مخالف برابر با ۲ و کاملاً مخالف برابر ۱ می‌باشد. این مقیاس دارای یک نمره کلی و هفت نمره فرعی(هفت زیر مقیاس) می‌باشد. دامنه تغییرات نمرات در نمره کلی، بین ۱۸۰ تا ۹۰۰ است؛ به عبارت دیگر، بالاترین نمره در این آزمون ۹۰۰ و پایین‌ترین آن ۱۸۰ می‌باشد. بنابراین، کسانی که در این آزمون نمره ۹۰۰ را کسب کنند، از عقلی خیلی بالا(خیلی زیاد) و کسانی که نمره ۱۸۰ را کسب کنند، از عقلی خیلی پایین (خیلی کم) بر خوردارند. با توجه به این معیارهای دوگانه، نمره و میزان عقل سایر افراد نیز قابل تعیین و تفسیر است. می‌توان گفت: این آزمون، یک آزمون پیوستاری دامنه‌دار است، که نمرات در آن روی یک پیوستار از ۱۸۰ تا ۹۰۰ ادامه دارد و میزان عقل هر شخص را موقعیت نمره او روی این پیوستار، مشخص می‌کند. روی هم‌رفته می‌توان به کمک و براساس این آزمون، میزان عقل افراد را به ۵ رتبه خیلی بالا، نسبتاً بالا، متوسط و معمولی، نسبتاً پایین و خیلی‌پایین تقسیم نمود

زیرمقیاس‌ها یا نمرات فرعی عبارت‌اند از: