فایل ورد کامل مقاله علمی درباره اثربخشی خانواده‌درمانی با رویکرد شناختی–رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه اهواز

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل ورد کامل مقاله علمی درباره اثربخشی خانواده‌درمانی با رویکرد شناختی–رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه اهواز دارای ۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل ورد کامل مقاله علمی درباره اثربخشی خانواده‌درمانی با رویکرد شناختی–رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه اهواز  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل ورد کامل مقاله علمی درباره اثربخشی خانواده‌درمانی با رویکرد شناختی–رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه اهواز،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن فایل ورد کامل مقاله علمی درباره اثربخشی خانواده‌درمانی با رویکرد شناختی–رفتاری مذهب‌محور بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر متوسطه اهواز :

مقدمه

خانواده از لحاظ تربیتی و اجتماعی دارای اهمیت و جایگاه ویژهای است. افراد از خانواده گام بـه عرصـه هستی مینهند و جامعه از تشکیل افراد هستی قوام مییابد. ازآنجاییکه نهاد خانواده، مولد نیروی انسـانی و معبر سایر نهادهای اجتماعی است، از ارکان و نهادهای اصلی هر جامعه بهشـمار مـیرود. بهنجـاری و نابهنجاری جامعه، در گرو شرایط عمومی خانوادهها است. هیچیک از آسیبهای اجتماعی فارغ از تـأثیر خانواده پدید نمیآید. به همـین دلیـل، هـیچ جامعـهای نمـیتوانـد ادعـای سـلامت کنـد مگـر آنکـه از خانوادههای سالم برخوردار باشد. امروزه درمانگران، خانوادهدرمانی را با هـدف کمـک بـه بهبـود تعامـل افراد بهکار میبرد. به همین دلیل، مراجع را از خانواده جدا نمـیکننـد، بلکـه سـامانه خـانواده را اصـلاح میکنند .(Gelso & Frets, 2001, p. 75) هرچند رفتارهای انسان تابع چند عامل میباشند و مشکل رفتاری نوجوانان و جوانان نیز از این قاعده مستثنی نیست. آنها از خانواده، همسالان و بافـتهـای فرهنگـی مثـل مدرسه، بهعنوان عوامل چندگانه اصلی تعیینکننده رفتار مشکلدار نوجوانان و جوانان نـام مـیبرنـد. بـرای نمونه، همسالان در مدرسه و در طی اوقات فراغت، میتوانند نوجوان را به سمتوسوی رفتـار مشـکلدار هدایت نمایند. نوع برخورد والدین در خانواده و آداب تعلیم و تربیت میتواند گرایش نوجوانان بـهسـوی همسالان را تقویت کند و یا اینکه مانع از آن شود. علاوه بر این، اکثر افرادی که نظریههای نـوین را مطـرح کردهاند، مثل موفیت (۱۹۹۳)، پاترسون، رایدو دیشیون (۱۹۹۲) و برونفن برنر (۱۹۸۹)، تأثیرات والـدین و همسالان را بهصورت ترکیبی مورد ملاحظه قرار دادهاند. در اکثر تحقیقات، بیشترین سهم در تعیین عوامـل یک رفتار به خانواده اختصاص داده شده است. شاید به همین دلیل خانواده اولین آموزشـگاهی اسـت کـه فرد آن را تجربه میکند و غنا و محتوای آموختههای او ارتبـاط مسـتقیمی بـا عملکـرد و محتـوای محـیط خانواده دارد. این عملکرد، نه فقط شامل عواملی از قبیل امکانـات رفـاهی خـانواده و تحصـیلات والـدین است، بلکه رشد اخلاقی خانواده، نحوه برقراری ارتباط بین اعضا، مناسب بودن مقررات خـانواده، تقسـیم نقشها، نحوه برخـورد اعضـا خـانواده بـا مشـکل، ابـراز عواطـف، رفـع نیازهـای عـاطفی و غیـره را نیـز

دربرمیگیرد .(Epstein & et al, 1983, p. 171-180)

مذهب سیستم سازمانیافتهای از باورها شامل ارزشهای اخلاقـی، رسـومات، مشـارکت در جامعـه دینی برای اعتقاد راسختر به خدا یا یک قدرت برتر است. باورهای مذهبی شیوه مؤثری بـرای مقابلـه بـا مصائب، تجارب دردناک و نشانههای بیمـاری اسـت. همچنـین در زمـان مشـکلات و نـاراحتیهـا بـر

اثربخشی خانوادهدرمانی با الگوی شناختی – رفتاری مذهبمحور; ۱۴

چگونگی روابط انسانی اثر میگذارند. باورهای مذهبی اعضای یک خانواده، میتوانـد بـر شـیوه ارتبـاط آنها با یکدیگر و حفظ جایگاه و مرزهایی که بین اعضای خانواده وجود دارد تأثیر زیـادی داشـته باشـد. اغلب پژوهشگران بر این باورند که وجود عقاید مذهبی تأثیر بهسزایی در اسـتحکام خـانواده دارد. ایمـان به خدا موجب میشود که نگرش فرد به کل هستی هدفدار باشد. عدم ایمان به خدا موجب میشود کـه فرد انسجام و آرامش نداشته باشد. همین امر موجب ضعف و منشـأ اخـتلافهـای بسـیاری در زنـدگی خانوادگی میشود (منجزی و دیگران، .(۱۳۹۰

در دهههای اخیر، پژوهشگران به نقش معنویت و مذهب بهعنوان یک روش درمانی پرداختـهانـد. از سال ۱۹۸۶، علاقه به معنویت و مذهب و مشاوره چندین برابر افزایش یافته اسـت، بـهطـوریکـه افـراد شرکتکننده در مشاورههای مذهبی بین سالهای ۱۹۹۳ تا اوایل ۱۹۹۵ در آمریکا چندین برابر شـدهانـد. در درمان شناختی رفتاری مذهبمحور، علاوه بر روشهای شـناخت درمـانگری کـه هـدف آن، تغییـر باورداشتهای غلط بیمار و تبدیل افکار خودکار منفی به افکار منطقی است، طی جلسات درمانگری بـه بیمار کمک میشود تا اعتقادات معنوی و باورهای دینی خود را تقویت کنـد و بـه نظـم جهـان هسـتی، وجود قدرت مطلق پروردگار و رحمت الهی توجه و تمرکز نماید. همچنین »توکل به خدا« و اعتقـاد بـه امداد الهی، سبب افزایش امید به زندگانی است. در جلسـات رواندرمـانگری ایـن باورداشـت در بیمـار ایجاد میشود که هر تلاش و رنجی که در زندگی رخ میدهد، بیفایده نبـوده، بلکـه تـوأم بـا بازتـاب و پاداش الهی در سطوح مختلف زندگی است. با ایجاد چنین طـرز تفکـری، بیمـار از احسـاس پـوچی و سرگردانی رهایی مییابد. همچنین در این رویکرد درمانی، با استناد به آیـات قـرآن کـریم و احادیـث و تأثیر آنها در درمان تمرکز میشود. در رویکرد مذهبی این باورداشت، که جهان هستی واجد نظـم اسـت و بدون اراده خالق هستی برگی از درخت نمیافتد و اعتقاد بیماران به اینکـه خـالق هسـتی بـزرگتـرین حافظ و تکیهگاه است، در آنها تقویت میشود (حمید و دیگران،.(۱۳۹۰

اختلالات عاطفی و رفتاری و سازگاری و یا آنگونه که رایج است، اختلالات جدی هیجانی و رفتاری، به مجموعه اختلالاتی اطلاق میشود که توانـایی کودکـان بـرای عملکـرد مناسـب اجتمـاعی، تحصـیلی و هیجانی را مختل میسازد. این عنوان، یک طبقه تشخیصی نیست که در طبقهبندی اختلالات روانی مطـرح شده باشد و بیشتر توسط سرویسهای خدماتی و مجموعههایی که با کودکان و نوجوانان سروکار دارند، به کار برده مـیشـود .(Huston & Carpenter, 2007, p. 539-544) درواقـع، اخـتلالات عـاطفی و رفتـاری میتواند مشکلات تحصیلی متعددی برای دانشآموزان ایجاد کند. شیوع ۶ تا ۱۰ درصدی این اختلالات

۲۴ ، سال ششم، شماره سوم، پاییز ۲۹۳۱

در بین کودکان سنین مدرسه در کشورهای مختلف و مزمن و پایدار شدن آنها، مرتبط بودن موضـوعاتی مانند ارتکاب جرایم، گرایش به انجام رفتارهای پرخطر نشان از اهمیت این موضـوع دارد ( Mannuza &

et al, 1998, p. 493-498؛ .(Hallahan & Kauffman, 2003, p. 121

کینس فوگل و گریچ، در مطالعهای دریافتند افرادی که شاهد دعوای سـخت، در سـطح کلامـی، لفظـی و جسمی بودند، در روابط با دیگران به مقدار زیاد چنین رفتارهایی را از خود بروز میدادنـد ( Kinsfogel & .(Grych, 2004, p. 505-515 همچنین، هوگلند و لیدبیتر، نشان دادند که محرکهای چندجانبه خـانوادگی و سطح پایین آموزش مـادران، افـزایش مشـکلات و مسـائل رفتـاری و کـاهش رفتارهـای فرااجتمـاعی دانشآموزان را پیشبینی میکننـد .(Hoglund & Leadbeater, 2003, p. 98) پیشـگامان نهضـت خـانواده درمانی معتقند که مشکلات انسان اساساً بینفردیاند تا درونی. ازاینرو، راهحلهای ارائهشـده معطـوف

به ارتباط بینفردی است .(Alan Carr, 2001, p. 301-314)

سویج و همکاران، در پژوهشی به بررسی پیامدهای بـالینی افـراد تحـت درمـان انفـرادی شـناختی-رفتاری (ICBT) و درمان شناختی- رفتاری مبتنی بـر خـانواده (FCBT) در درمـان نوجوانـان مضـطرب پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که علائم اضطراب در خانواده و فرزندان کاهش یافتـه و عملکـرد عاطفی تحصیلی و سازگاری آنها نیز افزایش یافت .(Suveg & et al, 2009, p. 341-349)

فقیهی و رفیعیمقدم (۱۳۸۸)، در پژوهشی به بررسـی میـزان اثربخشـی آمـوزشهـای روانشـناختی مبتنی بر روایات اسلامی در رضـایت زناشـویی زوجـین پرداختنـد. نتـایج ایـن پـژوهش نشـان داد کـه آموزشهای روانشناختی، مبتنی بر روایات اسلامی در بهبود روابط همسران و در نتیجه، رضـایتمنـدی زناشویی آنها مؤثر بوده است. توان و همکاران (۱۳۸۸)، در پژوهشی به بررسـی رابطـه نگـرش دینـی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک پرداختند. نتایج ایـن پـژوهش نشـان داد کـه بـین نگرش دینی و سـلامت روانـی رابطـه مثبـت معنـیدار وجـود دارد. اسـحاقی و همکـاران (۱۳۸۹)، در پژوهشی به بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر آموزههای دینی، بر فعالیت بـدنی سـالمندان پرداختنـد. نتـایج این پژوهش نشان داد که آموزش مبتنی بر آموزههای محتوای دینی، در مقایسه با آموزش رایج یـا بـدون محتوای دینی تفاوت معنیداری در سطح فعالیت بدنی سالمندان نداشت.

منجزی و همکاران (۱۳۹۰)، بررسی اثر ارتباط اسلامی و نگرش مذهبی بر بهبود رضـایت زناشـویی پرداختند. نتایج بیانگر این است که ارتباط اسلامی و نگرشهای مذهبی بر رضایت زناشویی زوجهـا در پسآزمون و پیگیری مؤثر بوده اسـت. حمیـد و همکـاران (۱۳۹۰)، در پژوهشـی بـه بررسـی اثربخشـی

اثربخشی خانوادهدرمانی با الگوی شناختی – رفتاری مذهبمحور; ۳۴

رواندرمانی شناختی رفتاری مذهبمحور بر افسردگی زنان مطلقه پرداختند. نتایج این پژوهش حـاکی از این است که درمان شناختی رفتاری مذهبمحور موجب کاهش افسردگی در زنان مطلقه شده است.

ریاحی و همکاران (۱۳۸۸)، بـه بررسـی اثـرات دینـداری و جهـتگیـری دینـی بـر سـلامت روان دانشجویان دانشگاه مازندران پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که جهـتگیـری دینـی درونـی (بـه شکل مستقیم و معنیدار)، و جهتگیری دینی بیرونی و میزان دینداری (به شـکل غیرمسـتقیم از طریـق تأثیر بر حمایت اجتماعی و خوشبینی) بر میزان سلامت روان دانشجویان تأثیر داشـته اسـت. حـاتمی و همکاران (۱۳۸۸)، در پژوهشی به بررسی تأثیر میزان دینداری بر رضایت از زندگی زناشـویی پرداختنـد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که بین ابعاد و اشـکال مختلـف دینـداری و رضـایت از زنـدگی رابطـه مثبت و معنیداری وجود دارد. عبادی و همکاران (۱۳۸۹)، نیز در پژوهشی به بررسی اثربخشی آمـوزش مثبتنگری با تأکید بر آیات قرآن بر افزایش امید به زندگی زنان مطلقه شهر اهواز پرداختنـد. یافتـههـای حاصل از این پژوهش، بیانگر این است که مثبتنگری با تأکید بر آیات قرآن کریم بـر افـزایش امیـد بـه زندگی زنان مطلقه شهر اهواز مؤثر بوده است.

عــادل و همکــاران (۱۳۸۹)، در پژوهشــی اثربخشــی آمــوزش شــناختی بــا رویکــرد اســلامی بــر رضایتمندی زندگی دانشجویان پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش شـناختی بـا رویکـرد اسلامی بر رضایت از زندگی دانشجویان در مرحله پسآزمون مؤثر بود.
خدایاریفرد و پرند (۱۳۸۵)، در مطالعهای به بررسی اثربخشـی خـانوادهدرمـانی مبتنـی بـر رویکـرد شناختی – رفتاری در درمان هراس اجتماعی نوجوانـان، پرداختنـد. نتـایج ایـن پـژوهش، بیـانگر نقـش خانواده در ایجاد، تداوم و در نتیجه، درمان هراس اجتماعی اسـت. همچنـین در نتیجـه خـانوادهدرمـانی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری، عملکرد خانواده و فرزندان افـزایش یافتـه اسـت. نتـایج نشـاندهنـده کارایی خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی – رفتاری است.

سرانجام، رجبی و همکاران (۱۳۸۷)، به بررسی عملکرد خانواده و جو روانی- اجتمـاعی کـلاس بـا ناسازگاری دانشآموزان دبیرستانی شهرستان ملایر پرداختند. یافتهها نشان داد که عملکرد خانواده و جـو روانی- اجتماعی کلاس با ناسازگاری دانشآموزان دارای رابطه منفی معنـیداری بـوده اسـت. در نتـایج پژوهشی آمده است که سبک رفتاری مستبدانه بـا بـروز افسـردگی، اضـطراب، عـدم کفایـت اجتمـاعی، پیشرفت تحصـیلی ضـعیف، رفتارهـای بزهکارانـه، مصـرف مـواد مخـدر و اخـتلال سـلوک رابطـه دارد

.(Mathijssen & et al, 1998, p. 477-478)

۴۴ ، سال ششم، شماره سوم، پاییز ۲۹۳۱

روش تحقیق

طرح این تحقیق از نوع شبهآزمایشی با پیشآزمون – پسآزمون و گروه کنترل بوده است. پـس از تعیـین گروههای آزمایش و کنترل، روش خانواده درمانی شناختی- رفتاری مذهبمحـور بـه مـدت ۱۰ جلسـه ۴۵ دقیقهای، بهطور هفتگی روی گروه آزمایش انجام شد. در مورد گـروه کنتـرل هـیچگونـه مداخلـهای صورت نگرفت.
نمونه و روش نمونهگیری: از میان زوجین مراجعهکننده به مرکز مشاوره و رواندرمانی محقق بـرای حــل تعارضــات و مشــکلات خــانوادگی، و بــا همــاهنگی آمــوزش و پــرورش و بــا اســتفاده از روش نمونهگیری در دسترس و در نظر گرفتن سـن، طـول مـدت ازدواج، وضـعیت اجتمـاعی اقتصـادی، دارا بودن یک انحراف معیار پایینتر از میانگین در مقیاس ارزیابی عملکرد خانواده، و با یـک انحـراف معیـار کمتر از میانگین در پرسشنامه سازگاری دانشآموزان توسط فرزند آنهـا و عملکـرد تحصـیلی ضـعیف، مصاحبه بالینی با خانواده و فرزندان آنها و سایر متغیرهای مـوردنظـر پـژوهش، تعـداد ۴۰ نفـر در طـول سالهای ۱۳۹۰-۱۳۸۸ بهعنوان نمونه انتخاب شدند. اینها بهطور تصادفی به دو گـروه آزمـایش و کنتـرل تقسیم شدند. گروه آزمایشی تحت خانواده درمانی با الگوی شناختی رفتاری مذهبمحور قـرار گرفتنـد، اما گروه کنترل هیچ مداخلهای دریافت نکردند. خانواده درمانی شناختی رفتاری مـذهبمحـور طـی ۱۰ جلسه ۴۵ دقیقهای بهطور هفتگی روی گروه آزمایش اجرا شد. گـروههـای آزمـایش و کنتـرل، پـیش از مداخله و پس از اجرای مداخله آزمایشی با استفاده از ابزار پژوهش ارزیابی شدند. همچنین در طـی ایـن مراحل میزان سازگاری و عملکرد تحصیلی فرزندان آنها نیز ارزیابی شد.

مقیاس ارزیابی عملکرد خانواده: این مقیاس، شامل ۵۳ ماده است که برای سـنجش عملکـرد خـانواده بر اساس الگوی مکمستر تدوین شده است. این ابـزار توسـط اپشـتاین و همکـاران (۱۹۹۳)، بـا هـدف توصیف ویژگیهای سازمانی و ساختاری خانواده تهیه شده است. همچنین، توانایی خـانواده در سـازش با حوزه وظایف خانوادگی را بر روی یک مقیاس چهار درجهای لیکرت، مشـخص مـینمایـد. نجاریـان (۱۳۷۴)، در پژوهشی سه عامل، یعنی نقشهای خانوادگی، حل مسئله و ابراز عواطف را شناسایی نمـود. همچنین مواد آزمون از ۵۳ ماده بـه ۴۵ مـاده کـاهش یافـت. وی همسـانی درونـی کـل آزمـون را ۰/۹۳ بهدست آورد. حداقل نمره در مقیاس فوق ۴۵ و حداکثر آن ۱۸۰ مـیباشـد کـه نمـره بـالا نشـاندهنـده عملکرد سالم خانواده و نمره پایین عملکرد مختـل خـانواده را نشـان مـیدهـد. ضـریب پایـایی آلفـای کرونباخ برای کل مقیاس ۰/۸۸ و در عاملهای حل مسئله ۰/۸۴، نقـشهـا ۰/۸۳ و ابـراز عواطـف ۰/۷۷،

اثربخشی خانوادهدرمانی با الگوی شناختی – رفتاری مذهبمحور; ۵۴

محاسبه گردید. این نمرهها بیانگر همسانی درونی رضایتبخش این مقیاس است. بـرای بررسـی روایـی سازه این مقیاس، از روش تحلیل عاملی (تحلیل مؤلفههای اصلی) استفاده شد که سه عامل حـل مسـئله، نقشهای خانوادگی و ابراز عواطف، در مجموع ۲۸/۰۸ درصد از واریانس آن را تبیین نمودند.

پرسشنامه سازگاری دانشآموزان دبیرستانی: پرسشنامه سـازگاری دانـشآمـوزان دبیرسـتانی توسـط سینها و سینگ (۱۹۹۳) تدوین شده است. این پرسشنامه ۶۰ سؤال دارد و دانـشآمـوزان دبیرسـتانی بـا سازگاری خوب را از دانشآموزان ضعیف در سه حوزه سازگاری (عـاطفی، اجتمـاعی، آموزشـی) جـدا میکند (ساقی و رجایی، .(۱۳۸۷ ضریب پایایی این مقیاس را به روش دونیمه کـردن بـرای کـل مقیـاس ۰/۹۵ و برای مقیاس عاطفی ۰/۹۴، اجتماعی ۰/۹۳ و آموزشی ۰/۹۶ گزارش کردهانـد. در ایـن پـژوهش، ضرایب پایایی مقیاس فوق با استفاده از روش کودرریچاردسون و دونیمه کردن بـرای کـل پرسـشنامـه بهترتیب ۰/۸۱ و ۰/۷۰ و برای مقیـاسهـای عـاطفی ۰/۶۶ و ۰/۶۴، اجتمـاعی ۰/۶۲ و ۰/۵۸ و آموزشـی ۰/۶۷ و ۰/۵۸ محاسبه گردید که بیانگر همسانی درونی مادههای مقیاس فوق مـیباشـد. عـلاوه بـر ایـن، برای بررسی روایی سازه مقیاس فوق از روش تحلیل عاملی (تحلیل مؤلفههای اصلی)، اسـتفاده شـد کـه پنج عامل ناسازگاری عاطفی، اجتماعی، آموزشی و فردی شناسایی شدند و یـک عامـل مهـم بـه علـت تعداد کم مادهها (سه ماده) فاقد نامگذاری بود. پنج عامل در مجموع، ۲۴/۹۱ درصد از واریـانس مقیـاس را تبیین کردند.

شاخص عملکرد تحصیلی: در این تحقیق، شاخص عملکرد تحصیلی معدل کل امتحانات پایان سـال اول دبیرستان میباشد. این شـاخص نمـرات کـل دروس پایـه اول دبیرسـتان بـه اسـتثنا درس ورزش و انضباط را دربرمیگیرد.

ساختار جلسات رواندرمانی شناختی- رفتاری مذهبمحـور: در این رویکرد، عـلاوه بـر روشهـای شـناخت

درمانگری، که هدف آن، تغییر باورداشتهای غلط بیمار و تبدیل افکار خودکار منفـی بـه افکـار منطقـی است، طی جلسات درمانگری به فرد کمک میشود تا اعتقادات معنوی و باورهای دینی خود را تقویـت کند و به نظم جهان هستی، وجود قدرت مطلق پروردگار و رحمت الهی توجه و تمرکز نماید. همچنـین محتوای جلسات شناخت درمانی مذهبمحور به شرح زیر میباشد:

جلسه اول: ارزیابی انفرادی و مصاحبه بالینی با هریـک از زوجـین بـهمنظـور شناسـایی اسـترسهـا، ویژگیهـای شخصـیتی، تعارضـات خـانوادگی، انتظـارات خـانوادگی، انتظـارات از یکـدیگر، افکـار و احساسات آنها.

۶۴ ، سال ششم، شماره سوم، پاییز ۲۹۳۱

جلسه دوم و سوم: توضیح در مـورد روش درمـان و اهـداف، آمـوزش خودشناسـی بـه زوجـین و تشخیص احساسات و هیجانهای منفی و افکـار و باورداشـتهـای زیـربنـایی غیرمنطقـی آنهـا، تبیـین انتظارات منطقی و غیرمنطقی زوجین از یکدیگر با استفاده از تعالیم اسـلامی موجـود در قـرآن کـریم و سیره نبوی و احادیث، توضیح پیامدهای معنوی ناشی از تعامل و عملکرد تحصـیلی فرزنـدان مـیشـود. آموزش ارتباط کلامی و غیرکلامی توأم بـا احتـرام و محبـت و صـبر و گذشـت و بخشـش مبتنـی بـر دستورات الهی.

جلسات چهارم و پنجم: مروری بر افکار منفی و چالش با آنها، استناد به آیات قرآن کریم و احادیـث درباره حل مشکلات و برخورد صحیح با رویـدادها، تقویـت صـبر و بردبـاری و توکـل بـه پروردگـار، نیایش و تقویت ارتباط مستمر با خالق هستی.

جلسات ششم تا هشتم: مروری کوتاه بر جلسات قبلی و بررسی تکالیف منزل، آمـوزش فـن توجـه برگردانی از خود بهسوی کائنات و جهان هستی، تقویت امید به اصلاح و تغییر رفتار، فعالسـازی رفتـار، استناد به آیات قرآن کریم و احادیث در کنار فنون شناختی – رفتاری، بهمنظور به چـالش کشـیدن افکـار منفی و غیرمنطقی، دادن تکالیف خانگی و گزارش عملکرد خانواده و فرزندان از طریق نظـارت زوجـین با استفاده از فرمهای ارزشیابی.

جلسات هشتم تا دهم: آموزش آرامش عضلانی و تنفس عمیق به مدت پانزده دقیقه، تجسـم ذهنـی بر پدیدههای مختلف هستی جهت کسب انرژی مثبت و توان مضاعف، بررسی افکار به کمـک زوجـین و جایگزینی افکار منفی با افکار غیرمنطقی، مروری بر هیجانـات و رفتـار منطقـی و خوشـایند بـهدنبـال افکار منطقی، بیان احساسات توسط زوجین و بحـث در مـورد آنهـا، بررسـی تغییراتـی کـه بیمـاران در وضعیت خود احساس کردهاند، ادامه تکالیف خانگی، اطمینانخاطر مشاور به زوجـین نسـبت بـه اینکـه با بهکارگیری آنچه را که یاد گرفتهاند، مشکلی برای آنها پیش نخواهد آمد. با توصـیه بـه زوجـین جهـت مطالعه مستمر قرآن و احادیث و سیره نبوی در خصوص نحوه ارتباط زوجین با یکدیگر و اجـرای آنهـا بهصورت عملی.

یافتههای پژوهش

جدول :۱ میانگین و انحراف معیار نمرات عملکرد خانواده، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانـشآمـوزان زوجین گروه آزمایش و کنترل را در مراحل پیشآزمون و پسآزمون نشان میدهد.

اثربخشی خانوادهدرمانی با الگوی شناختی – رفتاری مذهبمحور; ۷۴
جدول .۱ میانگین و انحراف معیار نمرات عملکرد خانواده، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانشآموزان زوجین گروه آزمایش و کنترل
متغییر گروه آزمایش پسآزمون گروه کنترل
پیشآزمون میانگین پیشآزمون پسآزمون
میانگین انحراف معیار انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین انحراف
عملکرد خانواده ۱۱۷/۲۱ ۱۱/۶۱ ۱۲۸/۹۳ ۱۵/۱۲ ۱۱۵/۷۱ ۵/۱۳ ۱۱۶/۱۸ معیار
۴/۹۲
سازگاری ۱۱/۲۱ ۶/۹۳ ۱۸/۹۷ ۶/۹۲ ۱۱/۸۷ ۳/۹۴ ۱۲/۱۴ ۶/۹۴
دانشآموزان ۱۲/۴۵ ۶/۱۸ ۱۶/۹۵ ۷/۱۲ ۱۱/۶۵ ۴/۸۷ ۱۲/۱۳ ۴/۳۹
عملکرد تحصیلی
دانشآموزان

همانگونه که در جدول مشاهده مـیشـود، میـانگین عملکـرد خـانواده گـروه آزمـایش در پـسآزمـون (۱۲۸/۹۳) است که این میانگین بیشتر از میـانگین پـیشآزمـون (۱۱۷/۲۱) و پـسآزمـون گـروه کنتـرل (۱۱۶/۱۸) است. از سوی دیگر، میانگین سازگاری دانشآموزان زوجین گـروه آزمـایش در پـسآزمـون (۱۸/۹۷) بیشتر از پیشآزمون (۱۱/۲۱) و پسآزمون گروه کنترل (۱۲/۱۴) است. علاوه بر ایـن، میـانگین عملکرد تحصیلی دانشآموزان زوجین گروه آزمـایش در پـس آزمـون (۱۶/۹۵) بیشـتر از پـیشآزمـون (۱۲/۴۵) و پسآزمون گروه کنترل (۱۲/۱۳) است.