فایل ورد کامل خاورمیانه و فلسطین؛ تحلیل مسائل سیاسی، اجتماعی و تاریخی منطقه و جایگاه آن در معادلات جهانی

پیشگفتار:

رساله حاضر ، گامی است در تداوم گامهایی  که در جهت شناخت یکی از مهمترین مسائل خاورمیانه  برداشته شده است.موضوعی که با سابقه ای در حدود نیم قرن به عنوان یکی ازمناقشه برانگیزترین مسائل منطقه خاورمیانه و جهان ، مطرح می باشد .
محققین و کارشناسان از زوایای مختلفی به بررسی ابعاد متنوع این موضوع  پرداخته اند و هرکدام ،علل و دلایل ناکامی طرحهای صلح میان اسرائیل و فلسطین را از دریچه ای، به نظاره نشسته و تحلیل  نموده اند. نگارنده  نیز از زاویه ای خاص به تحلیل  این موضوع  پرداخته و در پرتو بازشناسی  رویکرد سنتی امنیت ملی اسرائیل در خصوص مسائل مورد مناقشه طرفین،فرایند شکل گیری دولت مستقل فلسطینی را بررسی می‌کند .
قطعاً پرداخت  به موضوع  از زاویه ای خاص به معنای نگرشی یکسویه به مسئله نبوده و صرفا ً به منظوربسط و گشایش رویکردها و زوایایی دیگر به موضوع می باشد .
این رساله، آغازی است برای گام نهادن در فضای تحقیقات و کسب معرفت علمی و لذا تهی از اشکال نبوده و به معنای پایان کار نخواهد بود .

مقدمه:

اصل حق مردم در تعیین سرنوشت و به دست آوردن استقلال ملی خود ، پیامد منطقی به رسمیت شناختن آزادی بشر و تفکر ملی است . این اصل بعد از جنگ جهانی اول به صورت رسمی در روابط بین المللی مطرح شد. در آن ایام آنچه درمورد حق تعیین سرنوشت واستقلال ملی در میثاق جامعه ملل و در حقوق بین‌الملل گنجانده شده بود ، چیزی نبود جز اصلی که به صورت ترجیحی و آن هم به طور تقریبا انحصاری در اروپا به کار بسته می شد . اما آنچه در این مورد در منشور سازمان ملل متحد در ماده اول ( بند ۲ )و ماده هفتا د و سه قید شده بود ، به کمک کارهای سازمان ملل ، از سال ۱۹۵۲ و به خصوص از سال ۱۹۶۰ ، به صورت یک اصل بنیادی حقوق بین الملل با کاربرد وسیع جهانی و به منزله ضابطه مسلم حقوق بین الملل در آمده است .
امروزه علیرغم کمرنگ شدن حاکمیت دولتهای ملی ، حق تعیین سرنوشت و استقلال ملی دو مفهومی هستند که هم عرض یکدیگرشناخته می شوند،بطوریکه استقلال ملی محملی برای تحقق حق تعیین سرنوشت ملل تلقی می شود. یکی از نخستین کسانی که به صورت جدی به این مهم پرداخته ، «آلفرد کوبان» است . او در مطالعات خود به اینواقعیت رسیده است که در سیاست تئوری و عمل هرگز جدا از هم نیستند و زمانی که «ناسیونالیسم» تحت تأثیر تئوری حق تعیین سرنوشت به عنوان اساس نظم نوین بین‌المللی اعلام شد، مسائلی به سبب تلقی یک چنین جدائی بروز کرد. بر همین اساس کوبان هیچگونه تردیدی درمشاهده هم عرضی میان استقلال ملی و حق تعیین سرنوشت ندارد.
سابقه ملی گرائی و شکل گیری هویت ملی فلسطینی به زمان قبل از قیمومیت بریتانیا بر می گردد . به عبارت دیگر یرای جستجوی ریشه های ناسیونالیسم فلسطینی باید به تاریخ دولت سازی امپراطوری عثمانی، که فلسطین زمانی جزئی از آن بود، توجهی ویژه  شود .نیاز امپراطوری عثمانی برای سازماندهی نوین خود و متعاقبا توسعه سیستم آموزشی ،ازرهگذر رشد تضادهای میان نخبگان ترکان عثمانی و نخبگان پیرامونی، موجب به وجودآمدن بنیادهای حس ملی گرائی  و هویت  ملی نوین در میان اقوام مختلف این امپراطوری شد. بر همین اساس تولد هویت ملی فلسطینی را،آنگونه که برخی آثار جدید خصوصا با گرایشات صهیونیستی استدلال می کنند، نمی توان به مسئله مقابله با صهیونیسم تنزل داد.
تولد هویت ملی فلسطینی در دوران امپراطوری و تکامل آن در دوران قیمومیت بریتانیا و تضاد آن با صهیونیسم، موجب شد تا سازمان ملل در هنگام صدور قطعنامه ۱۸۱ مصوب سال ۱۹۴۷ ، هویت ملی فلسطینیان و حق آنها در تشکیل دولت ملی مستقل را به رسمیت شناسد و رأی  به  تقسیم فلسطین دهد. با استناد به این قطعنامه و سایر قوانین اصولی بین المللی ، از جمله منشور سازمان ملل  و اعلامیه حقوق بشر، موجودیت هویت ملی فلسطینی امری مسلم و انکارناپذیر است که باید در قالب یک دولت ملی مستقل و حاکم تجلی یابد. 
قطعنامه های ۱۸۱ مجمع عمومی و  242 و ۳۳۸  شورای امنیت سازمان ملل از آن جهت مهم هستند که محدوده سرزمینی دولت موعود فلسطینی را مشخص می کنند. بر طبق قطعنامه های مذکور ، کرانه باختری، نوار غزه و قسمت شرقی بیت المقدس،مناطقی اشغالی به حساب می آیند واسرائیل باید آنهارا تخلیه نموده و به اقتدار فلسطینی اعاده نماید. ازاینرو این مناطق  را باید به عنوان قسمتی از سرزمین دولت فلسطینی به شمار آورد و عدم تخلیه آن ویا تکه تکه کردن آن از طریق تخلیه ناقص و تضمین تداوم موجودیت شهرکهای یهودی، به مثابه فقدان عناصر لازم برای تشکیل دولت فلسطینی و متعاقبا نقض استقلال خواهد بود. همچنین اسرائیل باید بر طبق این قطعنامه ها از ادعاهای خود بر منابع زیر زمینی این مناطق به ویژه آب و کنترل هوایی آن مناطق دست بردارد . چرا که زیر زمین و فضا نیز از جمله قلمرو سرزمینی یک دولت به شمار می‌آید. ملت فلسطین باید در این سرزمین به طور آزادانه و بدون دخالت خارجی ( اسرائیل )  سازمان سیاسی  مخصوص خودشان را به وجود آورند تا اراده خود را در قالب آن جاری ساخته و حق تعیین سرنوشت خود را تحقق بخشند. لازمه تحقق این فرایند ، بازگشت خیل عظیم پناهندگان فاقد تابعیت دولت مشخص از خارج است و این چیزی است که حقوق بین الملل نیز صراحتا بر آن تأکید نموده است . عدم امکان بازگشت پناهندگان و عدم توانائی آنها در به دست گرفتن حق تعیین سرنوشتشان و بالاخره  تداوم  بلا تکلیفی و آوارگی آنها ، به منزله  گسیختگی انسجام ملی مردم فلسطین و متعاقبا نقصان یکی از عناصر تشکیل دهنده دولت ملی یعنی «مردم یا جمعیت » خواهد بود،چرا که عصاره اصلی این عنصر،تجمع مردمی که دارای دلبستگی سرزمینی، نژاد، زبان، تاریخ و سایر ویژگیهای مشترک می‌باشند ،تحت لوای یک حکومت است.
عدم توانائی کنترل قلمرو سرزمینی همراه باکلیت ارضی آن وعدم تحقق انسجام ملی فلسطین درچارچوب یک دولت ملی ، در کنار تسلیم اقتدار فلسطینی در برابر برخی  خواسته های مداخله جویانه اسرائیل ، نظیر نظارت امنیتی بر مناطق فلسطین وعدم تشکیل ارتش فلسطینی درآن مناطق ، استقلال و حاکمیت دولت فلسطینی را زیرسوال می‌برد.
با این اوصاف ،علیرغم آنکه ازطریق پروسه اسلو،فلسطینیان توانسته اند یک سازمان حکومتی ،هر چند شکلی، مخصوص خود را ایجاد کنند و قسمتهایی از سرزمینهایشان را از اشغال اسراییل خارج و حتی کنترل امنیتی آنها را در دست گیرند، هنوز برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی راه درازی ،همراه با موانع دشوار ،در پیش است. برای تحقق چنین فرایندی لازم است راه حلهایی را برای مسائل موکول شده به مذاکرات نهایی، شامل شهرکها، پناهندگان آب و بیت المقدس یافت که حق تعیین سرنوشت فلسطینیان  را نقض نکند و استقلال دولت موعودشان را،چنانکه قواعد حقوق عمومی و حقوق بین الملل بر آن حکم می کند،زیر سوال نبرد. از آنجائی  که مواضع و عملکردهای حکومت های  مختلف اسرائیل ، اعم از چپ و راست ، در خصوص مسائل  فوق الذکر در تقابل با استقلال و حق تعیین سرنوشت فلسطینیان ارزیابی می شود . لذا این رساله آنها را  به  عنوان  موانع شکل گیری دولت  مستقل فلسطینی فرض کرده است و اعلام استقلال  دولت فلسطینی قبل از ترفیع موانع فوق الذکر را، به صورت شکلی و صوری و فاقد معنای واقعی تلقی می کند.
از آنجائی که فلسفه اصلی تأسیس دولت (ملت – کشور)دو مسئله اساسی ،یعنی اولا تأمین امنیت شهروندان (مردم و سرزمین) ثانیا ،تحصیل منافع عمومی (رفاه و توسعه همه جانبه) می باشد، بنابراین پس از شکل گیری عناصر اصلی دولت یعنی قلمرو و مردم ، حکومت و حاکمیت دولت متولد شده و بر اساس فلسفه اولی تأسیس آن ، اولین تشکلها یعنی سازمانهای نظامی –  انتظامی  پدید آمده که در بعد داخلی و خارجی  وارد عمل  می شود. از اهداف اصلی و اولیه همه دولتها همین دو مسئله می باشد. تجلی و تکامل و تحقق این دو هدف اصلی در سیاست داخلی است که در صحنه بین المللی نیز تعقیب می شود ، یعنی اصل تأمین منافع ملی و امنیت ملی در سیاست خارجی، تجلی این دو نیاز اولیه داخلی دولت است.به عبارت دیگر بدون وجود امنیت هیچ برنامه ای در داخل یک کشور قابل اجرا نمی باشد. شکوفایی اقتصادی،سرمایه گذاری،برنامه ریزی برای رشد و هرگونه برنامه دیگر نیاز به امنیت و زمینه مطمئن در سطوح مختلف جامعه دارد که همگی در گرو تأمین امنیت است .در واقع امنیت در زمره اهداف ،منابع و ارزشهای اصولی و پایدار هر جامعه ای است.
براین مبنا ،تمامی دولتها با هرگونه گرایشی ،تأمین این دو اصل (امنیت ملی- منافع ملی )را بدون استثناء از اهداف اولیه سیاست خارجی خود می دانند .در واقع ،امنیت ملی عبارت است از اساس آزادی کشور در تعقیب هدفهای اساسی و فقدان ترس و خطر جدی از خارج نسبت به منافع سیاسی ، اساسی و حیاتی کشور می‌باشد.
بحرانی که به دنبال تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸ در منطقه خاورمیانه به وجود آمد علیرغم گذشت بیش از نیم قرن از آن همچنان به عنوان یکی از بغرنج ترین بحرانهای موجود در جهان به شمار می رود. بحرانی که باعث وقوع چهار جنگ بین طرفین منازعه شد . اگرچه در دهه های اخیر از دامنه و شدت منازعات کاسته شده است و میان اسرائیل و برخی از همسایگانش مانند مصر و اردن قرارداد صلح منعقد شده است،اما مسئله اصلی که وضعیت  فلسطینیان در داخل  کشور اسرائیل  و آینده آنهاست ،  همچنان به عنوان یک معضل  جدی پا برجا می‌باشد.
علیرغم انعقاد قراردادهای صلح متعدد بین اسرائیل و فلسطینیها نظیر اسلو ۱ و ۲ ، مادرید و چندین موافقتنامه ذیل  این قرارادادها ، صلح  نهائی  و آرامش برقرار نشده است  و چشم انداز روشنی هم از به سرانجام رسیدن فرایند صلح وجود ندارد.

۱. طرح مسئله و تعریف موضوع تحقیق :
اصل حق مردم درتعیین سرنوشت و بدست آوردن استقلال ملی خود، پیامد منطقی به رسمیت شناختن آزادی بشر و تفکر ملی است. این اصل بعد از جنگ جهانی اول به صورت رسمی در روابط بین الملل مطرح شد.
آنچه دراین مورد درمنشورسازمان ملل متحد درماده اول (بند ۲) و ماده ۷۳ قید شده بود،به کمک کارهای سازمان ملل ، از سال ۱۹۵۲  و به خصوص از سال ۱۹۶۰ ، به صورت یک اصل  بنیادی حقوق بین الملل با کاربرد وسیع جهانی و به منزله ضابطه بی چون و چرای حقوق بین الملل در آمده است.
امروزه حق تعیین سرنوشت و استقلال ملی دو مفهومی هستند که هم عرض یکدیگر شناخته می شوند، به طوری که استقلال ملی ، محملی برای تحقق حق تعیین سرنوشت ملل تلقی می شود .
سابقه ملی گرایی و شکل گیری هویت ملی فلسطینی به زمان قبل از قیمومیت بریتانیا برمی گردد . به عبارت دیگر برای جستجوی ریشه های ناسیونالیسم فلسطینی باید به تاریخ دولت سازی امپراطوری عثمانی که فلسطین زمانی جزئی ازآن بود، توجه ویژه شود.نیاز امپراطوری عثمانی برای سازماندهی نوین خود و به دنبال آن توسعه سیستم آموزشی،از رهگذر رشد تضادهای میان نخبگان ترکان عثمانی و نخبگان پیرامونی، موجب به وجودآمدن بنیادهای حس ملی گرایی و هویت ملی  نوین در میان اقوام مختلف این امپراطوری  شد . بر همین اساس، تولد هویت ملی فلسطینی را، آنگونه  که برخی آثار جدید بویژه با گرایشات  صهیونیستی  استدلال می کنند ، نمی توان به مسئله مقابله با صهیونیسم تنزل داد .
تولد هویت ملی  فلسطینی  در دوران امپراطوری عثمانی و تکامل  آن در دوران قیمومیت بریتانیا و تضاد آن با صهیونیسم موجب شد تا سازمان ملل در هنگام صدور قطعنامه ۱۸۱ مصوب سال ۱۹۴۷ ، هویت ملی فلسطینیان و حق آنان در تشکیل  دولت ملی مستقل را به رسمیت شناسد و رأی به  تقسیم فلسطین بدهد. قطعنامه های ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت سازمان ملل هم در همین جهت صادر گردیدند . قطعنامه های مذکور از آن جهت مهم هستند که محدوده  سرزمینی دولت  فلسطینی را مشخص می کنند . بر طبق قطعنامه های  مذکور ، کرانه باختری و نوار غزه و قسمت شرقی بیت المقدس مناطق اشغالی به حساب می آیند و اسرائیل باید آنها را  تخلیه نموده و به اقتدار فلسطینی اعاده نماید. از اینرو این مناطق را باید به عنوان قسمتی از سرزمین دولت فلسطینی به شمار آورد و عدم تخلیه آن و یا تکه تکه کردن آن از طریق تخلیه ناقص و تضمین تداوم موجودیت شهرکهای یهودی، به مثابه فقدان عناصر لازم برای تشکیل دولت فلسطینی و در نتیجه نقض استقلال خواهد بود.
به علاوه ادعاهای اسراییل مبنی  بر تسلط  بر منابع زیرزمینی این مناطق و بویژه آب و کنترل  هوایی این مناطق، ناقض استقلال دولت فلسطینی بوده،چرا که زیرزمین و فضا نیزازجمله قلمرو سرزمینی یک دولت به شمار می‌آید. ملت فلسطین،می بایست دراین سرزمین به طورآزادانه و بدون دخالت خارجی(اسراییل)،سازمان سیاسی مخصوص خود را به وجود آورند تا اراده خود را در قالب آن جاری ساخته و حق تعیین سرنوشت خود را تحقق بخشند.لازمه تحقق این فرآیند،بی شک بازگشت خیل عظیم پناهندگان فاقد تابعیت دولت مشخص است واین چیزی است که حقوق بین الملل نیز به  طور صریح بر آن تأکید نموده است . عدم امکان بازگشت پناهندگان و عدم توانایی آنها در بدست گرفتن حق تعیین سرنوشتشان و بالاخره تداوم  بلاتکلیفی  و آوارگی آنها، به منزله  گسیختگی انسجام ملی مردم فلسطین و در نتیجه نقصان یکی از عناصر تشکیل دهنده دولت ملی، یعنی « مردم یا جمعیت » خواهد بود،چرا که عصاره اصلی این عنصر، تجمع مردمی که دارای دلبستگی سرزمینی ،نژاد،زبان،تاریخ و سایر ویژگیهای مشترک می‌باشند، تحت لوای یک حکومت است.
عدم توانایی کنترل  قلمرو سرزمینی همراه با کلیت ارضی آن و عدم  تحقق انسجام ملی  فلسطین در چارچوب یک دولت ملی ،در کنار تسلیم اقتدار فلسطینی در برابر برخی خواسته های مداخله جویانه اسراییل ،نظیر نظارت امنیتی بر مناطق فلسطینی و عدم تشکیل ارتش فلسطینی در آن مناطق ،استقلال و حاکمیت دولت فلسطینی را زیر سؤال خواهد برد.
در تحقیق و بررسی برای جستجوی متغیری که به بهترین صورت،علت عدم شکل گیری هویت مستقل فلسطینی را توضیح  دهد، متوجه استراتژی امنیت ملی  اسراییل شدیم . در این میان رویکرد سنتی به امنیت ملی حایز اهمیت بسیاراست. به طور کلی ، دولت اسراییل  به دلیل  شرایط خاص ژیوپلتیکی ، انسانی و شکل گیری غیر طبیعی اش از ابتدای تأسیس ، تاکنون،جهت تأمین امنیت خود از دکترین امنیتی خاصی پیروی می‌‌کند.
در چارچوب رویکرد  سنتی  به امنیت ملی که  ماهیتی سرزمینی داشته ،  مسائل اصلی مورد درگیری دو طرف اسراییلی  و فلسطینی ،یعنی مسئله  قدس ، آوارگان ، شهرک نشینها ، امنیت و مرزها که عناصر لازمه تشکیل دولت ملی  مستقل فلسطینی می باشد ، تاکنون غیر قابل حل باقی مانده است . چرا که بررسی و تحلیل تعریفها و واقعیت دولت نشان می دهد که برای موجودیت و حفظ دولت ،چهار عنصر اساسی وجود دارند که در صورت عدم وجود هر یک ازاین عناصر ، دولت نیز وجود نخواهد داشت . (سرزمین ، جمعیت ، حکومت ، حاکمیت.)
لذا منظور از انجام این تحقیق، یافتن پاسخی برای این پرسش است که چرا با وجود گذشت نیم قرن از منازعه میان اسرائیل و فلسطین،این مسئله کماکان غیر قابل حل باقی مانده است و دولت فلسطینی هنوز شکل نگرفته است. مسئله ای که کانونی بحرانی در قلب خاورمیانه  به وجود آورده و به عنوان  یکی از طولانی ترین کشمکشهایی که عقلانیت بشر را در قرن بیست و یکم مخدوش ساخته، تبدیل شده است.
۲. انگیزه نگارش تحقیق :
بدون شک، موضوع فلسطین و کشمکش طولانی با اسرائیل در منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه ، همواره محققین بسیاری را به یافتن علل کشمکشها و درگیریهای هر روزه این منطقه ترغیب کرده است. در این میان، یافتن علل ناکامی طرحهای صلحی که بخصوص پس ازدهه ۹۰ میلادی بین طرفین به امضاء رسید وبا وجود حمایت قدرتهای بزرگ جهان ، تنها برخی از مفاد آن اجرا شد، انگیزه بسیاری برای نگارنده جهت انجام تحقیق حاضر بوده است. همچنین شناخت دقیق و علمی استراتژی امنیت ملی اسرائیل و دیدگاه  سنتی در خصوص امنیت ملی که در تحقیق حاضر به عنوان مانع تشکیل دولت مستقل فلسطینی فرض شده است، به دلیل تأثیر گذاری این رویکرد بر نافرجام ماندن مذاکرات صلح و عدم اجرای مفاد قراردادها و نوع نگاه به مسائل  امنیتی ، نیز به اندازه کافی  نگارنده را به انجام این تحقیق ترغیب نموده است.
۳. اهداف تحقیق :
ازجمله اهدافی که این رساله دربعد علمی دنبال می کند، ضرورت شناخت واقع بینانه درخصوص یکی از مهمترین مسائل خاورمیانه در نیم قرن اخیر می باشد. شناخت مسئله فلسطین و مناقشه ای که طرفین درگیر، در طی نیم قرن که از این موضوع می گذرد و حتی در دوران مذاکرات موسوم به صلح خاورمیانه، مناقشه موجود حل و فصل نشد و همچنین شناخت رویکرد سنتی اسرائیل در خصوص امنیت ملی، بدوراز قضاوتها و پیشداوریهای رایج، از جمله اهدافی است که در این رساله دنبال می شود.
همچنین شناخت در خصوص مباحث امنیتی و به طور ویژه در زمینه امنیت ملی  و طرح آن  به عنوان متغیری در تبیین مناقشات اسرائیل و فلسطین موجب خواهد شد که مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و کلیه دستگاههای ذیربط، باتمرکز در این  حوزه ، از پرداختن به مباحث کم اهمیت در باب مناقشه خاورمیانه ، اجتناب کرده و در پرتو نگاهی ویژه ، تحقیقات ، سیاستها و برنامه ریزیهای خود را تنظیم نماید .
در باب ضرورتهای خاص انجام تحقیق به عنوان هدف دیگر این رساله نیز باید گفت که از آنجا که رژیم اسرائیل از بدو پیدایش تاکنون از استراتژی امنیتی خاصی پیروی می کرده و بخصوص با تغییرات محیط استراتژیک اسرائیل پس از دهه ۹۰ و به دنبال آن حوادث ۱۱ سپتامبر و تأثیرات آن براستراتژی امنیت ملی اسرائیل، تهدیداتی در پرتو نگرش جدید ، متوجه امنیت جمهوری اسلامی ایران نیز می باشد که تحقیق و آشنائی در خصوص استراتژی امنیت ملی اسرائیل ، می تواند راهگشای برنامه ریزان و تصمیم گیران عرصه سیاست خارجی در مرحله طراحی و اجرا قرار گیرد.
۴. اهمیت تحقیق :
بدون شک ،مهمترین کانون تحولات و حوادث خاورمیانه ،منطقه فلسطین اشغالی و رویدادها و رخدادهای مختلف در این منطقه از جهان است . بطوریکه  اخبار رویدادهای فلسطین ، همه روزه در صدر اخبار مهم دنیا قراردارد و سیاستمداران و  دیپلماتهای  کشورهای  مختلف ( بخصوص کشورهای اسلامی و اروپایی و آمریکایی )  با  مسائل پیچیده و غامض این منطقه از خاورمیانه سر و کار دارند.
آنچه برای نگارنده این رساله ، اهمیت دوچندانی داشته ، شناختی علمی و واقع بینانه از مسئله اسرائیل و فلسطین و درک چرایی بن بست در مذاکرات صلح می باشد.  پر واضح است که در بررسی علل یک مسئله، عوامل متعددی می تواند دخیل باشد و از زوایای مختلف میتوان  به موضوع پرداخت . لذا این رساله از منظر رویکرد سنتی امنیت ملی اسراییل به تبیین این مسئله پرداخته است.
نگارنده  سعی دارد با  تبیین علمی  مسئله اسرائیل  و فلسطین و شناخت استراتژی امنیت ملی اسراییل  و بررسی رویکرد سنتی در این خصوص و در نهایت تحولاتی که  در نوع نگاه  گروههای اسراییلی  به مسئله فلسطین  پدید آمده است، آینده روند صلح و تشکیل دولت فلسطینی را در حد بضاعت علمی خود بررسی کند.
۵. قلمرو تحقیق :
این رساله قصد دارد به بررسی  رویکرد سنتی اسرائیل به امنیت ملی که ماهیت سرزمینی داشته ، بپردازد و تأثیر آن را بر شکل گیری دولت مستقل فلسطینی بررسی کند. دراین راستا، با تأکید بر قراردادهای صلحی که میان طرف فلسطینی با اسرائیل ازدهه ۹۰ میلادی و به طورمشخص قرارداد اسلو در سال ۱۹۹۳  منعقد شده و تا سال ۲۰۰۳ که  نقشه راه از سوی کوارتت (گروه چهار جانبه آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و سازمان ملل مطرح شد، سعی خواهد شد به این مهم پرداخته شود. همچنین مقطع زمانی ۲۰۰۴ و طرح آریل شارون مبنی بر خروج از غزه نیز بررسی خواهد شد. لذا این رساله مقطع زمانی ۱۹۹۳ (انعقاد قرارداد اسلو۱) تا سال ۲۰۰۴ را در برمی‌گیرد.
البته  تأکید تحقیق حاضر بر رویکرد  سنتی  به استراتژی امنیت ملی  اسرائیل  می باشد و به  بررسی تأثیر آن بر شکل گیری دولت مستقل فلسطینی داشته است.

منابع و مآخذ:
منابع انگلیسی:
۱. Allen, Richard. Imperialism and Nationalism in Fertile Crescent, Sources and Prospects of Arab- Israeli Conflict. Oxford University Press 1974.
۲. Andoni, Lamis. “Redefining Oslo”: Negotiating the Hebron Protocol. (Journal of Palestine Studies). 3/27/1999.
۳. Arye, Naor. The Security Argument In The Territorial Debate In Israel. Israel studies Vol 4. Number 2. Fall 1999.
۴. Article: The First Hundred Years. Ben Gurion, David. (From: Israeli Politics And Society Sinse 1948). Vol 3. Editor: Karsh, Efraim.(Frank Cass-London 2002)
۵. Cattan, Henry. The Palestine Question. (Croom Helm Ltd. 1988. London & New York)
۶. Eban, Abba. An Autobiography. (New York: Random House. 1977)
۷. Elie Podeh. The Desire To Belong Syndrome: Israel And Middle Eastern
Defense 1948-1954. Israel Studies. Vol 4. Number 2. Fall 1999
۸. Ell sworth, Huntington. Mansprings of civilization. (New York, wiley 1945)
۹. E. Schulze, Kristen. The Arab- Israeli Conflict. Addison Wesley Longman Limited. 1999
۱۰. Flamhaft, Ziva. Israel on The Road to Peace. (Westview Press. Unitaed State. 1996.)
۱۱. Foreign Affairs. Vol 35. No 2. (January 1995)
۱۲. Hacohen, Dvora. Article: Mass Immigration And Demographic Revolution. (From: Israeli Politics And Society Sinse 1948). Vol 3. Editor: Karsh, Efraim. (Frank Cass-London 2002)
۱۳. Haftendorn, Helga. The Security Puzzle Theory- Building and Discipline- Building in International Security. International Studies Quarterly. (March 1991). VOL 35.
۱۴. Herzel, Theodor. The Jwish State. American Zionist Emergency counsil. Translated by sylvied Avigdor. Published by Nutt, London, England. 1896.
۱۵. Huntington, Samuel. Political Order in Changing Societies. (New Heaven. 1968)
۱۶. Karsh, Efraim. Article: Labour and Likud: Roots of Their Ideological Political Struggle for Hegemony Over Zionism 1925-1935. (From: Israeli Politics And Society Sinse 1948). Vol 3. Editor: (Frank Cass-London 2002).
۱۷. Karsh, Efraim. Article: Likud and the Search for Eretz Israel. (From: Israeli Politics And Society Sinse 1948). Vol 3. Editor: (Frank Cass-London 2002)
۱۸. Khalidi, walid. Thinking The Unthinkable: A Sovereign Palestinian State. (Foreign Affairs) 6/4/1978.
۱۹. Kidd, Andrew. Sheep in Sheep”s Closing: why security seeker? Do not fight each other. (Security studies, Aut, 1997)
۲۰. Laqueur, Walter. A History of Zionism. (Weidenfeld & Nicolson, London. 1972).
۲۱. Lipscutz, Ronnic. On security. (Columbia University Press, 1996)
۲۲. Luis, Bernard. Foreign Affairs (fall 1992).
۲۳. Lustick, Jan. The Oslo Agreement as an Obstacle to Peace. (Journal of Palestine Studies). 1/27/1997.
۲۴. Morgenthau, Hans. Political Among Nations (the struggle for power and peace). New York: Knopf. 1973.
۲۵. Netanyahu, Benjamin. A Durable Peace. Israel and It”s Place Among the Nations. (warner Books Edition, New York. 1993)
۲۶. Oslan And Sonderman. The Theory and Practice of International Relations. (New Jersey: Prentice hall. 1966)
۲۷.Oxford Dictionary. Edited By Angela Crawly. Secon Edition. (Oxford University Press. 1999).
۲۸. Quigley, John. Palestine And Israel : A Challenge To Justice .(Duke University Press. 1990)
۲۹. Rodinson, Maxim. Israel and the Arabs. Penguin Books LTD. 1968.
۳۰. Schuman, Fredrick. International Politics. 4 Ed. (New York: Mc Graw-Hill 1969).
۳۱. Smith, Charls. Palestine and the Arab- Israeli Conflict. St.Martin”s Press. New York. 1988.
۳۲. Tal, Israel. National Security. (The Israeli Experience). West Port (London, 2000).
۳۳. Waltz, Kenneth. Theory Of International Politics. (Addison Wesley, 1979).
۳۴. Yaniv, Avner. National Security And Democracy in Israel. (Lynne Rienner Publishers. United State. 1993)
۳۵. Ziad, Abu-Amr. The Palestinian Legislative Council. Journal of Palestine Studies. Vol  XXVI. No 4 (Summer 1997)
۳۶. http:/www.idf.il/english doctrine/docs.stm
۳۷. http:/ Education.Yahoo.com/refrence/factbook
۳۸. Israel Size Comparison Maps.
http:/www.netaxs.com/iris/sizemaps.htm.
۳۹. http:/www.fas.org/irp/world/para/plo.htm. 24. Rowly, Gwyn. Israel Into palestine. Man Sell. (London And New York) 1984.
۴۰. http:/ www.unic-ir.org/publication/farsi/ palestine3.htm.
۴۱. Israel National Strategy Doctorine. http://meria.idc.ac.il/Journal/2001/html. (By David Rodman)
منابع فارسی:
کتب:
۱. احمدی، حمید. ریشه‌های بحران در خاورمیانه. انتشارات کیهان. بهار ۶۹.
۲. ازغندی، علیرضا. ارتش و سیاست. نشر قومس. چاپ دوم. ۱۳۷۷.
۳. آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی و فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی. انتشارات مروارید. چاپ چهارم. ۱۳۷۶.
۴. افتخاری، اصغر. جامعه‌شناسی سیاسی اسرائیل. مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه. تابستان ۱۳۸۰.
۵. آقایی، بهمن. فرهنگ حقوق بشر. تهران. انتشارات گنج دانش. ۱۳۷۶.
۶. المسیری، عبدالوهاب. صهیونیسم. ترجمه لواء رودباری. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.۱۳۷۴.
۷. الغنوشی، راشد. مساله فلسطین و ماهیت طرح صهیونیستی. ترجمه سعیده خروشان. تهران دفتر نشر اسلامی. ۱۳۷۰.
۸. الهی، حسین. مساله فلسطین. نشر عطایی. ۱۳۴۸.
۹. آمبروز، استفن. روند سلطه‌گری. ترجمه احمد تابنده. تهران. چاپخش. ۱۳۶۳.
۱۰. اُوِن ریل، ریچی. ریشه های جنگهای اعراب و اسرائیل. ترجمه ارسطو آذری. تهران. امیرکبیر ۱۳۷۶.
۱۱. برژینسکی، زیبیگنیو. سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه (۱۹۸۹-۱۹۷۶). ترجمه حمید احمدی. نشر سفیر. ۱۳۶۹.
۱۲. برنر، لنی. مشت آهنین. (سرگذشت ولادیمیر ژابوتنسکی- مناخیم بگین و اسحق شامیر). ترجمه دکتر حسین ابوترابیان. تهران انتشارات اطلاعات. ۱۳۷۴.
۱۳. بوزان، باری. مردم، دولتها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران. چاپ اول. انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی. ۱۳۷۸.
۱۴. بهزادی. حمید. اصول روابط بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران. دهخدا. ۱۳۶۸.
۱۵. بیلیس، جان. استراتژی در جهان معاصر. ترجمه خبیری. دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.
تهران. ۱۳۸۲.
۱۶. جابر، فؤاد و دیگران. تاریخ انقلاب فلسطین. ترجمه حمید احمدی. تهران. انتشارات الهام. ۱۳۶۱.
۱۷. جریس، صبری. خلیفه، احمد. ساختارهای صهیونیستی. ترجمه قبس زعفرانی. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. ۱۳۸۱.
۱۸. حمیدی، سید جعفر. تاریخ اورشلیم. انتشارات امیرکبیر. ۱۳۶۲.
۱۹. خسروشاهی، سید هادی. مساله فلسطین. دارالتبلیغ اسلامی. ۱۳۵۴.
۲۰. درایسدل، آلاسدایر. اچ بلیکت، جرالد. جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه دره میرحیدر. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. چاپ سوم. ۱۳۷۳.
۲۱. دوترتی، جیمز. فالتزگراف، رابرت. نظریه‌های متعارف در روابط بین‌الملل. ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی. جلد اول. تهران نشر قومس. ۱۳۷۲.
۲۲. دره‌میر حیدر. اصول و مبانی جغرافیای سیاسی. تهران. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۴۷.
۲۳. درینیک. ژان پیر. خاورمیانه در قرن بیستم. ترجمه فرنگیس اردلان. انتشارات جاویدان. ۱۳۶۸.
۲۴. ربابعه، غازی اسماعیل. استراتژی اسرائیل. (۱۹۶۷-۱۹۴۸) ترجمه محمدرضا فاطمی. چاپ اول.
تابستان ۶۸. نشر سفیر.
۲۵. ربیعی، علی. مطالعات امنیت ملی. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. پاییز ۱۳۸۳.
۲۶. رودنسون، ماکسیم. اسرائیل و عرب. ترجمه ابراهیم دانایی. تهران. خوارزمی. ۱۳۶۵.
۲۷. رودنسون، ماکسیم. درباره فلسطین. ترجمه منوچهر هزارخانی. انتشارات رواق. چاپ دوم. ۱۳۵۷.
۲۸. رودنسون، ماکسیم. عرب و اسرائیل. ترجمه رضا براهنی. تهران. نشر خوارزمی. ۱۳۵۲.
۲۹. رونوون، پیر. باتیست دوروزل، ژان. تاریخ روابط بین‌الملل. ترجمه احمد میرفندرسکی. انشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. ۱۳۵۴.
۳۰. زیونز، استفن. کارکردهای استراتژیک کمک آمریکا به اسرائیل. ترجمه گروه روابط بین‌الملل. فصلنامه سیاست دفاعی. سال پنجم. شماره دوم. بهار ۷۶.
۳۱. سلیمانی، محمدباقر. بازیگران روند صلح خاورمیانه. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. ۱۳۷۹.
۳۲. سوکولوف، ناهوم. تاریخ صهیونیسم. جلد دوم. مترجم داوود حیدری. تهران. موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. ۱۳۷۷.
۳۳. سیاست و حکومت در رژیم صهیونیستی. موسسه مطالعات فلسطین. چاپ اول. تهران. ۱۳۷۸.
۳۴. سیف‌زاده، حسین. اصول روابط بین‌الملل (الف). نشر دادگستر. ۱۳۷۸.
۳۵. طالقانی، بیژن. نقش و عملکرد احزاب و گروههای راست افراطی در دولت اسرائیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران. دانشکده حقوق و علوم سیاسی. ۱۳۷۶
۳۶. عالم، عبدالرحمن. بنیادهای علم سیاست. تهران. نشر نی. ۱۳۷۳.
۳۷. عالیخانی، محمد. حقوق اساسی. انتشارات دستان. تابستان ۷۵.
۳۸. عامری، هوشنگ. اصول روابط بین الملل. تهران. نشر آگاه. ۱۳۷۰.
۳۹. عبدالقادر، یاسین. نبرد مردم فلسطین پیش از سال ۱۹۴۸. ترجمه یوسف عزیزی بنی طرف. تهران. چاپ آرمین. ۱۳۷۰.
۴۰. علی بابایی، غلامرضا. فرهنگ تاریخی- سیاسی ایران و خاورمیانه. جلد دوم. مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. ۱۳۷۴.
۴۱. عبدالهی، اسماعیل. زیبایی، مهدی. برآورد استراتژیک اسرائیل. موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران. جلد اول. اسفند ۱۳۸۱.
۴۲. غوری، امیل. تاریخ ۶۰ ساله فلسطین. ترجمه عبدالرسول جامعی. نشر ناشر. ۱۳۶۲.
۴۳. فغانی، حجت‌اله. ابعاد سیاسی و امنیتی بحران آب در خاورمیانه و آینده صلح اعراب و اسرائیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی. دانشگاه شهید بهشتی. ۱۳۸۲.
۴۴. قاسم‌زاده، قاسم. حقوق اساسی. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۶۶.
۴۵. قاضی، ابوالفضل. بایسته‌های حقوق اساسی. نشر دادگستر. ۱۳۷۵.
۴۶. کاظمی، علی اصغر. زنجیره تنازعی در سیاست و روابط بین الملل. تهران. نشر قومس. ۱۳۷۰.
۴۷. کتان، هنری. فلسطین و حقوق بین الملل. ترجمه غلامرضا فدایی عراقی. تهران. امیر کبیر. ۱۳۶۸.
۴۸. کتان، هنری. عطیه، ادوار. فلسطین مال کیست. ترجمه منوچهر هزارخانی. نشر سپهر.
۴۹. کریمی، محمد. پشت نقاب صلح. تهران. نشر کیهان. ۱۳۷۹.
۵۰. کوئیگلی، جان. فلسطین و اسرائیل، رویارویی عدالت. ترجمه سهیلا ناصری. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. ۱۳۷۲.
۵۱. کیالی، عبدالوهاب. تاریخ نوین فلسطین. ترجمه عبد جواهرکلام. تهران. امیرکبیر. ۱۳۷۶.
۵۲. کلییار، کلودآلبرت. نهادهای روابط بین‌الملل.
۵۳. لطفیان، سعیده. استراتژی و روشهای برنامه ریزی استراتژیک. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. (۱۳۷۶).
۵۴. لنجافسکی، جورج. رؤسای جمهوری آمریکا و خاورمیانه. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. نشر البرز. ۱۳۷۳.
۵۵. ماکیاولی. نیکولو. شهریار. ترجمه داریوش آشوری. تهران. کتاب پرواز. ۱۳۷۴.
۵۶. ماندل، رابرت. چهره متغیر امنیت ملی. پژوهشکده مطالعات راهبردی. ۱۳۷۰.
۵۷. معروف، عبد. دولت فلسطین و شهرکهای یهودی نشین. ترجمه فرزاد ممدوحی. چاپ اول. تهران. نشر اطلاعات.
۵۸. مورگنتا، هانس.جی. سیاست میان ملتها. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. ۱۳۷۴.
۵۹. هشیش، عبدالوهاب. تعیین سرنوشت فلسطینیان میان حق و زور. ترجمه عباس آگاهی. دفتر نشر
فرهنگ اسلامی. ۱۳۷۴.
۶۰. هلر، مارک. تداوم و تغییر در سیاست امنیتی اسرائیل. موسسه اندیشه‌سازان نور. سال اول. ۱۳۸۱.
 
مقالات:
۱. اس شاپیر، ییفتاح. راه حلهای نامتعارف برای معماهای نامتعارف. (دکترین امنیتی اسرائیل در قرن بیست و یکم) فصلنامه مطالعات خاورمیانه. سال دهم. شماره یک. بهار ۸۲.
۲. الحسن، بلال. اسرائیل و مسائل حل و فصل نهایی. نداءالقدس. سال دوم. بیست و دوم دسامبر ۱۹۹۸.
۳. المسیری، عبدالوهاب. بحث امنیتی اسرائیل: مبانی نظری و ملاحظات عملی. ترجمه اصغر افتخاری. مطالعات منطقه‌ای. جلد پنجم. ۱۳۷۹.
۴. امینیان، بهادر.تحول مفهوم امنیت ملی. مجله سیاست دفاعی.سال اول. زمستان۱۳۷۱.
شماره یک.
۵. انصاری، حسین جابر. نگاهی به آخرین تحولات روند صلح خاورمیانه. فصلنامه سیاست دفاعی. سال پنجم. شماره دوم. بهار۷۶.
۶. اینبار، افرایم. محیط راهبردی اسرائیل در دهه نود. ترجمه عباس کاردان. فصلنامه مطالعات منطقه‌ای. سال پنجم. شماره اول. زمستان ۸۲.
۷. اینبار، افرایم. خطوط برجسته تفکر استراتژیک نوین اسرائیل. ترجمه میر سعید مهاجرانی. مجله سیاست دفاعی. سال پنجم. شماره دو. بهار ۷۶.
۸. بازدارندگی در دکترین استراتژیک رژیم صهیونیستی- جایگاه، ابعاد و کارآمدی. فصلنامه سیاست دفاعی. سال یازدهم. شماره ۴۳. تابستان ۸۲.
۹. بصیری، محمد. تحول مفهوم امنیت ملی. فصلنامه خاورمیانه. سال هفتم. شماره یک. بهار ۱۳۷۹. ص ۷۴

۱۰. بیات، ناصر. جریانهای سیاسی و سیاست خارجی اسرائیل. فصلنامه خاورمیانه. سال هفتم. شماره دو. تابستان ۷۹.
۱۱. چگینی. غلامعلی. رویکردی نظری به مفهوم امنیت ملی در جهان سوم. مجله سیاست خارجی. سال چهاردهم. شماره ۱. بهار ۷۹.
۱۲. ربیعی، علی. مطالعات امنیت ملی. تهران. دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. پاییز ۱۳۸۳.
۱۳. رشیدی، احمد. روند صلح اسلو و موانع شکل‌گیری کشور مستقل فلسطینی. فصلنامه مطالعات خاورمیانه. سال هفتم. شماره ۴. زمستان ۷۹.
۱۴. زیونز، استفن. کارکردهای استراتژیک کمک آمریکا به اسرائیل. ترجمه گروه روابط بین‌الملل. فصلنامه سیاست دفاعی. سال پنجم. شماره دوم. بهار ۷۶.
۱۵. ساختار قدرت سیاسی در جامعه اسرائیل. فصلنامه خاورمیانه. سال ششم. شماره چهار. زمستان ۷۸.
۱۶. سعید، ادوارد. سراب صلح (از اسلو یک تا اسلو دو). فصلنامه خاورمیانه. سال دوم. شماره سه. زمستان ۷۴.
۱۷. سیاست امنیت ملی اسرائیل- فرضیه‌ها و تحلیل‌ها. فصلنامه خاورمیانه. دوره ششم. بهار ۷۸.
۱۸. طرح‌های صلح اسرائیل. بولتن شماره ۳۸. مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه. شهریور ۷۲.
۱۹. عالیخانی، علی اکبر. فلسطین-اسرائیل و انتفاضه: نزاع بر سر هویت. مطالعات منطقه‌ای. جلد
هفتم. ۱۳۸۰.
۲۰. عسگرخانی، ابومحمد. جزوه اصول روابط بین‌الملل و سیاست بین‌الملل. دانشکده حقوق و علوم سیاسی. واحد کرج.
۱. لطفیان، سعیده. سیاست امنیت ملی اسرائیل، فرضیه‌ها- تحلیلها. فصلنامه مطالعات خاورمیانه. سال ششم. شماره اول. بهار ۷۸.
۵. قاسمی، حاکم. تاثیرات منطقه‌ای سیاستهای دولت جدید اسرائیل. فصلنامه سیاست دفاعی. سال پنجم. شماره دوم. بهار ۷۶.
۱۰. فریدمن، لورنس. مقاله مفهوم امنیت. گزیده مقالات سیاسی، امنیتی. پژوهشکده مطالعات راهبردی. ۱۳۷۸.
۱۲. فرانکال، روزا. هابس، پیتر. هوار باخ، لین م. برنامه ریزی دفاعی. ترجمه سید سعادت حسینی. فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی. سال هشتم. شماره ۲۶. بهار ۱۳۸۰.
۱۴. فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی. شماره ۳۶. پاییز ۱۳۸۲.
۱۵. المسیری. عبدالوهاب. بحث امنیت ملی اسرائیل: مبانی نظری و ملاحظات عملی. ترجمه اصغر افتخاری. فصلنامه مطالعات منطقه‌ای. جلد پنجم. ۱۳۷۹.
۱۹. فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی. شماره ۳۶. پائیز ۸۲.
۲۰. کرمی، جهانگیر. استراتژی نظامی و برنامه‌های تسلیحاتی اسرائیل. مجله سیاست دفاعی. شماره ۱۸. بهار ۷۶.
۲۱. لطفیان، سعیده. سیاست امنیتی اسرائیل. فرضیه‌ها و تحلیل‌ها. فصلنامه خاورمیانه. سال ششم. شماره یک. بهار ۷۸.
۲۳. ملکی، محمدرضا. تحلیلی بر دکترین امنیتی اسرائیل. مجله سیاست خارجی. سال سیزدهم. شماره یک. بهار ۷۸.
۲۶. قاسمی، حاکم. تاثیرات منطقه‌ای سیاستهای دولت جدید اسرائیل. مجله سیاست دفاعی. شماره ۱۸. بهار ۷۶.
۲۹. متن کامل پیش‌نویس قرارداد غزه-اریحا. فصلنامه خاورمیانه. سال اول. شماره یک. تابستان ۷۳.
۳۰. گزیده رویدادها. فصلنامه خاورمیانه. سال اول. شماره یک. تابستان ۷۳.
۳۲. مواضع و عملکرد نتانیاهو در قبال روند صلح خاورمیانه. فصلنامه مطالعات منطقه‌ای. جلد سوم.۱۳۷۹.
۳۳. متن کامل توافقنامه وای پلانتیشن. فصلنامه خاورمیانه. سال پنجم. شماره دو و سه. تابستان و پاییز۷۷.
۳۴. مهتدی، محمدعلی. دولت مستقل فلسطینی، سرابی دور دست. فصلنامه خاورمیانه. سال ششم. شماره یک. بهار ۷۸.
۳۵. قهرمانی، محمد. باراک و آینده روند صلح خاورمیانه. فصلنامه خاورمیانه. سال ششم. شماره سه. پائیز ۷۸.
۳۶. گزیده تحولات جهان. بهمن ۱۳۷۹. جلد یک. شماره هشت.
۳۷. قاسمی، حاکم. ماهیت تصنعی و تحمیلی دولت اسرائیل، عامل بحران امنیتی دائمی این کشور. فصلنامه مطالعات منطقه‌ای. سال پنجم. شماره یک. زمستان ۸۲.
۳۸. نقشه راه و آینده اصلاحات در فلسطین. تالیف معاونت سیاست خارجی. گاهنامه برداشت اول. سال دوم. شماره هشت.
۳۹. فصلنامه مطالعات خاورمیانه. سال یازدهم. شماره ۳ و ۴. پائیز و زمستان ۱۳۸۳.
۴۰. فصلنامه مطالعاتی پژوهشی نهضت. سال پنجم. زمستان ۸۳. مؤسسه مطالعات اندیشه سازان‌نور.
۴۱. فصلنامه مطالعات خاورمیانه. سال یازدهم. شماره ۳ و ۴. پیشین.
۴۲. قاسمی، علی. بولتن ویژه تحولات سیاسی امنیتی اسرائیل. مرداد ۸۳.
۴۳. نداءالقدس. سال دوم. شماره یک. شماره مسلسل ۳۱ (۱۵ تیر ۱۳۷۷)
۴۴. علیخانی، علی اکبر. فلسطین، اسرائیل و انتفاضه: نزاع بر سر هویت. فصلنامه مطالعات منطقه‌ای. جلد هفتم. ۱۳۸۰.
۴۵. فینکل اشتاین، نورمن. تضمین اشغال واقعی، موافقتنامه وای‌ریور. فصلنامه مطالعات فلسطین. ترجمه گروه سیاسی. شماره یک. ۱۳۷۸.
۴۸. ملکی، محمدرضا. آوارگان فلسطینی و فرآیند صلح خاورمیانه. مجله سیاست خارجی. سال سیزدهم. شماره ۴. زمستان ۷۸. (تحلیل‌ها و گزارشها)