فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره بررسی کاربرد نظریه ماکس لوشر در تحلیل رنگ و نمادپردازی اشعار احمد شاملو

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره بررسی کاربرد نظریه ماکس لوشر در تحلیل رنگ و نمادپردازی اشعار احمد شاملو دارای ۴۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره بررسی کاربرد نظریه ماکس لوشر در تحلیل رنگ و نمادپردازی اشعار احمد شاملو  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره بررسی کاربرد نظریه ماکس لوشر در تحلیل رنگ و نمادپردازی اشعار احمد شاملو،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره بررسی کاربرد نظریه ماکس لوشر در تحلیل رنگ و نمادپردازی اشعار احمد شاملو :

چکیده

عنصر رنگ، بــا زنـدگی مـا رابطه ای تنگاتنگ دارد. ایـن ارتباط بـه حدی است که حتّـی انسان ها در کلمـات و جملات خود نیـز، بـرای بیـان احساسات درونـی شـان از رنــگ استفاده مـی کنند. شـاعران از جمله کسانی هستند که، بیشترین استفاده را از رنگ، بـرای بیان احساسات خویش در قـالب زبان و تصـاویر شعری می برند. احمد شاملو از شاعرانی است که از عنصر رنگ در سروده های خویش بهره ای آگاهانه جسته است.

اشعار او سرشـار از تصاویر رنـگیِ مربوط به طبیعت ، تصاویر اجتماعی و سیاسی و حوادث و امور حاکم بر جامعه است. در این مقاله رنگ در شعر های شاملو بر اساس هشت رنگ کارکردی ماکس لوشر بررسی و تحلیل شده و با احتساب فراوانی و تقسیم بندی به صورت زوج رنگ، سعی شده است تا به وضعیت روانی شاعر نقبی زده شود. نظریه ی روانشناسی رنگ مـاکس لوشر یکی از معیار های سنجش شخصیت بـه شمار می آید و تأثیر روحی و جسمی را که رنـگ می تواند بر یـک شخص باقی گذارد، به ما می نمایاند. رنگ سیاه بالاترین بسامد را در اشعار شاملو داشته است. رنـگ های منتخب بعدی او به ترتیب عبارتند از: قرمز، سبز، زرد، آبی، خاکستری، بنفش و قهوه ای. بر ایـن اسـاس مـی توان گفت شاملو با چنین رویکردی به رنگ های هشت گـانه، شخصیتی پـر اضطراب و نـگران دارد. او با رنـگ سیاه اعتراض خود را اعلام می کند و در تلاش است تا سرنوشت را تغییر دهد؛اما با انتخاب رنگ قرمز پس از رنگ سیاه علاقه به فعالیت و شوق و اشتیاق خود را برای رسیدن به هدف نشان می دهد و سعی در نابودی ظلم و تباهی دارد و در این راه بسیار فعال است. سپس با انتخاب رنگ های سبز و زرد از سوی شاعر، می توان تلاش او را برای بالا بردن موقعیت خود دید. در ادامه وی با انتخاب دو رنگ آبـی و خـاکستری نیازش را بـه آرامش نشان می دهد و ایـن که به دلیل مشکلات مردم و جامعه، آن را در شـرایط فعلی رفتاری نامناسب می داند و آن را طرد می کند، و در آخر با انتخاب رنــگ های بنفش و قهوه ای، می توان ویژگی دیـگر شاملو را که عبارت از طرد زندگی مرفه و بی دغدغه است، مشاهده

کرد .

واژه های کلیدی: ماکس لوشر، روانشناسی رنگ، احمد شاملو، سیاه، جفت رنگ

*دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

**دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

***کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه مازندران

-۱ مقدمه

مطالعه درباره ی رنگ ملاحظاتی را در زمینه های فیزیک، فیزیولوژی و روانشناسی پیش می آورد. علم فیزیک و شیمی، هر کدام بنا به ماهیت خود آن را می شکافند و جستجو می کنند؛ حال آن که روانشناسی در مسایل آگاهی و ذهنیت نسبت به رنگ، هم چون عنصری از تجربـه ی بصری بحث می کند (رشیـدی، :۱۳۸۴ .(۱ جنبه ی روانشناسی رنگ، که بسیار نیز مورد توجه است، لایه های پنهان شخصیت کسانی را که با آن سروکار دارند، نمایان می کند. روانشناسی رنـگ بـه کشف روابط بین عوامل رنگ و اثرات آن در انسان می پردازد (ایتن،

.(۳۷ :۱۳۸۴رنگ از نظر روانشناسی، عکس العمل های مختلفی ایجاد می کند، که به عوامل متفاوتی از جمله:

فرهنگ اجتماعی، سن، سلیقه ی شخصی و سمبل های تاریخی بستگی دارد (پوردیلمی، » .(۲ :۱۳۸۴اما به کار بردن رنگ ها در متون ادبی از این عوامل متأثر نیستند، بلکه از عوامل درونی و فضای روح و روان و ذهن بر زبان شاعر جاری می شوند؛ یعنی رنگ های شعری بازتاب انگیزه های درونی آن هاست و رنگ ها از ذهن شاعر گزارش می دهند« (پناهی،.(۵۱: ۱۳۸۵

احمد شاملو » الف – صبح، الف – بامداد(۱۳۷۹ – ۱۳۰۴) « برای نمایاندن دغدغه های روحی و فضای اجتماعی زمانه اش از رنگ های متفاوت یاری جسته است. زندگی شـاملو همراه بـا فراز و نشیب های بسیاری بوده است و »با توجه به این که شرح حال کاملی از او دردست نیست شعر او خود زندگی اوست و از این شعر زیر و ِبم آهنگی را که افکار، عواطف و زندگی او و ما را نواخته است، می توانیم بشنویم« (پورنامداریان،۱۳۸۱ .(۹۱ -۹۰: شعر شاملو »محصول ناب عواطف و احساسات واقعی اوست« و رنگ در آن جلوه ای خاص دارد و همین رنگ است که به شاعر کمک کرده تا بتواند بخشی از اندیشه ها و مفاهیم مختلفی را که در ذهن دارد، زیبا و رسا بیان کند. او رنگ های گوناگونی را در جای جای مجموعه اشعارش، گاه در معنای حقیقیِ شان و آن جا که لازم دیده است در معنای غیر حقیقی و نمادین به کار برده است.

-۲ چارچوب مفهومی

بررسی آثار ادبی براساس نظریه ی روانشناسی رنگ یکی از دیدگاه های جدید، برای شناخت آثار شاعران و نویسندگان است. این نظریه یکی از معیارهای سنجش شخصیت به شمار می آید و تأثیر روحی و جسمی را که رنگ می تواند بر یک شخص باقی گذارد به ما می نمایاند. این موضوع با توجه به پیشرفت دو دانش فیزیولوژی

و روانشناسی بـه اثبات رسیده است. پس از آزمایش معروف »رورشـاخ« در زمینه ی شناخت شخصیت انسان ازطریق ّلکه های رنگین جوهر، آزمایش ماکس لوشر جدیدترین نظریه ای است که در این باره ارائه شده است.

در این نظریه لوشر بیان می کند که یک رنگ به تنهایی بیان کننده ی شخصیت نیست، بلکه در انتخاب گروه ها و زوج های رنگ است که شخصیت افراد را می توان تا حدی باز شناخت. وی این نکته را یاد آور می شود که این نظریه جنبه ی روانشناسی و روانکاوی دارد و نباید آن را در ردیف آثار سرگرم کننده ی غیرعلمی به شمار آورد

(لوشر، .( ۸ :۱۳۸۶ نظریه ی روانشناسی رنگ به اهمیت رنگ در شناخت شخصیت، از طریق آزمایش افراد می پردازد. کار ماکس لوشر بر روی رنگ ها روانشناسی کارکردی نامیده می شود؛ روانشناسی کارکردی به رابطه ی انتخاب رنگ با روانشناسی شخصیت اطلاق می شود.

در آزمایش رنگ لوشر اهمیت روانشناسی و فیزیولوژیِ یک رنگ ثابت است؛ و بـه عنوان »معنای واقعیِ« آن رنگ تعریف شده و برای همه ی افراد یکسان است. مثلاً رنگ آبی مایل بـه تیره به معنای »آرامش و سکوت« است؛ صرف نظر از این که فردی این رنگ را دوست داشته و یا دوست نداشته باشد. از سوی دیگر »کارکرد« عبارت است از »تمایل ذهنی نسبت به رنگ« و

همین است که درمورد اشخاص مختلف فرق می کند و تفسیرهای آزمایش لوشر بر این اساس استوار است

(لوشر: .(۳۱

در این نظریه، شخص بر اساس هشت رنگ موجود در آزمایش، رنگ مورد علاقه ی خود را به ترتیب انتخاب می کند. این هشت رنگ عبارتند از چهار رنگ اصلی: آبی((۱، سبز((۲، قرمز((۳، زرد((۴ و چهار رنگ فرعی: بنفش((۵، قهوه ای((۶، خاکستری((۰ و سیاه(.(۷

پس از این که رنـگ ها بـه ترتیب علاقه، از سوی شخص مورد آزمایش، انتخاب شد، رنگ ها به چهار دسته تقسیم و به صورت زوج رنگ مورد تحلیل قرار می گیرد. اصل مهم در این نظریه این است که معنای زوج رنگ ها برای شناخت هر فـرد مورد نظر است. بـا مشاهده ی طرز قرار گرفتن کـارت هـای رنگی، می توان تعیین کرد که یک رنگ خاص نشانه ی

چه نوع کارکردی است. شروع ردیف، منطقه ی علاقه است و انتخاب رنگ های این وضعیت بر اساس ترجیح و اولویت بسیار زیاد صورت می گیرد.

رنـگ های ایـن منطقه بـا علامت بـه علاوه (+) مشخص می شوند. پس از آن، وضعیت دوم است کـه منطقه ی عـادی محسوب می شود، دو رنگ موجود در این وضعیت با علامت ضربدر (×) مشخص می شوند. منطقه ی

سوم جایگاه بی تفاوتی است و علامت ایـن گروه مساوی (=) می باشد، منطقه ی چهارم حکایت از انزجار یا بی میلی شخص به آن انتخاب دارد و با علامت منها (-) مشخص می شود.

-۳ تجزیه و تحلیل رنگ ها

-۱-۳ سیاه ( ( ۷

رنگ سیاه تیره ترینِ رنگ هاست که خود را نفی می کند. سیاه نشانه ی مرز مطلقی است که در فراسوی آن زندگی متوقف شده، از این رو فکر پوچی و نابودی را می نمایاند. سیاه نقطه ی پایانی، نشانه ی ترک علاقه، تسلیم، یا انصراف نهایی است (لوشر: .(۹۷ در مجموعه اشعار شاملو، رنگ سیاه با بیشترین تکرار در رتبه ی اول قرار دارد؛ البته این تعداد با محاسبه ی تداعی کننده های رنگ سیاه، چون: تـاریـک، ظلمت، تار، تیـره، دود، قیر و مرکب، محاسبه شده است. این تعـداد در مجموعه اشـعار او به حـدود ۳۴۵ بـار می رسد. سیـاه اسم مفـهومی است که معنای نمادین دارد، چرا که هم بـر خود و هم بر دایره ی وسیعی از معانی ضمنی دلالت می کند، که می تواند جانشین آن شود مانند: ظلم، جهل، استبداد، غفلت و ; (سلاجقه، .(۱۸۶ :۱۳۸۴ شاملو این را می داند و از رنـگ سیاه و همه ی تداعی گرهایش برای همین امر کمک می گیرد؛ زمانی که از رنگ سیاه استفاده می کند، صرفًـا به دنبال بیان فام یا همان حقیقت رنگ نیست، بلکه در اکثر موارد از آوردن ایـن رنگ، معانی دیگری را در نظر دارد. نشان دادن سیاهی و خفقان، ظلم، جهل و نادانی، ناامیدی، دشمنی و کینه، بدبختی، تیره روزی و شومی، مفاهیمی است که شاملو برای نـشان دادن بی عدالتی جامعه از آن ها استفاده می کند. سیاه در اشعار شاملو در وضعیت اول آزمایش رنگ ها قرار گرفته و به رفتاری جبرانی از نوع افراطی منجر شده است که در اشعارش تقریباً مشهود است. چنان که کسی سیاه را در وضعیت اول انتخاب کند، می خواهد هر چیزی که بیرون از دایره ی اعتراض لجوجانه ی او نسبت به وضـع موجود اسـت و از نظر وی آن طور که باید و شاید نیست، نفی کند؛ این شخص در برابر سرنوشت، و یا دست کم در برابر سرنوشت خود، قـد علـم می کند و در معـرض یـک رفتار عجولانه و غیر عاقلانه می باشد (لوشر، .(۹۸ :۱۳۸۶

این موضوع در مورد شاملو کاملاً صدق می کند. او به وضع موجود اعتراض دارد (اعتراضی لجوجانه)،

فضایی تیره و نا بسامان بر روح او و جامعه اش حاکم است که او را به مبارزه می طلبد. این رنگ نشانه ی روح آشفتـه و نـابسامان شـاعر است؛ بیـان کننده ی جبران یک اضطراب که شاعر با آن دست و پنجه نرم می کند. او می خواهد اضطراب حاکم بر ذهن و روحش را کـه ناشی از وضع رقّت بار اجتماع یا حتّی وضعیت روحی و درونی خود و زندگی خـانوادگی اش است را جبـران کند و ایـن موضوع از دیـدگاه آزمایش رنـگ لوشـر امری طبیعی می باشد.

-۱-۱-۳ معنی حقیقی و غیر حقیقی رنگ سیاه در شعر شاملو

– در شعر«۲۳» رنگ سیاه در معنی حقیقی خود به کار رفته است، یعنی قاب شکسته ای که سیاه رنگ است،اما باز می توان معنای اعتراض و ناراحتی را در این ترکیب یافت، او می گوید: پشت ظلمت، ظلمت که تداعی کننده ی رنگ سیاه است اما از آن بدبختی و تیره روزی را ارده می کند:

– » هی! / چه کنم هایِ سر به هوای دستانِ بی تدبیرِ تقدیر!/ پشت میله ها و ملیله های اشرافیت / پشت سکوت و پشت دارها/ پشت افتراها پشت دیوارها / پشت امروز و روز میلاد- با قاب سیاه شکسته اش /– پشت رنج، پشت نه، پشت ظلمت; (شاملو،.( ۴۲ :۱۳۸۵