این پاورپوینت در ۱۶ اسلاید می باشد. به همراه تصاویر مسجد و پلان ها و طراحی های مربوط به مسجد .

گزیده ای از مطالب اسلاید ها :

مسجد تاریخانه در جنوب شرقی دامغان واقع شده و یکی از بهترین نمونه های مساجد نخستین در ایران و قدیمی ترین بناهای پس از اسلام است. درباره تاریخانه و زمان ساخت بنای اولیه آن، صاحب نظران بسیاری بحث کرده اند. نویسنده مرآه البلدان، دستور ساخت تاریخانه را به امیرالمؤمنین علی(ع) نسبت داده و آندره گدار، تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کرده است. آرتور پوپ، ساخته شدن این مسجد را بین سالهای ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری دانسته و محمدکریم پیرنیا تاریخ ساخت آن را حدود ۱۰ هجری میداند. در وجه تسمیه این بنا گفته اند که تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای خانه. عده ای بر این باورند که این مسجد قبلاً آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب، آن را ناری خانه خوانده اند و سپس به تاریخانه معروف شده است.

بنا بر توصیف مؤلف مرآه البلدان، در قرن سیزدهم هجری قمری، تنها چند ستون از این بنا باقی مانده بود. نویسنده تاریخ قومس یادآور میشود که میرزا آقا عاملی، از وعاظ دامغانی، با کمک مالی مردم، طاقهای مسجد را بازسازی کرد؛ اما در این بازسازی، حالت اولیه طاقها را تکرار نکردند و آنها را به روش معمولی در آن روزگار ساختند. او میگوید که از سوی شمال غربی، سه دهانه رو به جنوب شرقی و پنج دهانه دیگر به شبستان هایی باز می شده که اکنون خراب شده اند.

ستون های این مسجد، مدور به قطر ۱۰ سانتیمتر و محیط ۴/۹ تا ۴/۹۷ متر است و ارتفاع آن از سطح زمین تا محلی که طاق بر آن تکیه دارد، ۲۸۴ سانتیمتر و تا پشت بام متر است. هر ضلع از آجرهای مربع این ستونها ۳ و ضخامت آنها ۵/۷ سانتیمتر است که به پیروی از آجرچینی دوره اشکانی و ساسانی، پی در پی به صورت افقی و عمودی روی هم چیده شده اند. همچنین، این ستون ها به طور کامل قابل مقایسه با ستون هایی است که در تپه حصار دامغان، از یک کاخ ساسانی خاکبرداری شده است. قسمت پایین برخی از این ستون ها، (در کاخ ساسانی) که از آجرهای مربع ۳۵ ×35 ×8 سانتیمتر ساخته شده، نشان می دهد که آجرها پی در پی به صورت عمودی و افقی به قطر ۱/۷۹ متر روی هم قرار گرفته اند و با دقت در ابعاد آنها، می توان اندک تفاوت میان این دو بنا را به خوبی دید.

در بخش غربی مسجد، بناهای وابسته ای وجود داشته که امروزه به طور کامل از بین رفته اند؛ از جمله این بقایا میتوان به یک مناره با مقطع چهارگوش اشاره کرد. این مسجد جزء نخستین مساجد ایران است که در آن، مناره ساخته شده است. این مناره که در کنار مسجد بوده، ۶/۵ مترمربع وسعت داشته است. ساخت این مناره میتواند به تأثیر از مناره مساجد عراق باشد، هرچند ممکن است آنها خود از معماری دوره ساسانی تأثیر پذیرفته باشند.