فایل ورد کامل فرزندپروری و مکان کنترل؛ تحلیل رابطه شیوه‌های تربیتی با نگرش دانش‌آموزان پسر نسبت به مسئولیت‌پذیری

مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، ۱۳۷۸ ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، ۱۳۶۷ ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، ۱۳۷۳ ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانواده امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، ۱۳۸۴ ) .
نیکلی ( ۱۹۷۱ ، به نقل از برومند نسب ، ۱۳۷۳ ) اظهار می دارد ، جو حاکم بر خانواده و رفتار والدین می تواند در چگونگی احساس فرد از خود و توانایی هایش مؤثر باشد . وی معتقد است که حمایت افراطی والدین باعث می شود که کودک احساس بی کفایتی و عدم مقبولیت کند ، زیرا که فرصت مستقل بودن و احساس مسئولیت از او گرفته می شود . همچنین نیکلی معتقد است که سلطه والدین ، همین واکنش ها را در کودک ایجاد می کند . هر چند در ظاهر حمایت افراطی و سلطه گری دو صفت متفاوت و متضاد هستند ولی هر دو صفت این ویژگی را دارند که در کودک این احساس را به وجود می آورند که دیگران برای او تصمیم گیرنده هستند و خودش مسئولیتی در قبال شکست ها و پیروزی هایش ندارد .
نوویکی و کانتون ( ۱۹۶۶ ؛ نقل از ماسن و همکاران ، ترجمه یاسایی ، ۱۳۷۳ ) نشان داده اند که کنترل و صمیمیت والدین متغیرهای مهمی در رشد مکان کنترل کودک هستند و همچنین محیطی که فرزندان در آن رشد می یابند در رشد انتظارات تعمیم یافته  آنها بسیار مهم است لذا ویژگیهای شخصیتی والدین و ارتباط و تاثیر آن بر ویژگی های شخصیتی فرزند ، به ویژه مکان کنترل اهمیت زیادی دارد . فراهانی ( ۱۳۷۸ ) در این مورد می گوید اعتقاد به کنترل درونی اساساً در خانواده هایی آموخته می شود که در آن والدین گرم و صمیمی و حامی کودکان هستند . آنها را به خاطر پیشرفت در کارهایشان تشویق می کنند و سعی بر کنترل مستبدانه آنها ندارند . این والدین در شیوه تربیت فرزندان دارای ثبات رفتاری هستند و سعی نمی کنند که پیوسته قوانین خانه را تغییر دهند و یا سعی نمی کنند از تنبیه بیش از اندازه استفاده کنند . تحت چنین شرایطی بچه ها یاد می گیرند که به خاطر شکست های خود ، شرمندگی را پذیرا شوند ، همانطور که در هنگام موفقیت احساس خوشبختی می کنند ( ص ۳۷۸ ) .
لفکرت ( ۱۹۶۷ ؛ نقل از پایان نامه کارشناسی ارشد سردروه ، ۱۳۸۱ ) راجع به اهمیت رابطه والدین و فرزندان و تاثیر این روابط بر ویژگی کان کنترل معتقد است : کودک در جریان رشد به سوی واقعیت آزمایی برای آگاهی از واقعیت ها و محدودیت هایش نیاز به پرورش در خانه ای دارد که در آن به طور پیوسته ، از محرک های آزارنده و ترساننده در امان باشد و حس او از آزادی برای کشف محیط اجتماعی خود افزایش یابد که این احساس آزادی او را به سوی درونی بودن سوق می دهد . والدینی که انتظارات درونی بیشتری از فرزند خود دارند و به فعالیت های فرزندان پاداش می دهند فرزند آنها دارای کنترل درونی می شود . چون در چنین موقعیت هایی ، مهم ترین و اساسی ترین نکته ای که کودک می آموزد ، احتمال اخذ تقویت در قبال رفتارهای خود است ؛ ولی چنان که والدین رفتاری منع کننده ، محدود کننده و طردکننده همراه با انتقاد و خصومت را به فرزندانشان اعمال نمایند ، فرزند آنها دارای مکان کنترل بیرونی می شود .
در کل شکل گیری انتظارات مربوط به مکان کنترل یا به عبارت دیگر تکوین بعد درونی و بیرونی به رفتارهای والدین ، اعضا و خانواده ، دوستان ، معلمان و رویدادهایی که افراد با آن مواجه هستند و چگونگی برخوردها با این رویدادها ، بستگی تام دارد ( نقل از پایان نامه کارشناسی ارشد لطیفی ، ۱۳۸۴ ) .
بل گردلر ( ۱۹۸۶ ؛ نقل از سیف ، ۱۳۷۹ ) ، بر این باور است که آنهایی که خودشان را افرادی موفق می پندارند ، احتمالاً شکست را به علت بی ثبات بیرونی ، مثل : بیماری ، حالت روحی یا بخت و اقبال نسبت می دهند و از این طریق خودپنداره مثبت خود را حفظ می کنند اما افرادی که خودپنداره ضعیفی برای موفق شدن دارند ، انتظار کمی برای موفقیت در آینده دارند زیرا آنها موفقیت های خود را به عوامل بی ثبات و غیر قابل کنترل نسبت می دهند .
در فصل های بعدی به بررسی ارتباط بین شیوه های فرزند پروری  ادراک شده از سوی فرزندان در سه خرده مقیاس دموکراتیک  ، دیکتاتوری  و هرج و مرج با مکان کنترل در نوجوانان پسر پرداخته شده است ، نتایج این پژوهش و پژوهش های مشابه روشنگر و راهگشای پژوهش های آتی گردد و به حول و قوه الهی زمینه ای ایجاد گردد تا نوجوانان و جوانان این مرز و بوم به ویژه استان اردبیل و منطقه مورد پژوهش ( انگوت ) به ارزیابی درستی از امکانات ، استعدادها و محدودیت های خویش برسند و نبردبان تکاملی حیات نفسانی را به نحو احسنت طی کنند و شیوه های درست زندگی کردن را تجربه کنند ، نه زنده ماندن را .

فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)   
مقدمه    2
بیان مساله    5
اهداف تحقیق    7
فرضیه های تحقیق    7
تعریف اصطلاحات    8
شیوه های فرزندپروری    8
مکان کنترل    9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده    11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری    13
بعد «گرم» بودن والدین    13
بعد «کنترل» والدین    14
جنبه های مثبت کنترل والدین    15
جنبه های منفی کنترل والدین    17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین    18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری    19
والدین دارای اقتدار منطقی    20
والدین استبدادی    21
والدین آزاد گذار    22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)    23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند    25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر    26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری    28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه    30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر    30
درک سازه مکان کنترل    33       
تحول شخصیت از دیدگاه راتر    35
جنبه های منفی احاطه و کنترل    37
پیامدهای شخصی منفی    38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی    39
بررسی مقیاس های مکان کنترل    39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور    42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور    46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گستره تحقیقات    49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه    57
جامعه آماری    57
نمونه آماری    57
روش نمونه گیری    57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی    57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون    57
روایی    58
پایایی    58
نمره گذاری    58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی    59
پایایی    60       
نمره گذاری    61
روش تحقیق    62
شیوه اجرای تحقیق    62
روشهای آماری تحلیل داده ها    63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی    65
ب – تحلیل استنباطی    71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق    75
بحث و نتیجه گیری    75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر    77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر    78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)    79
کاربردها     79
منابع     81

منابع فارسی:
۱ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (۱۳۸۱) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
۲ـ اکبری، طیبه (۱۳۷۹)، بررسی تاثیر سبک¬های تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
۳ـ استانفورد و به یر (۱۹۹۳) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (۱۳۷۷) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
۴ت اسمعیل زاده، زهره (۱۳۸۰)، ارتباط بین شیوه¬های فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
۷ـ برومند نسب، مسعود (۱۳۷۳)، بررسی رابطه نگرشها و شیوه¬های فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
۸ـ پارسا، محمد (۱۳۷۲) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت
۹ـ پروین (۱۸۹۵) روانشناسی شخصیت (نظریه تحقیق ) ترجمه جعفر جوادی و پروین کدیور (۱۳۷۷) جلد اول، چاپ چهارم، انتشارات فرهنگی رسا
۱۰ـ خدا پناهی، محمد کریم (۱۳۷۶) انگیزش و هیجان، تهران: انتشارات سمت
۱۱ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران انتشارات رشد
۱۲ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات رشد
۱۳ـ دولت زاده، فریبا (۱۳۸۱)، بررسی ارتباط بین شیوه¬های تربیتی والدین با خلاقیت و کنجکاوی دانش آموزان دختر دبیرستان¬های شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۱۴ـ راکعی، لیلا (۱۳۸۰)، بررسی تاثیر شیوه¬های فرزند پروری برروی انگیزش پیشرفت، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۱۵ـ زندن (۱۹۸۸) روانشناسی رشد، ترجمه حمزه گنجی (۱۳۷۶) چاپ اول، تهران انتشارات بعثت
۱۶ـ سردروه ، محمد (۱۳۸۱) بررسی ارتباط بین نگرش به شیوه های فرزند پروری مادر (اقتدار منطقی، استبدادی، آزاد گذاری و ادراک فرزندان از آن شیوه¬ها با مکان کنترل و خود پنداره دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه تربیت معلم تهران
۱۷ـ سیف، علی اکبر (۱۳۷۹) ، روان شناسی پرورشی  (یادگیری و آموزش) تهران، انتشارات آگاه
۱۸ـ سیف، علی اکبر (۱۳۸۴)، روش تهیه پژوهشنامه، تهران انتشارات دوران
۱۹ـ شاکر واقفی، آزاده (۱۳۷۹)، ارتباط منبع کنترل و ویژگی¬های رفتاری دانش آموزان سال سوم راهنمایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۲۰ـ شاملو، سعید (۱۳۷۴)، بهداشت روانی، تهران انتشارات رشد.
۲۱ـ شریعتمداری، علی (۱۳۸۰)، روانشناسی تربیتی، تهران، انتشارات امیرکبیر
۲۲ـ شلویری، گلرخ (۱۳۷۷)، بررسی رابطه ویژگی¬ها و مکان کنترل مادر و فرزند با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر پایه چهارم ابتدائی شهر تهران در سال تحصیلی ۷۶ ـ ۷۵ پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده علوم تربیتی
۲۳ـ شولتز (۱۹۹۸) نظریه شخصت، ترجمه یحیی سید محمدی (۱۳۷۷)، چاپ اول، تهران انتشارات نشر نما
۲۴ـ فراهانی، محمد نقی (۱۳۷۷)، نظریه یادگیری اجتماعی راتر
۲۵ـ فراهانی، محمد نقی (۱۳۷۸)، روانشناسی شخصیت، نظریه، تحقیق، کاربرد، دانشگاه تربیت معلم
۲۶ـ فرگوسن، جرج تاکانه، یوشیتو (۱۳۸۳)، تحلیل آماری در روان شناسی و علوم تربیتی، ترجمه علمی دلاور و سیامک نقشبندی، تهران نشر ارسباران
۲۷ـ  کریمی، یوسف (۱۳۷۴)، روانشناسی شخصیت، چاپ چهارم، انتشارات پیام نور
۲۸ـ کیخائی، علیرضا (۱۳۷۴)، بررسی رابطه منبع کنترل، عزت نفس و معدل سال اول دانشجویان دختر پایه دوم مراکز تربیت معلم استان سیستان و بلوچستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
۲۹ـ لطف آبادی، حسینی (۱۳۷۸) روانشناسی رشد ۲ نوجوانی و بزرگسالی، چاپ اول، تهران انتشارات سمت
۳۰ـ لطیفی، نرجس (۱۳۸۴) بررسی رابطه شیوه¬های فرزند پروری با خود تنظیمی در دانش اموزان دختر دوره متوسطه: پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
۳۱ـ ماسن و همکاران (۱۹۸۶)، رشد شخصیت کودک، ترجمه مهشید یاسایی، ۱۳۸۳، چاپ چهارم، تهران مرکز
۳۲ـ مدنی، مریم (۱۳۸۴) بررسی رابطه سبک تربیت خانوادگی و سبک مدیریت مدیران منطقه ۱۶ آموزش و پرورش شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
۳۳ـ معنوی پور، داوود و پیر خائفی، علیرضا (۱۳۸۴)، روش¬های پژوهش در علوم رفتاری، تهران انتشارات دواوین
۳۴ـ مهرافروز، حجت الله (۱۳۷۸) بررسی رابطه بین نگرش نسبت به شیوه¬های فرزند پروری مادر (اقتدار منطقی، استبدادی، آزادگذاری) با مکان کنترل و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدائی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده علوم تربیتی.
۳۵ـ میرزائی، شکوفه (۱۳۸۲) بررسی رابطه شیوه¬های فرزند پروری با انگیزه پیشرفت تحصیلی دختران دوره راهنمایی منطقه ۶ شهرستان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
۳۶ـ میرزائی تهرانی، شکوفه (۱۳۷۹) رابطه موضع کنترل (درونی ـ بیرونی) با عزت نفس دختران سال سوم دبیرستان¬های شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه ازاد واحد تهران مرکز
۳۷ـ نادری، عزت اله و سیف نراقی، مریم (۱۳۷۳)، روش تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی با تاکید بر علوم تربیتی، انتشارات بدر
۳۸ـ وزیری، شهرام و همکاران (۱۳۸۳)، روش تنظیم و گزارش پژوهش در روان شناسی و علوم تربیتی تهران، نشر روان