فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نمودهای وسواس و ناخودداری وارسی در افراد مذهبی و راهکارهای درمانی مبتنی بر روایات اسلامی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نمودهای وسواس و ناخودداری وارسی در افراد مذهبی و راهکارهای درمانی مبتنی بر روایات اسلامی دارای ۱۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نمودهای وسواس و ناخودداری وارسی در افراد مذهبی و راهکارهای درمانی مبتنی بر روایات اسلامی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نمودهای وسواس و ناخودداری وارسی در افراد مذهبی و راهکارهای درمانی مبتنی بر روایات اسلامی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله پژوهشی درباره نمودهای وسواس و ناخودداری وارسی در افراد مذهبی و راهکارهای درمانی مبتنی بر روایات اسلامی :

مقدمه

وسواس– ناخودداری وارسی، یکی از نمودهای وسواس– ناخودداری میباشد که اغلب به شکل وارسی قفلها، بخاریها، وسایل برقی، وارسی صحنههای تصادف در وقت رانندگی، بررسی مکرر کارها بهمنظور تصحیح اشتباههای احتمالی و تکرار، نظیر بازخوانی، بازنویسی و از جا بلند شدن و نشستن برای احساس راحتی کردن آشکار میشود (جوز و همکاران (Jose)، ۱۹۹۷، ص .(۲۵ نمودهای وسواس وارسی در میان افراد مذهبی، بهگونهای هستند که متخصصان در وسواس – ناخودداری، به دلیل ناآشنایی با ابعاد دینی این نوع وسواسها نیز نمیتواند، آنها را بهدرستی درمان کند (جنایک و همکاران (Jenike)، ۱۹۹۸، ص .(۵۵۵ این واقعیت و از طرفی، مراجعان زیاد مبتلا به وسواس – ناخودداریهای وارسی دینی میطلبد، نمودهای وسواس وارسی دینی، در کنار سایر نمودهای وسواس وارسی مورد توجه قرار گیرند. به همین دلیل، این پژوهش نمودهای مختلف وسواس ناخودداری وارسی در میان افراد مذهبی را بررسی کرده، خصوصیات و چگونگی بروز و راهکارهای درمان آنها را بر اساس منابع اسلامی بیان میکند.

روش پژوهش

در این پژوهش، از روش اجتهادی دینی استفاده شد. اجتهاد دینی روشی است که در آن دینپژوه تـلاش میکند با گردآوری آموزههای دینی مربوط به موضوع مورد بحث در منابع دینی و تحلیل محتـوای آنهـا، با توجه به قواعد استنباط، مراد مرجع دین را نسبت به آن موضوع کشف کنـد. بنـابراین، اجتهـاد دینـی، اصطلاحاً کوشش علمی بر اساس منابع معتبر، بـه واسـطه ابـزار و عناصـر لازم بـرای تفهـم، اکتشـاف و استخراج مطلق آموزههای دین، بهگونهای است کـه از اعتبـار برخـوردار باشـد. ایـن فعالیـت، در حیطـه استنباط قواعد روانشناختی نیز جریان مییابد و اجتهاد دینی روانشناختی میباشد (علیپـور و حسـنی،

۱۳۹۰، ص .(۶۱-۶۰ در این پژوهش، بهمنظور شناسایی نمودهای وسواس ناخودداری وارسـی در میـان افراد مذهبی و راهکارهای درمانی آنها، آیات و روایات مربوط به نمودهای وسـواس وارسـی گـردآوری گردید. این آموزهها، به روش اجتهاد دینی تفسیر و تحلیل گردید و شش نمـود بـرای وسـواس وارسـی ناخودداری و درمانی شش مؤلفهای برای آن از متون مذکور استخراج گردید.

پیشینه تحقیق

وسواس وارسی، یکی از شایعترین وسواسها و در عین حـال، از پیچیـدهتـرین نمودهـای وسـواس – ناخودداری میباشد. میزان شیوع آن در میان تمامی نمودهای وسواس ناخودداری، فقط نسبت بـه نمـود شستشو و پاکیزهگردانی در مرتبه دوم قرار دارد. مبتلایان به وسواس ناخوداری وارسی، روزانه چنـدین

نمودهای وسواس ـ ناخودداری وارسی در میان افراد مذهبی و ; ۵۲

ساعت صرف وارسی برخی اشیا یا مکانهای خاص در منزل یا سایر فضاها میکنند. این افراد، همچنـین ممکن است وقت زیاد را به دلیل وارسیهای ذهنی، صـرف وارسـی خـاطرات گذشـته خـود کننـد تـا اطمینان یابند که کارهای گذشته را بهدرستی انجام دادهاند. ایـن وسـواس، بـا وسـواسهای دیگـر ماننـد وسواس شستوشو و ذخیرهسازی آمیخته میشود. در نتیجه، افـراد نحـوه شستوشـو و ذخیـرهسـازی خود را وارسی میکنند. رفتارهای وارسی، شکل متناقضی به خود میگیرند؛ زیرا فرد وارسیکننده انتظـار دارد پس از وارسی، تمایلش به وارسی بعدی کاسته شود، ولی بیشتر تحت فشار قرار مـیگیـرد و بیشـتر به رفتار وارسی میپردازد (ابرامویتز و همکاران (Abramowitz)، ۲۰۰۸، ص .(۱۹

ویژگی اصلی این نوع وسواس، شک و تردید فراوان بـوده و شـخص میترسـد در نتیجـه اهمـال و غفلت او، اتفاقی ناگوار برای خودش و یا دیگران رخ دهد. این افکار، میل شدیدی را برای اجتناب و یـا فعالیتهای خنثاسازی در شخص برمیانگیزند و شخص به مجموعـهای از رفتارهـای نـاخودداری روی میآورد که هدف اصلی آن کاهش خطر و آسیب پیشبینیشده است. این افراد، نمیتواننـد وارسـیها را به تأخیر بیندازند؛ زیرا در این صورت اضطراب شـدیدی را تجربـه میکننـد کـه برایشـان قابـل تحمـل نیست. تجربه تردید بیمارگونه، بخشی از همه انواع وسواسهای نـاخودداری شـمرده میشـود، ولـی در وسواس- ناخودداری وارسی عمیقترین شکل خود را مییابد. اگر از این افراد پرسـیده شـود شـما چـه وقت راضی میشویدکه مثلاًدر وضو واقعاً آب به دستت رسیده وا یواقعـاً درب را بسـته و یـا گـاز را خاموشی کردهای، در پاسخ خواهد گفت: اگر ترس از امـور کـاری، خـانوادگی و اجتمـاعی نباشـد مـن هیچگاه راضی نخواهم شد و تمام روز را به وارسی ادامه میدهم (جنایـک و همکـاران، ۱۹۹۸، ص -۲۶ .(۲۷ جنایک و همکاران وارسیهای مکرر خـانمی پنجـاه سـاله را نقـل میکننـد کـه او »دو شـاخههای وسایل برقی را بیست مرتبه یا بیشتر داخل پریز کرده و خارج میکرد تـا اطمینـان یابـد کـه دو شـاخه را

واقعاً از داخل پریز بیرون آورده است. او با کلیدهای برق نیز همین کار را انجام میداد. پـولهـا را بارهـا و بارها میشمرد. در وقت نوشتن نام خود روی پاکتنامه، آن را بارها میخواند تا یقین کند نام خـود را دیده و نام کسی دیگری نبوده است« (همان، ص .(۷

رویکردها در درمان وسوس ـ ناخودداری وارسی

اولین مدلهای درمانی برای وسواس ناخودداری وارسی، مبتنی رویکردهـای روانتحلیلـی بـوده اسـت. ولی این مدلهای درمانی درواقع تغییری را در زنـدگی مبتلایـان بـه وجـود نیـاورد. دومـین تبیینهـا و فعالیتهای درمانی از اندیشههای رفتارگرایانه برخاسـته اسـت. از نگـاه رفتـاری، وسـواس نـاخودداری

۶۲ ، سال هفتم، شماره چهارم، زمستان ۳۹۳۱

وارسی، به همراه سایر نمودهای وسواس ـ ناخودداری از تجربههای شرطیسازی ناشی میشوند کـه بـا رویدادهای منفی همراه میگردند. برای نمونـه، رویـدادهایی ماننـد آتـشسـوزی، دزدی، سـیل و سـایر رویدادهای آزاردهنده، با محرکهای خنثایی نظیر بخـاری، بسـتن در و شـیرهای آب همـراه مـیشـوند. سپس، رفتار ناخودداری بدان جهت حفظ میشوند که نقـش تقویـت منفـی بـرای تمـایلات فـرد بـرای وارسی کردن را بر عهده دارند. بهعبارت دیگر، میل شدید برای وارسی کردن (که احساسـی ناخوشـایند است)، که با رفتار وارسی فروکش میکند، به وسیله همین رفتار تقویت مـیشـود و در نتیجـه، احتمـال تکرار آن بیشتر میشود. این تبیین برای وسواس وارسی، با نظریه دومرحلـهای مـاورر هماهنـگ اسـت، ولی طرفداران چندانی در میان صاحبنظران نیافته است. این به دلیل این است کـه بیشـتر افـرادی کـه درگیر رفتارهای وسواس ناخودداری میگردند، انکار میکنند که رویـدادهای منفـی نظیـر آتـشسـوزی، سیل و در معرض سرقت قرار گرفتن را تجربه کرده باشند (ابرامویتز و دیگران، ۲۰۰۸، ص .(۲۹

علیرغم کاستیهایی که در تبیینهای رفتاری برای وسواس ناخودداری وارسی وجـود دارد، درمـان اصلی که از این مدلها برخاسته است، یعنی مواجهه و جلوگیری از پاسخ بـهمنزلـه مداخلـهای مـؤثر در درمان وسواس ناخودداری وارسی نقش ایفـا مـیکنـد (همـان، ص .(۲۱-۲۰ درمـان مهـم دیگـر بـرای وسواس- ناخودداری وارسی، از رویکرد شناختی نسبت به وسواس – ناخودداری برخاسته اسـت. ایـن درمان بر مفهوم »احساس مسئولیت اغراقآمیز (متورم)« در وارسیکنندگان مبتنی است که گـامی مهـم و مؤثر برای فهم وسواسها و ناخودداریها بهصورت عام و وسواس ناخودداری وارسی به شـکل خـاص میباشد. احساس مسئولیت اغراقآمیز، بدین معناسـت کـه فـرد وارسـیکننـده تصـور مـیکنـد قـدرت فوقالعادهای در ایجاد یا جلوگیری کردن از پیامدهای منفی سرنوشتساز بـر عهـده دارد. بنـابراین، فـرد وقتی نسبت به چیزی احساس مسئولیت نداشته یا بهصـورت معمـول احسـاس مسـئولیت کنـد، رفتـار وارسی نسبت به آن نخواهد داشـت. برخـی پژوهشهـا از اهمیـت فـزون بـرآورد کـردن تهدیـدی کـه وارسیکننده ممکن است با آن روبهرو شود و از تأثیر آن بر رفتار وارسـی سـخن گفتـهانـد، ولـی سـایر تحقیقات آن را در ردیف احساس مسئولیت افراطی ندانستهاند (همان).

در دهه گذشته، عدم تحمل تردید از ناحیه مبتلایان بهعنـوان یکـی از مؤلفـههای شـناختی وسـواس ناخودداری وارسی مورد بحث قرار گرفته است. در تحقیقی تولین و همکاران، با استفاده از مقیاس عـدم تحمل تردید به دست آوردند که مبتلایان به اختلال وسواس– نـاخودداری، کـه وارسـی نـاخودداری را گزارش کردهاند، در مقیاس عدم تحمل تردید نمره بـالاتر کسـب کـردهانـد. در مجمـوع، یافتـهها نشـان

نمودهای وسواس ـ ناخودداری وارسی در میان افراد مذهبی و ; ۷۲

دادهاند، عدم تحمل تردید نقش بسیار اساسی در اضطراب تعمیم یافته و همچنین واسوس– نـاخودداری وارسی بر عهده دارد. با اینکه تبیینهای خوبی نسبت به وسواس ناخودداری وارسی تـاکنون ارائـه شـده است، درمان آنها از پیشرفت چندانی برخوردار نبوده است. بهترین درمان، یعنی درمان رفتاری یـا درمـان رفتاری شناختی تا حدودی تأثیرگذار است، ولی حدود پنجـاه درصـد مبتلایـان وسـواس– نـاخودداری درمان را کنار میگذارند (همان، ص .(۲۳ همین واقعیتها میطلبد نمودهای وسواس وارسی بهصـورت خاص در منابع دینی بررسی و راههای درمانی آن نیز استخراج شود تا شاید کمکـی بـه شـناخت بیشـتر نسبت به این اختلال و همچنین درمان آن بر اساس منابعی اسلامی باشد.

تظاهرات وسواس ـ ناخودداری وارسی در میان افراد مذهبی

وسواس- ناخودداریهای وارسیمعمولاً، در میان افراد مذهبی به شش صورت نمودار میشوند:

الف. وسواس ناخودداری وارسی مواد دفعی بدن: در دین اسلام برخی از مواد ازجمله مدفوع، ادرار، خون و منی حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده دارند، نجس شمرده شدهاند. نجس بودن بهصورت ملموس بدین معناست که: .۱ خوردن این مواد جایز نیست؛ .۲ خورانیدن آنها به غیر نیز ممنوع است؛ .۳ ایـن مـواد در برخی اوقات مانند وقت نماز خواندن و طواف خانه خدا، نباید در بدن لباس فرد باشند (موسوی خمینی، ۱۳۸۴، ج ۱، ص .(۱۳۴ این حکم، زمینه دقت را برای برخی افراد فراهم مـیآورد، بهطوریکـه بـا انـدک احساسی مبنی بر خارج شدن یکی از این مواد از بدن، به وارسـی شـدید میپردازنـد و اقـدامات بعـدی ازجمله شستن و غسل را انجام میدهند. در این نوع وسواس، فرد مبتلا بعد از آنکه از آبکشی محل فارغ شده و یا حتی از جای خود بلند میشود، به ذهنش میآید یا احساس میکند دوباره ماده دفعی خارج شد و یا شاید محل را درست و یا اصلا آبکشی نکرده باشد. در آغاز به میزان و دفعات کم، دوبـاره محـل را میشوید یا با فاصله زیاد به محل دستشویی و حمام بازمیگردد و دوباره بدن و لبـاس خـود را آبکشـی میکند. به تدریج، فاصله به ذهنآیی بسیار کم میشود و به جایی میرسد که با اراده بستن شـیر آب و از جا برخاستن این فکر به ذهنش میآید و یا احساس میکند که محل را نشسته است. او احتمال به ذهـن آمده را تأیید میکند و دوباره خود را آب میکشد. همین آبکشیها اختلال را تشدید میکند و بـه جـایی میرسد که بدون وقفه، دقیقاً در وقت اشتغال به آبکشی، به ذهنش میآید که شاید خـود را آب نکشـیده است. در این صورت، دیگر فرد بهراحتی نمیتواند از جای خود بلند شود. پیوسته آب میریزد تا جـایی که پاها بر اثر زیاد نشستن به شدت درد میگیرد (حجازی شهرضائی، ۱۳۶۶، ص .(۴۱-۳۹ ایـن بیمـاران

۸۲ ، سال هفتم، شماره چهارم، زمستان ۳۹۳۱

بیشتر وقتها به ذهنشان میآید، »دچار خطا شدهاند و برای حصول اطمینـان مکـرراً بـه وارسـی کـردن عملکردشان میپردازند« (لی بائر، ۱۳۸۲، ص .(۳۰-۲۹ وارسیها، معمولاً به این دلیل اتفاق میافتد تـا .۱ اطمینان یابند که کار خود را بهدرستی انجام دادهاند، .۲ با آلودگی و نجاست از جا بلند نشدهاند تا چیزهای مربوط به خود و دیگران را آلوده یا نجس کنند، .۳ موجب فعالیت دردسر درست کن مانند لزوم آبکشی تمام منزل در آینده نشوند (جنایک و دیگران، ۱۹۹۸، ص .(۸

ب. وسواس در وضو: یکی از وسواسهای شایع وارسی در میان افراد مذهبی، وسـواس در وضـو میباشـد. این نوع وسواس در نیت وضو، شستوشوی اعضای وضو و بطلان وضو، بر اثر احساس خـارج شـدن غیرارادی ادرار و مدفوع و یا باد روده و معده، نمودار میشود.

.۱ وسواس در نیت وضو: نیت همان توجه داشتن به کار و فعالیت موردنظر و بعد انگیزشی و علـت انجـام آن میباشد. اگر از کسی که به سمت یخچال میرود، بپرسـیم کجـا مـیروی؟ او میگویـد مـیروم آب بخـورم (رکن اول). اگر بگوییم چرا میخواهی آب بخوری؟ میگوید چون تشنه هستم (رکن دوم). ما در انجـام همـه کارهایمان همینگونه عمل میکنیم. یعنی ما هیچ کاری را بدون نیت انجام نمیدهیم. امام خمینی میگوید:
نیت همان قصد انجام کار میباشد. در نیت لازم نیست چیزی بر زبان آورده شود، برای اینکه نیت امری قلبی است. در نیت همچنین لازم نیست چیزی را به ذهن آورد یا بهعبارت دیگر، لازم نیست حدیث نفس کند و چیزی را به خاطر آورد. مثلاً به ذهن آورد که من الان نماز ظهر میخوانم برای امتثال امر خداونـد، بلکـه صرف انگیزه و علت انجام کار کفایت میکند. مراد از انگیزه، همان اراده اجمالی است که در صادر شدن عمل تأثیر میگذارد. این اراده اجمالی بر اثر غایتهایی که در درون فرد وجود دارد، صـادر میشـود و بدینوسیله، فرد از حالت سهو و غفلت خارج میشود و فعل و عملش در زمره افعال کسی بـه حسـاب

میآید که کار را با اراده و اختیار انجام داده است (موسوی خمینی، ۱۳۸۴، ج ۱، ص .(۲۰۲

چنانکه بیان کردیم، ما همه کارهایمان، چه کوچک چه بزرگ را به همین نحو انجام مـیدهیم. خـوردن، آشامیدن، راه رفتن، دویدن و فعالیت اجتماعی داشتن و; با این حال، به دلیل تأکیـداتی کـه بـر نیـت در عباداتی مانند وضو، نماز، روزه و; میشود، برای مبتلایان به وسـواس مسـئله نیـت بـه امـری دشـوار و طاقتفرسا تبدیل میگردد (حجازی شهرضایی، ۱۳۶۶، ص .(۴۸-۴۵ خطاهای روانشـناختی کـه بـرای این افراد پیش میآید، این است که تصور میکنند که باید به ذهن آورده و به قلبشـان خطـور دهنـد کـه چه کاری میخواهند انجام بدهند. این افـراد چـون چنـین بنـایی گذاشـتهاند، بـا تقـلای فـراوان تـلاش میکنند، چیزی غیر آنچه خودشان میخواهند، وارد ذهنشان نشود. همین حساسسازی موجب میشـود وقتی مثلاً فرد اراده میکند وضو بگیرد، چیزهای زیادی به ذهـنش بیایـد. او کـه ایـن بـه ذهنآمـدهها را

مخل نیت میداند، فکر میکند نمیتواند نیت کند. او درواقع در وقت انجـام کـاری مثـل نمـاز، پیوسـته