فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران با بهره‌گیری از رهیافت شاخص ترکیبی


در حال بارگذاری
10 جولای 2025
فایل ورد و پاورپوینت
20870
1 بازدید
۹۹,۰۰۰ تومان
خرید

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران با بهره‌گیری از رهیافت شاخص ترکیبی دارای ۲۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران با بهره‌گیری از رهیافت شاخص ترکیبی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران با بهره‌گیری از رهیافت شاخص ترکیبی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران با بهره‌گیری از رهیافت شاخص ترکیبی :

 

ابـــراهیمزاده، عیســـی، اســـکندری ثـــانی، محمـــد، اسمعیل نژاد، مرتضی، (۱۳۸۹)، کاربرد تحلیل عاملی در تبیین الگوی فضایی توسـعه و توسـعه نیـافتگی شهری-منطقهای در ایران. جغرافیا و توسعه، .۱۷

آذر، عـادل، غلامرضـایی، داوود، (۱۳۸۵)، رتبـهبنـدی استانهای کشور با رویکرد تحلیل پوشش داده ها (با به کارگیری شاخص های توسعه انسانی)، فصـلنامه
پژوهش های اقتصادی ایران، سـال هشـتم، شـماره

۲۷، صفحات .۱۷۳-۱۵۳

امینی، نجات، یدالهی، حسین، اینانلو، صدیقه، (۱۳۸۵)،

رتبه بندی سلامت استان های کشور، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، .۲۷-۴۸ :(۲۰) ۵

حسین زاده دلیر، کـریم، ملکـی، س، (۱۳۸۵)، بررسـی وضعیت شـاخص هـای توسـعه انسـانی در اسـتان ایلام، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، .۶

حسینی، میر، عبداالله، (۱۳۷۵)، شاخص توسعه انسـانی مناطق روستایی استانهای کشور در مقیـاس ملـی و جهانی، ماهنامه جهاد، سال هفـدهم، شـماره -۱۹۳ .۱۹۲

مقدمه

-۱-۱ بیان مسأله

علیرغم این که در قالب سیاست های برنامـه هـای پنج ساله توسعه، تلاش های زیادی برای تعـدیل عـدم تعادل های توسعه منطقه ای در ایران انجام شده اسـت، اما توزیع نامتوازن امکانـات، خـدمات و فعالیـتهـا و وجود نابرابریها و شکاف توسعه، هم در بین استانها و هم در درون استانها همواره به عنـوان یکـی از دل مشــغولیهــای ســازمانهــا و نهادهــای اجتمــاعی – اقتصادی کشور مطـرح بـوده اسـت. عمـده مطالعـات صورت گرفته در این حوزه نیـز وجـود تفـاوت هـای جغرافیــایی ســطوح توســعه، رونــد افزایشــی آن و پیامدهای نامطلوب آن را تأیید کرده اند (ابـراهیم زاده و همکاران، ۱۳۸۹؛ سازمان برنامه و بودجه، :۱۳۶۴ مرکز مطالعات و تحقیقات شـهر سـازی و معمـاری ایـران،

Amirahmadi , 1986, 1989; Klantari , 1998; :1370

PBOUNDP, 1999; Norbakhsh, 2005, 2002; .(Sharbatgholei, 1999;

یکی از مباحث عمـده و اساسـی جـامع در حـوزه برنامه ریزی توسعه آمایشی، مسأله توسعه موزون است که میتواند در قالـب توسـعه متعـادل بخـشهـا و یـا مناطق مطرح شود. اما پیش از تلاش برای اجرای هـر گونه استراتژی رشد متعادل منطقـه ای، لازم اسـت تـا ماهیـت و الگـوی تفـاوتهـای منطقـه ای در توزیـع امکانات و خدمات توسعه و دسترسـی بـه تسـهیلات عمـومی و کیفیـت آمـوزش شناسـایی شـود ( Arief, (1982 تا بتوان چـارچوب سیاسـتگـذاری منطقـهای متوازن را ساماندهی و هدایت کرد.

در راستای سیاست عـدالت اجتمـاعی، بـه عنـوان هدف محوری برنامههای توسعه کشور، لازم است کـه وضــعیت منــاطق مختلــف از نظــر نحــوه پخشــایش

خدمات و میزان برخورداری از شاخصهای مختلـف اقتصــادی-اجتمــاعی و زیربنــایی، بررســی شــود و کمبودها و نارسائیها برای برنامههای آینده توسعه، در نظر گرفته شود. نحوه پخشایش امکانـات، خـدمات و زیرساختها، با بررسی تطبیقی شاخصهـای مختلـف اقتصادی-اجتماعی و کالبدی در مناطق مختلف نسبت بـه همـدیگر روشـن مـیشـود. ایـن گونـه مطالعـات میتوانند وضعیت محدودههای مختلف جغرافیـایی را از دیدگاه تطبیقی نشان داده و آنها را از نظر امکانات و تنگناهــای توســعه رده بنــدی کــرده و اولویــتهــای توسعه ای آنهـا را مشـخص کننـد. بـه ایـن ترتیـب بـا ارزیـابی سـطح توسـعه منـاطق مـیتـوان امکانـات و توانـاییهـای آنهـا را از دیـدگاههـای متفـاوت نظیـر بهرهمنـدی از خـدمات، زیربناهـا و فضـاهای رفـاهی، اقتصادی، خدماتی و زیرساختی ارائـه داد و ابزارهـای لازم را بـرای تعیـین هـدف و تصـمیمگیـری دربـاره تخصیص منابع مختلف در پهنه سرزمین فـراهم نمـود

.(Cziraky et al., 2006)

هدف این مطالعه، تعیین شاخص ترکیبی توسعه در سـطح ۳۰ اسـتان ایـران بـا اسـتفاده از روششناسـی ساخت شاخص ترکیبـی اسـت. ایـن شـاخص بـرای رتبــهبنــدی اســتانهــا بــر اســاس ســطوح مختلــف توسعه یافتگی به کار برده شده اسـت و بـا اسـتفاده از تکنیک های سیستم اطلاعات جغرافیایی تلاش شده تـا به سطح بنـدی توسـعه یـافتگی اسـتان هـا در راسـتای سیاستگذاری مطلوب توسعه منطقـه ای اقـدام شـود.

نتایج این تحقیق میتواند برای تصمیم سازی مسئولان موثر واقع شده و در نهایت، توسعه عـدالت اجتمـاعی را محقق سازد.

Soares et al.,

Ram, 1982;
سطحبندی توسعه منطقهای در ایران (کاربرد رهیافت شاخص ترکیبی)

-۲-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق

ارزیابی سطح توسعه از طریق شاخصهـای منفـرد یا مجموعه ای از شاخص ها چندگانـه و در محورهـای مختلف توسعه اقتصـادی، اجتمـاعی و محـیط زیسـتی انجام می شود. هر کدام از رهیافتهـای شـاخصهـای جزء و شاخص های ترکیبی مزایا و معایبی دارند. برای مثال شاخص های منفرد مانند تولید ناخالص داخلی یا درآمد سرانه اطلاعاتی در مورد سـطح توسـعه فـراهم مـیکننـد امـا فاقـد جزئیـاتی در مـورد نحـوه توزیـع

پارامترهـــای توســـعه هســـتند (

.(Mcgillivray, 1991 به عـلاوه در ایـن رهیافـتهـا تأکید کمتری بر جنبه های اجتماعی-اقتصـادی توسـعه صورت گرفته و به ویژه برای مقایسه نواحی کـوچکتر

درون یـک کشـور مناسـب نیسـتند (

.(۲۰۰۳ ; Lipshitz and Raveh , 1998 از طرفــی

شاخص منفرد به علت این که یـک ارزیـابی کمـی از شرایط توسعه یک سیستم را در زمـانی کوتـاه فـراهم مــیکننــد مفیــد هســتند ( Sivramkrishna and .(Panigrahi, 2003 اما باید توجه داشـت کـه توسـعه پدیده ای چند بعدی و پیچیده اسـت و نمـی توانـد بـه وسـیله یـک شـاخص انـدازهگیـری شـود ( Todaro, .(1989 در واقع مقایسه منـاطق از نظـر شـاخصهـای چندگانه توسـعه و نـهصـرفاً مقایسـه از طریـق یـک شاخص اسـت کـه مـی توانـد چشـم انـدازی دقیـق از وضعیت توسعه یافتگی مناطق را فـراهم کنـد و بـدین ترتیــب، هــدفیــابی بــرای مداخلــهگــری توســط سازمان هـای دولتـی و غیردولتـی بـرای کـاهش عـدم تعادلهای منطقهای را تسهیل سازد ( Sivramkrishna .(and Panigrahi, 2003 بـه عـلاوه تحلیـل جداگانـه

۴۳

مجموعه ای از شاخص ها تصویر جـامع و یکپارچـه ای از واقعیت های توسعه یـک منطقـه را ارائـه نمـی کنـد

.(Wilson and Woods, 1982) بنــابراین، نیــاز بــه معرفی تکنیک ها و روش هایی است که شـاخص هـای ترکیبــی توســعه را بــر مبنــای تجمیــع بهینــهای از شاخصهای منفرد و ابعاد مختلف آن فراهم کند.

در این بین شاخص های ترکیبـی ابـزار مفیـدی در ارزیــابی توسـعه اســت کــه مبتنــی بــر جمــع ارزش شاخص های مختلفی است کـه بـرای سـنجش سـطح توسعه یک واحد تحلیل مورد استفاده قرار گرفتـه انـد

.(Saltelli, 2007: Nardo et al., 2005) واحـدهای

تحلیل مورد مقایسه می تواند شامل مقایسـه کشـورها، مناطق، بخشها، روستاها، و یا شرکتها و سـازمانهـا و غیره باشد. بنابراین، چنین رهیـافتی امکـان مقایسـه جنبه ها و ابعاد مختلف عملکرد منـاطق در زمینـههـای مختلفی از دانش مانند؛ محیط زیست، اقتصاد، جامعـه یا توسعه فن آوری در قالب یک شاخص ترکیبی نهایی را فراهم می آورد .(Nardo et al ., 2005) همچنین این رهیافت به علت انعطـاف پـذیری در مراحـل سـاخت مانند انتخاب متغیرها و شاخص ها، نرمال سازی، تعیین وزن و در نهایت تنوع در فنون آمـاری بـرای ترکیـب آنهـا در یـک شـاخص نهـایی همـواره مـورد علاقـه پژوهشگران بوده است .(Booysen, 2002) بـا وجـود این، بکارگیری نتایج شاخصهای ترکیبی در صـورتی که آنها به به صورتی ضعیف با مفروضاتی نادرسـت و فنون تحلیلی ناقص ایجاد شـوند مـی توانـد منجـر بـه استنباط نادرستی از نتایج حاصله شود و ممکن اسـت تصمیم گیران را به تحلیل یا سیاسـتگذاری سـادهای از

مسائل سوق دهـد .(Saisana and Tarantola, 2002)

۴۴ مجله مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، سال چهارم، شماره سیزدهم، تابستان ۱۳۹۱

رهیافت بـه کـار گرفتـه شـده در ایـن تحقیـق، فنـون مختلفی بـرای رفـع نقـاط ضـعف معمـول در جریـان ساخت شاخص ترکیبی بـه کـار گرفتـه اسـت کـه در بخش روششناسی تشریح شده است.

-۳-۱ اهداف تحقیق

– رتبــهبنـدی اســتانهـای کشـور از نظــر میــزان توسعهیافتگی به تفکیک ابعاد مختلف؛

– شناسایی الگوی فضایی توسعه در سطح کشور.

-۴-۱ پیشینه پژوهش

تحقیقات زیادی درباره تعیین تفاوتهـای توسـعه یــافتگی واحــدهای جغرافیــایی کشــور (اســتانهــا، شهرستان ها و بخش ها) در سال های مختلف با استفاده از روش های تاکسونومی عددی، تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، تحلیل مولفه هـای اصـلی، تحلیـل پوششـی دادههـــا، ضـــریب محرومیـــت، روش مـــوریس، شاخص های ترکیبی یا تلفیقی از آنها، صـورت گرفتـه است. برخی مطالعات نیز به تحلیـل نـابرابری و عـدم تعـادلهـای منطقـهای و شناسـایی منـاطق محـروم و عقب مانده کشور بر اساس ترکیبی از روش های تحلیل نابرابری مانند ضریب تغییرات، ضـریب محرومیـت و ضریب ویلیامسون پرداخته اند. در این زمینـه کلانتـری

(۱۹۹۸) با بهره گیری از ۱۷ شاخص توسـعه اجتمـاعی

– اقتصـادی و بـا بکـارگیری روش محاسـبه ضـریب محرومیت، از مجموع ۱۹۵ شهرسـتان تحـت مطالعـه؛

۳۲ شهرستان را به عنوان شهرستانهـای خیلـی عقـب مانده و ۵۳ شهرستان را به عنوان شهرستانهای عقـب مانده مورد شناسایی قـرار داد. یافتـههـای مطالعـه وی

نشان داد که میزان عدم تعادلها در ابعاد اقتصـادی بـه مراتــب بــالاتر از ابعــاد اجتمــاعی بــوده و ضــریب همبستگی ۰/۶۸ نیز نشان دهنده ارتباط معنـیدار بـین عقب ماندگی اقتصادی و عقب ماندگی اجتمـاعی بـود.

امیر احمدی و همکـار (۱۹۸۷) نیـز بـا اسـتفاده از ۱۳

شاخص اجتماعی – اقتصادی در دوره زمانی ۱۳۳۵ تا

۱۳۶۳ به کاهش جزئی و نامحسوس عدم تعـادلهـای موجود در بین استانها ایران اشاره کردند. در حالی که شــربت اوغلــی (۱۹۹۹) بــا اســتفاده از ۲۶ شــاخص اجتماعی – اقتصادی به این نتیجه نائل آمد که علیرغم شکاف توسعه زیاد در بین استانها، شـهر و روسـتا و بـین شـهرها، نـابرابریهـای فضـایی در دوره پـس از انقلاب نسبت به قبل از انقـلاب کـاهش یافتـه اسـت.

همچنین ابـراهیم زاده و همکـاران (۱۳۸۹) در مطالعـه کلیه شهرسـتان هـای ایـران؛ وجـود عـدم تعـادل هـای منطقه ای را گزارش دادند. نتایج بیشتر ایـن مطالعـات، حاکی از برتری استان های تهـران، اصـفهان و ضـعف توسعه یـافتگی در اسـتان هـای سیسـتان و بلوچسـتان، کردستان، خراسان جنوبی و ایلام است.

برخی مطالعات شاخص های توسعه انسانی را برای ارزیـابی سـطوح توسـعهیـافتگی مـورد اسـتفاده قـرار داده اند. سطح بندی توسعه یافتگی انسانی شهرستان های استان فارس توسط زیاری و همکار (۱۳۸۷) بـه روش تحلیل عاملی، رتبه بندی مناطق روسـتایی اسـتان هـای کشور توسط حسینی (۱۳۷۵) و عباسی نـژاد و همکـار

(۱۳۸۵)، رتبــه بنــدی اســتانهــای کشــور از حیــث برخورداری از شاخص هـای اقتصـادی- اجتمـاعی بـا استفاده از یـک شـاخص ترکیبـی بـا عنـوان شـاخص توسعه انسانی منطقه ای به روش تاکسونومی به وسـیله

سطحبندی توسعه منطقهای در ایران (کاربرد رهیافت شاخص ترکیبی) ۴۵

نــوربخش (۲۰۰۲)، ارزیــابی ســطح توســعهیــافتگی (۱۳۸۳)، بررسی تمرکز و توزیع جغرافیایی صنعت در
استان های ایران در تحقیق حسـین زاده دلیـر و همکـار کشور توسط ختائی و همکاران (۱۳۷۹) طی دو مقطع
(۱۳۸۵)، بررسی توسعه انسانی در استانهای ایـران بـا ۱۳۵۵ و ۱۳۷۷ بـــر اســـاس شـــاخص هرفینـــدال و
استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها توسـط آذر و تاکسونومی عـددی نمونـه ای از ایـن گونـه مطالعـات
همکار (۱۳۸۵)، سنجش ۲۵۳ ناحیه کشور بـا اسـتفاده هستند.

اشتراک‌گذاری:

  راهنمای خرید:
  • لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
  • همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
  • ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
  • در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.