فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نقد هندسه شهری از منظر اخلاق و حقوق اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نقد هندسه شهری از منظر اخلاق و حقوق اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن دارای ۳۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نقد هندسه شهری از منظر اخلاق و حقوق اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نقد هندسه شهری از منظر اخلاق و حقوق اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نقد هندسه شهری از منظر اخلاق و حقوق اسلامی و پیامدهای اجتماعی آن :

مقدمه

با اذعان به این مطلب که رویکرد به سبک امروزین معماری، به خصوص پدیدهی آپارتمان (یا به عبارت قدیمتر، بالاخانه)، در پـی تحـول اجتمـاعی ـ اقتصـادی ایران و گذار از دورهی سنتی به مدرن، به حکم یک ضرورت اتفاق افتاده است و هم اکنون نیز به مقتضای همان ضرورت وجود دارد، بحث را پی میگیریم.

مسلماً عواملی همچون هجوم نیروهای کار ارزان از روستاها به شهر و رشـد شهرنشینی، به خصوص حاشیهنشینی شهرهای بزرگ از سویی، و کمبود مسـکن ارزان از سویی، و رواج چشم و همچشـمی در تجمـل و رفـاه از سـوی دیگـر رویکرد به این پدیده را تسهیل نموده است.

پدیدهی سبک جدید در معماری نیز همچون همهی پدیدههـای نوظهـور، بـا محاسن خود معایبی به همراه دارد که اگر بخواهیم به طور کلی و از نگاه کلان به مشکلات آپارتماننشینی در ایران نگاه کنیم، باید بگوییم تناقض بین ارزشهـای جدید و قدیم جوامع و سردرگمی خانوادهها برای انتخاب بهترین شیوهی برخورد با همسایهها، ریشهی اصلی مشکلات آپارتماننشینی در ایران است« (جلال وند،

.(۱۳۹۱

در ارتباط با برخی دیگر از مشکلات، میتوان با صـرف اندیشـه و دور زدن قواعد علمی، بین آنها سازگاری ایجاد نمود. با این حالظاهراً به نظر میرسد که دو راه بیشتر وجود ندارد؛ یا باید از پیشرفتهای دیگران پیروی کرد و یا یکسره به آن پشت پا زد و به احیای هنر معماری سنتی خود همت گمارد؛ اما عبـور از سد قضایا و فرضیههای دو وجهی گذشته به مـا آموختـه اسـت کـه همـواره راه سومی وجود دارد و آن رویکرد به سبک هنر اسلامی با استفاده از ذوق متعـالی است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیتاالله خامنهای با تأکید بر این مطلب فرمودهاند:

در مهندسی هاى ما باید نشانه هاى اسلامی آشکار باشـد. صهیونیسـتهـا هـر نقطهى دنیا که خواستند یک ساختمانی بسازند، آن علامـت نحـس سـتارهى داوود را سعی کردند یک جورى رویش تثبیت کننـد. کـار سیاسـیشـان ایـن جورى است . ما مسلمانها نشانههاى اسلامی و مهندسی اسلامی را در همهى کارهایمان، از جمله در باب مهندسـی بایسـتی مراعـات کنـیم۱ (خامنـهای،

.(۱۳۸۷

بر این اساس، سؤال ما این است که آیا میتوان شاخصهایی را جهت کاربرد فناوریهای نوین در راستای ارتقای کیفیات فضایی معمـاری معاصـر بـا حفـظ مبانی هویتی معماری ایرانی ـ اسلامی به نظر آورد و عمل کرد. پـیش از آن کـه وارد اصل مطلب بشویم و در نخستین گام، با این مسأله مواجه میشویم که چـه رابطهای بین شهر و سبک زندگی است.

رابطهی شهر و سبک زندگی

]۹۸۱[

اسلامی حقوق و اخلاق دید از شهری یهندسه بر نقدی

شهر در این جا به معنای قالب و فضای زندگی جمعی است. با ایـن تعریـف بـه

]۰۹۱[

۱۳۹۲ تابستان ،)۹۷ پیاپی( دوم یشماره هم،نوزد سال اسلامی، اجتماعی هایپژوهش

روشنی میبینیم دو عنصر زمان و مکان به اضافهی محتوای انسانی که در آن بـه فرایندگری میپردازند، گام بعدی حرکت را تعیـین مـیکننـد. بـا ایـن توصـیف مشخص میشود که سبک معماری زیستگاه هر گروه انسانی متناسب بـا سـبک زندگی آنان از نظر تقاضای اخلاقی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و سیاسی، مبتنـی بـر ارزشها و هنجارهای سنتی و ملیشان خواهد بود. با پـذیرفتن ایـن مط لـب بـه عنوان یک اصل به اضافهی اصل خدشه ناپذیر استقلال که در متن شعار انقلابـی ما بوده است، به این نتیجه میرسیم که در انتخـاب سـبک معمـاری بایـد از آن سبکی الگو بگیریم که با ارزشهای دینی و ملی ما تناسب داشـته و از هرگونـه رنگ تعلق به غیر آزاد باشد، مگر آن که مغایرت و تضادی با آن ارزشها نداشته باشد.

سازندگی و فرهنگ نقد

بحث در چالش موجود در میانهی سبک و فرمهای رایج در معمـاری شـهرهای اسلامی و عیارهای ارزشی فرهنگ اسلامی به گونهای یک بحث انتقادی و آسیب شناختی است؛ با این که چنین سبکی رسمیت یافته و در عرف شـهری پذیرفتـه شده است، چرا باید به نقد گرفته شود؟

اگر درست فکر کنیم به روشنی درمییابیم که راز پیشرفت، در گرو نقد و عیار گرفتن گفتارها، کردارها و رفتارهاست. در حدیث امام صادق۷ آمده است کـه فرمود: محبوبترین دوستانم کسی است که عیبهای مـرا بـه مـن هدیـه دهـد

(حرانی، ۱۴۰۴ق، .(۲۰۸

نقد و صرافی کلام و اعمال در فرهنگ دینی جایگاه بلند و سـفارش شـدهای دارد. روایتی است از حضرت عیسی۷ که صاحب المحاسن آن را آورده اسـت که فرمود: شما باید نقاد و صراف سخن باشید چرا که بسا مطالب انحرافی باشـد که با آیهای از کتاب خدا تزیین شده است (برقی، ۱۳۷۱ق، .(۲۲۹/۱

با این رویکرد میسزد که دستگاههای تـابع نظـام، نقـد عملکـرد خـود را از اندیشمندان بخواهند؛ چه آن که به نقد گذاشتن برنامه ها و کارها چندین فایـدهی پنهان و آشکار، خواسته و ناخواسته دارد:

ـ وجود اشکالات موجود باعث شکست در برنامهها میشـود و عقـل حکـم می کند که برای پیشرفت در برنامهها این قبیل اشکالات از سر راه برداشته شود. روشن است که اطلاع از این ایرادها نصف پیروزی و در گرو نقد است.

ـ نفس اعلام آمادگی برای نقد عملکرد خود بر قوت و غنای ذاتی و سلطهی آگاهی و در کنترل بودن امور دلالت دارد.

ـ این که مردم در این رابطه وارد مسائل خود میشوند و پرده از روی شبهات برداشته می شود و این همان چیزی است که امیرالمؤمنین علی۷ توصیه مینماید که بین خود و مردم حاجب و مانعی روا مدار تا مردم در جریان کارهای تو قرار داشته باشند و دشمنان از طعن تو نا امید گردند، زیرا وقتی مردم با تو در ارتباط بوده و از برنامه ها و کارهای تو مطلع باشند القائات و شایعات بیاساس دشمنان بیاثر میگردد (امام علی، ۱۳۹۵ق، نامهی ۵۳ به مالک اشتر).

با توجه به این مطلب، بحث خود را در دو بخش پی میگیریم: ( ۱ نگرشی به اصول معماری شهر اسلامی؛ ( ۲ عقلانیت ساخت و ساز در دورهی اسلامی حاضر.

بخش یکم ـ نگرشی به اصول معماری شهر اسلامی

عقلانیت معماری شهرها چنان که از تاریخ اسلام برمی آید مسألهی مهم رهبـران در امر شهر سازی بوده است و بدان اهمیتی بسزا می دادهاند، چنان که در تـاریخ تأسیس کوفه و بصره میخوانیم این دو شهر بعد از فتوحات ایران بر طبق نقشهی ارائه شده از مرکز خلافت بنا شده بود و در نقشهی جامع و تفصیلی آن نیازهای جمعیتی به لحاظ بافت اجتماعی و موقعیت کرسی داشتن ـ به ویژه کوفه ـ بـرای

]۱۹۱[

اسلامی حقوق و اخلاق دید از شهری یهندسه بر نقدی

ماه نهاوند و ماه همدان و نیز برآورد ازدیاد جمعیت در آینده در نظر گرفته شـده بود (پاشا، ۱۳۷۸، ۱۰ـ.(۱۱ و چنین چیـزی در مـورد تأسـیس شـهر بغـداد بـه ]۲۹۱[ وسیلهی منصور دوانیقی نیز آوردهاند (غرض از ذکر نمونهی تـاریخی تأکیـد بـر

لزوم معنادهی عناصر تمدنی بر هدف دینی در امر شهرسازی میباشد).

۱۳۹۲ تابستان ،)۹۷ پیاپی( دوم یشماره هم،نوزد سال اسلامی، اجتماعی هایپژوهش

مؤلفههای معماری شهرها

این مؤلفهها عبارتند از:

ـ نمادها؛

ـ نهادها؛

ـ مقتضیات فرهنگ دینی؛

ـ وضعیتهای خاص بوم شناختی.

در واقع، وجههی خاص اسلامی دادن به نمای عمومی یک شـهر بسـتگی بـه تأمین انواع نیازهای مبنایی دارد که مردم آن براساس شاکلهی ویـژهی خـود از نظر اخلاق و اعتقادات و منشهای فرهنگی و موقعیـتهـای خـاص انسـانی و تاریخی و هنری و; آنها را درخواست می کنند، نه نصب تابلوهـای شـعاری کـه ضمن بیانگر وجههی دینی بودن، قابلیت رفع و جابجایی و تبدیل دارند.
توضیح آن که این مؤلفهها امور ثابتی هستند که در هر دوره بنا بـه تقاضـای عناصر فرهنگی و مدنیتی ممکن است تغییر شکل و چهـره بدهنـد و تمیـز بـین مستقل و تقلیدی بودن آنها در آئینهی عقلانیت میسر میشود. اکنون بـه گونـهی گزارشی از یکایک این مؤلفهها سخن میگوییم.

الف ـ نمادها

نمادها، یا سمبلها عبارتند از یک سری نمودهای بیانی، تصویری و تجسمی کـه فعلاً بر معانی انتزاعی دلالت میکنند و مردم آنها را در زندگی روزمـرهی خـود،

فراوان به کار می برند. نمادها اگرچه در زمان تأسیس و وضع اولیـهی خـود بـه داعی نیاز و ضرورت کارکردی وی ژه و مناسب خود بنیان نهاده شدهاند، همچـون گلدسته که مرتفعترین مکان برای اعلان پیام و آگاهی دادن به مردمان بوده است و شخص می توانسته با دور زدن در راهرو دایرهای آن، صدای خـود را بـه همـه سمت شهر برساند. این گلدستهها که مأذنه نیز نام دارند اکنون تنها جنبهی نمادین یافته و معنای مورد نیاز دیگری را القا میکنند، همچون تمثیل دو دست بـر دعـا در میان گنبدی که نمادی از سر میباشد (ر.ک: کاظمیان، .(۱۳۸۷

نمونهی دیگری از آن، شاخصها هستند یعنی همان استوانههایی که در برخی از میادین پس از انقلاب نصب شده و روی آن ذوزنقهی قائمی با زاویـهی حـاد روبه بالا قرار دارد. این شاخصها نیز که برای تعیین زوال ظهـر مـورد اسـتفاده بودهاند اکنون که دسترسی به امکانهای پیشرفتهی الکترونیک وجود دارد نقـش یک نماد را ایفا میکنند (همچون یادآوری نماز).

حلقهها و کوبههای روی درب منازل قدیمی نیـز در روزگـار گذشـته دارای معانی مرتبط با فرهنگ دینی و ملی مردم بودهاند، چرا که روی دو لنگهی درب، دو نوع کوبه وجود داشته که یکی هماننـد چکـش و سـندان صـدای بـم تولیـد می کرده و دیگری هم چون حلقهای بر تختهی آهنی آویزان، صدای زیـر از خـود تولید می نموده است. اولی را مردان به صدا درمی آوردهاند تا معلوم باشد که برای پاسخگویی باید مردی مراجعه کند و دومی را زنان، تـا مسـألهی عفـت عمـومی حفظ شود. این اشیاء اکنون اگر مورد استفاده قرار گیرند برای تـزیین هنـری یـا یادآوری عفاف اسلامی یا جنبهی تاریخی آثار ملی به معنا مینشینند.

ب ـ نهادها

نهادها عبارتند از اماکن عمومی عامالمنفعهی ملی یا حکـومتی همچـون قلعـهی مرکزی، مسجد جامع، مدارس، تکایا، محکمهها، دارالامارهها، میادین مخصـوص

]۳۹۱[

اسلامی حقوق و اخلاق دید از شهری یهندسه بر نقدی

]۴۹۱[

۱۳۹۲ تابستان ،)۹۷ پیاپی( دوم یشماره هم،نوزد سال اسلامی، اجتماعی هایپژوهش

کاروانها، کاروان سراها و رباط ها و آب انبارها و; .

در معماری شهر اسلامی قـدیم همـهی ایـنهـا بـه گونـهای در نقشـه قـرار می گرفتهاند که در مجموع، پاسخگـوی نیازهـای اساسـی بـوده، مکمـل معنـای یکدیگر باشند. از باب نمونه، مدارس در کنـار مسـاجد یـا در داخـل آن قـرار میگرفتهاند، و چنان که در نقشهی شهر کوفه ثبت شده است، دارالحکومه در کنار مسجد جامع و دارای ممری به داخل آن بوده است. میـادین کـاروانهـا نیـز در جایی قرار می گرفتهاند که فاصلهای تا مسجد جامع و بازار نداشته باشند که ایـن امر به منظور ایجاد تسهیلات رفاهی برای مسافران در نظر گرفته میشده است.

گفته میشود فلسفهی ساخت حجره در اطرف صحنهای مطهر امام رضـا۷ اسکان زایران بوده است تا با استفاده از آنها نیازشان بـه شـهروندان رفـع شـود (چنان که موقوفاتی نیز برای رفاه زایران وجود دارد).

ج ـ مقتضیات فرهنگ دینی

این عنوان کلیهی بنیادها و اماکن عمومی را با عطف نظـر بـه کمـک در رسـوخ اعتقاد دینی شامل می شود (از این جهت که ضمن دارا بودن بـار مـدنیت مـادی، حامل بار معنوی هستند). ملاًث در معماری یک منزل آن چه به علاوه مـیتوانـد خوانش فرهنگی و دینی تلقی شود سبک مهندسی آن است؛ مثل آن که درب در میان شرفه (ایوان کوچک) ای قرار می گیرد که دو تخت گلی در دو طرف تعبیـه شده است و بر روی دربها نیز دو کوبهی متفاوت نصب شـده، و پـس از ورود ابتدا وارد صحن بیرونی میشویم که همچون میدان کوچکی است با تختهایی در اطراف و حوضی در وسط و دو یا چند درب از آن باز میشود که یکی یا دو تـا از آنها به اندرونی باز می شود و برخی دیگر اطاقهایی برای پـذیرایی میهمانـان غریبه هستند. خود این سبک همان چیزی است که روح غیـرت دینـی و حفـظ ناموس آن را فراخوانی می کند۲ درست به عکس سبک متداول امروزی که با باز

شدن درب به روی تازه وارد تمام محیط زنـدگی خـانواده بـه نمـایش گذاشـته میشود.