یزد دانلود |
دانلود فایل علمی فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب دارای ۱۵۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب۲ ارائه میگردد
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب :
فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب
فصل اول
۱ـ۱ طرح مسأله
فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این رودخانه از ارتفاعات شرق بیرجند سرچشمه گرفته و بعد از عبور از شهر بیرجند به سمت غرب جریان مییابند و بعد از پیوستن چندین رودخانه دیگر به آن با نام رود شور بیرجند سیلاب آنها به کویر لوت میریزد.
رودخانه بیرجند خشکرودی فصلی است و دبی آن در محل خروج از دشت حدود ۳۰۰ لیتر در ثانیه گزارش شده است و با توجه به آمار هواشناسی (۲۰۰۳-۱۹۵۶) متوسط دمای سالانه آن ۴/۱۶ درجه و متوسط بارندگی سالانه آن ۹۱/۱۷۰ میلیمتر برآورد شده است.
قدیمیترین سازندهای حوزه متعلق به دوران دوم زمینشناسی، از آمیزههای رنگین، آهک و پریدونیت تشکیل شده و بیشتر در ارتفاعات جنوبی رخنمون دارند. سازندهای دوران سوم از توف آندزیت، آهکهای فومولیتی، مارن و کنگلومرا تشکیل شده و در ارتفاعات شمال و شرق حوزه دیده میشوند.
فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک از جمله مسائلی است که دستیابی به توسعه کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست را با مشکل روبرو میسازد. شناخت و بررسی ساز و کار فرسایش در حوزههای آبخیز و جلوگیری از به هدر رفتن یکی از غنیترین و با ارزشترین منابع طبیعی کشور یعنی خاک و مبارزه با این فرایند اهمیت زیادی دارد. عملکرد وسیع فرایندهای هوازدگی و فرسایش سیلابهای فصلی که به علت عدم پوشش گیاهی مناسب در طی زمان ایجاد میشود سبب تغییرات وسیعی در ساختمان ژئومورفولوژی این حوزه گردیده است علاوه بر عوامل اقلیمی و محیطی استفاده منطقی انسان از طبیعت و مسائل سنتی کشاورزی و چرای بیرویه باعث تسریع فرسایش و تغییرات ژئومورفولوژیکی حوزه شده است. فرسایش خاک و سپس کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی در آینده باعث بروز بحران در حوزههای آبخیز خواهد شد. دورنمای کاهش بحران هنگامی میتواند به چشم آید که انسان امروز به پیشگیری بپردازد و آن استفادهای را از طبیعت به عمل آورد که ویژگیهای طبیعی سرزمین دیکته مینماید و بعد این ویژگیها را با نیازهای اقتصادی و اجتماعی خود وفق دهد برای برنامهریزی جهت توسعه پایدار و جلوگیری از فرسایش باید نقش هر کدام از عوامل طبیعی و انسانی مشخص گردد و با توجه به آن عوامل اقدامات آبخیزداری در حوزهها انجام پذیرد.
یکی از زیر حوزههای رودخانه بیرجند حوزه آبخیز بند دره است که در جنوب و در ارتفاعات باختران قرار دارد در این حوزه بندی قدیمی به همین نام وجود دارد که براثر فرسایش و رسوبات سطح دریاچه آن پیر شده و عملاً مورد استفاده قرار نمیگیرد. از آنجا این بند یکی از میراثهای تاریخی است و همچنین جنبه تفرجگاهی دارد لذا در وهله اول نیازمند انجام اقدامات آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش و ایجاد رسوب و سپس خارج کردن رسوبات از آن ضروری به نظر میرسد. و در این تحقیق به بررسی وضعیت فرسایش به روش پسیاک در این حوزه مورد بررسی قرار میگیرد.
۲ـ۱ فرضیهها
۱ـ همزمان با فعالیت نیروهای تکتونیکی (دینامیک درونی) شرایط اقلیمی (دینامیک بیرونی) بیشترین نقش را در شکلگیری اشکال ژئومورفولوژی داشته است.
۲ـ عدم کنترل آبهای جاری و دخالتهای انسانی سبب بوجود آمدن انواعی از فرسایشهای تشدیدی و از بین رفتن حاصلخیزی خاک شده است.
۳ـ۱ ضرورت و اهداف تحقیق
آب و خاک از مهمترین منابع طبیعی و سرمایه ملی هر کشور به شمار میروند امروزه حفاظت و بهرهبرداری منطقی و مدیریت عالمانه این منابع طبیعی، محور مطالعات و رئوس برنامههای عمرانی کشورهای مختلف را تشکیل میدهند.
از آنجایی که هر تحقیق و پژوهشی هدف یا اهدافی را دنبال میکند، تحقیق حاضر نیز از این قاعده مستثنا نیست. اهدافی که در این تحقیق مورد نظر قرار گرفتهاند عبارتند از:
ـ شناسایی و طبقهبندی اشکال ژئومورفیک حوزه و فرایندهای حاکم بر آنها
ـ شناسایی اشکال و میزان فرسایش و ارائه راه حلهای مناسب جهت پیشگیری از فرسایش خاک در این حوزه، چرا که با اندک بارندگی سیل ایجاد شده و باعث خارج شدن هزاران تن خاک از منطقه میگردد و این امر خسارات جبرانناذپیری بر منابع طبیعی بوجود میآورد.
۴ـ۱ روش تحقیق
روش شناسی بررسیهای ژئومورفولوژیکی تا چند دهه قبل براساس روش استقرار و تبیین زمانی پدیدهها استوار بود (از جمله مدل چرخه فرسایشی دیویس) اما پیشرفتهای اخیر در علم ژئومورفولوژی باعث شد تا این دانش روش علمی قیاسی را به عنوان روش شناسی پژوهش اختیار کند لذا بررسی و مطالعه فرسایش نیز از این قاعده مستثنا نمیباشد.
در روش علمی قیاسی براساس تجربیات ادراکی و بررسیهای اولیه تصویری از ساختار و ساز و کار پدیده فرسایش در این حوزه ارائه میشود براساس این تصویر مدلی ارائه میشود که این مدل براساس فرضیاتی استوار است که برای اثبات یا رد آنها تعاریف، طبقهبندیها و اندازهگیریها و بررسیهایی در مورد فاکتورهای موثر در مدل و طرح اولیه صورت میگیرد و در مرحله بعدی اطلاعات و دادهها باید گردآوری شود و در مدل مورد نظر بکار گرفته شود. با توجه به روششناسی پژوهش، ابزار و مواد مورد استفاده در این تحقیق به قرار زیر هستند.
الف: مطالعات نظری و کتابخانهای (اسنادی)
مطالعات نظری و اسنادی به عنوان اولین گام، در پژوهش حاضر در نظر گرفته شده است بدین جهت در مرحله اول نسبت به جمعآوری دادهها و اطلاعات زیر از سازمانهای ذیربط اقدام گردیده است.
۱ـ نقشه توپوگرافی به مقیاس ۱:۵۰۰۰۰ برای کل حوزه
۲ـ نقشه توپوگرافی به مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ برای حوزه بند دره
۳ـ نقشه زمینشناسی به مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰۰ بیرجند
در جریان مطالعات، نقشههای جدیدی همچون نقشه شیب، طبقهبندی ارتفاعی و جهت دامنهها نقشه ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی، نیز تهیه و مورد استفاده قرار گرفتهاند.
۴ـ تهیه دادهها و آمار هواشناسی مربوط به ایستگاههای موجود در حوزه و اطراف آن
۵ـ تهیه تصاویر ماهوارهای منطقه Tm از سازمان جغرافیایی
ب: کارهای میدانی
در تحقیقات ژئومورفولوژی، مطالعات میدانی مکمل مطالعات کتابخانهای محسوب میشود و میتواند محقق را در شناخت، بررسی و تجزیه و تحلیل مکانیسم پیدایش پدیدهها یاری رساند و منجر به جمعآوری اطلاعات به شرح زیر گردد.
۱ـ تهیه عکس از پدیدهها ژئومورفولوژیکی و مناظر فرسایش حوزه.
۲ـ فراهم شدن دید کلی از وضعیت ژئومورفولوژیکی منطقه و فرمها و فرایندهای حاکم بر آنها جهت تهیه نقشه ژئومورفولوژی
۳ـ تشخیص تغییرات انسانی بستر حوزهها و اصلاح آنها در نقشه از جمله تغییر مسیلها و اندازهگیریهای لازم برای مدل پسیاک.
ج: کارهای رایانهای
این مرحله از کار شامل وارد کردن اطلاعات پایه و نقشههای مختلف به سیستم کامپیوتری است که بوسیله نرمافزارهایی همچمون Arc View ـ Arc Gis و Geomatica صورت گرفته است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از برنامههایی نظیر smada-spess و Excel استفاده شده است.
۵ـ۱ پیشینه تحقیق
هر فعالیت پژوهشی باید با مدنظر قرار دادن تحقیقات پیشین، مسیری جدید با هدف جدید را بپیماید، تا از یک طرف موجب تکمیل مطالعات قبلی گردد و از طرف دیگر مجهولاتی را که در تحقیقات قبلی بنا به مقتضیات زمانی و امکانات وجود داشته است، برطرف سازد. همچنین توجه به مطالعات قبلی در هر فعالیت تحقیقی، سبب میشود که محقق بر حیطه موضوع خود اشراف کامل داشته و در تجزیه و تحلیل مسائل مطرح شده از توان علمی بالایی برخوردار باشد. تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در حوزه مورد مطالعه بسیار اندک میباشد و فقط در قالب چند پایاننامه و مقاله مطالعاتی درباره رشته کوههای جنوبی و شمالی حوزه صورت گرفته و همچنین نقشههای زمینشناسی به مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰۰ توسط سازمان زمینشناسی تهیه شده است. پژوهش در فرسایش خاک به صورت کمی و معادلات چند عاملی برای اولین بار در سال ۱۹۱۵ wollny اولین تحقیق را انجام داده است. (احمدی ۱۳۷۴)
بعد از این انواع روشهای کمی با در نظر گرفتن پارامترهای متفاوت در رابطه با موضوع فرسایش ارائه شده است اولین گزارش نسبتاً کامل در مورد فرسایش خاک و لزوم حفاظت آب و خاک در ایران در سال ۱۳۲۷ توسط دوان و ریبن[۱] کارشناسان FAO به زبان انگلیسی تهیه و منتشر شد این کارشناسان پس از مطالعه خاکهای مختلف ایران و تهیه گزارش، لزوم ایجاد مؤسسهای به منظور حفاظت خاک را پیشنهاد کردند. (رفاهی، ۱۳۷۸) از جمله منابعی که در ارتباط با موضوع تحقیق به رشته تحریر در آمده میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
L.J.LANE and Etal (1981)، در مقالهای با عنوان «فرسایش حوزه آبریز و اثرات رسوب حاصل از آن در انتقال آلایندهها» مدلهای برآورد فرسایش و رسوب را بررسی کردهاند. به اعتقاد نامبردگان کاربرد مدل USLE[2] نسبت به مدلهای دیگر نسبتاً آسان بوده و در اکثر حوزههای آبخیز قابل استفاده است. این محققان در کنار مدل مذکور مدل PSIAC را نیز جهت برآورد رسوب توصیه کردهاند.
ثروتی و عسگری (۱۳۸۱) در تحقیقی با عنوان «بررسی کمی و کیفی فرسایش در حوضه آبخیز چیخواب» با استفاده از مدل پسیاک اصلاح شده و بر مبنای واحدهای هیدرولوژی نسبت به برآورد میزان رسوب اقدام کردهاند.
احمدی (۱۳۷۷) در کتاب ژئومورفولوژی کاربردی پس از تشریح مدلهای مختلف تجربی برآورد فرسایش و تولید رسوب با استفاده از مدلهای تجربی EPM و MPSLAC بر مبنای واحدهای ژئومورفولوژی به برآورد رسوب در حوزه آبخیز بابااحمدی (زاگرس جنوبی) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که در حوزه مورد مطالعه، نتایج حاصل از برآورد رسوب بوسیله مدل MPSLAC دقیقتر از نتایج EPM است. نامبرده سپس پیشنهاد کرده که انتخاب مدل با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه مورد مطالعه صورت گیرد و بنا به یافته وی دو مدل EPM و MPSLAC برای برآورد رسوب در شرایط طبیعی و محیطی ایران مناسب است.
۶ـ۱ موقعیت حوزه مورد مطالعه
فایل ورد کامل مطالعه حوزه آبخیز رودخانه بیرجند با بررسی ویژگیهای هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و مدیریت منابع آب در شرق ایران و در استان خراسان جنوبی قرار دارد و شهر بیرجند در مرکز این حوزه قرار گرفته است. این حوزه از نظر موقعیت جغرافیایی بین َ۴۲,ْ۵۸ تا َ۴۵,ْ۵۹ طول شرقی و َ۴۴,ْ۳۲ تا َ۸,ْ۳۳ عرض شمالی قرار گرفته است.
این حوزه از شرق به حوزههای سربیشه و در میان شمال به حوزه چاهک و سوسویه جنوب به حوزه مختاران و شمال غرب به حوزه خور محدود میشود.
نقشه (۱-۱) موقعیت این حوزه را نشان میدهد.
فصل دوم
زمینشناسی
مقدمه
حوزه مورد مطالعه از نظر جغرافیایی در شرق ایران و در استان خراسان جنوبی واقع شده، و از نظر زمین شناسی در محل تلاقی دو ایالت ساختاری سیستان و بلوک لوت قرار گرفته است بطوریکه شرق حوزه و قسمت اعظم آن تحت تأثیر فرایندهای بلوک سیستان وزون آمیزه رنگین و غرب حوزه تحت تأثیر بلوک لوت میباشد و لذا از ویژگیهای زمینشناسی و پیچیدگیهای خاص سرزمینهای برخوردی تبعیت میکند. البته بیش از ۷۰ درصد واحدهای سنگی زمینساختی حوزه را واحدهای سنگی مربوط به ایالت ساختاری سیستان تشکیل میدهد که در اینجا دارای روند تقریباً شمال غرب ـ شرق تا شرقی غربی هستند. (محمد مهدی خطیب ۱۳۷۳)
در ادامه روند پهنه ساختاری سیستان به شمال شاخههایی از آن با چرخش به سمت غرب وارد پهنه لوت شده و به داخل لوت نیز خاتمه مییابند که رشته کوههای جنوب بیرجند و همچنین بخشی از ارتفاعات شمال و غرب حوزه نیز از این دستهاند در این محدوده مجموعه بهم آمیختهای از افیولیت ملانژ با سنگهای رسوبی، سنگهای آذر آواری، سنگهای آتشفشانی، نیمه آتشفشانی و سنگهای دگرگونی با درجه پایین را میتوان مشاهده کرد.
با اعمال فرایندهای کششی بر روی پوسته ایران زمین طی ژوراسیک میانی تا پایانی باریکههای اقیانوسی در داخل پوسته شکل میگیرد که یکی از این باریکهها، باریکه اقیانوسی شرق ایران است که در بخش شمالی با چرخش بداخل لوت به منتها الیه خود میرسد و روند تقریباً شرقی ـ غربی دارد (در جنوب بیرجند)[۳] با آغاز فرایندهای همگرایی در قطعات پوسته ایران زمین در کرتاسه پایانی باریکههای اقیانوسی موجود بسته شده و بخشهایی از پوسته اقیانوسی بر روی همدیگر رانده و بر روی پوسته قارهای جای میگیرند که همین افیولیت ملانژها حاصل چنین فرایندی است که رشته کوه باقران که حد جنوبی حوزه است را تشکیل میدهد (محمدمهدی خطیب)
پیدایش رشته کوه باقران با مکانیزم ذکر شده موجب پیدایش فرونشست فشاری در قسمت شمالی آن (دشت بیرجند) میگردد و طی نئوژن مواد ناشی از فرسایش مجموعه افیولیت ملانژ ـ سنگهای آذرآواری ناشی از فعالیت آذرین کمربند برشی حادث شده در این حوضه بسته، بصورت توف، مارن و عمدتاً کنگلومرا برجای گذاشته میشود. (محمد مهدی خطیب ۱۳۶۸) تصویر ۱-۲
مقطع عرضی دشت بیرجند در اواخر ترشیر مأخذ گزارش زمینشناسی
در اواخر نئوژن در اثر ادامه همگرایی رسوبات برجای گذاشته شده در دشت بیرجند نیز متحمل چینخوردگی شده و ساختمان فعلی محدوده مورد مطالعه را به خود گرفته است که از اوایل کواترنر تاکنون مواد ناشی از فرسایش مکانیکی و فیزیکی توسط آب یا عوامل ثقلی حمل شده و به صورت پادگانههای مخروطافکنهی رسوبات آبرفتی، رسوبات رودخانهای در گستره دشت و محدوده حوزه آبخیز برجای گذاشته شده است. تصویر ۲-۲
مقطع عرضی دشت بیرجند اوایل کواترنر تا حال مأخذ گزارش زمینشناسی
۲ـ۲ زمینساخت (تکتونیک)[۴]
منطقه مورد مطالعه که قمست اعظم آن بخشی از کمربند فلیش و مخلوط درهم شرق ایران میباشد، روند کلی شمالی ـ جنوبی دارد در این محدوده امتدادها معمولاً به سمت شمال غرب ـ جنوب شرق متمایل است لبه بخش شمالی حوزه بوسیله رسوباتی از نوع فلیشهای جوانتر پوشیده شده است اما در بخش جنوبی وجود چینهای آرام و رسوبات از نوع فلیشهای قدیمی و بهم ریختگی در ساخت مجموعههای مخلوط در هم، حاکی از فشارهای شدیدی بوده که برای بخش وارد شده است قدیمیترین سنهای شناخته شده در کمربند افیولیتی سنگهای آهکی صورتی رنگی است که به علت داشتن فسیل گلوبوتورنکانا[۵] نشان کرتاسه بالایی بوده و جوانترین آنها سنگهای ائوسن آغازی تا میانی است که با دگرشیبی زاویهای واضح، به روی مجموعه مخلوط درهم قرار گرفتهاند. با توجه به این امر حرکات زمینساختی که سبب ایجاد مخلوط درهم در این منطقه گردیده در فاصله زمانی کرتاسه پایانی و ترشیری آغازی بوقوع پیوسته است. دگرگونی زون مخلوط درهم نیز مدیون چنین حرکاتی بوده و همین حرکات موجب تغییر شکلهای مکانیکی شدید نیز گردیده است.[۶]
روند شرقی ـ غربی سنگهای ولکانیکی پالئوسن در شمال ناشی از حرکات زمینساختی بوده که سبب بالا آمدگی، گسلخوردگی و چینخوردگیهای آرام گردیده و همچنین بلحاظ قرارگیری در شمال شرق لوت مرکزی، غرب حوزه اشکال ساختمانی خاص آن ناحیه را نشان مدهد.
چینخوردگیهای ملایم تا متوسط صفت مشخصه قسمت غرب حوزه است شیبهای طبقات معمولاً کم هستند باستثنای طبقات نزدیک به خط گسلها که شیب بیشتری دارند مشخصترین چینخوردگیها در شمال غرب حوزه در سنگهای آهکی نومولیتی به سن ائوسن پیشین قابل مشاهده است که غالباً صخرهها و ارتفاعات را تشکیل میدهند. معمولاً امتداد فعلی محورهای آنها دلالت بر جهت شرق، شمال شرق ـ غرب، جنوبغرب برای سترسهای بوجود آورنده آنها دارد.
نهشتههای رسوبی نئوژن و سنگهای ولکانیکی آن تحت تأثیر حرکات زمینساختی ضعیفی قرار گرفته است بطوریکه در آنها گسل خوردگیهای ضعیف و چینخوردگیهای ملایمی ایجاد شده است به همین دلیل در آنها طاقدیسها و ناودیسهای آرامی دیده میشود.[۷] عکس شماره (۱-۲) ناودیس درمارنهای نئوژن در جنوبغرب دهکده بوکی را نشان میدهد.
۳ـ۲ چینهشناسی و سنگشناسی:
همانطوری که ذکر شد محدوده مورد مطالعه در محل تلاقی دو ایالت ساختاری سیستان و لوت قرار گرفته است و دارای ویژگی سرزمینهای برخوردی است و قدیمیترین واحدهای شناخته شده در منطقه فلیش مربوط به کرتاسه است لذا ابتدا به ذکر چینهشناسی این دو ناحیه در کرتاسه میپردازیم.
چینهشناسی بلوک لوت در زمان کرتاسه:
در بلوک لوت، نهشتههای کرتاسه بطور عمده متشکلند از سنگ آهکها همراه با مقدار متغیری مواد آواری، جز چند لایه آندزیتی که Reyre و محافظ از کرتاسه زیرین رخنه به گزارش آوردهاند سنگهای آتشفشانی دیگری در کرتاسه لوت شناخته نشده است.[۸] سازندهای این دو شامل آهکهای اوربیتولیندار متعلق به آپسین و آهکها و سنگهای آواری کرتاسه بالائی است. یکی از ویژگیهای خاص بلوک لوت نبود چینه سنگی در طول کرتاسه بالایی یا قبل از ماستریشتین به نحوی که رسوبات کرتاسه پسین منحصراً ماشتریشتین است و در قاعده خود کنگلومرای قرمز رنگ دارد.
چینه شناسی منطقه فلیش در کرتاسه:
از مشخصات این منطقه داشتن رسوبات دریایی عمیق است که با مواد آتشفشانی بازیک همراه است. فسیلهایی که از این منطقه گزارش شدهاند منحصراً مربوط به کرتاسهاند اکثر این سازندها تغییر شکل تکتونیکی شدید و تا اندازهای نیز دگرگونی ضعیفی را تحمل نمودهاند بطوریکه ارتباط واحدهای چینه سنگی بسیار پیچیده و توالی چینهای در روی زمین دستخوش فرایندهای زمینساختی گردیده و از بین رفته است. لذا تمایز آنها از یکدیگر تنها با استفاده از شواهد سنگشناسی، فسیل شناسی و توالی رویدادها امکانپذیر است. بطور کلی واحدهای چینه سنگی را میتوان به سه دسته تقسیم کرد.
۱ـ افیولیت و مخلوط در هم رنگین
۲ـ رسوبات نوع فلیش
۳ـ سنگهای آذرآواری و رسوبات جوانتر
۱ـ محدوده تحت پوشش افیولیت و مخلوط در هم رنگین:
هنگامی که از سن افیولیت منلانژ صحبت به میان میآید دو سن مطرح میشود، سن تشکیل دهنده اصلی افیولیت که نشانه باز شدن پوسته قارهای و مقدمه افیولیتزایی است (شاید کرتاسه زیرین) و سن مخلوط شدن آنها که مسلماً جوانتر از تمام واحدهای تشکیل دهنده ملانژ است و زمان جوانترین رسوباتی میباشد که در مخلوط افیولیتی دیده میشود و به کرتاسه بالایی نسبت داده میشود.
امتداد این سنگها شمال غرب ـ جنوب شرق بوده و بطور گسترده در بخش جنوبی حوزه (کوه باقران) پراکنده میباشند. در شمال منطقه نیز رخنمون کم وسعتی از این سنگها تظاهر دارند که بطور دگرشیب بوسیله ولکانیکهای پالئوژن پوشیده شده است سنگهای مجموعه آمیزه رنگین سنگهایی مثل پریدوتیت، هارز بورژیت، لرزولیت و سرپانتینیت و بطور پراکنده پیروکسینیت و دونیت میباشند. پریدوتیتهای موجود نیز به دو صورت پریدوتیتهای تازه و پریدوتیتهای دگرسان یافته دیده میشوند در اثر کربناتی شدن سرپانیتیتها، لیسونیتها ایجاد شدهاند که به صورت عدسیهای نازک و کشیده با رنگ هوازده قهوهای زرد و سفید در سنگهای اولترابازیک و گهگاه در سنگهای گابرویی اسپلیتی شده تظاهر مینمایند. پدیده ردینگتی شدن Rodingitization در بعضی قسمتها بصورت دایکهای مشخص در تودههای هارزبورژیتی سرپانتینیت شده دیده میشوند. ردینگیت بواسطه رنگ سفید و یا زردش به سهولت قابل شناسایی است. سنگهای بازیک (گابرو، دیاباز، اسپلیت)cm2 و گهگاه اولترابازیک آنچنان بهم ریخته و با هم مخلوط شدهاند که امکان تفکیک آنها از هم میسر نیست cm۱. تنها دیابازها مشخص شده دارای ساخت دایکهای صفحهای[۹] و اسپلیتها دارای ساخت بالشی[۱۰] میباشند. در بعضی جاها سنگهای اولترابازیک ـ بازیک و رسوبی بصورت یک واحد برداشت شدهاند و تحت عنوان کلی آمیزه رنگین cm۳ نامیده شدهاند. واحد رسوبی آمیزه رنگین از سنگهایی چون شیل و ماسه سنگ همراه با تداخلهایی رادیولاریتی بوده و عمدتاً به کرتاسه فوقانی مربوط میباشند. لازم به ذکر است که کل این مجموعه در کوه باقران وجود داشته و به علت درهم ریختگی و تکتونیک شدید امکان تفکیک در همه جا میسر نیست و کلاً تحت عنوان مجموعه مخلوط درهم یا کالردملانژ آورده شده است و تمامی اجزاء تشکیل دهنده کم و بیش یک دگرگونی ناحیهای ضعیفی را تحمل کردهاند که اثرات این دگرگونی در همهجا بوضوح دیده میشود لیکن در بعضی نقاط پیشرفت تدریجی آنها از سنگهای غیردگرگونه به دگرگونه قابل تشخصی است. این ناهمواریهای بجامانده در این مجموعه به صورت تیپ های توده سنگی و گاه بیرونزندگی سنگی میباشد که در صورت وجود رطوبت نسبت به تخریب بعضاً حساس میباشند. جدول (۱-۲) واحدهای سنگی محدوده آمیزههای افیولیتی در حوزه آبخیز را نشان میدهد.
جدول (۱-۲) واحدهای سنگی محدوده آمیزه افیولیتی در حوزه آبخیز بیرجند در نقشه ۱:۲۵۰۰۰۰
|
نام |
لیتولوژی |
محل رخنمون |
مساحت km۲ |
|
آمیزه افیولیتی |
mb مرمر |
شرق |
۶/۰ |
|
msp سنگهای اسپلیتی دگرگون شده |
جنوب |
۹/۲۹ |
|
|
mgb گابرو دگرگون شده |
جنوب |
۸/۲ |
|
|
ub عموماً سنگهای فوق بازی اکثراً سرپانیتی شده |
شمال غرب |
۴/۷ |
|
|
Pd پریوتیت اکثراً هارزبورژیت به مقدار کم لرزولیت |
شمال و غرب |
۴/۶۸ |
|
|
sr سرپانتینیت، سنگهای سرپانتینتی شده |
جنوبشرق |
۰۳/۵ |
|
|
IV لیستونیت، (کربنات اوفیولیتی) |
شمال و جنوب |
۵۴/۱۳ |
|
|
cm۱ لیستونیت، سرپانتینیت، پریدوتیت |
جنوب |
۵۹/۱۳ |
|
|
cm۲ سنگهای اسپلیتی، دیاباز، گابرو |
– |
– |
|
|
grp گرانیت پلاژیوکلازدار |
شمال |
۷۲/۰ |
|
|
K2d دیاباز ورقی |
شرق |
۷/۱ |
|
|
K2sd رادیولاریت ـ سنگهای اسپلیتی، دیاباز |
جنوب |
۰۵/۱۷ |
|
|
K2r رادیولاریت، شیل رادیولردار |
جنوب |
۳/۰ |
|
|
cm آمیزه رنگین تفکیک نشده |
جنوب و جنوبشرق |
۶۵/۶۱ |
|
|
gb گابرو |
جنوب |
۷/۳ |
۲ـ محدوده تحت پوشش رسوبات فلیش:
در محدوده مورد مطالعه دو نوع فلیش به سن کرتاسه بالائی و پالئوسن وجود دارد. فلیشهای کرتاسه بالائی و پالئوسن وجود دارد. فلیشهای کرتاسه بالایی خود از اجزاء متشکله رسوبی منطقه آمیزه رنگین محسوب میگردند و معمولاً از شلیهای سبزرنگ، ماسهسنگ، سیلت سنگ و بالاخره شیلهای فلیتی kush تشکیل شدهاند که در شمال و غرب منطقه آمیزه رنگین برونزو دارند.
فلیشهای جوانتر در شمال شرق منطقه و نیز حاشیه شمالی منطقه آمیزه رنگین قرار گرفتهاند که قسمت زیرین این فلیشها شامل ماسه سنگ، شیلماسهای، شیل فیلیتی و آهک ماسهای به رنگ روشن بوده و در بعضی جاها شیل ارغوانی دیده میشود و قسمت فوقانی کم و بیش دگرگونه بوده و معمولاً شامل لایههای فلیتی شده peEph و شیل peEsh میباشد تشخیص فلیشهای کرتاسه از فلیشهای ائوسن به کمک شواهد فسیلی میسر میباشد. رخنمون حداکثری سازندهای فلیشی در شمال شرق و شمال حوزه میباشد. حساسیت به فرسایش فلیشها متفاوت میباشد در جایی که لایه رویی شیل باشد عوامل فرسایش فعال بوده و اشکال آبی در آن شکل میگیرد اما در جایی که ماسه سنگ لایه رویی است لایه شیل دست نخورده باقی مانده است و ماسه سنگ به صورت توده سنگی یا بیرون زدگی سنگی و گاهی واریزه نمایان میشود. جدول ۲-۲ واحدهای سنگی رسوبات فلیش را در حوزه نمایان میسازد.
جدول (۲-۲) واحدهای سنگی محدوده رسوبات نوع فلیش در حوزه آبخیز بیرجند
|
نام |
لیتولوژی |
محل رخنمون |
مساحت km۲ |
|
رسوبات فلیش |
K2sh فلیش ـ شیل، شیل فیلیتی و ماسهسنگ به طور محلی با توف ماسهای |
جنوب و شرق |
۶۲/۶۴ |
|
K2shc شیل کربناته شده |
جنوب غرب |
۷۳/۱۳ |
|
|
K2su ماسه سنگ، شیل ـ سنگهای فوق بازی |
جنوب |
۲/۹ |
|
|
K2ssp ماسهسنگ، شیل ـ سنگهای اسپلیتی همراه با سنگ آهک گلوبوتورنکانا |
جنوب و شمال |
۸۷/۱۸ |
|
|
K2ph عموماً فیلیت |
شمال و جنوب |
۶۹/۷۹ |
|
|
K2ssd فلیش ـ ولکانیک: شیل و ماسهسنگ با دیاباز و توف دیابازی |
غرب |
۰۲/۲ |
|
|
K2shs شیل ـ ماسه سنگ ـ فیلیت ـ اسلیت و شیل مدادی با رگههای کوارتز |
جنوب غرب |
۴/۷۵ |
|
|
K2ps فیلیت، شیست |
غرب |
۳۴/۷ |
|
|
PeEs ماسهسنگ ـ سنگ آهک ماسهای ـ شیل، شیل فیلیتی |
جنوب و اندکی در شمال |
۱/۳۰ |
|
|
PeEFl ماسهسنگ ـ سیلنستون ـ شیل با تعدادی عدسیهای ماسهسنگ نومولیتدار |
شرق |
۶/۴۸ |
|
|
PeEph فیلیت ـ شیل فیلیتی به رنگ کرم تا قهوهای |
شمال شرق |
۹۷/۱۳ |
|
|
PeEF سنگهای تیپ فلیش مختصری دگرگون شده |
شمال و شمال شرق |
۲/۱۲۱ |
|
|
PeEm شیل ـ ماسهسنگ ـ مارن تیپ فلیش |
شمال شرق |
۹۲/۱۴۹ |
|
|
PeEsh شیل به رنگ سبز تا خاکستری |
شمال شرق |
۶/۳۰ |
۳ـ محدوده تحت پوشش سنگهای آذر آواری جوانتر از افیولیت:
عمدتاً در قسمتهای شمالی، غربی و شرق منطقه گسترش دارند. در بخش شمالی ولکانیکهای پالئوژن با گسترش و توسعه زیاد سریهای توفی (ET) شروع گردیده که شامل توفهای قرمز، سبز، زرد و نیز مارنهای توفدار و برشهای توفدار میباشد سری اخیر در مارکوه در شمال شرق بیرجند بوسیله داسیت و در سایر جاها توسط برشهای ولکانیکی برشهای توفی، اگلومرا، EObr آندزیت و آندزیت بازالت (EOab) پوشیده میشوند. ردیف رسوبی پالئوژن در بخش شمالی بطور دگرشیب بوسیله بهشتههای نئوژن که اکثراً شامل کنگلومرا میباشند پوشیده میگردد در عکس شماره (۲-۲) توفهای سبزرنگ توسط کنگلومرای نئوژن پوشیده شده است.
اولیوین بازالتها جوانترین ولکانیکهائی هستند که مخروطهای آتشفشانی مشخص را ایجاد نموده و سنشان احتمالاً کواترنر است در حوالی روستای فنود در جنوب شرقی حوزه برونزدی از این سری دیده میشود.
نهشتههای کواترنر عمدتاً بصورت پادگانههای قدیمی Q1 مخروط افکنههای Q2 و نیز پادگانههای آبرفتی جدید Qa1 و همچنین سنگهای ریخته شده در دامنه کوهستانها میباشند پهنههای نمکی (کویر Qsf) و پهنههای رسی Qcf در غرب حوزه در حوالی خوسف و آبرفتهای عهدحاضر جوانترین تشکیلات موجود در منطقه هستند. جدول ۳-۲ واحدهای سنگی محدوده رسوبات جوانتر از افیولیت و آذر آواری را در حوزه آبخیز نشان میدهد. نقشه شماره ۱-۲ زمینشناسی حوزه است که محدوده و واحدها را نمایان میسازد.
جدول (۳-۲) واحدهای سنگی محدود رسوبات جوانتر از افیولیت و آذرآواری در حوزه آبخیز بیرجند
|
نام |
لیتولوژی |
محل رخنمون |
مساحت km۲ |
|
رسوبات آذر آواری جوانتر از افیولیت |
Ems مارن ـ ماسهسنگ ـ سنگ آهک نومولیتدار |
جنوب |
۱۸/۰ |
|
EL سنگ آهک آلوئولینا ـ نومولیتدار |
شمال غرب و جنوب |
۳۹/۵۶ |
|
|
E2c کنگلومرا |
غرب |
۵/۰ |
|
|
Ers ماسهسنگ قرمز |
شمال |
۹/۱۵ |
|
|
ET توف با افق نشانه چرت، مارن توفی، ایگنیمربریت، آذر ـ آواریها |
شمال |
۴۸/۵۵ |
|
|
Em.t مارن توفی، توف، شیل مدادی، ماسه سنگ |
شمالغرب ـ غرب |
۶۵/۳۹ |
|
|
Eoc کنگلومرا، ماسهسنگ، به طور محلی درون لایههای آذر، آواری |
غرب |
۶۳/۱۹ |
|
|
Eot.b توف ـ برش، آذر ـ آواریها |
غرب ـ جنوب غربی |
۰۳/۲۳ |
|
|
Eob.r برش آتشفشانی، توف ـ برش، آگلومرا |
شمال |
۴۸/۲۹ |
|
|
Eoa.i آندزیت فرسوده، دایست، توف |
غرب |
۳/۰ |
|
|
Eoda.t تناوب گدازه، ایگینمبریت و توف اسید |
شمال |
۹/۷ |
|
|
ab آندزیت بازالتی |
شمال |
۱۶/۵۲ |
|
|
an آندزیت پیروکسن یا آمفیبولدار |
شمال و جنوبشرق |
۶۴/۱۶۴ |
|
|
Eopan آندزیت دانهدرشت، آندزیت کوارتزدار |
شمال |
۰۳/۵ |
|
|
Eoat تناوب گدازه، ایگنیمبریت و توف متوسط |
شمال و شمالغرب |
۰۲/۱۰۰ |
|
|
Eod گنبدهای آتشفشانی داسیتی |
غرب |
۴/۲ |
|
|
Eoda دایست، آندزیت دایستی، توفدایستی |
شمال و جنوبغربی |
۹۴/۱۴ |
|
|
Tt.m توف، مارن توفی بخشی کنگلومرای |
شرق ـ مرکز حوزه |
۷/۸ |
|
|
Opa آندزیت دانه درشت |
شمال |
۳۵/۰ |
|
|
Oaa آندزیت آمفیبولدار |
شمالغرب |
۳۵/۰ |
|
|
Oap آندزیت پیروکسیندار |
شرق ـ غرب |
۴۱/۴۸ |
|
|
Oba آندزیت تابازالت آندزیتی |
جنوبشرق ـ شمالشرق |
۴/۶۵ |
|
|
OMrd ریولیت و ریوداسیت اکثراً به شکل گنبدهای آتشفشانی |
شمال غرب |
۳/۷ |
|
|
Ngcv سنگهای آتشفشانی عمدتاً بازالت |
شمال |
۴/۵ |
|
|
Ng1m مارن، مارن توفی ماسهسنگ، گچی |
شمال غرب و مرکز |
۵۹/۱۹ |
|
|
Ng2c مارن و کنلگومرا |
مرکز و حاشیه شمالی دشت |
۵/۱۶۴ |
|
|
d.d گنبدهای آتشفشانی داسیتی |
جنوب غربی |
۶۵/۱۸ |
|
|
d.t توف داسیتی، ایگنیمبریت |
جنوب غربی |
۴۸/۱۱ |
|
|
d.a دایست، دایست آندزیتی |
جنوبغرب ـ شمالغرب |
۷/۹ |
|
|
pt توف متخلخل اسیدی |
شرق |
۴/۱۸ |
|
|
b بازالت ـ بازالت آندزیتی، بازالت اولیویندار |
شرق و شمال شرق |
۹۱/۳۳ |
|
|
Q1 پادگانههای مرتفع، مخروط افکنههای قدیمی |
پراکنده در حوزه |
۰۵/۲۲۹ |
|
|
Qa آبرفتهای سخت نشده |
در مرکز حوزه |
۲/۶۲ |
|
|
Qsf پهنههای نمکی |
غرب |
۶/۲۱ |
|
|
Qcf پهنههای رسی |
مرکز حوزه |
۳/۶۰ |
[۱] Dewan and Rieben
[۲] Universal Soil Loss Equation
[۳] افتخارنژاد و دیگران، ۱۳۷۱
[۴] Tectonic
[۵] Globotruncana
[۶] سازمان زمینشناسی، نقشه زمینشناسی بیرجند به مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰
[۷] سازمان زمینشناسی، نقشه زمینشناسی خوسف به مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰
[۸] اشتوکلین، افتخارنژاد، بررسی مقدماتی زمینشناسی در لوت مرکزی شرق ایران، ۱۳۵۲.
[۹] sheeted dykes
[۱۰] pillow structure
- لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
