فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره تحلیل ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره تحلیل ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران دارای ۲۹ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره تحلیل ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره تحلیل ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره تحلیل ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران :

مقدمه

در طول تاریخ تجارت، به منظور رونق بخشیدن به امـر صـادرات، دولـت همـواره نقـش اساسی داشته و از ابزارهـای موجـود مختلـف از قبیـل سیاسـتهـای پـولی، مـالی، قـوانین و مقررات، سیاستهای بازرگانی و حمایتی و همکاریهای منطقهای و بینالمللی سـود جسـته است.

توسعه صادرات کالا در بیشتر کشورهای در حال توسعه اکنون به عنوان یکـی از اجـزاء اصلی بوده است. میتوان گفت رشد و توسعه، تأمین نیازهای ارزی، بهرهبرداری مطلوبتـر از امکانات داخلی و نهایتاً دستیابی به منافع بازارهای جهانی از مهمترین ابعـاد گـرایش بـه توسعه صادرات بوده است. توسعه صادرات به ویژه از دهـه ۷۰ مـیلادی، نقـش مهمـی را در توسعه اقتصادی برخی از کشـورها و بطـور خـاص کشـورهای تـازه صـنعتی شـده (NICs) 1

آسیای شرقی ایفا کرد و برای اغلب کشورهای در حال توسعه امروزه به عنـوان یـک مسـیر انتخابی برای هدف رشد و توسعه اقتصادی مطرح میشود.

صادرات غیرنفتی مقولهای است که در طول تاریخ تجارت خارجی ایران، اهمیت آن بـا افت و خیزهای زیادی مواجه بوده است. با ظهور بخـش نفـت در تجـارت خـارجی کشـور، اهمیت و نقش صادرات غیرنفتـی در تجـارت خـارجی و بـه تبـع آن در کسـب درآمـدهای ارزی، کاسته شده است. توجه به رشد و توسعه صادرات غیرنفتی زمانی قوت میگرفته کـه صادرات نفتی به نحوی دستخوش رکود و تحلیل میشده، یعنـی بـه دنبـال چنـین شـرایط و وضعیتی، تلاشهایی برای رشد و توسعه صادرات غیرنفتی انجام میگردیده است.

به هرحال روشها و راههای توسعه صادرات غیرنفتی هنوز یکی از مسائل اصلی اقتصـاد کشور میباشد که تلاشهای علمی و تحقیقاتی زیادی را طلب مـیکنـد. بـه همـین منظـور، بررسی حاضر بر آن است که با رویکردی جدید و با توجه به ساختار بازارهای جهـانی و بـا بهرهگیری از نظریههای سازمان صنعتی۲ این مطلب را مورد کنکاش قرار دهد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ New Industrial Countries (NICs). 2. Industrial Organization

۶۳ پژوهشنامه بازرگانی

میتوان گفت تحقیقات انـدکی مشـاهده مـیشـود کـه در آن بـه بررسـی سـاختار بـازار جهانی کالاهای صادراتی و تعیین درجه انحصار و قدرت انحصاری در این بازارها بپردازد.

اســتفاده از شــاخصهــای تمرکــز بــرای ســنجش قــدرت انحصــاری در بازارهــا یکــی از مهمترین مباحث در ادبیات سازمان صنعتی است و اقتصاددانانی همانند شـفرد۱، اسـتیگلیتز۲،

بروزن۳، کلارک۴، دیویس۵، پلتزمن۶، وبر و جنی۷، لاست گارتن۸ و شـرر۹ تـلاش فراوانـی در جهت بسط این شاخصها نمودند. استفاده عمدهای که از ایـن شـاخصهـا در تحقیقـات علمی صورت گرفته بیشتر محدود به سنجش این شاخصها برای ارزیابی قدرت انحصـاری در بازارهای صنعتی در کدهای ISIC بوده است. بعبـارتی در ایـن مطالعـات محـدوده بـازار تنها به بازار داخلی محدود میشده است. ولـی ایـن تحقیـق بـا تعمـیم شـاخصهـای فـوق و تعریف متفاوتی از حدود بازار بـه بررسـی درجـه انحصـار و سـنجش قـدرت انحصـاری در بازارهای تجاری نموده است.

از مهمترین مطالعاتی که در ایـران بـر مبنـای ایـن رویکـرد صـورت گرفتـه مـی تـوان بـه مطالعات زیر اشاره نمود: حسینی (۱۳۷۶، ۱۳۷۵ و ۱۳۸۳) بـه بررسـی سـاختار بـازار جهـانی پسته، خشکبار و فرش و سـنجش قـدرت انحصـاری در ایـن بازارهـا بـا اسـتفاده از شـاخص تمرکز هرفیندال ـ هیرشـمن پرداختـه اسـت. خـداداد کاشـی (۱۳۷۹ و ۱۳۸۱) بـا اسـتفاده از شاخصهای تمرکز هرفیندال ـ هیرشمن و شاخص نسبت تمرکز n بنگاه بـه بررسـی سـاختار بازار بنگاههای فعال در عرصـه صـنعت در کشـور ایـران پرداخـت. ابونـوری و سـامانیپـور

(۱۳۸۱) با یک رویکرد پارامتریک به سنجش درجـه تمرکـز در بنگاههـای فعـال در صـنایع ایران پرداختند. بخشی (۱۳۸۲) با استفاده از شاخص تمرکز هرفیندال ـ هیرشـمن بـه بررسـی درجه انحصار در صنعت سیمان ایران پرداخته است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ Shepherd (1990) 2. Stiglitz (1993) 3. Brozen (1971) 4. Clark (1984) 5. Davies (1979) 6. Peltzman (1977)

۷ Weber & Jenny (1978) 8. Lustgarten (1979) 9. Scherer (1979)

بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی ۳۷

در بخش اول به مبانی نظری تمرکز و معرفی شاخصهای انتخابی پرداختهایم. در بخش دوم با ارزیابی شاخصهای انتخابی و تعیین حدود بـازار بـه متـدولوژی تحقیـق اشـاره شـده است. در بخش سوم به ارزیابی تمرکز صادرات بازار کالاهای صنعتی پرداختهایم که ایـران در آن بازارها حضور فعال دارد. در واقع با سنجش این شاخصها مـا مـیتـوانیم بـه ارزیـابی تمرکز صادرکنندگان (طرف عرضه) به عنوان متغیر جانشین ساختار بازار بپردازیم. در ادامه این بخش با استفاده از مباحث تمرکز طرف عرضه یک طبقهبندی از بازارهای منتخب ارائه میکنیم و پس از آن به ارزیابی جایگاه ایران در بازارهای صـادراتی صـنعتی مـورد بررسـی پرداخته میشود. در بخش چهارم جانب تقاضـا (تمرکـز خریـداران) را مـورد بررسـی قـرار میدهیم، یعنی به ارزیابی تمرکز بازارهای هـدف ایـران و معرفـی کشـورهای عمـده طـرف تجاری ایران در سال ۲۰۰۰ پرداختـه و در پایـان بـه نتـایج ایـن مطالعـه و ارائـه توصـیههـای سیاستی میپردازیم.

۱. مبانی نظری تمرکز

از مهمتــرین متغیرهــای ســاختاری و خصوصــیات ســازمانی بــازار مــیتــوان بــه تمرکــز فروشندگان و تمرکز خریداران اشاره نمود. از آنجا کـه یکـی از مباحـث محـوری ارزیـابی تمرکز بازارهای صادراتی اسـت مـا بـا اسـتفاده از شـاخصهـای مطـرح در ادبیـات سـازمان صنعتی (I.O) مقیاس را از سطح »صنعت« بـه سـطح »کشـور« تعمـیم داده و بـر مبنـای آن بـه ارزیابی ساختار بازار صادراتی کالاهای منتخب صادراتی پرداختهایم. در این مقالـه درصـدد هستیم که با استفاده از شاخصهای تمرکز، راجـع بـه قـدرت انحصـاری هـر بـازار قضـاوت نماییم. محققین با استفاده از مفهوم تمرکز تا حد زیادی قادر به اندازهگیری سـطح رقابـت و انحصار در بازارها شدند. البته نمیتوان ادعا نمود که با اندازهگیری تمرکز بازار، بطور دقیق میتوان به میزان فعالیت انحصاری و قدرت انحصاری اعمال شده در بازارها پیبرد، زیرا در بســیاری از بازارهــا، تمرکــز و انــدازه آن بــه طــور قطعــی معــرف ســطح رقابــت یــا انحصــار نمیباشند۱.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

.۱ خداداد کاشی (۱۳۷۷)، صفحه ۹۲.

۸۳ پژوهشنامه بازرگانی

در واقع برای قضاوت در مورد میزان رقابت و انحصار در یک بازار اولاً توجه بـه تعـداد کشورهای فعال در بازار صادراتی و ثانیاً توجه به نحوه توزیع بـازار بـین آنهـا الزامـی اسـت.

انتظار آن است که هرچه تعداد کشورها کمتر و هـر چـه بخـش وسـیعی از بـازار در اختیـار تعداد محدودی از کشورها باشد، ساختار بازار به انحصار نزدیـکتـر باشـد. تمرکـز بـازار و شاخصهای اندازهگیری تمرکز این امکان را فراهم میسازند که اطلاعات مربوط به تعـداد کشورها و نحوه توزیع بازار بین آنها در یک عدد معین خلاصه شود.

در مجموع میتوان گفت تمرکز فروشندگان بازار دلالت بـر آن دارد کـه چـه میـزان از کل صادرات بازار یک محصول معین در اختیار تعداد محدودی از کشورهاسـت و تمرکـز خریداران دلالت بر آن دارد کـه چـه میـزان از کـل صـادرات بـازار یـک کشـور بـه تعـداد محدودی از شرکاء تجاری۱ صادر میشود.

۱ـ۱. تعریف تمرکز

تمرکز بازار عبارت است از چگونگی توزیع بازار بین بنگاههای (کشورهای) مختلف و یا به عبارت دیگر، تمرکز بازار دلالت بر آن دارد که چـه میـزان از کـل فـروش بـازار یـک محصول معین در اختیار تعداد محدودی از بنگاهها (کشورها) میباشـد. بـرای انـدازهگیـری تمرکز در یک بازار، باید به تعداد بنگاهها (کشورها)و اندازه نسبی آنها توجه داشـته باشـیم، هر چه تعداد بنگاههای (کشورهای) فعال در عرصـه فـروش یـک کـالا و یـا خـدمت کمتـر باشد، آن بازار متمرکزتر و هر چه بازار غیریکنواخت بـین بنگاههـا (کشـورها) تقسـیم شـده باشد درجه تمرکز بیشتر خواهد بود.

در واقع تمرکز تابع مستقیم از نابرابری در توزیع بازار بین بنگاهها (I) و تابعی کاهنـده از تعداد بنگاههای فعال (کشورها) در عرصه آن بازار (n) میباشد، یعنی:

C=f (I,n) Cn < 0 CI > 0

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ Trade Partners

بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی ۳۹
۲ـ۱. شاخصهای اندازهگیری تمرکز
در یک تقسیمبندی کلی دو نوع معیار تمرکز را میتوان شناسایی نمود:
۱) معیارهای نابرابری؛
۲) معیارهای مطلق.
معیارهای نابرابری تمرکز، صرفاً به نابرابری اندازه توجه دارند؛ در حـالی کـه معیارهـای
مطلق هم به تعداد و هـم نـابرابری انـدازه آنهـا توجـه دارنـد. از معیارهـای نـابرابری تمرکـز
میتوان به ضریب جینی، ضریب تغییرات و واریانس لگـاریتم انـدازه بنگـاه (کشـور) اشـاره
نمود. از جمله معیارهـای مطلـق تمرکـز نیـز مـی تـوان بـه شـاخص نسـبت تمرکـز n کشـور،
شاخص هرفیندال ـ هیرشمن، شاخص تایل آنتروپی۱، کـی۲، هانـا۳، هـال۴ و تایـدمن۵ اشـاره
نمود که در ادامه به چند نمونه از این شاخصها اشاره میکنیم.
الف) نسبت تمرکز n بنگاه (کشور)

این شاخص به صورت زیر تعریف میشود:

N
CR n Si i 1,;.,K K N

i 1

که در اینجا K تعداد کشورهای فعال در عرصه جهانی، N تعداد کشورهای بزرگ (کـه در اینجا ۴ و ۵ کشوری که بیشترین سهم بازار صادرات را در اختیار داشتهاند کشور بـزرگ تعریف شدهاند) و Si سهم بازار کشور i ام میباشد و » CRnنسبت تمرکز n کشور« میباشد.

در این تحقیق برای به دستآوردن سهم بازار از نسبت صادرات هر کشور نسبت به کل صادرات جهانی استفاده شده است. یعنی:
i 1,;., K x i Si
x i

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ Theil Entropy 2. Kay 3. Hannah 4. Hall 5. Tideman

۰۴ پژوهشنامه بازرگانی

ب) شاخص هرفیندال ـ هیرشمن (HHI)

این شاخص عبارت از حاصل جمع توان دوم سهم بازار کلیه کشورهای فعال در عرصـه جهانی است. HHI شاخص هرفیندال و Si سهم بازار کشـور iام و K تعـداد کشـورهای فعـال در عرصه جهانی میباشد.