فایل ورد کامل نگاه سنایی به مفهوم مرگ

چکیده
حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم سنایی از شعرا و عرفای قرن ششم بود. وی از جمله شعرا و نویسندگانی است که بر قرآن و حدیث تسلط کامل داشت و استفاده‌های شایانی به خصوص در کتاب « حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه» خود از این منابع برده به طوری که اگر این کتاب را در برخی موارد خاص ترجمه و تفسیر قسمتی از قرآن بدانیم سخنی گزاف نخواهد بود. یکی از موارد اشارات شاعر در باره روح، مرگ، بهشت و دوزخ است.
سنایی روح را یکی از الطاف الهی نسبت به انسان می‌داند و عقیده دارد که حقیقت آدمی همان روح است و جسم خاکی به وسیله آن به شرافت و ارزش رسیده است. وگرنه جسم بدون روح هیچ تفاوتی با خاک ندارد. وی معتقد است که جسم و کالبد خاکی انسان متلاشی می‌شود اما روح پایدار و جاوید می‌ماند. وی جایگاه روح را که پاک است نزد خداوند می‌داند ولی سرانجام در زمان معین و مشخص به سوی خدا بازخواهد گشت.
در رساله حاضر کوشش شده است مرگ از نظر سنایی شناخته و تحلیل شود تا پایداری و جاودانگی روح انسانی مشخص گردد.
کلیدواژه‌ها:
سنایی: ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی،‌ شاعر و حکیم و عارف بزرگ قرن ششم در سال ۴۶۷ هـ.ق  در غزنه متولد شد و در سال ۵۲۹ هـ . ق در همین شهر درگذشت و به خاک سپرده شد.
مرگ: از بین رفتن حیات و فقدان تظاهرات حیاتی را گویند.
روح: لطیفه‌ای است ازلی که جایگاه علوم و وحی و الهام باشد و از جنس ملائکه است و مفارق از جسم و جسمانیات ،‌ یعنی مجرد محض است.
نفس:  جوهری است که ذاتاً‌ مستقل است و در فعل نیاز به ماده دارد و متعلق به اجساد و اجسام است.
مرگ پیش از مرگ: کشتن هوای نفس واعراض از لذات جسمانی‌، نفسانی، و شهوانی است.
مقدمه
همه از صنع اوست کون و فسار         خلق را جمله مبدأ است و معاد
همه از او و بازگشـــت بـــدو        خیر و شر جمله سرگذشت بدو
حدیقه، ۶۱
بیشتر ما ازمرگ می‌ترسیم. صرف ادای کلمه مرگ می‌تواند برای بسیاری وحشت‌زا باشد. حتی از شنیدن آن احساسات جانگدازی به انسان دست می‌دهد. خنده را از لب‌ها می‌زداید، شادمانی را از دل‌ها می‌برد‌،تیرگی و افسردگی آورده و هزارگونه اندیشه‌های پریشان از جلوی چشم می‌گذرد. دلیل آن را می‌توان در حس نرسیدن به جاودانگی و بی مرگی دانست و همین، ترس او را از ناشناخته افزایش می‌دهد. از دیگر دلایل وحشت از مرگ آن است که در تداوم زندگی فیزیکی وقفه می‌اندازد و در واقع نوعی جدایی از چیزهایی را ایجاد می‌کند که برای انسان بسیار عزیز بوده است. به این ترتیب مرگ عدم اطمینان از آینده را نیز به همراه دارد، اما در هر حال باید این ترس از میان برود.
در فضای دیوانه وار و پرخروش زندگی امروزی هیچ چیز جز مرگ حتمی نیست. هرکس باید روزی بمیرد، روزی می‌آئیم و روزی هم باید برویم. ما همگی هر آن به زمان مرگ که رهایی از این جنجال، تغییرات و تردیدهای زندگی فیزیکی را ممکن می‌سازد نزدیک تر می‌شویم.
زندگی از مرگ جدائی ناپذیر است. تا زندگانی نباشد مرگ نخواهد بود و هم چنین تا مرگ نباشد زندگانی معنی نخواهد داشت. از بزرگترین ستاره‌آسمان تا کوچکترین ذره روی زمین دیر یا زود از میان می‌روند. سنگ‌ها، گیاهان، جانوران وانسانها هر کدام پی در پی به دنیا آمده و پس از چند صباحی نیز رفته‌اند و طبیعت همیشه برروی بازمانده آنها دوباره زندگانی را از سر می‌گیرد.
بی خودی منتهای راز همه‌ســــت         مرجع روح پاک با کلمـه‌ســـت

منابع و مآخذ :
۱-    قرآن کریم ،‌ترجمه مهدی الهی قمشه ای
۲-    اشرف زاده ، رضا ؛ آب آتش فروز ، گزیده حدیقه الحقیقه ،مشهد ( ۱۳۷۴)، نشر جام .
۳-    امیرالمومنین علی (ع) ؛ نهج البلاغه ، مترجم سیدجعفر شهیدی،مشهد (۱۳۸۳)، انتشارات آستان قدس رضوی .
۴-    امیرالمومنین علی (ع) ؛ نهج البلاغه،  مترجم علامه جعفری، مشهد ( ۱۳۸۳) ، انتشارات به نشر.
۵-    بهرامی ، ایرج ؛ روئین تنی وجاودانگی در اساطیر،تهران (۱۳۸۵) ، انتشارات ورجاوند.
۶-    پادشاه ، محمد ؛ فرهنگ آنندراج ، زیرنظر دکتر محمد دبیر سیاقی،تهران ( ۱۳۳۷)‌، انتشارات خیام.
۷-    جرجانی ، ‌سید شریف ؛ التعریفات ،مصر‌(1306) ،‌دارالکتب العلمیه .
۸-    جوادی آملی ؛ معاد در قرآن ،‌قم(۱۳۸۵) ، مرکز نشر اسراء .
۹-    حافظ ،‌محمد ؛ دیوان حافظ ، براساس نسخه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی ،مشهد‌(1381) نشر  مرندیز .
۱۰-    حافظ ، محمد ؛ دیوان حافظ، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر ،تهران ( ۱۳۶۹) ، کتابفروشی صفی علیشاه.
۱۱-    حسینی ، زهرا ؛ بهشتیان و جهنمیان ،قم ( ۱۳۸۵) ، انتشارات بوستان دانش .
۱۲-    خزائلی ، محمد ؛ اعلام قرآن ، تهران( ۱۳۸۰)‌، انتشارات امیرکبیر.
۱۳-    خواند میر، غیاث ا لدین ؛ حبیب السیر ، جلد اول ،تهران انتشارات بی تا .
۱۴-    درگاهی، محمود؛ طلایه دار طریقت ،تهران ( ۱۳۷۳) انتشارات ستارگان و خواجوی کرمانی .
۱۵-    دهخدا ، ‌علی اکبر ؛‌ امثال و حکم  ،‌تهران(۱۳۵۲) ‌،انتشارات امیر کبیر .
۱۶-     دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه ، تهران(۱۳۵۲) ، انتشارات امیرکبیر.
۱۷-    زرین کوب، عبدالحسین ؛ سرنی ‌،تهران (۱۳۶۴) ، انتشارات علمی .
۱۸-    زمانی، کریم ؛ شرح مثنوی ، تهران(۱۳۸۳) ، دفتر چهارم ، انتشارات اطلاعات.
۱۹-    سجادی، سیدجعفر؛ فرهنگ لغات و اصلاحات و تعبیرات عرفانی ،تهران (۱۳۷۰)، ناشر کتابخانه طهوری .
۲۰-    سجادی ، سیدضیاء الدین ؛ فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی ،تهران ( ۱۳۸۲) ، انتشارات زوار .
۲۱-    سنایی غزنوی ، ابوالمجد مجدودبن آدم؛ حدیقه الحقیقه و شریعه ا لطریقه ، مصحح محمد تقی مدرس رضوی،تهران ( ۱۳۸۳)، انتشارات دانشگاه تهران .
۲۲-    سنایی غزنوی ، ابوالمجد مجدودبن آدم ؛ دیوان ، مصحح محمدتقی رضوی ،تهران (۱۳۸۰)، انتشارات سنایی .
۲۳-    شبستری ، شیخ محمود ؛ شرح برگلشن راز، مصحح محمد ابراهیم سبزواری،تهران (۱۳۳۰) .
۲۴-    شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ تازیانه های سلوک ،تهران ( ۱۳۸۳)، انتشارات آگاه .
۲۵-    طغیانی ،‌اسحاق ؛ شرح مشکلات حدیقه سنایی ،اصفهان‌(1382) ،‌انتشارات دانشگاه اصفهان .
۲۶-    طوسی ،‌ خواجه نصیرالدین ؛ اخلاق ناصری ، ‌تصحیح مجتبی مینوی ـ علیرضا حیدری ،تهران‌(1364) ،‌انتشارات خوارزمی .
۲۷-    عثمانی ، ابوعلی حسن بن احمد؛ رساله قشیریه ، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر ، تهران(۱۳۸۳)، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی .
۲۸-    عمادزاده، حسین ؛ تاریخ انبیاء و قصص قرآن ،تهران‌ ( 1376)، انتشارات اسلام .
۲۹-    فروزانفر، بدیع الزمان ؛ احادیث مثنوی ، تهران(۱۳۶۶)، انتشارات امیر کبیر.
۳۰-    قرشی ، سید علی اکبر ؛ قاموس قرآن ، تهران( ۱۳۸۶) ، انتشارات دار الکتب الاسلامیه .
۳۱-    کاشانی ، عزالدین محمود؛ مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه ، مصحح عفت کرباسی و دکتر محمدرضا برزگر خالقی ،تهران ( ۱۳۸۲) ، انتشارات زوار.
۳۲-    لاهیجی ، عبدالرزاق ؛ سرمایه ایمان ، تصحیح صادق لاریجانی آملی ،تهران (۱۳۶۲)، انتشارات الزهرا .
۳۳-    مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی ؛ بحارالانوار، جلد ۸ ، بیروت( ۱۴۰۳ هـ . ق) ، داراحیاء التراث العربی.
۳۴-    مدرس رضوی ، محمدتقی ؛ تعلیقات حدیقه ،تهران (۱۳۴۴)، انتشارات امیر کبیر.
۳۵-    مشکور، محمد جواد ؛ تاریخ شیعه ، تهران( ۱۳۶۸)، کتابفروشی اشراقی.
۳۶-    مطهری ، مرتضی ؛ عدل الهی ،تهران‌(1362) ،‌انتشارات اسلامی .
۳۷-    معین ، محمد ؛ فرهنگ معین ،تهران (۱۳۷۱)، انتشارات امیر کبیر.
۳۸-    مکارم شیرازی ؛ تفسیر نمونه ، جلد ۲۱، تهران،‌انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
۳۹-    منشی، نصرالله ؛ کلیله و دمنه ، تصحیح مجتبی مینوی ، تهران( ۱۳۷۰) ، انتشارات امیرکبیر.
۴۰-    مولوی، جلال الدین ؛ دیوان شمس تبریزی ، مقدمه و شرح حال از استاد بدیع الزمان فروزانفر،تهران (۱۳۷۰)، انتشارات جاویدان.
۴۱-    مولوی ،‌جلال الدین محمد ؛‌مثنوی معنوی ، ‌دفتر اول ،‌تصحیح رینولدالین نیکلسون ، تهران(۱۳۶۷) ، انتشارات مولی.
۴۲-    نسفی ، عزیزالدین ؛ انسان کامل ، تهران ( ۱۹۴۴م )، به اهتمام مولد، انتشارات کتابفروشی طهوری .