فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه و تحلیل نقش آن در جامعه

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه و تحلیل نقش آن در جامعه دارای ۴۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه و تحلیل نقش آن در جامعه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه و تحلیل نقش آن در جامعه

چکیده  
پیش درآمد  
راهکارهای نهادینه سازی  
۱ مخاطب شناسی  
۲ دوسویه و تعاملی بودن برنامه‌ها  
۳ نفوذ و مقبولیت اجتماعی  
۴ فطرت مداری  
۵ هشداردهی و بیدارسازی  
۶ پیراسته‌سازی و آراسته سازی  
۷ الگودهی، اسوه‌سازی و الگوسازی  
۸ زمان‌شناسی  
۹ مسئله‌محوری و ایجاد روحیه پرسش‌گری  
۱۰ بستر‌سازی و آماده سازی مخاطبان  
۱۱ تکرار پیام و تنوع شیوه‌ها  
۱۲توجه به عوامل تاثیرگذار در جذابیت برنامه‌ها  
۱ بى پیرایگی و روشنی پیام  
۲نصح و خلوص  
۳ فروتنی  
۴ رفق و نرمش  
۵تبشیر و انذار  
۶استفاده از روش غیرمستقیم  
۷ تلقین و القا  
۸آراستن ظاهر و تزیین کلام  
نتیجه‌گیری  
پی‌نوشت‌ها:  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه و تحلیل نقش آن در جامعه

نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب،

ـــــ ، ترجمه محمد دشتى‏، قم،‌ مشهور،

ـــــ ، شرح ابن ابى الحدید، ج۲۰، قصار

ـــــ ، عبدالحمید آیتی، تهران، بنیاد نهج البلاغه،

ابن ابی‌الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، ج ۱۸، ص

ارونسون الیوت، روان شناسى اجتماعى، ترجمه حسین شکرکن، ص۳۲ـ

باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران، بی‌نا، ۱۳۸۵

خادمی،‌ عین الله، بررسی عوامل مؤثر بر درونی‌کردن ارزش‌های اسلامی در دانش آموزان از دیدگاه مربیان تربیتی ناحیه‎۲ آموزش و پرورش قم در سال تحصیلی ۷۹-‎۱۳۷۸، قم، اداره کل آموزش و پرورش،‌

خسروى‏، موسى، مواعظ امامان(ع)، (ترجمه جلد هفدهم بحارالانوار)، تهران، اسلامیه‏، ۱۳۶۴

روسو، ژان ژاک، امیل، یا، آموزش و پرورش، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، تهران، چهر، ۱۳۶۰

شاملی، عباسعلی، «تبلور وحی در نظام آموزشی و پرورشی پیامبران»، ارائه شده در همایش تربیت دینی، دانشگاه علامه طباطبایی، اسفند ماه

عباسی‌مقدم، مصطفی، نقس اسوه‌ها در تبلیغ، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱

قمی، عباس، سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار، تهران، کتابخانه سنایی، ۱۳۶۲

کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، جواد مصطفوی، تهران، علمیه الاسلامیه،

کریمى، عبدالعظیم، تربیت چه چیز نیست؟(چگونه تربیت نکنیم؟)، تهران،‌ تربیت،

مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار،ج ۳، ج۵، ج ۷،ج ۳۲، ج ۶۶، ج۷۱ و ج ۷۵،‌ تهران، دارالکتب الاسلامیه،

مسعود جان بزرگی، شیوه‌های درمان اضطراب و تنیدگی(استرس)، ص۲۵۳ـ۲۵۵

مصباح‌یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، نگارش محمدحسین اسکندری، ج۱، قم، انتشارات اسلامی،

مطهری، مرتضی، پیرامون جمهورى اسلامى،‌ تهران، صدرا، ۱۳۷۹

ـــــ ، ده گفتار، تهران، راه امام، ۱۲۹۸ق

موگهی، عبدالرحیم، تبلیغ و مبلغ در آثار شهید مطهری، قم، بوستان کتاب،

نیک گهر، عبدالحسین، مبانى جامعه شناسی، تهران، نشر رایزل،

C.f. Bull، S. Norman، Moral Education، London، Rout ledge and kegan Paull،

چکیده

این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به بررسی راهکارهای نهادینه سازی اخلاق در رسانه می‌پردازد

رسانه‌ها در هر نظام سیاسی مهم‌ترین ابزار اشاعه فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارهای حاکم و پذیرفته است که موجبات ثبات سیاسی در جامعه را فراهم می‌سازد. رسانه‌ها در یک جامعه برای اینکه در رقابت با رسانه‌های رقیبب بتوانند به حیات خود ادامه دهند، و رضایت مخاطبان را کسب نمایند، چاره‌ای جز بهره‌گیری از شگردها و شیوه‌های گوناگون هنری و جذابیت‌های شکلی، تبلیغی، روان شناختی، برای نفوذ در میان مخاطبان خود ندارند. متأسفانه رسانه‌ها در نظام اسلامی،‌ علی‌رغم برخورداری از محتواهای غنی، به دلیل ضعف ساختاری و فقدان جذابیت‌های لازمِ مخاطب‌پسند، نسبت به رسانه‌های رقیب، اقبال چندانی از برنامه‌های آن نمی‌شود.‌ از این رو، این مقاله، در تلاش است تا راهکارهایی را برای نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه بیان کند

کلیدواژه‌ها: وسائل ارتباط جمعی، ارزش اخلاقی، نهادینه‌سازی اخلاق.

 

پیش درآمد

نقش رسانه‌های ارتباط جمعی در تعمیق و گسترش اخلاق و ارزش‌های اخلاقی در جامعه و زندگی شهروندان بسیار حائز اهمیت است. این رسانه‌ها در ایجاد نشاط، شور، شوق، مشارکت و بسیج همگانی در مسائل اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و وارد کردن اخلاق در خصوصی‌ترین محیط زندگی افراد نقشی بی‌بدیل ایفا می‌کنند. به گونه‌ای که با پایبندی این رسانه‌ها به اخلاق، ارزش‌ها و آموزه‌های دینی،‌ مخاطبان علاقمند و سپس مذوب به اخلاق و ارزش‌های اخلاقی خواهند شد؛ فضائل اخلاقی همچون گذشت،‌ ایثار، همیاری، ‌نوعدوستی، فداکاری، راستگویی، حقیقت‌جویی و; و ارائه آن در قالب‌های متنوع رسانه‌ای، مخاطبان را جذب می‌کند

«اخلاق رسانه»،‌ همچون بسیاری از مقولات دیگر نظیر «اخلاق سیاسی» یا «اخلاق اقتصادی» و;، به این معناست که اصحاب رسانه، سیاست و اقتصاد، پایبند به ارزش‌ها و آموزه‌های اخلاقی باشند. برای مثال، سیاستمداری که ارتباط نزدیکی با رسانه‌ها دارد، ‌از توان بسیج عمومی بالایی برای کسب آرای سیاسی مردم برخوردار خواهد بود. چنین فردی زمانی که در یک برنامه تلویزیونی شرکت می‌کند و ادب و اخلاق را رعایت می‌کند و از بداخلاقی اجتناب می‌کند، می‌توان از این طریق،‌ وعده رسانه اخلاقی را نوید داد؛ زیرا به‌صورت غیرمستقیم اخلاق اسلامی را در رسانه ترویج می‌کند. به عکس، سیاستمدارانی که با ارتباط با رسانه‌ها، به ناهنجاری‌ها و بداخلاقی‌های اجتماعی دامن می‌زنند، ‌می‌توان از این طریق، شاهدِ جامعه و رسانه‌ای غیرپایبند به اخلاق اسلامی بود؛ زیرا چنین رسانه‌ای به ناهنجاری‌های اخلاقی در جامعه دامن می‌زند

بنابراین از یک سو،‌ رسانه‌ها و اصحاب و متولیان آنها، باید آنقدر با مسائل اجتماعی، فرهنگی، ‌آداب، ارزش‌ها و اخلاق اسلامی و اجتماعی آشنا باشند که ناهنجاری‌ها و بداخلاقی‌های اجتماعی را در رسانه‌ها منتشر نکنند و از سوی دیگر،‌ باید این رسانه‌ها به اندازه کافی مستقل و بی‌طرف باشند تا اعتبار و منزلت حرفه‌ای خود را حفظ کنند. بدین ترتیب، اگر رسانه‌ای سبکِ کلی در برنامه‌های خود، پایبند به اخلاق اسلامی باشد، به حریم خصوصی دیگران تجاوز نکند، اخلاق، ادب و نزاکت را در محاوره‌ها رعایت ‌کند، ‌به نوعدوستی، همکاری و همایاری عمومی تشویق ‌کند، از ترویج خشونت، و شکستن خطوط قرمز و ترویج ابتذال و بی‌بند و باری اجتناب نماید، و;، این رسانه، رسانه‌ دینی و اخلاقی خواهد بود

این پژوهش به ارائه برخی راهکارها برای نهادینه‌سازی اخلاق و ارزش‌های در رسانه است. نکته مهم اینکه رسانه باید از شگردها و شیوه‌های گوناگونی بهره گیرد تا بتواند توان رقابت با رسانه‌های رقیب را داشته باشد. اصولاً، در عرصه اخلاق، دین و ارزش‌ها و هنجارهای دینی، جذابیت شکل و ظاهر برنامه و محتوای غنی آن، برای ایجاد رغبت و نهادینه‌سازی ارزش‌ها ضروری است. معمولاً محتوای برنامه‌های رسانه‌های سکولار غربی، هر چند فاقد غنای لازم است، اما آنان با بهره‌گیری از جذابیت‌های شکلی، تبلیغی، روان شناختی، همین محتواهای ضعیف را مخاطب پسند می‌کنند. همین مهم نیز باید در رسانه‌ها در نظام اسلامی مورد توجه قرار گیرد. متأسفانه رسانه‌های ما در نظام اسلامی،‌ علی‌رغم برخورداری از محتواهای غنی، به دلیل ضعف ساختاری و فقدان جذابیت‌های لازمِ مخاطب‌پسند، اقبال چندانی از برنامه‌های آن نمی‌شود.‌ حتی برنامه‌های تولیدی غیرهالیوودی، نظیر برنامه‌هایی که در کره و یا ژاپن تولید می‌شود،‌ علی‌رغم ضعف محتوایی، به دلیل جاذبیت‌های لازم، با اقبال فراوانی مواجه شده است

راهکارهای نهادینه سازی

به نظر می‌رسد، پرداختن به حوادث تاریخی، بویژه تاریخ اسلام و ارائه الگوهای دینی و اخلاقی، البته با شکل جذاب و بهره‌گیری از سازوکارهای رسانه‌ای، پرداختن به موضوعات روز جامعه اسلامی، بهترین شیوه برای جذب مخاطب،‌ نهادینه‌سازی اخلاق و ارزش‌های اخلاقی و معارف دینی در رسانه است. اصولاً باید با رصد مسائل جامعه اسلامی، و پردازش آنها در قالب‌های گوناگون رسانه‌ای، اقدام به جریان‌سازی و فرهنگ‌سازی نمود و با ترویج ارزش‌های اخلاقی و دینی، دین، اخلاق و فرهنگ ناب دینی را در جامعه نهادینه ساخت. اما مهم‌ترین راهکارهای نهادینه سازی ارزش‌های اخلاقی در رسانه را می‌توان چنین برشمرد

رسانه‌ای که در برنامه‌های گوناگون خود، از جمله گزارش‌ها، رویدادهای سیاسی، فیلم،‌ سریال، اخبار و;، پایبندی خود را به اصول و ارزش‌های اخلاقی نشان می‌دهد، از نظر اکثر مخاطبان، شهروندان و نخبگان سیاسی رسانه دینی و اخلاقی محسوب می‌شود

معمولاً رسانه‌ها، ‌گاهی به شیوه‌های گوناگون و قالب‌های رسانه‌ای تحلیل، گزارش،‌ خبر، تفسیر، ‌فیلم، ‌سریال، ‌گفت‌وگو، مقاله و; و نیز موضوعات خاص اخلاقی را ترویج و یا سوژه خاص اخلاقی را برجسته می‌سازند. همچنین برخی شخصیت‌های اخلاقی و دینی و یا ارزشی را بیشتر از دیگران مورد توجه قرار می‌دهند، گاهی نیز با برجسته‌سازی موضوعات خاص اخلاقی و یا رخدادی خاص، آن را در راستای یک نکته اخلاقی و ارزشی برجسته ساخته، در جامعه ترویج می‌کنند. تأکید بر اصول اخلاقی و برجسته‌سازی و ترویج آن، ‌یا گفتگو و مصاحبه با برخی شخصیت‌ها و یا بیان حوادث خاص با جهت‌گیری خاص، موجب نهادینه سازی اخلاق در رسانه و یا ترویج ارزش‌های اخلاقی در رسانه‌هاست

رسانه‌ها، بویژه از نوع تصویری در بسیاری موارد، در باب موضوعات و یا رویدادهای سیاسی و مباحث اخلاقی جهت‌گیری می‌کنند و موضع خود را به‌عنوان خواست و مطالبات عمومی مطرح می‌کنند. موضع‌گیری در قبال یک رویداد یا حادثه فرهنگی یا اجتماعی، و یا در خصوص یک رفتار ضداخلاقی از جمله این موارد است. گاهی رسانه خود را ناظر و نگهبان جامعه می‌داند و گاهی نیز نسبت به بعضی موضوعات اخلاقی یا فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی موضع منفی می‌گیرد. البته، ‌گاهی هم در نقش خود مبالغه می‌کند

منطق غالب رسانه‌ها، و شیوه ارائه برنامه‌ها از سوی رسانه‌ها، منطق تجاری و صنعتی است. محدودیت‌های ساختاری، ‌ارتباط رسانه‌ را با اهداف رایج فعالیت‌های تجاری می‌آمیزد. البته، در منطق تجاری ‌می‌توان عواطف و احساسات را در عرصه اخلاق تحریک کرد یا حداکثر سود مادی را در عرصه سیاست مورد توجه قرار داد. آنچه در قلمرو عمومی، اجتماعی، فرهنگی و یا اخلاقی مهم تلقی می‌شود، مهارت برقراری ارتباط با مخاطب،‌ تحریک عواطف واحساسات او و نهادینه کردن اخلاق، آشنایی مخاطب با مقولات فرهنگی و اجتماعی در قالب‌های گوناگون رسانه‌ای، از جمله سخنرانی، ‌نمایش، ‌تصویر، فیلم، ‌داستان، ‌طنز، ‌گزارش، ‌خبر و ; است. همه اینها ویژگی‌های معمولی زبان رسانه‌های تجاری است که در پی ترویج اخلاق در رسانه است

همان‌گونه که هنرپیشگان با هنرنمایی خویش در فیلم‌ها و سریال‌ها و; در پی جذب مخاطب و نیز کسب شهرت هستند، و همانگونه که بازیگران سیاسی رویدادی را به وجود می‌آورند و یا موضوعی را طرح می‌کنند تا به کمک آن، توجه رسانه‌ها و در نتیجه جامعه را به خود جلب نموده، افکار عمومی را به سمت خود جلب نمایند، و پیام و شخصیت سیاسی خویش را در کانون توجه رسانه‌های پر مخاطب قرار دهند، باید در سریال‌ها،‌ فیلم‌ها، داستان‌ها،‌ حوادث تاریخی، ‌گزارش‌ها و; بتوان با تحریک عواطف و احساسات، و ارائه سوژه‌های ناب اخلاقی، مخاطبان را به خود جلب و در خصوص رفتارهای ضداخلاقی و نابهنجار و ناشایست موضع‌گیری منفی نمود. بدین‌سان، ‌اجماع عمومی را به سمت و سوی اخلاق اسلامی تحریک و حساس نمود. در واقع، ممکن است برخی سیاستمداران یا احزاب و گروه‌ها با استفاده ابزاری از رسانه‌ها، ‌اهداف سیاسی خاصی خویش را تعقیب نمایند. اما اصحاب رسانه‌ها باید با موضع‌گیری منفی به موقع، تأثیر آن را خنثی نمایند. همان‌گونه که می‌توان با بهره‌گیری از شیوه‌های مطلوب در ارتقای سطح اخلاق و عفت عمومی تلاش نمود و از شگردهای گوناگون ‌جذاب و مخاطب‌پسند ‌در راستای نهادینه کردن اخلاق در رسانه گام برداشت

برای عمق‌بخشی به برنامه‌ها و جذب حداکثری مخاطب و نیز نهادینه‌سازی اخلاق و محتوای دینی و فرهنگی برنامه‌های تولیدی در رسانه، توجه به لایه‌های و ابعاد شخصیتی مخاطبان در برنامه‌سازی امری ضروری است. این لایه‌های شخصیتی افراد عبارتند از

ـ لایه‌های زیستی و جسمی: شامل همه جنبه‌های فیزیکی که سلامت ما را تضمین و تأمین می‌کند

ـ لایه‌های فطری: شامل حقیقت جویی، کمال‌گرایی، لذت طلبی، حس پرستش، زیبایی‌خواهی، خدمت‌گذاری به همنوعان و حس اخلاقی

ـ لایه‌های حواس: شامل تجربه ما از حواس پنج‌گانه که مبادی ورودی و دریافت اطلاعات است

ـ لایه‌های عواطف: شامل هیجاناتی است که ما تجربه می‌کنیم. مثل احساس گناه، یأس، اضطراب، خشم، شادی، غم و نفرت

ـ لایه‌های تجسم ذهنی: شامل تفکر درباره تصویر و زؤیاهای ذهنی، تجسم‌های شنیداری و تحلیل‌های گفتاری و;

ـ لایه‌های روابط بین فردی: شامل تعامل اجتماعی فرد با دیگران، صله ارحام، دید و بازدیدها، سرکشی به افراد مستمند،‌ بیماران و

ـ لایه‌های شناختی: شامل افکار، ایده‌ها، ارزش‌ها، عقاید، فرهنگ، اخلاق و;

ـ لایه‌های رفتاری: شامل آنچه می‌گوییم، انجام می‌دهیم، عادت‌ها، واکنش‌ها به افراد و وقایع، گریه‌ها، خنده‌ها و;

علاوه بر این، توجه به اصولی چند در تاثیرگذاری بیشتر و نهادینه شدن اخلاق و برنامه‌ها، بویژه برنامه‌های تربیتی ضروری است

ـ توجه به اصل تأثیرگذاری بیشتر تبلیغ غیرمستقیم نسبت به تبلیغ مستقیم؛

ـ توجه به اصل محوریت مخاطب و سرمایه‌های فردی، اختیار و اراده وی، ظرفیت‌های شناختی و عاطفی او، اصل مسئولیت‌پذیری، کرامت انسانی، اصل توانایی در تغییر شخصیت او، اصل حقیقت‌جویی، تشویق، و لذت طلبی، ضررگریزی، کمال طلبی، حب ذات و;

ـ توجه به اصل تأیید اجتماعی و تلاش برای تدوین برنامه‌هایی که بستر مناسبی را جلب رضایت و تایید اجتماعی مخاطبان را به دنبال دارد

ـ نگاه مثبت به مخاطبان و نقدها و بازخوردهای برنامه‌ها؛

ـ توجه به اهمیت ضمیر ناخودآگاه به‌عنوان بخش اعظم شخصیت انسانی،

ـ توجه به اصل رفتار، عمل و زبان بدن مؤثرتر از کلام؛

ـ توجه به اصل هدف وسیله را توجیه نمی‌کنید و عدم استفاده ابزاری از وسائل و افراد و برنامه‌ها؛

ـ توجه به اصلِ حق‌گرایی، ارزش‌مداری، راستگویی، همنوایی، و;

ـ توجه به اصل تصویر، معادل هزار واژه است. زبان هنر، نمایش، تصویر، تمثیل، کنایه، نمادهای تصویری و; ماندگارترین و رساترین ابزار برای تاثرگذاری بر مخاطب می‌باشد

ـ توجه به اصل همدلی و همزبانی و اینکه همدلی شیرین‌تر از همزبانی است. تناسب برنامه‌ها با سطح فهم، ارزش‌ها و باورهای پذیرفته شده مخاطب

ـ توجه به اصل تمرکز بر درون‌مایه‌های فطری، کرامت و صفات مثبت مخاطب و تقویت و جهت دهی آنها با هدف تغییر صفات ناپسند اخلاقی

علاوه بر آنچه گذشت، برخی محورهای مهم جهت نهادینه‌سازی اخلاق در رسانه، بیان می‌گردد

۱. مخاطب شناسی

توجه به ظرفیت‌هاى فکری، عقلانى و تفاوت‌هاى فردى مخاطبان و در نظر گرفتن سطح درک و فهم مخاطب در ارائه نوع برنامه و پیام و ارتباط با او و انتقال پیام‌هاى اخلاقی و تربیتى، و ملاحظه تناسب محتواى کلامى با گنجینه فهم مخاطب در پذیرش پیام‌ نقش تعیین کننده‌اى دارد؛ زیرا ارسال پیام با هدف تغییر نگرش مخاطب صورت می‌گیرد تا مخاطب در زندگی خویش از اصولی پیروی کند که در این پیام‌ها بیان می‌شود. بنابراین، هدف از ترویج و ارائه یک پیام دینی، تغییر و دگرگون‌سازی بینش و نگرش مخاطب پیام است. بنابراین، توجه ویژه به مخاطب امری ضروری است. از این رو، اگر برنامه و یا پیامی متناسب با سطح فهم مخاطب نباشد، عملاً نه تنها تاثیرگذار نخواهد بود، بلکه ابتر خواهد ماند

پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «نحن معاشر الانبیاء امرنا ان نکلم الناس علی قدر عقولهم؛ ما پیامبران مأموریم که با مردم به اندازه عقل‌های ایشان سخن گوییم»۴ استاد شهید مطهرى مى‌گوید: «منطقى که یک پیرزن را مؤمن مى‌کند، اگر در مورد یک آدم تحصیل کرده به کار برده شود، او را گمراه مى‌کند. یک کتاب در یک زمان، مناسب ذوق عصر و سطح فکر زمان بوده و وسیله هدایت مردم بوده است. همان کتاب در زمان دیگر اسباب گمراهى است.»

البته قرآن به پیام رسانان این هشدار را می‌دهد که یکی از آسیب‌های جدی در حوزه رسانه، ترس از بهانه‌جویی مخاطبان پیام است. بسیاری اوقات پیام‌رسانان به علت واکنش‌های منفی مخاطبان و بهانه جویی آنان، بخشی از پیام، معارف و احکام دین را وامی‌نهند و به ابلاغ آن اقدام نمی‌ورزند(هود:۱۲). به عبارت دیگر، توجه به موقعیت و وضعیت مخاطبان مهم و حائز اهمیت است. ولی این توجه و اهتمام نباید به اندازه‌ای باشد که اصل پیام را تحت الشعاع خود قرار دهد. از این رو، قرآن یکی از آسیب‌های جدی تبلیغ پیام دین را توجه بیش از اندازه به خواسته و تمایلات مخاطبان می‌داند؛ زیرا اگر از خواسته‌ها و تمایلات آنان پیروی شود، هرگز تغییر نگرش آن چنان که مقصد و هدف است، صورت نخواهد پذیرفت(شوری: ۱۵). توجه به نیازها و ایستارهای مخاطبان تا جایی درست است که اصل پیام دچار خدشه نشود و تغییری در محتوای پیام صورت نگیرد

همچنین قرآن کریم با توجه به واکنش‌های منفی مخاطبان، به پیام رسان و اصحاب رسانه هشدار می‌دهد که نباید تحت تاثیر واکنش‌های تمسخرآمیز و یا استهزای مخاطبان قرار گرفت و پیام را به شکلی تغییر داد و یا آن را به شکلی در آورد که مخاطب را خوش آید(کهف: ۵۶). از منظر قرآن، این واکنش‌های سرد را می‌بایست در قساوت قلب و سنگ دلی مخاطبان جستجو کرد؛ زیرا گاهی مخاطبان حاضر نیستند پیام‌های مخالف عقیده خود را گوش دهند، چه رسد به اینکه آن را پذیرفته و تغییر نگرش دهند(آل‌عمران:۱۵۱). از این رو، مخاطب‌شناسی، تناسب محتوای پیام با سطح فهم مخاطب و اصل قرار نگرفتن مخاطب و تابع او نبودن، از جمله راهکارهای موفقیت رسانه‌ها در نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در جامعه است

بنابراین، رسانه‌ها در نظام اسلامی باید با رصد انتظارات، اقتضاءات، نیازها و خواست‌های اقشار گوناگون جامعه، برای هر قشر خاصی بر اساس سطح فهم و درک آنان نسبت به برنامه‌سازی و تهیه خوراک فکری مناسب، در عرصه ارزش‌های دینی و اخلاقی اقدام بایسته نماید. توجه بیش از حد به خواست مخاطب و تغییر محتوای پیام نیز آسیب محسوب می‌شود

۲. دوسویه و تعاملی بودن برنامه‌ها